WPŁYW RACJONALNEGO ODŻYWIANIA NA SKÓRĘ I PRZYDATKI

• Odżywianie ma nie tylko bardzo istotny wpływ na skórę oraz jej przydatki jakimi są m.in. włosy i paznokcie, ale też na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Racjonalne odżywianie zapewnia ładny i zdrowy wygląd oraz dobre samopoczucie.

Jeśli odżywiamy naszą skórę z zewnątrz kosmetykami, nie powinniśmy zapominać o odżywieniu jej „od środka”.

Dla zachowania dobrego wyglądu i kondycji skóry, włosów czy paznokci powinniśmy zadbać o urozmaiconą dietę, bogatą we wszystkie niezbędne składniki odżywcze.

• Pełnowartościowe pożywienie powinno zawierać wszystkie niezbędne składniki do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Należą do nich:

1.Białko, składniki mineralne i woda - stanowiące materiał budulcowy

2.Węglowodany i tłuszcze - będące źródłem energetycznym

3.Witaminy i sole mineralne - będące budulcem i katalizatorem reakcji chemicznych

(katalizator to substancja chemiczna, która dodana do układu obniża energię aktywacji reakcji chemicznej, czego efektem jest wzrost szybkości reakcji chemicznej)

• Każdy produkt ma określoną wartość energetyczną. Wartość ta mierzona jest najczęściej w kcal (kilokaloriach), rzadziej w kJ (kilodżulach). Produkty spożywcze można podzielić na:

- wysokokaloryczne, czyli dostarczające dużej ilości energii; są to np. tłuszcze, słodycze, żółte i pleśniowe sery;

- niskokaloryczne, czyli dostarczające niewielkiej ilości energii, są to przede wszystkim warzywa (owoce już nie zawsze, gdyż zawierają cukier).

• Jeśli organizm otrzymuje więcej energii niż zużywa, nadwyżka energetyczna magazynowana jest w tkance tłuszczowej, co prowadzi z czasem do nadwagi, a następnie do otyłości. Stan ten jest niekorzystny dla zdrowia, gdyż otyłość jest przyczyną nadciśnienia, chorób serca i cukrzycy. Analogicznie brak dostatecznej ilości energii prowadzi do chudnięcia. Osoby długotrwale stosujące niskokaloryczną dietę narażają organizm na brak ważnych składników odżywczych, m.in. witamin i soli mineralnych.

BIAŁKO:

• Jest zasadniczym materiałem budulcowym. Pełnowartościowe białka znajdują się w mięsie, rybach, mleku, serach, jajkach. Białka roślinne nie są pełnowartościowe i wymagają uzupełniania przez białko zwierzęce, np. mleko.

• Białka proste zbudowane są z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi. Wolne aminokwasy występują w skórze jako składniki NMF - naturalny czynnik nawilżający (ok. 40%). Działają one nawilżająco, również wzbogacają działanie nawilżające innych składników NMF. Maja one niestety minimalną zdolność wnikania w warstwę rogową naskórka. Obecnie w kosmetykach aminokwasy zawarte w liposomach są transportowane w głąb skóry. Aminokwasy są stosowane w postaci mieszanin z innymi czynnikami nawilżającymi. Odgrywają też ogromna rolę w utrzymaniu odpowiedniego wyglądu włosów, są więc składnikiem preparatów do pielęgnacji skóry głowy.

CUKRY:

• Węglowodany dzielimy na: cukry proste (jednocukry i dwucukry) i cukry złożone. Do cukrów prostych zaliczamy m.in. glukozę i fruktozę. Fruktoza jest cukrem występującym w owocach, sokach roślin i miodzie.
  W tradycyjnym żywieniu ważną rolę odgrywają dwucukry - zwłaszcza sacharoza, czyli popularny cukier, oraz laktoza - cukier mleczny.
  Do węglowodanów złożonych należy przede wszystkim skrobia, występująca w produktach roślinnych takich jak: ziemniaki, produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych.

• Cukry glukoza i laktoza stanowią 2% składników NMF. W naturalnych warunkach wiążą się one z keratyną, uplastyczniając ją. Cukry proste są składnikiem kosmetyków „naturalnych”, zawierających miód i rozmaite ekstrakty roślinne. Przyczyniają się one do utrudnienia dyfuzji i parowania wody. Częściej w kosmetyce stosuje się polisacharydy wykorzystywane jako substancje filmogenne i naturalne środki zagęszczające.

TŁUSZCZE:

• Tłuszcze są zbudowane przede wszystkim z kwasów tłuszczowych.
  Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje kwasów tłuszczowych: nasycone i nienasycone.

• Produkty pochodzenia zwierzęcego bogate są w kwasy tłuszczowe nasycone, a oleje roślinne i ryby - w kwasy tłuszczowe nienasycone.
  Organizm potrafi syntetyzować nasycone i jednonienasycone kwasy tłuszczowe, nie potrafi jednak syntetyzować wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Dlatego właśnie istnieje konieczność dostarczania ich z pożywieniem, noszą one nazwę niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT).
  Skład kwasów tłuszczowych obecnych w pożywieniu ma ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Wysokie spożycie tłuszczów zwierzęcych, obfitujących w nasycone kwasy tłuszczowe, zwiększa zagrożenie miażdżycą. Kwasy nienasycone wykazują z kolei działanie ochronne.

• Są przede wszystkim źródłem energii. W skład diety powinny wchodzić zarówno tłuszcze roślinne jak i zwierzęce.

• Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego znajdziemy w maśle, słoninie, smalcu, zaś tłuszcze roślinne zawiera oliwa, oleje roślinne czy margaryna. Nie można zapomnieć o tłuszczach z innych produktów jak np. mięso, żółtka, sery, itp.

SOLE MINERALNE:

• Spełniają funkcje budulcowe, biorą udział w przemianie materii, zapewniają właściwą prace narządów i tkanek. Są niezbędne w zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej oraz normalnej pobudliwości mięśni i nerwów

• Nasza codzienna dieta powinna być bogata również w składniki mineralne, które stanowią wprawdzie tylko około 4%, ale wchodzą w skład wielu struktur i biorą udział w licznych procesach metabolicznych. Możemy podzielić je na trzy grupy:

* makroelementy - węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor, potas, wapń, magnez, siarka, sód, chlor

* mikroelementy - żelazo, bor, miedź, cynk, mangan, molibden, jod, fluor

* ultraelementy - rad, srebro, złoto, selen

• Składniki mineralne można także pogrupować w zależności od pełnionych funkcji:

* tworzące struktury ustroju - węgiel, wodór, tlen, azot, wapń, fosfor, siarka

* biorące udział w zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej i utrzymaniu potencjału spoczynkowego błon komórkowych - sód, potas, magnez, chlor, fosfor, siarka

* składniki enzymów, hormonów, białek transportowych - żelazo, miedź, cynk, mangan, molibden, kobalt, jod, ni­kiel, chrom, selen, cyna, wanad, fluor, krzem, glin, kadm

WITAMINY:

• Są substancjami organicznymi. Zapewniają prawidłowy wzrost organizmu, jego prawidłowe funkcjonowanie, rozwój i samopoczucie. Człowiek wykorzystuje witaminy występujące w naturalnych produktach żywnościowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, albo w postaci gotowych preparatów farmaceutycznych. Zapotrzebowanie na witaminy jest bardzo małe, ale niedobór chociaż jednej z nich może być niebezpieczny dla całego organizmu. Witaminy bardzo łatwo ulegają zniszczeniu w czasie przetwarzania żywności.

• W przemyśle spożywczym stosowane jest wzbogacanie żywności w witaminy.

Suplementy witamin wytwarzane są w różnych postaciach, dostosowanych do potrzeb klientów:
-Tabletki - łatwe do przechowywania i przenoszenia
-Kapsułki - wygodne i łatwe do przenoszenia; tu najczęściej witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A,D,E,K
-Kapletki - kapsułki w kształcie tabletek, powleczone specjalną otoczka, rozpuszczające się nie w żołądku ale dopiero w jelicie
-Kapsułki żelowe - dla osób mających trudności z połykaniem
-Proszki - dla alergików
-Płyny witaminowe - dla osób mających trudności z połykaniem
-Inhalacje - szczególnie szybko wchłaniane przez błony śluzowe nosa (witaminy B i C)
-Plasterki i implanty - do wszczepiania (nowość), dostarczają substancji w sposób ciągły
-Pastylki musujące

Wiele chorób skóry jest wywołanych niedoborem określonych witamin:

Przykłady:

• Trądzik pospolity - podawana jest Wit. A, B kompleks

• Sucha skóra - suplementacja witaminy A,E

• Żylaki - suplementacja Wit. E,C

• Łupież - witamina B6, selen, cynk

Witaminy należy przyjmować po posiłkach, np. po obiedzie.

Komponując dietę należy produkty dobierać tak, aby zachowana była równowaga kwasowo-zasadowa. Produkty zasadotwórcze to mleko, przetwory mleczne, warzywa, owoce i ziemniaki. Kwasotwórcze to: mięso, przetwory mięsne, ryby, jaja, produkty zbożowe. Produkty kwasotwórcze przyczyniają się do wzmożenia wrażliwości skóry na podrażnienia.
Rozsądna i urozmaicona dieta zapewnia organizmowi właściwe funkcjonowanie układu pokarmowego i zdrowy wygląd oraz zwiększenie odporności organizmu na różne bodźce i choroby.

Zasady zdrowego odżywiania

Zasada I. Ilość dostarczanej w pożywieniu energii powinna być równoważna ilości energii zużywanej przez organizm.

• Na całkowite zapotrzebowanie organizmu na energię składają się:

- energia potrzebna do utrzymania podstawowej przemiany materii. Jest to ilość energii, która jest zużywana w spoczynku na podstawowe czynności fizjologiczne (oddychanie, utrzymanie stałej temperatury ciała, pracę serca itp.);

- energia zużywana na dodatkową aktywność, np. ruch czy wysiłek umysłowy.

• Zapotrzebowanie na energię jest zmienne i zależy od:

- wieku - np. młodzież ma większe zapotrzebowanie niż osoby dorosłe;

- aktywności, np. osoby prowadzące siedzący tryb życia mają mniejsze zapotrzebowanie od osób uprawiających sporty;

- pory roku - zimą zapotrzebowanie na energie jest wyższe niż latem;

- stanu fizjologicznego - np. u kobiet w ciąży zapotrzebowanie na energię jest wyższe;

- indywidualnych cech fizjologicznych.

• Podstawowym źródłem energii dla organizmu są węglowodany i tłuszcze. Źródłem energii mogą też być białka, szczególnie, gdy są dostarczane w nadmiarze. Każdy produkt ma określoną wartość energetyczną. Wartość ta mierzona jest najczęściej w kcal (kilokaloriach), rzadziej w kJ (kilodżulach). Produkty spożywcze można podzielić na:

- wysokokaloryczne, czyli dostarczające dużej ilości energii; są to np. tłuszcze, słodycze, żółte i pleśniowe sery;

- niskokaloryczne, czyli dostarczające niewielkiej ilości energii, są to przede wszystkim warzywa (owoce już nie zawsze, gdyż zawierają cukier).

• Jeśli organizm otrzymuje więcej energii niż zużywa, nadwyżka energetyczna magazynowana jest w tkance tłuszczowej, co prowadzi z czasem do nadwagi, a następnie do otyłości. Stan ten jest niekorzystny dla zdrowia, gdyż otyłość jest przyczyną nadciśnienia, chorób serca i cukrzycy. Analogicznie brak dostatecznej ilości energii prowadzi do chudnięcia. Osoby długotrwale stosujące niskokaloryczną dietę narażają organizm na brak ważnych składników odżywczych, m.in. witamin i soli mineralnych.

Zasada II. Przynajmniej część zapotrzebowania na białko powinna być zaspokajana przez białko pochodzenia zwierzęcego.

• Produkty zwierzęce zawierają znacznie więcej białka niż produkty pochodzenia roślinnego. Białko zwierzęce jest białkiem pełnowartościowym, czyli zawiera wszystkie aminokwasy egzogenne w odpowiednich ilościach. Produkty pochodzenia zwierzęcego zaspokajają zapotrzebowanie człowieka na białko zarówno co do jego ilości, jak i składu aminokwasów. Rośliny zawierają na ogół mało białka i jest ono niepełnowartościowe. Ścisła dieta wegetariańska, (tzw. dieta wegańska), opierająca się wyłącznie na produktach pochodzenia roślinnego prowadzi do poważnych niedoborów nie tylko białka, ale także witamin i związków mineralnych i stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka. Natomiast dieta wegetariańska dopuszczająca produkty zwierzęce, takie jak mleko, sery czy jaja może być przez niektóre osoby stosowana przez dłuższy czas. Najbezpieczniejsza wydaje się dieta semiwegetariańska, dopuszczająca poza nabiałem drób i ryby.

Zasada III. Należy ograniczać spożywanie tłuszczu pochodzenia zwierzęcego.

• Niewielka ilość tłuszczu w pożywieniu jest absolutnie niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, dlatego nie należy całkowicie rezygnować z jego spożywania. Jednak jako substancja dostarczająca dużych ilości energii powinien być spożywany w umiarkowanych ilościach. Nadmiar tłuszczu jest w organizmie m.in. przetwarzany w cholesterol, co powoduje wzrost jego poziomu we krwi. Wraz z krwią cholesterol transportowany jest w postaci kompleksów lipoproteinowych (białko + tłuszcz + cholesterol), które mogą być dwojakiego rodzaju:

• - tłuszcze zwierzęce tworzą kompleksy LDL. Nazywane są potocznie „złym cholesterolem”, gdyż osadzają się na ściankach tętnic, powodując powstawanie blaszki miażdżycowej. Rozwój miażdżycy z kolei prowadzi do nadciśnienia, choroby wieńcowej i zawału serca. Aby poziom cholesterolu LDL we krwi nie przekraczał dopuszczalnych norm, należy unikać spożywania dużych ilości tłuszczów zwierzęcych. Również mięso, szczególnie wieprzowe i jego przetwory powinny być spożywane w niewielkich ilościach.

• - tłuszcze roślinne tworzą kompleksy HDL, nazywane „dobrym cholesterolem”. Ma on działanie przeciwmiażdżycowe, a jego poziom we krwi może być wysoki. Stąd zaleca się stosowanie tłuszczów roślinnych, takich jak oleje roślinne, a szczególnie oliwę z oliwek.

Zasada IV. Należy jeść dużo warzyw i owoców.

• Warzywa i owoce są przede wszystkim bogatym źródłem witamin i błonnika, który, pomimo że nie jest ani trawiony ani wchłaniany, jest niezbędnym elementem pożywienia.

• Rola błonnika jako składnika pokarmu:

- pobudza perystaltykę jelit, w konsekwencji zapobiega zaparciom

- łagodzi pH w żołądku, tym samym zapobiega nadkwaśności żołądka i towarzyszącemu jej uczuciu palenia w przełyku (popularnie: zgadze), a w dalszej perspektywie wrzodom żołądka

- absorbuje cholesterol i kwasy tłuszczowe, obniżając ich poziom we krwi

- tworzy podłoże dla rozwoju bakterii jelitowych, dostarczających witamin z grupy B.

Zasada V. Należy unikać białego pieczywa i słodyczy

• Zarówno białe pieczywo, jak i słodycze praktycznie nie zawierają składników odżywczych, są za to wysoce kaloryczne. Produkty te nazwano obrazowo „pustymi kaloriami”, gdyż niczego poza energią nie dostarczają. Zamiast białego pieczywa i innych produktów z białej mąki, zaleca się pieczywo i produkty z mąki razowej, która poza skrobią zawiera inne składniki odżywcze i sporo błonnika.

• Zasada VI. Posiłki powinny być niewielkie, ale częste.

Uważa się, że najlepiej jeść 5 razy dziennie. Najważniejszym posiłkiem powinno być śniadanie, najmniej należy jeść wieczorem.

• Zasada VII. Nasza dieta powinna być urozmaicona.

Im bardziej różnorodne pokarmy spożywamy, tym lepiej zaspokajamy potrzeby naszego organizmu. Dieta jednostronna prowadzi do niedoborów pokarmowych.

Dieta zrównoważona to dieta dostarczająca odpowiedniej ilości energii oraz wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich proporcjach.

---