Wpływ odżywiania na skórę i jej przydatki.

Siedlce 2010

Skóra jest największym ludzkim narządem, jej powierzchnia całkowita wynosi 1,5-2m². Ochrania organizm przed promieniowaniem ultrafioletowym, szkodliwymi czynnikami chemicznymi, wpływami środowiska zewnętrznego oraz wydala niektóre toksyny, które eliminowane są przez nerki. Poprzez kwaśny odczyn potu skóra hamuje rozwój bakterii i grzybów na powierzchni ciała. Dodatkowo skóra reguluje gospodarkę wodną i mineralną organizmu przez branie udziału w wymianie tlenu i dwutlenku węgla.

Jej masa wraz z tkanką podskórną wynosi przeciętnie 18-20 kg (świeżej tkanki), w tym na naskórek przypada ok. 0,5 kg, a na skórę właściwą ok. 3,5 kg. Grubość skóry waha się od 0,5 do 4 mm, przy czym najbardziej zmienna jest grubość warstwy rogowej naskórka, która zależy przede wszystkim od okolicy ciała, ekspozycji na promienie ultrafioletowe i urazy. Komórki skóry tworzą największy organ ludzkiego organizmu. Stanowi on niemal 15% wagi ciała. Składa się z wielu warstw wysoko wyspecjalizowanych komórek.

Skóra składa się z trzech głównych warstw:

1. Naskórka - powstałego z zewnętrznego listka zarodkowego-ektodermy

2. Skóry właściwej - powstałej ze środkowego listka zarodkowego - mezodermy.

3. Tkanki podskórnej - pochodzącej rozwojowo także z mezodermy.

Zawiera :

-przydatki (gruczoły łojowe, potowe, włosy i paznokcie)

-naczynia krwionośne i limfatyczne

-zakończenia nerwowe

Pokryta jest płaszczem hydro – lipidowym (zawiesiną olejowo-wodną ze złuszczoną keratyną). Skóra zbudowana jest jeszcze wielu innych struktur i składników, ale ja głównie chciałabym się skupić na tym jaki wpływ ma odżywianie na nią i na jej przydatki.

O wyglądzie skóry decyduje ogólny stan zdrowia, wiek, płeć, sposób życia oraz szeroko pojęte warunki zewnętrzne.

Aby zachować jak najdłużej urodę i dokonać świadomego wyboru środków oraz pielęgnacji skóry należy poznać jej strukturę i sposoby funkcjonowania.

Skóra połączona jest z wnętrzem naszego organizmu i jej pierwszy kontakt zaczyna się już w skórze właściwej, w bogato ukrwionej i unerwionej warstwie brodawkowej. To z jej włosowatych naczyń krwionośnych leżące powyżej komórki warstwy podstawowej pobierają wszelkie niezbędne substancje odżywcze. Naczynia te są częścią układu krwionośnego obejmującego cały nasz organizm. Znajdujące się w nich cząsteczki pokarmowe dotarły tu z naszego układu trawiennego. Liczne nerwy w hipodermie i dermie łączą dodatkowo te warstwy z centralnym układem nerwowym pozwalając odbierać bodźce zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne.

W dostarczaniu do komórek substancji pokarmowych i odprowadzaniu zbędnych produktów powstałych w wyniku komórkowej przemiany materii, oprócz krwi, odgrywa równorzędną rolę limfa.

Limfa jest przezroczystym płynem, wykazującym w swym składzie duże podobieństwo do krwi. Tworzy ją plazma i komórki. W plazmie natomiast, tak jak i we krwi, występują substancji pokarmowe, hormony, enzymy, białe ciałka krwi, antytoksyny a także toksyny powstałe w wyniku metabolizmu. Limfa drenuje komórki tkankowe. Wypełnia ona przestrzenie międzykomórkowe i to dzięki niej zachodzi wymiana komórkowa i proces przemiany materii w "żywych" warstwach naskórka.

Tkanka dermiczna i hipodermiczna jest bardzo bogata w limfę. Limfa krąży w stanie wolnym (w przestrzeniach międzykomórkowych), a także w naczyniach limfatycznych. Kiedy uwierają nas buty i robi nam się na nodze odcisk, bąbel wypełniony cieczą, to tą cieczą jest właśni limfa. Tak więc, nasza skóra jest dość ściśle połączona ze wszystkimi organami wewnętrznymi naszego ciała, jest zatem rzeczą zrozumiałą, że jakiekolwiek zaburzenia w ich prawidłowym funkcjonowaniu pociągają za sobą zmiany w strukturze skóry i zewnętrznym jej wyglądzie. Nie bez powodu skóra zwana jest czasami zwierciadłem naszego ciała. Wiele chorób wewnętrznych, psychosomatycznych, manifestuje się zmianami skórnym Jest ona barometrem zdrowia. Parafrazując znane powiedzenie "W zdrowym ciele zdrowy duch" możemy stwierdzić: "W zdrowej skórze zdrowe ciało i duch".

Ważna rola przypada tutaj odżywianiu. Regularne dostarczani wszystkich potrzebnych organizmowi substancji, jest niezbędnym warunkiem utrzymania jego fizjologicznej równowagi i jego skórze. Spożywany przez nas pokarm nie zawsze zawiera, wszystkie potrzebne nam elementy. Wiąże się to z jednostajną, monotonną dietą, jak i rafinacją, pasteryzacją, gotowaniem czy niewłaściwym przechowywaniem produktów żywnościowych oraz niewłaściwym piciem.

Na wygląd naszej skóry, włosów i paznokci ogromny wpływ ma to co jemy. Jest wiele produktów, których codzienne spożywanie zapewni nam nie tylko piękny wygląd ale i zdrowie.

Stan skóry, paznokci i włosów zależy od sposobu naszego odżywiania. Co jeść, by być pięknym? Często za daleki od ideału stan skóry, włosów i paznokci winimy nasze geny, hormony czy inne czynniki, na które nie mamy wpływu. Zapominamy, że sposób odżywiania może stać się naszym wielkim sprzymierzeńcem w poprawianiu urody.

W trosce o piękno włosów fundujemy im zabiegi fryzjerskie, wcieramy odżywki. Taka pielęgnacja ogranicza się tylko do zewnętrznej części, czyli łodygi włosa, która jest martwymi komórkami. Nie zachodzą w nich już żadne procesy biologiczne. Do żywej części, gdzie włosy rosną, substancje odżywcze dostają się wraz z krwią. Szczególnie ważne są witaminy B6 i A, które wspomagają wzrost włosów oraz chronią je przed chorobami, a także niekorzystnym oddziaływaniem czynników atmosferycznych i środowiskowych. Witaminy z grupy B zapobiegają łojotokowi i związanym z nim zmianom zapalnym skóry, osłabiającym włosy. I choć decydujący wpływ na powstawanie łojotoku mają zaburzenia hormonalne, to warto wiedzieć, że przetłuszczanie się włosów może być spowodowane także brakiem tych witamin w diecie.

Szczególne znaczenie w ochronie zdrowia włosów ma także kwas pantotenowy (witamina B5). Odgrywa on podstawową rolę podczas podziałów komórek w mieszku włosowym. Witamina ta jest też jednym z naturalnych składników elementów budulcowych włosa odpowiedzialnych za jego własności mechaniczne (np. siłę i sprężystość). Jest też ważnym składnikiem spoiwa wypełniającego przestrzenie międzykomórkowe i utrzymującym odpowiednią wilgotność włosów.

Ważnym składnikiem diety sprzyjającej zdrowym włosom są mikroelementy. Jony żelaza są nierozerwalnie związane z procesami dostarczającymi energii komórkom macierzy, które ulegają licznym podziałom i różnicowaniu się włosa.

Szczególnie zagrożone deficytem żelaza są kobiety. Obfite krwawienia miesiączkowe, okres ciąży i dieta uboga w żelazo może szybko doprowadzić do niedoboru tego pierwiastka. Włosy stają się cienkie, łamliwe i ulegają przerzedzeniu. Bardzo ważny dla prawidłowego rozwoju włosów jest też cynk. Uaktywnia on enzymy kontrolujące metabolizm białek zawierających wiązania dwusiarczkowe potrzebne do budowy włosa. Wpływa też na gospodarkę witaminą A, która ma znaczący wpływ na proces keratynizacji naskórka, włosów i paznokci. Długotrwały niedobór powoduje na początku zahamowanie wzrostu, później przerzedzanie się włosów, zaś w skrajnych przypadkach może doprowadzić do całkowitego wyłysienia. Z kolei odpowiednia ilość miedzi w diecie może wpłynąć na wzmocnienie włosów. Od niej zależy bowiem wzrost prawidłowej struktury rogowej włosa.

Natomiast przyczyną nadmiernej łamliwości paznokci jest brak magnezu. Znajdziemy go w ziarnach zbóż, produktach mlecznych, a także zielonych liściach roślin. Jego dobrym źródłem jest też czekolada, ale z umiarem. Wybierajmy raczej garść orzechów, które także zawierają pokaźne ilości magnezu. Łamliwe i rozwarstwiające się paznokcie to także efekt braku cynku. Lakiery zawierające fenol mogą powodować odchodzenie płytki paznokcia od jej macierzy, a wysuszające zmywacze rozszczepiają często zewnętrzne warstwy płytek. Cynk może pomóc w takich sytuacjach. Kruchość paznokci może też być spowodowana niedoborem krzemu. Znajduje się on w wodzie, w marchewce, pietruszce, buraku i w produktach zbożowych. Jeśli natomiast w diecie zabraknie żelaza, paznokcie zaczną rosnąć w sposób zdeformowany.

Najważniejszymi przyczynami powstawania zmarszczek na skórze są: odwodnienie, szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe oraz efekt wolnych rodników. Wolne rodniki to aktywne cząsteczki tlenu, które powstają w żywych organizmach (przy spalaniu tlenu podczas oddychania), a także w powietrzu i żywności. Z jednej strony są potrzebne w naszym organizmie, gdyż walczą z wirusami i bakteriami, z drugiej - jeśli jest ich za dużo zamiast niszczyć chorobotwórcze drobnoustroje, uszkadzają też zdrowe komórki. W efekcie komórki przestają pracować prawidłowo, pogarsza się stan wielu narządów, w konsekwencji prowadząc do wielu groźnych chorób. Ilość wolnych rodników w naszym organizmie ulega ciągłemu zwiększeniu. Najpoważniejszymi powodami tego stanu rzeczy są: skażenie środowiska, życie w stresie, zła dieta, nadmierne promieniowanie jonizujące, a także nadmierne opalanie się.

Naszymi obrońcami przed wolnymi rodnikami są tzw. przeciwutleniacze. Mają one zdolność ochraniania organizmu przed niszczycielskim wpływem wolnych rodników i poprawiania stanu uszkodzonych komórek. Częściowo organizm potrafi produkować je sam, niestety w niewystarczającej ilości. Dlatego należy wspomóc organizm, dostarczając mu przeciwutleniaczy w pożywieniu. Do tych najważniejszych należą:

Beta-karoten ( prowitamina A ) - zawierają go warzywa pomarańczowe, zielone i czerwone, zwłaszcza marchew, czerwona papryka, brokuły, kapusta włoska, sałata, botwinka, dynia, cykoria, szpinak, jarmuż, natka pietruszki, pomidory, zielony groszek. Z owoców bogate w beta-karoten są zwłaszcza morele i brzoskwinie. Niedobór tej witaminy w organizmie skutkuje wysuszeniem i łuszczeniem się skóry, wypadaniem włosów i łamliwością paznokci. Witamina A umożliwia ciągłą odnowę skóry.

Witamina C - posiadają ją owoce i warzywa, zwłaszcza cytrusy, czarna porzeczka, kiwi, truskawki, papryka, kapusta , brukselka, brokuły, natka pietruszki, szpinak, sałata, zielony groszek. Witamina C jest niezbędna do produkcji kolagenu, dzięki któremu skóra staje się jędrna i sprężysta.

Witamina E - nie bez powodu zwana jest często "eliksirem młodości". Dostarczą nam jej oleje roślinne (zwłaszcza słonecznikowy), kiełki pszenicy, migdały, orzechy, jaja, awokado, suszone morele, ziarno słonecznika, kukurydza, sałata, seler, kapusta, papryka. Jest jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy.

Selen - zwiększa skuteczność witaminy E, chroni skórę przed zanieczyszczonym powietrzem. Dostarczą go nam wątróbka, nerki, ser żółty, jaja, ziarna zbóż, drożdże, grzyby, soczewica, tuńczyk. Bogatym źródłem selenu są też płatki owsiane i kukurydziane.

Wielu dobrze przyswajalnych przeciwutleniaczy dostarczą naszemu organizmowi również ryby, oliwa z oliwek, owoce morza, jabłka, zielona herbata, czerwone wino i sok z czerwonych winogron. Picie naparu z zielonej herbaty uodparnia ponadto skórę przed szkodliwym wpływem promieni UV oraz zapobiega pękaniu naczynek na skórze.

Woda. Stanowi 2/3 naszego organizmu i jej zawartość zmienia się w miarę starzenia się organizmu.

Około 20% wody z całego ciała przypada na skórę, a tu - z kolei - występuje jej najwięcej w górnych warstwach tkanki. Wchodzi ona w skład płynu komórkowego (wspomnianej wcześniej limfy) i śródkomórkowego. Jest w organizmie środkiem transportu, rozpuszczalnym podłożem wielu substancji, oraz regulatorem temperatury (poprzez skraplanie się potu). Zawartość wody w skórze, czyli nawilżenie tej ostatniej, zależy od ilości spożywanej dziennie wody i jej jakości (zawartości soli mineralnych). W regulacji gospodarki wodnej organizmu odgrywają bardzo ważną rolę dwa pierwiastki: sód i potas.

Sód. Znajduje się w płynie ustrojowym, w przestrzeni między­komórkowej. Zatrzymuje wodę w tkankach. Wchodzi w skład soli kuchennej. Jego zbyt duże spożycie wywołuje uczucie pragnienia zmuszając nas do picia wody a przez to obniżenia poziomu sodu. Również spożywanie dużej ilości węglowodanów powoduje za­trzymywanie wody w organizmie i wzmocnienie hydrofilnych właściwości skóry. Przy istnieniu cellulit nadmierne ilości wody gromadzą się w tkance podskórnej.

Potas. Znajduje się w przestrzeni wewnątrzkomórkowej. Ma przeciwne działanie niż sód. Wpływa na wydalanie wody z or­ganizmu. Także dieta bogata w białko ma ten sam skutek (może powodować odwodnienie organizmu). Potas występuje w owocach, ziemniakach, grochu, fasoli oraz niektórych wodach mine­ralnych. Jest magazynowany w wątrobie i w niewielkich ilościach wydzielany do krwi.

Utrzymanie równowagi między zawartością potasu i sodu jest niezwykle ważne. Nasz codzienny pokarm oprócz wody, tłuszczów, węglowodanów i białek musi zawierać też odpowiednie ilości witamin i oligoelementów. Działają one w organizmie jak biokatalizatory, tzn. że ich obecność jest niezbędna, aby zachodziły w organizmie określone reakcje chemiczne.

Sposób odżywiania wpływa na wygląd skóry, a także na jej odczynowość na różne bodźce chemiczne i fizyczne. Pożywienie pełnowartościowe powinno zawierać wszystkie składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Należą do nich: białko, składniki mineralne i woda stanowiące materiał budulcowy. Potem węglowodany i tłuszcze będące źródłem energetycznym oraz inne składniki niezbędne do regulowania prawidłowej przemiany materii, jak: witaminy i sole mineralne, które spełniają podwójną rolę: budulca i katalizatorów reakcji chemicznych.

Składniki mineralne spełniają bardzo ważną rolę, oprócz roli budulca, przy przemianie materii oraz zapewniają prawidłową czynność wielu narządów i tkanek. Niezbędne są do zachowania normalnej pobudliwości nerwów i mięśni, jak również do zachowania równowagi kwasowo-zasadowej w ustroju.

Żelazo, wapń, fosfor odgrywają poważną rolę w czynności układu nerwowego, w postępowaniu przebiegu procesów kostnienia oraz czynności krwiotwórczej. Jak również w przebiegu prawidłowego wzrostu włosów i paznokci. Określone proporcje takich pierwiastków, jak: lit, krzem, wapń, magnez decydują między innymi o prawidłowej przemianie materii, chronią przed miażdżycą i przedwczesną śmiercią z powodu zawału.

Cynk zapewnia prawidłowe wykorzystanie witaminy A z wątroby. Jeżeli brakuje cynku, to podawanie nawet dużych dawek witaminy A nie uzupełnia jej niedoboru. Poza tym cynk przyśpiesza gojenie tkanek.

Skłonność do stanów zapalnych zwiększa się przy nadmiarze, sodu i potasu, a zmniejsza się przy nagromadzeniu wapnia i magnezu.

Przy prawidłowym odżywianiu należy zwrócić uwagę na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Należy tak dobierać produkty, żeby nie było nadmiaru składników kwasotwórczych. Owoce, jarzyny, mleko są zasadotwórcze mięso, ryby, jaja, przetwory zbożowe, słodycze - kwasotwórcze. Zawsze powinno się dbać o to, aby była przewaga produktów zasadotwórczych nad kwasotwórczymi. Zakwaszenie ustroju bowiem zwiększa wrażliwość skóry na podrażnienia, a dieta zasadowa tą wrażliwość zmniejsza. Właściwe odżywianie wpływa w dużej mierze na prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. Zaburzenia w trawieniu odbijają się ujemnie na wyglądzie (czasem objawiają się czerwonością nosa, wypryskami na skórze i bladością). Do prawidłowego trawienia niezbędne są owoce i jarzyny zawierające pewne ilości błonnika, który pobudza perystaltykę jelit.

Ze względu na to, że organizm potrzebuje wielu rozmaitych pierwiastków chemicznych wchodzących w skład tkanek, pożywienie powinno być jak najbardziej urozmaicone, ponieważ żaden z produktów żywnościowych (nawet mleko) nie zawiera wszystkich niezbędnych dla ustroju elementów. Jedynym wyjątkiem jest mleko matki, ale też tylko wtedy, gdy odżywia się ona prawidłowo.

Odpowiednie odżywianie wpływa na chemizm tkanek i może zmniejszyć lub zwiększyć odporność na różne bodźce i choroby. Badania wykazały, że nadmiar węglowodanów zwiększa skłonność do różnego rodzaju uczuleń. Dlatego bardzo ważne jest zachowanie równowagi miedzy poszczególnymi pierwiastkami.

,,Kosmetycznymi'' objawami, wadliwego odżywiania mogą być na przykład cienkie włosy, bez połysku, przerzedzanie się włosów, łojotok w fałdach nosowo-policzkowych, zapalenie powiek w kącikach oczu, zapalenie kącików ust, suchość skóry, nadmierne rogowacenie ujść torebek włosowych, drobne wybroczyny krwawe, ogniska łuszczenia naskórka, łamliwe paznokcie, obrzęki tkanki podskórnej itp.

Literatura:

1. Jaroszewska B. ,,Kosmetologia'' Warszawa 2004r.

2. Dziennik Zachodni (3.11.2007)

3. Źródło: Agnieszka Białek - dietetyk

www.fabrykadiet.pl