PRZEMOC

”jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkodny na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.”

Anna Lipowska-Teutsch zjawisko przemocy określa jako: „zespół atakujących, nadzorujących i kontrolujących zachowań, obejmujących przemoc fizyczną, przemoc seksualną i przemoc emocjonalną. Jest to spójna całość, ciąg zachowań o charakterze zamierzonym i instrumentalnym, których celem jest zniewolenie ofiary, wyeliminowanie jej suwerennych myśli i działań, podporządkowanie jej żądaniom i potrzebom sprawcy.”

Wanda Sztander, koncentrując się na skutkach i celu zjawiska przemocy w swojej definicji opisała je jako: „działania, które niezależnie od formy upośledzają ostatecznie moc kogoś, kto jest obiektem. Taki też jest cel przemocy, czyniącej z człowieka istotę bezwolną.”

Dorota Sasal wskazuje na cztery charakterystyczne dla zjawiska przemocy cechy:

• jest to działanie intencjonalne, jest skierowane wobec konkretnej osoby, jego celem jest osiągnięcie bezwzględnej kontroli nad drugą osobą,

• nakierowane jest na jednostki fizycznie i psychiczne słabsze od sprawcy,

• związane jest z nieprzestrzeganiem podstawowych praw człowieka - nietykalności fizycznej, szacunku,

• stanowi zagrożenie dla zdrowia ale i życia ofiary

Jadwiga Mazur proponuje następującą klasyfikację przemocy:

• Przemoc fizyczna- nieprzypadkowe obrażenia będące wynikiem przemocy ze strony sprawcy. Jest to stosowanie przymusu i użyciem przewagi fizycznej do podejmowania działań jak również decyzji w odczuciu ofiary krzywdzących. Można tu zaliczyć takie formy zachowań jak: uderzania, bicie, kopanie, szarpanie, duszenie, oparzenia, ciągnięcie za włosy, wykręcanie rąk, usiłowanie zabójstwa itp.

• Przemoc psychiczna- związana jest z pozbawieniem ofiary osobistej mocy, izolowaniem, narzucaniem własnych sądów, pozbawieniem środków niezbędnych do właściwego funkcjonowania psychicznego i fizycznego. Można tu zaliczyć również kontrolowanie i ograniczanie kontaktów interpersonalnych, zastraszanie, poniżanie, upokarzanie.

• Przemoc seksualna- zaliczamy do niej nadużycia i wykorzystanie seksualne, gwałt. Do form przemocy seksualnej zaliczyć można: pieszczoty, stosunek seksualny bez zgody, stosunki homoseksualne, dotykanie narządów płciowych, zmuszanie do oglądania obrazów o treści seksualnych lub aktów seksualnych.

• Zaniedbywanie fizyczne- brak należytej opieki w tym również opieki lekarskiej.

• Zaniedbywanie psychiczne- zaliczyć do niej można: różnorodne formy odrzucenia, obojętność, lekceważenie emocjonalne jak również lekceważenie psychicznych potrzeba ofiary.

• Nadopiekuńczość- ta forma przemocy związana jest z dążeniem sprawcy do ograniczenia właściwego rozwoju ofiary poprzez nadopiekuńczość pozbawiającą prawidłowego rozwoju psychofizycznego co w efekcie doprowadzić może do okaleczenia psychicznego i fizycznego.

Kelvin Browne i Martin Herbert powyższą klasyfikacje uzupełniają o:

• Przemoc emocjonalną- do której zaliczają poniżanie, obmawianie, ciągłe krytykowanie, przywoływanie do porządku, stosowanie wyzwisk w celu zniekształcenia u ofiary obrazu własnej osoby i zachwiania jej poczucia własnej wartości.

• Przemoc ekonomiczną- pojmowaną jako bezprawne, finansowe wykorzystywanie lub też kontrolowanie środków finansowych, które doprowadzają do utraty ekonomicznej niezależności ofiary, przez co pozostaje ona w stanie finansowej zależności.

Wiele badań dowodzi, że przemoc nie jest czynem jednorazowym, odbywa się cyklicznie, wg trzech powtarzających się faz

W fazie pierwszej narasta napięcie i agresywność sprawcy. Każdy drobiazg wywołuje jego irytację, prowokuje kłótnie i staje się coraz bardziej agresywny. Ofiara stara się opanować sytuację i oddalić zagrożenie. Często pojawiają się u ofiary różne dolegliwości fizyczne, bóle żołądka i głowy, ofiara często cierpi na bezsenność, utratę apetytu, wpada w apatię lub ogarnia ją silny niepokój. Czasem nie mogąc wytrzymać tego oczekiwania sama prowokuje spięcie, aby wreszcie "mieć to za sobą".

Po tej fazie następuje druga faza gwałtownej przemocy. W tej fazie dochodzi do wybuchu agresji i rozładowania złości przez sprawcę. Ofiara doznaje zranień fizycznych i psychicznych, znajduje się w stanie szoku. Stara się uspokoić sprawcę i ochronić siebie. W tej fazie ofiara decyduje się na wezwanie pomocy. Odczuwa przerażenie, złość, bezradność, często traci ochotę do życia.

W trzeciej fazie, nazywanej fazą „miodowego miesiąca” , wszystko się zmienia. Sprawca przemocy wyładował swą złość i zaczyna sobie zdawać sprawę z tego co zrobił. Stara się być inną osobą. Szuka wytłumaczenia i usprawiedliwienia dla swojego agresywnego zachowania. Przeżywa poczucie winy, okazuje skruchę, przeprasza i obiecuje, że to się już nie powtórzy. Zaczyna okazywać ciepło i miłość ofierze. Przynosi kwiaty, prezenty, zachowuje się jakby nigdy nie doszło do sytuacji, w której stosował przemoc. Takie zachowanie sprawcy powoduj, że ofiara zaczyna wierzyć, że partner się zmienił i że przemoc była jedynie wyjątkowym incydentem, który już nigdy się nie powtórzy. Faza "miodowego miesiąca" jednak przemija i wkrótce rozpoczyna się ponownie faza narastania napięcia. Powtarza się faza gwałtownej przemocy. Przemoc na ogół jest jednak bardziej gwałtowna i dłuższa. Doświadczenia miodowej fazy demobilizują ofiarę i utrwalają u sprawcy poczucie bezkarności oraz przeświadczenie, że następnym razem znowu uzyska przebaczenie. Następne fazy miodowe są już zdecydowanie krótsze i mniej „miodowe”.

RELACJE W KTÓRYCH NASTĘPUJE PRZEMOC

• mężczyzna - kobieta

• rodzic - dziecko

• krewny - dziecko

• starsze dziecko- młodsze dziecko

• dorosłe dzieci-starzejący się rodzice

• rodzina - niepełnosprawny

• rodzina-inni

STEREOTYPY MITY I PRZEKONANIA DOTYCZĄCE PRZMOCY

• W sprawy rodzinne nie należy się wtrącać

• Przemoc dotyczy rodzin patologicznych

• Przemocą jest tylko bicie

• Ofiara powinna wstydzić się jeśli doznaje przemocy

• Dla dobra dzieci powinno znosić się wszystko ze strony współmałżonka

• Jeśli przestanie pić wszystko będzie dobrze, warto czekać może kiedyś zrozumie i przestanie pić i bić

• Ofiara sobie sama winna

• Gdyby sytuacja tak okropna, ofiara odeszłaby od sprawcy

• Przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol

PRACA Z OSOBAMI DOZNAJĄCYMI POMOC

Budowanie rozwiązania wymaga dokładnego zbadania:

• Potrzeb klienta

• Jego zasobów i mocnych stron

• Jego dotychczasowych osiągnięć

• Wyraźnego nakreślania i budowania pożądanej przyszłości

PRACUJ Z CZŁOWIEKIEM NIE Z PROBLEMEM

STRATEGIE PRACY PSYCHOLOGICZNEJ Z OSOBAMI STOSUJĄCYMI PRZEMOC

• Przerwanie łańcucha przemocowego (modelowanie)

• Wydobywanie zasobów sprawcy

• Budowanie preferowanej przyszłości

• Budowanie rozwiązań

• Metoda małych kroków

• Znalezienie alternatyw

• Indywidualizacja procesu zmian

FORMY PRACY Z OSOBAMI UWIKŁANYMI W PRZEMOC:

• Interwencja instytucjonalna

• Konsultacje indywidualne

• Praca grupowa

• Terapia par

• Terapia rodzinna

• Mediacje

Ustawa o przeciwdziałania przemocy w rodzinie z dnia 29.07.2005r, nowelizowana ustawą z dnia 10.06.2010r. (obowiązuje od 01.08.2010r)

DZ.U. 125, poz.842

• Definiuje przemoc

• Nakłada na organy administracji rządowej i samorządowej obowiązek realizacji ustawy

• Uprawnia do bezpłatnej specjalistycznej pomocy

• Zapewnia bezpieczne schronienie ofiarom przemocy

• Uprawnia do bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego dla ofiar przemocy

• Nakłada obowiązek tworzenia zespołów interdyscyplinarnych

• Umożliwia eksmisję sprawcy przemocy i orzeczenie zakazu zbliżania się do ofiar przemocy

• Umożliwia organizację bezpiecznego schronienia dzieciom

• Nakłada zakaz kar cielesnych

Osoby uwikłane w przemoc często narażone są na sytuacje kryzysowe

KRYZYS JEST TO:

• To osobista trudność lub sytuacja która odbiera ludziom zdolność działania i uniemożliwia świadome kontrolowanie własnego życia

• Stan powstający wskutek nieprzezwyciężalnych przeszkód w osiągnięciu celów życiowych, przeszkód, których i można usunąć na drodze znanych sobie zachowań

RODZAJE KRYZYSÓW:

• Kryzysy przemiany-rozwojowe zwane normatywnymi

• Kryzysy sytuacyjne-traumatyczne

• Kryzys chroniczny

• Kryzys egzystencjalny

FAZY KRYZYSU wg Eriksona

• Postawanie i narastanie problemów

• Narastanie szczególnej wrażliwości - dochodzi do zachowań agresywnych

• Rozwiązanie problemu-pokonanie sprzeczności między wymaganiami otoczenia a możliwościami ego

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DLA KRYZYSU:

• Obecność ostrego wydarzenia krytycznego lub przewlekłego stresu

• Odczuwanie wydarzenia jako nieoczekiwanego

• Spostrzegani sytuacji jako utraty lub zagrożenia

• Poczucie niepewności o do przyszłości

• Poczucie utraty kontroli

• Nagłe naruszenie codziennych rutynowych sposobów zachowania

• Sta napięcia emocjonalnego, trwający jakiś czas

• Koniczność zmiany dotychczasowych sposobów funkcjonowania

INTERWENCJA KRYZYSOWA- stanowi zespół intredyscyplinrnych działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu

Celem interwencji jest:

• Złagodzenie objawów reakcji kryzysowej

• Przywrócenie równowagi psychicznej

• Zapobieganie ostrego kryzysu w stan chroniczny

• Przywrócenie umiejętności radzenia sobie

• Wspieranie klienta

• Poczucie bezpieczeństwa

SZEŚCIOETAPOWY MODEL INTRWENCJI KRYZYSOWEJ:

1.WYSŁUCHANIE

• Pomoc klientowi w zdefiniowaniu problemu

• Zapewnienie klientowi bezpieczeństwa

• Zastosowanie wsparcia społecznego

2.DZIAŁANIE

• Rozważenie klientem możliwości pomocy

• Układanie rzeczywistego planu pomocy

• Uzyskanie zobowiązania klienta

WSKAZANE CECHY OSOBY POMGAJĄCEJ W KRYZYSIE:

• Posiadanie wiedzy fachowej i rozległych doświadczeń zawodowych

• Koniczność życzliwego zainteresowania ludźmi

• Umiejętność podejmowania błyskawicznej pracy diagnostycznej, prowadzenia analizy przypadków i aspektów zastanej sytuacji

• Posiadane umiejętności podejmowania decyzji pod presją czasu w silnym stresie

• Gotowość do przyjmowania odpowiedzialności za los innych ludzi

• Posiadanie ponadprzeciętnej odporności na stres i wypalenie zawodowe

• Charakteryzowanie się elastycznością, kreatywnością, bogatą wyobraźnią

• Posiadanie dużych umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej

• Posiadanie bogatej wiedzy o istniejących służbach społecznych.

FORMY POMOCY W KRYZYSIE

• psychologiczna

• medyczna

• socjalna

• prawna

RODZAJE POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ:

• KONSULTACJE- wstępnie zorientowanie się w problemie i rozpoznanie potrzeb pacjenta lub jego bliskich. Może służyć rozwiązaniu konkretnych problemów pacjenta jak i zrozumieniu sytuacji życiowej, pokazać aspekty, których nie dostrzegał- to może naprowadzić na rozwiązanie problemu.

• INTERWENCJA KRYZYSOWA- wyżej podana

MEDIACJE- to sposób na rozwiązanie konfliktu z udziałem osoby trzeciej- mediatora- neutralnego, bezstronnego i nie podejmującego rozstrzygających decyzji.

SYTUACJE, W KTÓRYCH WARTO SKORZYSTAĆ Z MEDIACJI RODZINY:

• Sprawy rozwodowe

• Podział majątku

• Sprawy związane z opieką nad dziećmi po rozwodzie

• Konflikty małżeńskie

• Sprawy spadkowe

• Konflikty między rodzicami i dziećmi

• Pomoc w uzgodnieniu zasad opieki nad członkami rodziny chorymi, niepełnosprawnymi, w podeszłym wieku.

• Konflikty w rodzinach zastępczych i adopcyjnych

• Konflikty między członkami dalszej rodziny

ZASADY MEDIACJI RODZINNYCH:

• Dobrowolność

• Poufność

• neutralność mediatora

• bezstronność mediatora

• samodzielność stron w podejmowaniu decyzji

ZALETY MEDIACJI RODZINNYCH:

• Skłaniają do przyjmowania przez strony odpowiedzialności, uczy je samodzielności.

• Pozwalają na wypracowanie trwałych oraz satysfakcjonujących rozwiązań dla obu stron

• pozwalają budować pozytywne relacje między osobami uczestniczącymi w konflikcie

• Ograniczają eskalację konfliktu

• Chronią dziecko uwikłane w konflikt dorosłych, pozwalają rodzicom skoncentrować się na jego potrzebach.

KONFERENCJA GRUPY RODZINNEJ- metoda pracy z rodziną

Jest spotkaniem, w którym uczestniczy jak największa liczba członków rodziny. Rodzina spotyka się we własnym gronie by podjąć próbę rozwiązania problemów. Jest ona ekspertem, która jest w stanie najlepiej ocenić możliwości swojej rodziny, jej dynamikę i sposoby podejmowania decyzji

CEL KONFERENCJI GRUPY RODZINNEJ:

• Stworzenie planu przez rodzinę, który ma doprowadzić do udzielania wsparcia w rozwiązaniu problemów.

UCZESTNICY KGR:

• dziecko / dzieci

• rodzice lub opiekunowie

• dalsza rodzina

• przyjaciele rodziny

• specjaliści z zakresów problemu, występujących w rodzinie

• osoba zgłaszająca problem- np. pracownik socjalny, kurator

• koordynator

SYTUACJE ORGANIZOWANIA KGR:

• Zagrożenie umieszczeniem dzieci w domach dziecka

• Przemoc psychiczna, fizyczna lub seksualna w rodzinie

• trudności wychowawcze w rodzinie

• trudności w nauce i zaburzenia zachowania u dzieci

• umieszczenie dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, lub w rodzinach zastępczych

• usamodzielnienie dzieci z placówek opiekuńczo-wychowawczych lub rodzin zastępczych

• niepełnosprawność lub długotrwała choroba

• konieczność opieki nad osobami starszymi

• uzależnienia występujące w rodzinie

ETAPY KONFERNCJI GRUPY RODZINY

I Przygotowanie do spotkania:

• Wstępne zakwalifikowanie członków rodziny

• Zgoda rodziny na udział w konferencji rodzinnej

• Przygotowanie do KGR

II Przebieg konferencji:

• Przedstawienie problemu występującego w rodzinie

• Opisanie mocnych i słabych stron sytuacji w której znajduje się rodzina

• Wyjaśnienie odpowiedzialności prawnej (jeśli istnieje)

• Wyjaśnienie ograniczeń( jeśli istnieją)

• Podanie informacji o możliwości uzyskania pomocy

• Pozostawienie dla rodziny czasu prywatnego, ustalenie przez nią planu pomocy

III Akceptowanie przez koordynatora bezpiecznego planu pomocy przygotowanego przez rodzinę

IV Przekazanie uczestnikom kopii planu działania

V Realizacja planu pomocy przez rodzinę

VI Monitorowanie realizacji planu stworzonego przez rodzinę

VII Udzielanie wsparcia i pomocy

ZAKŁADANE REZULTATY PRACY METODĄ KGR:

• zmniejszenie liczby dzieci korzystających z opieki zastępczej

• zahamowanie procesów dezintegracji w tradycyjnych struktur rodzinnych i wzrastającej liczby młodych ludzi żyjących poza swoja rodziną

• skrócenie czasu przebywania dzieci poza rodziną i w zastępczych formach opieki

• redukowanie interwencji e strony instytucji państwowej

• wzrost współpracy, współodpowiedzialności społeczności lokalne, sąsiedzkiej, rodzinnej

• wzrost odpowiedzialności poszczególnych rodzin za nie same przez wypracowanie skutecznych strategii radzenia sobie z problemami, które mogą pojawić się w przyszłości

MODEL PODEJŚCIA SKONCENTROWANEGO NA ROZWIĄZANIACH WYMAGA:

dokładnego zbadania:

• potrzeb klienta ( a nie problemu)

• jego zasobów i mocnych stron a nie deficytów i zaburzeń

• jego dotychczasowych osiągnięć a nie porażek i potknięć

• wyjątków od sytuacji problemowej a nie częstotliwości występowania i rozmiarów problemu

ponadto wymaga:

• wyraźnego nakreślenia i budowania pożądanej przyszłości zamiast mrocznej i odbierającej siły przeszłości

Założenia TSR:

1. Jeśli coś działa, rób tego więcej.

2. Jeśli coś nie działa, rób coś innego.

3. Jeśli coś się nie zepsuło, nie naprawiaj.

4. Nie komplikuj. Życie jest naprawdę proste.

ZESPÓŁ INTERDYSCYPLINARNY PRACY Z RODZINĄ TO

• zespół osób zainteresowanych rozwiązaniem problemu konkretnej rodziny.

• grupa profesjonalistów którzy współpracują ze sobą w skoordynowany sposób łącząc swoja wiedzę, umiejętności oraz możliwości wynikające z instytucji, która reprezentują

• jest to grupa zapewniająca skuteczne rozwiązanie problemów rodziny

W skład zespołu mogą wchodzić:

• psycholog

• pedagog

• pracownicy OPS

• policja

• straż miejska

• kuratorzy

• pracownicy służby zdrowia

• księża

• prawnicy

ZAKRES DZIAŁAŃ ZESPOŁU:

• diagnozowanie problemu i ustalenie strategii pomocowych

• podział ról i działań

• ocena i weryfikacja dotychczasowych działań (monitorowanie)

• prowadzenie dokumentacji pracy zespołu

KORZYŚCI PRACY ZESPOŁU:

• poprawia koordynacje działań na pomoc w rozwiązywaniu problemów danej rodziny

• wypracowuje model współpracy między instytucjami prowadzący do zwiększenia efektywności w zespołowym rozwiązywaniu problemu

• powoduje jasny i sprawny przepływ informacji miedzy współpracującymi ze sobą służbami społecznymi, instytucjami, organizacjami i osobami

• zwiększa poczucie wzajemnego wsparcia podczas rozwiązywania trudnych problemów

• zwiększa poczucie bezpieczeństwa własnego oraz społeczności lokalnych

9

---