Podatek od nieruchomości
Podatek od nieruchomości należy do grupy podatków bezpośrednich. Oznacza to, że podatek ten obciążaja bezpośrednio podatnika (podmiot podatku), stanowiący jego koszt. Podatnik ma obowiązek odprowadzenia podatku do organu podatkowego. Podatek od nieruchomości jest regulowany ustawą o podatkach i opłatach lokalnych. Stanowi on ok. 11% budżetu gminy. Opodatkowaniu podlegają trzy rodzaje nieruchomości: budynki, budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz grunty (poza rolniczymi i leśnymi). Podstawę opodatkowania dla budynków lub ich części stanowi powierzchnia użytkowa w m kw, dla gruntów- powierzchnia a dla budowli- ich wartość zamortyzowana, sprzed pełnej amortyzacji lub rynkowa.
W podatku tym, podobnie jak i w przypadku innych podatków i opłat regulowanych tą samą ustawą, stawki, aktualizowane co roku przez ministra finansów, są traktowane jako maksymalne. Każda gmina ma prawo ustalić swoje stawki.
W podatku od nieruchomości występuje szereg wyłączeń i zwolnień ustawowych- m.in. dotyczące gruntów i budowli dróg publicznych oraz kolei.
Podatek od nieruchomości pobierają urzędy gmin. Jest on instrumentem fiskalnym gminy- regulując jego wysokość można przyciągnąć inwestorów, stosując ulgi i zwolnienia.
Obecnie wiele mówi się o zmianie sposobu nakładania tego podatku z ilościowego na wartościowy. Zamiast opłacania z góry ustalonej kwoty proponuje się wprowadzenie tzw. Podatku ad valorem, czyli podatku wyrażonego procentowo od wartości opodatkowanej istoty.
Podatek rolny
Jednym z podatków zasilających budżet gminy jest podatek rolny. Jego udzial nie jest zbyt znaczący, gdyż podatek ten ma najniższe stawki. Utożsamiany jest mylnie z podatkiem od nieruchomości, który ma większy wpływ na budżet gminy.
Podatek rolny ma charakter dochodowy i jest regulowany ustawa rolną. Podstawa wymiaru podatku jest liczba posiadania przez podatnika hektarów przeliczeniowych. Ustalona jest stała maksymalna stawka podatku, ale gminy mogą ją zmienić wg uznania. Ustawa o podatku rolnym zawiera sporą liczbę zwolnien i ulg, m.in. zwolnienie gruntów Vi VI klasy bonitacyjnej. Najczęściej płaci się go z wykorzystaniem pośrednictwa sołtysa, a pobierają go urzędy gminy..
Cechy ST w Polsce
ST jest niezwykle ważny dla panstwa demokratycznego. Jego jednostki są podporządkowane wspólnocie lokalnej (gminnej i powiatowej) bądź regionalnej (wojewódzkiej) i reprezentują jej interesy.
ST powstał z mocy prawa i i został wyodrębniony w strukturze państwa jako związek społeczności lokalnej lub regionalnej. Realizuje zasadniczą część spraw publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Jest wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na niego zadań (nie zastrzeżone przez konstytucję bądź ustawy). Jednostki ST mają osobowość prawną, przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe. Dochodami jednostek ST są ich dochody własne, subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Fundamentalną cechą ST jest dyfuzja władzy. Innymi cechami jest elastyczność władzy, jej efektywność oraz zaufanie społeczeństwa. Zasady fcjonowania ST to: unitarność, domniemania kompetencji, pomocniczość/subsydiarność, przysługiwanie ST istotnej części zadań publicznych wykorzystywanych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
Podsumowujac, ST jest niezbędnym elementem do prawidłowego fcjonowania społeczeństwa i państwa. Spełniając swoje cele, samorząd daje obywatelom możliwość uczestniczenia w życiu publicznym.
Mienie komunalne
Pojęcie mienia komunalnego pojawiło się po przemianach ustrojowych w 1989r. Nastąpił wówczas proces decentralizacji państwa, który doprowadził do powstania jednostek ST, w tym gminy.
Majątek gminy określa ustawa o Sgminnym z dn. 8.03.1990r. , w skład którego wchodzą zasoby mieszkaniowe i finansowe- nazywane mieniem komunalnym. Należą do niego komunalne zasoby mieszkaniowe, budynki i budowle administracji samorządowej oraz innych komunalnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw, komunalne grunty zabudowane i niezabudowane, ruchomości należące do organów administracji samorządowej oraz innych podmiotów komunalnych i wartości niematerialne oraz prawne.
Możliwe jest nabycie mienia komunalnego, które następuje na kilka sposobów:
-na podst ustawy
-przez przekazanie gminie mienia komunalnego ze zmianę granic administracyjnych
-w wyniku własnej działalności gospodarczej
-w wyniku spadku i darowizn oraz innych czynności prawnych
Gmina ma prawo do rozporządzania swoim majatkiem poprzez:
-sprzedaż składnika majątkowego
-użytkowanie wieczyste
-użytkowanie
-dzierżawę
-użyczenie
-trwały zarząd
Pdmioty mienia komunalnego samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników majątkowych, przy zachowaniu wymogów zawartych w odrębnych przepisach prawa. Jest to również instrument do realizacji zadań własnych.
Subwencja/dotacja
Subwencja (zapomoga) - nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo określonym podmiotom (np. jednostkom samorządu terytorialnego, prywatnym przedsiębiorstwom, organizacjom społecznym i osobom fizycznym) dla poparcia ich działalności.
Subwencja różni się od dotacji tym, że ma charakter roszczenia prawnego. Jeśli została zapisana w budżecie z przeznaczeniem dla określonej jednostki, musi zostać przekazana. Decyzję co do jej rozdysponowania, podejmuje organ, który ja otrzymał.
Dotacja - nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo podmiotom dla poparcia ich działalności. Ma ona charakter uznaniowy. Jednostka ubiegająca się o nią, musi spełnić warunki wstępne, określone przez podmiot dysponujący środkami finansowymi. Decyzję o sposobie wykorzystania dotacji podejmuje organ, który ją przyznał.
Gmina, organy, zadania
Gmina to wspólnota samorządowa mieszkańców na danym terytorium. Jest podstawową jednostką ST. O ustroju gminy stanowi jej statut.
Organy:
*rada gminy- władza uchwałodawcza i kontrolna. Kadencja 4lata licząc od dnia wyboru. Na czele stoi przewodniczący i wiceprzewodniczący w liczbie od 1 do 3.
Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy.
*wójt, burmistrz, prezydent miasta- władza wykonawcza, wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa.
Zadania własne- zadania publiczne wykonywane przez jednostkę ST, które służą zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Mogą one być:
*obowiązkowe- gmina nie może zrezygnować z ich realizacji, musi zapewnic w budżecie środki na ich realizowanie; przyczyna: dażenie do zapewnienia mieszkancom świadczeń publicznych o charakterze elementarnym
* fakultatywne- gmina realizuje je w takim zakresie, w jakim jest to możliwe ze względu na środki posiadane w budżecie oraz lokalne potrzeby (samodzielnie, na własną odpowiedzialność, z własnego budżetu).
Ustawa o ST stanowi, że do zakresu działania gimy należą sprawy publiczne o charakterze lokalnym, te wszystkie, które nie są zastrzeżone odrębnymi ustawami na rzecz innych podmiotów. Należy podkreślic, iż są to zadania, których realizacja zaspokaja zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej. W myśl zapisu w ustawie, do zadań własnych gminy należą sprawy: (20)
-ładu przestrzennego i gospodarki terenami i ochrony środowiska
-gminnych dróg i ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego
-wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porzadku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwienia odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię cieplną i elektryczną
-lokalnego transportu zbiorowego
-ochrony zdrowia
-pomocy społecznej, w tym zakładów i ośrodków opiekuńczych
-komunalnego budownictwa mieszkalnego
-oświaty, w tym szkół podstawowych, przedszkoli i innych placówek oświatowo-wychowawczych
-kultury, w tym bibliotek komunalnych i innych placówek upowszechniania kultury
-kultury fizycznej, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych
-targowisk i hal targowych
-zieleni komunalnej i zadrzewien
-cmentarzy gminnych
-porzadku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej
-utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych
-polityki prorodzinnej, w tym zapewnienie kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej
-wspierania i upowszechniania idei samorządowej
-promocji gminy
-współpracy z organizacjami pozarządowymi
-współpracy ze społecznościami regionalnymi i lokalnymi innych państw.
Zadania zlecone- inne zadania publiczne wynikające z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawowo zlecone do wykonania jednostkom ST. Są to:
*wpłaty z zasiłków pomocy społ.
*świadczenie usług opiekuńczych osobom z zaburzeniami psych.
*prowadzenie środowiskowych domów samopomocy
*prowadzenie działalności gosp
*oświetlenie dróg krajowych
*prowadzenie szkoleń obrony cywilnej
*spis ewidencji budynków
*spis wyborców
Powiat, organy, zadania
POWIAT - jednostka samorządu terytorialnego II stopnia i podziału administracyjnego, obejmująca część obszaru województwa. Ich funkcjonowanie reguluje ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym
powiaty ziemskie - skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin,
powiaty grodzkie - miasta na prawach powiatu (gmina o statusie miasta, wykonująca zadania powiatu).
ZADANIA: (22)
*edukacji publicznej
*promocji i ochrony zdrowia
*pomocy społecznej
*polityki prorodzinnej
*wspierania osób niepełnosprawnych,
*transportu zbiorowego i dróg publicznych,
*kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
*kultury fizycznej i turystyki,
*geodezji, kartografii i katastru,
*gospodarki nieruchomościami,
*administracji architektoniczno-budowlanej,
*gospodarki wodnej,
*ochrony środowiska i przyrody,
*rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
*porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
*ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania powiatowego magazynu przeciwpowodziowego, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,
*przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy,
*ochrony praw konsumenta,
*utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
*obronności,
*promocji powiatu,
*współpracy z organizacjami pozarządowymi.
2. Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.
3. Ustawy mogą określać inne zadania powiatu.
4. Ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat.
5. Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazuje jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu.
6. Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin.
Art. 4a. Ustawy mogą nakładać na powiat obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
ORGANY:
*rada powiatu: sprawuje władzę uchwałodawczą i kontrolną
*zarząd powiatu,: władza wykonawcza
Województwo
WOJEWÓDZTWO: jednostkę samorządu terytorialnego - regionalną wspólnotę samorządową, największą jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej.
ZADANIA:
*edukacja(wyższe)
*promocja i ochrona zdrowia pomocy społecznej
*polityki prorodzinnej
*pomocy społecznej
*modernizacja terenów wiejskich
*zagospodarowanie przestrzenne
*ochrona środowiska
*gosp. Wodna(przeciwpowodziowa)
*transport zbiorowy i drogi publiczne
*kultura fizyczna i turystyka
*ochrona praw konsumenta
*obronność
*bezpieczeństwo publiczne
*przeciwdziałanie bezrobociu
ORGANY
*Zarząd województwa: organ wykonawczy
*Sejmik województwa: ustawodawczy i kontrolny