1)Rola układu nerwowego w sterowaniu Ruchami dowolnymi kieruje układ piramidalny. Rozpoczyna się w korze mózgowej, płatach ciemieniowych i skroniowych. Droga piramidowo rdzeniowa biegnie pomiędzy jądrami podkorowymi do wys. Piramid w rdzeniu przedłużonym. Tam nastepuje skrzyżowanie drogi. 80% włókien przechodzi na strone przeciwległą i8 dociera do komórek nerwowych albo zlokalizowanych w przednim rdzeniu. W korze mózgowej największe obszary zajmują mięśnie wyk. Ruchy precz a wiec twarzy, języka dłoni. Układ pozapiramidalny (ruchowy podkorowy) skł się z jader podkorowych twór siatkowych i móżdżku. Kieruje ruchami mimicznymi, gestykulacją, precyzją ruchu. 2) Funkcje układu autonomicznego (wegetatywny) dzielimy na 2 części: Współczulną (sympatyczną) i przywr (parasympatyczna). WSP pien Sympatyczny składa się z licznych połaczonych ze sobą zwojów kregowych w których wyróznia się część szyjną, p, l, k, og. Część wspołczulna przygotowuje człowieka do walki lub ucieczki. PRZYWSP. Wchodzi w skład niektórych nerwów czaszkowych i rdzeniowych. Najważniejszy jest nerw błędny zaopatrujący nerwy kl. Piersiowej i brzucha.Cz. Przywsp. Odpowiada na zachowanie porzadku w organizmie. Do jej funkcji należa: oddawanie moczu, regulowanie trawienia, utrzymanie homeostazy. 3)Kora mózgu: Budowa: w lewej dominującej pólkuli znajduje się ośrodek ruchowy mowy, oś ruchów pisarskich rąk , oś słuchowy mowy i oś wzrokowy mowy. KM zawiera 3 pola ruchowe: *pierwotne które znajduje się w obrebie zakretu przyśrodkowego *dodatkowe pole ruchowe które mieści się na bocznej i przyśrodkowej powierzchni kory *Okolicę przedruchową która jest umiejscowiona na bocznej pow kory. Funkcje: KM jest odpowiedzialna za planowanie ruchów dowolnych i wysyłanie poleceń ruchowych inicjujących ich wykonanie. 4)Budowa i iczynnośc komórki nerwowej KN neuron zbudowana jest z ciała komórki i wypustek( dendrytów i neurytów). Dendryty są wypustkami krótkimi licznie odchodzące od ciała komórki, obierają bodżce z narzadów lub innych neuronów i przewodzą je do ciała kom. Neuryt (akson) jest wypustką pojedynczą i przewodzi bodzce z komórki do innych neuronów lub narządów. Przewodzone tylko w 1 kierunku. KM NER posiada: jedro kom, rozbudowany ap Goldiego, mitochondria, lizosomy pierwotne i wtórne, Siat sród, neurofilamenty, synapsy.
8)Serce-budowa i cykl pracy serca. Budowa: S skł się z 2 przeds i 2 komór. Zastawki przeds-komor oddzielają przdsionki od komór. Prawa zastawka jest trójdzielna lewa dwudz. Obie otwierają się podczas rozkurczu komór i zamykają podczas skurczu. Serce leży w jamie osierdzia otoczonej błonami. Posiada 2 warstwy: osierdzie scienne i osierdzie trzewne(nasierdzie) obie łączą się na duzych naczyniach u postawy serca. Pod nim znajduje się śródsierdzie zbudowane z komórek mięśniowych serca. Jamy serca wyściela wsierdzie. Jest przedłużeniem błony wew dużych nacz doch do serca. Wnetrze komór ma liczne beleczki mięśniowe, struny ścięgniste oraz zagłębienia, jest bardziej gładkie od wn przedsionków. W przeds znajduja się uchyłki, zad przeds jest przetłoczenie krwi. Żyły wchodzą do s tętnice z niej wych. Aorta to główna tetnica która doprowadza tlen do serca i do nacz wieńcowych.Cykl pracy serca: rozkurcz rozpoczyna się w chwili zamkniecia zastawek półksiężycowatych aorty i pnia płucnego. Następuje rozkurcz mięśni komór i zmniejsza się ciśnienie, otwierają się zastawki przedsionkowo komorowe, następuje wypełninie komór krwią, po czym nast. Jednoczesny skurcz obu przedsionków i napełnia krwią komory w 10% jej obj. Po skurczu przeds skurcz komór. Otwierają się zastawki półksiężycowate aorty i pnia płucnego a zam się zast przeds Komor. Krew jest wyrzuca z lewej komory do aorty a z prawej do pnia płucnego. Nastepuje rozkurcz mięśni komór i nast. Pocz fazy rozkurczowej. Fazy Skurczu Komór: *okres początkowy: ok. 50ms zamkniete są zastawki przeds komorowe. * Okres izotoniczny: od otwarcia do ponownego zamkn zast półksięż. Ok. 220ms *okres Izowolumetryczny: ok. 80ms komory rozkurczają się bez zm obj. / Częstość skurczów =70/min, Obj wyrzucanej krwi=70ml, poj min serca=5 lit. , ciś skurczowe w aorcie= 120mmHg, w pniu=15-18mmHg, Ciś tętna=40mmHg. 9)Mechanizmy regulujące czynność pracy serca: regulowana jest przez bodzce powstające w ukł bodźcowo- przewodzącym jak i przez impulsację docierająca do serca z ukł autonomicznego. Pobudzanie układu współczulnego: powoduje przyśp częstości skurczów serca, zwieksza szybkość przewodzenia bodźców w ukł bodź-przewodzącym serca poprzez zniesienie wpływu nerwu błędnego i zw siłe skurczów. Pobudzenie nerwu błędnego powoduje zwolnienie częstości skurczów serca, zmniej szybk przewodzenia bodźców w ukł bodź-przewodz i zmniejsza siłę skurczów serca.
10)Cisnienie tętnicze krwi, mechanizmy regulujące, choroby nadciśnieniowe. 80/120mmHg Bardzo wazną rolę pełnią naczynia oporowe. Rozkurczają się i zwiększają ukrwienie poszczególnych narządów przez co w innych narządach jest zmniejszony. Najwiekszy spadek ciśnienia następuje w naczyniach włosowatych tam też niknie fala tetna. Ochronione obszary przed niedokrwieniem to ośrodkowy układ nerwowy serce i nerki. Układ autonomiczny reguluje przepływ krwi w naczyniach oporowych. Choroby: Przyczynami chorób jest nadmierny stres, sporzywanie sodu, wrażliwość uwarunkowana genetycznie na działanie sodu. „prawidłowe wysokie ciśnienie tętnicze” 130-139mmHg skurczowe 85-89mmHg Nadciśnienie wtórne- rozwija się w przebiegu innych chorób od 10%ludzi towarzyszy temu choroby serca, nerek, metabolizm. 11)Naczynia krwionośne regulacja krażenia obwodowego. Naczynia krwionośne dzielimy na tętnice, tetniczki, naczynia przedwłosowate, naczynia włosowate, żyły i zyłki. Przez tętnice płynie krew o dużej zawartości tlenu. Znajdują się w niej m.in. Substancje odzywcze i hormonalne. wNaczyniacch nastepuje wymiana gazów między krwią a komórkami. Powierzchnia wymiany wynosi 6,5 tys m². Wyróżniamy tetnice pytu sprężystego i mięśniowego. TTS zaliczają się do niej największe naczynia takie jak aorta, tetnica szyjna i pachwowa. Wn tetnicy wyściela śródbłonek, lezy na błonie podstawowej. W bł. Środ znajduje się liczne włókna sprężyste i kolagenowe. W Bł zew liczne włókna kolagenowe, zakończenia nerwów, zwoje nerwowo oraz tętnice i żyły. TTM wystepuje z bł śr gruba warstwa mieśni gładkich. Tetnice małe od 0,1 do 1mm oraz mniejsze mają bł wew zbudowana ze śródbłonka leżącego na bł podstawowej, srodkowej wystepują miocyny biegnące okrążnie lub spiralnie. Przez żyły płynie krew z dużą zawartością dw. Wgla. Ściany tych naczyń krwionośnych zbudowane są z 3 warstw:błony zewn, wewn, srodk. Zastawki zylne wystepują w zyłach powyżej 2 mm zapobiegają cofaniu się krwi. Regulacja krążenie obwodowego: odbywa się za pośrednictwem kontroli czynności serca i zmian dokonywanych w przepływie krwi przez naczynia oporowe. Mechanizm kontroli jest złożony i zależy od ośrodków nerwowych znajdujących się w ukł. Nerw jak i od czynników działających miejscowo na serce i mięśnie gładkie naczyń krwionośnych.
12)Rodzaje mięśni, budowa m szkieletowych :Prążkowane (szkieletowe), m sercowy, , głakie. M. Sz zbudowane są z długich komórek w kszt cylindrów zwane włóknami. Dł kom może dochosdzic do kilkudziesięciu cm. KM pop prążkow sa wielojądrzaste na dł 1mm może znajdowac się 75 jąder- leżą pod błoną kom. // Centrum komórki wypełniają włókienka kurczliwe miofibryle i są ułożone w peczki. W cytop znajdują się mitoch i rozbud siat ś®ódplazm. Skł cytop= liczne ziarna glikogenu, lipidy i mioglobina. // Pojedynczą komórke mięśniową otacza tkanka śródmięsna. Ułozone w pęczki komórki mięśniowe osłonięte są omięsną która łączy się z błoną łącznotkankową i pokrywa cały mięsnień. Prążki składają się z odcinków (parkometrów) znajdują się tak prążki jasne (I) izotopowe (pojedyńczo załamujące światło) i anizotropowe (A) podwójnie zał św. Białkami miofibryli jest aktyna- tworzy miofilamenty cienkie. Miozyna tworzy miofilamenty grube, makrocząsteczki miozyny układaj as iew pęczki 9filamenty) 15)Rodzaje włókien mięśniowych, wpływa ćw fizycznych. W mięśniach szkieletowych wyst 2 typy włókien: Włókna typu I ST (czerwone) i włókna typu II FT (białe) ST przystosowane sa do wolnych skurczów posiadają metabolizm tlenowy, przystosowany do długich wysiłków fizycznych, włókna mięś ST są mniejsze od FT. FT kurczą się szybko, metablozm beztlenowy, maja duże rozmiary, są słabo unaczynione, łatwo się męczą, lecz mogą się kurczyć z dużą siłą. Posiadają większy potencjał tlenowy, Włókna FTb posiadają wikszy metabolizm beztlenowy, FTc mają zbliżony do metabol ST. W skł wł mięś między kob a mężczyzna nie ma różnic. U osób starszych lp wł FT się zwiększa. Wpływ ćw! Pod wpływem cw fiz nie dochodzi w mięśniach do przchodzenia jednego typu włókien w inny typ wł mięśniowych. Długotrwałe Cw fiz powodowały w mięśnich kończyn dolnych zwiększenia lp włókien typu FTa kosztem zmniejsz lp wł FTb. W grupie sportowców biegających na dł dyst w mięśniu brzuchatym łydki znajduje się 90% wł mięśniowych typu ST. U Wybitnych sprinterów =75%ST. 16) Rodzaje skurczów mięśni. Max skurcz dowolny- może być bodźcem maksymalnym zdolnym do spowolniania skurczu m o max sile. izotoniczny jeżeli m w czasie skurczu ulega skróceniu a napięcie m nie ulega zmianie. izometryczny- podczas tego skurczu mięsień nie zmienia swojej dł ale zwiększa napięcie. Auksotoniczny rosnie nap i zmienia się dł.
21)HORMONY przysadkowe i podwzgórzowe. Hormony podwzgórzowe działające pobudzająco, powodujące wydzielanie hormonów przez przysadkę mózgową nazywane sa libertynami. Są to: kortykoliberyna, tyreoliberyna, gonadoliberyna, somatoliberyna, prolaktynoliberyna, melanoliberyna. Hormony podwzgórzowe działające hamująco nazywane są statynami. Są to: somatostatyna, prolaktynostatyna, melanostatyna. Przysadkowe: * H. tyreotropowy(tyreotropina) TSH pobudza pęcherzyk tarczycy do syntezy *kortykotropina ACTH stymuluje kore nadnerczy do wydziel jej hormonów, * H. Lutenizujacy LHi Folikulotropina FSH wpływają na synteze i uwalnianie horm płciowych, *prolaktyna PRL wpływa na Roz gruczołu mlecznego, *H wzrostu somatotropina GH, STH *Melanotropina MSH wpływa na gromadzenie barwnika w skórze. 22)Tarczyca: Tyroksyna i trójjodotyronina wpływają na: wzrost i dojrzewanie kości, tkanki nerwowej, szczególnie mózgu; przemianę materii; działąnie insuliny; glikogenezę; przemiane lipidów; metabolizm witamin rozpuszczalnych w tłuszczach; regulację temperatury ciała. Kalcytonina: hamuje aktywność osteoklasyczna; zmniejsza aktywność osteolityczną osteoklastów i osteocytów; zwiększa syntezę fosfatazy alkalicznej w osteoblastach, zwiększa wydalanie fosforanu Ca+ i Na+. 25) Jajniki cykl menstruacyjny. Cykl trwa przeciętnie 28 dni. Dzielimy go na 2 fazy: 1)pęcherzykową (folikularna) nazywana jest estrogenową, 2) Ciałka żółtego 9lutealną) progesteronowi. Hormony: Estrogeny (estradiol i estron) odpowiedzialne za wzrost i rozwój jajowodów, macicy, pochwy, pobudzają regeneracje warstwy czynnościowej śluzówki macicy, zwiekszają ilośc białek kurczliwych w mięśniówce macicy; przyśpiesza dojrzewanie kości i ulatwia zrastanie nasad kości; pobudza wydzielanie kalcytoniny, powoduje spadek stężenia cholesterolu. Progesteron: wzrost śluzówki macicy, zmniejszenie objętości sluzu wydzielanego przz gruczoły szyjkowe; wzrost wydalania sodu przz nerki; zmniejszenie częstotliwości i amplitudy skurczu mięśniówki macicy. 26) Testosteron: wytwarzany w jadrach przz komórki Leydiga wpływa na : ukształtowanie wtórnych męskich cech płciowych; uczestniczy w procesach spermatogenezy i spermiogenezy; regulację hormonalną osi podwzgórzowo przysadkowo gonadowej; wydzielanie FSH, biosyntezę białe co pododuje przyrost ogólny przyrost masy mięśni szkieł, zwiększenie stężenia cholesterolu.
17) rola krwi: i funkcje homeostatyczne: Najważniejsze zadania krwi w adaptacji do wysiłków fiz to m.in. transport gazów oddechowych, utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej, ciśnienie osmotycznego i onkotycznego. Poza tym krew pełni dużą rolę w odporności antydrobnoustrojowej. Funkcje przewozowe: transport gazów tlen i co2, transport substratów energetycznych, transport oczyszczający, termoregulacyjny i koordynacyjny. Funkcje obronne: niszczenie drobnoustrojów, likwidowanie kom nowotw. F. Homeostatyczne: utrzymywanie stałości środowiska wewnętrznego organizmu, w celu prawidłowego funkcjonowania poszczególnych komórek. F. Hydrodynamiczne Utrzymywanie stałej objętości krwi krążącej, umożliwia to praca serca i wypełnienie układu naczyniowego krwią. 6) Drogi oddechowe, wymiana tlenu i węgla. . Skł ukł oddechowego: Zatoki, jama nosowa, ustna, tchawica, oskrzela I i II rzedu, oskrzeliki i pęcherzyki płucne, płuco prawe i lewe, przepona. Wymiana gazowa: Miejscem wymiany sa płuca (prawe 3 pł, lewe 2 pł) Wymiana jest możliwa dzięki wdechom i wydechom - zwiek klatki piersiowej. Całkowita pow pęch płucnych wynosi ok. 70m². Znajd się w nich 8-140 ml krwi. Hemoglobina w niej zawarta pozostaje w kontakcie z gazem ok. 0,75 sek jest to wystarczajacy czas do wysycenia hemoglobiny tlenem. Dw wegla łatwiej ulega dyfuzji przez pęcherzyk płucny przez to łatwiej go wydalić. Poj cał płuc (TLC) M= 6 litrów K= 4,6, Obj zalegajaca (RV) = 1,2 K=1