ROZWÓJ I ZRÓŻNICOWANIE SIĘ GIMNASTYKI
Gimnastyka szwedzka zdobyła sobie wielki rozgłos najpierw w Skandynawii, następnie w innych krajach Europy. Jej propagatorami byli absolwenci Instytutu w Sztokholmie, którzy w kontaktach międzynarodowych zaznajamiali szerszy ogół specjalistów ze szwedzką gimnastyką. Głównym jednak powodem atrakcyjności systemu szwedzkiego były narastające wszędzie pilne potrzeby programowo - metodyczne w zakresie gimnastyki szkolnej. Gimnastyka szwedzka potrzeby te zaspokajała w sposób najbardziej wszechstronny, przez co zyskała duże uznanie w kołach fachowych i w środowiskach pedagogicznych.
Piętyzm dla koncepcji stosowanych przez Lingów szczególnie wyraźnie zaznaczył się po śmierci Hjalmara Linga, kiedy to Instytut w Sztokholmie nadzwyczaj troskliwie zaopiekował się spuścizną obu swych wielkich kierowników, a wśród absolwentów Instytutu krzewiło się przekonanie o
doskonałości metody Lingów. Celem obu Lingów było sformułowanie ogólnych podstaw gimnastyki oraz wzorów lekcji, które mogłyby znaleźć zastosowanie w każdych warunkach i w różnorodnych zespołach uczniów. Dążenie to wynikało z ogólnych założeń systemu gimnastycznego Lingów. Tworzyli oni mianowicie podstawy gimnastyki dostępnej dla wszystkich, a w ich przekonaniu także niezbędnej dla wszystkich, niezależnie od różnic wieku, zawodu, środowiska itp. Zwłaszcza Pehr Ling pozostawał w pod wpływem optymistycznych założeń pedagogiki Oświecenia, u której podstaw leżała wiara w wychowanie i jego wszechmoc. Helwecjusz głosił, że człowiek jest wyłącznie tworem wychowania; Pehr Ling wyrażał pogląd, że nauczyciel gimnastyki tak kształtuje ciało wychowanka, jak rzeźbiarz statuę. Nie jest przypadkowe, iż w Instytucie sztokholmskim Pehr Ling wiele wysiłku poświęcał opracowaniu ćwiczeń dla mniej ruchowo uzdolnionych, fizycznie słabszych, obciążonych wadami i ułomnościami. Celowo wybrane ćwiczenia miały doprowadzić do stopniowego kompensowania tych braków (gimnastyka wyrównawcza) oraz osiągania dobrej postawy (kształtowanie postawy). Ćwiczenia zapewniające prawidłowy rozwój fizyczny nazwał Pehr Ling ćwiczeniami nadającymi kształt.
Tendencję do kształtowania postawy wychowanka uznać należy za podstawowy walor gimnastyki szwedzkiej. Ta tendencja bowiem odbija głęboko humanistyczne jej założenia, które tak żywe i pozytywne przyjęcie zapewniły temu systemowi w środowiskach pedagogicznych. Niemała rola w upowszechnianiu gimnastyki szwedzkiej przypada uczniom Hjalmara Linga, którzy kontynuowali i propagowali dzieło swego mistrza.
PIERWSZE PRÓBY MODERNIZACJI GIMNASTYKI SZWEDZKIEJ
Wśród wybitnych wychowawców Instytutu powoli urabiało się jednak przekonanie, iż nie wystarcza wierne kontynuowanie poglądów i dorobku Lingów. Lingowie podkreślali jednocześnie potrzebę doskonalenia i dalszego rozwijania zapoczątkowanego przez nich dzieła. Takie poglądy rozwijał Gustaw Nyblaeus (1816 - 1902), który już za życia Hjalmara Linga wysuwał postulat większego różnicowania ćwiczeń fizycznych ze względu na cel i środowisko uczniów oraz przeciwstawiał się tworzeniu generalnych schematów. Prowadzi to bowiem według niego do przewagi formy i deprecjonowania treści ćwiczeń, która winna uwzględniać fakt indywidualnych różnic zespołów uczniowskich. Po śmierci Hjalmara Linga, już jako dyrektor Instytutu, reprezentował Nyblaeus intencje odejścia od gotowych tabel i nadania lekcji wychowania fizycznego bardziej aktywnego charakteru.
Wybitnym rzecznikiem unowocześnienia systemu Lingów był V. Balck podobnie jak Hjalmar Ling wyznawał zasadę wszechstronnego usprawniania organizmu poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń. Nie podzielał jednak wyraźnej niechęci Linga do osiągania wysokiej sprawności ruchowej w jednej wybranej dziedzinie. W ten sposób Balck usiłował pogodzić program systematycznej gimnastyki z rozwijającym się ruchem sportowym, który zapalał ambicje, zwłaszcza młodzieży, do współzawodnictwa i kultywowania wyspecjalizowanych form ruchowych. W początkach XX wieku wybitnym zwolennikiem tendencji reformistycznych w gimnastyce szwedzkiej był J. G. Thulin. Swoją działalność rozpoczął od reformy gimnastyki wojskowej, likwidując w niej przerosty formalizmu i schematyzmu, oraz od krzewienia szerszego ruchu tzw. Gimnastyki dobrowolnej, która odbiegała daleko od ortodoksyjnych, sztywnych wzorów. Ośrodkiem wieloletnich studiów i praktycznej działalności Thulina był założony w roku 1907 Południowo szwedzki Instytut Gimnastyczny w Lund, gdzie Thulin formułował swoje reformatorskie koncepcje oraz przekazywał je licznemu gronu uczniów i uczennic. Nadawał on lekcjom gimnastyki bardziej swobodny charakter, mniejszą wagę natomiast przywiązywał do kształcenia postaw i do osiągania wzorowych pozycji ruchowych. Badania fizjologiczne nad wpływem ćwiczeń na funkcjonowanie organizmu szczególnie żywo rozwijały się we Francji w końcu XIX wieku. Ujawniały one wiele błędnych założeń w pracach teoretycznych obu Lingów, ale jednocześnie uzasadniały potrzebę systematycznych ćwiczeń i ich korzystny wpływ na rozwój poszczególnych funkcji organizmu. Wybitny fizjolog francuski, Etienne Marey, w Parc des Pronces pod Paryżem prowadził szeroko zakrojone badania nad wpływem ćwiczeń fizycznych na organizm człowieka. Z zakładu Mareya wyszedł znany reformator gimnastyki George Demeny. Był on początkowo rzecznikiem systemu szwedzkiego i w pracy pt. ”Wychowanie fizyczne w Szwecji” podnosił liczne walory systemu Lingów. Szwedzka metoda wychowanie fizycznego pisał Demeny posiada trzy ważne przymioty:
* po pierwsze, dąży ona do celu wzniosłego, społecznego udoskonalenia rozwoju fizycznego młodzieży szkolnej, do doskonalenia umysłowego i moralnego;
* po drugie, przedstawia jednolitość zupełną we wszystkich swych częściach i całkowite przystosowanie do celu, jaki sobie postawiła
* składa się wreszcie ze środków prostych, o skutkach silnych i trwałych, z lekcji zaś korzystać może jednocześnie wielka liczba uczniów
Tendencje do modernizacji ćwiczeń fizycznych i oparcia ich na dokładniejszej analizie wpływu na organizm poparty również badania F. Lagrange a szczególnie duży rozgłos zdobyła jego książka pt.
Fizjologia ćwiczeń ciała , która przez długi czas uznawana była za podstawowe dzieło z zakresu teorii wychowania fizycznego. Analizując współczesny stan wiedzy w zakresie fizjologii ćwiczeń fizycznych,
Lindhard doszedł do przekonania, iż zawiera ona tak wiele luk, że nie można w sposób pewny określić wpływu tych ćwiczeń na organizm; nie można też dokonywać systematyki ćwiczeń fizycznych z punktu widzenia ich wpływu na funkcjonowanie organizmu. Możemy jedynie dokonywać typologii ćwiczeń z punktu widzenia zadań, jakie im stawiamy. Na tej podstawie Lindhard wyróżnia cztery rodzaje ćwiczeń gimnastycznych, a mianowicie: ćwiczenia wychowawczo - dyscyplinarne (porządkowe), Kształtujące (angażujące równomiernie cały organizm), ćw. Koordynacji (równowagi) oraz ćw. Siły wytrwałości i stanowczości (biegi, skoki, gry, sporty itd.). Równie głęboki wpływ jak badania fizjologiczne wywarł na dalszy rozwój gimnastyki szwedzkiej postęp nauk pedagogicznych, głównie psychologii wychowawczej i rozwojowej. Badania psychologiczne pełniej i wszechstronnej odsłaniały złożoność psychiki człowieka, w szczególności dynamikę rozwoju życia psychicznego i jego uwarunkowania.
GIMNASTYKA SZWEDZKA A RUCH SPORTOWY
Tworząc podstawy ćwiczeń gimnastycznych, kształtujący fizyczny rozwóji postawę wychowanków, Lingowie nie uwzględniali w swych rozważaniach różnic związanych z wiekiem i płcią wychowanków. Ten niewątpliwy brak zarówno w ogólnych założeniach, jak i w szczegółowych rozwiązaniach gimnastyki szwedzkiej był słusznie krytykowany, zwłaszcza w miarę rozwoju psychologii i pedagogiki, które postulowały uwzględnienie potrzeb rożnych kategorii wieku przy rozpatrywaniu wszystkich zagadnień wychowawczych. Rozwijający się od połowy XIX wieku ruch sportowy nie był
zainteresowany gimnastyką wychowawczą nastawioną na kształcenie sprawności fizycznej osobników słabszych, mniej uzdolnionych ruchowo czy też poddawanych zabiegom korektywnym. Z tego względu wychowawcza i normatywna gimnastyka Lingów nie odpowiadała potrzebom ruchu sportowego. W związkach sportowych i w szkołach tańca tworzono własne systemy ćwiczeń przygotowawczych również w postaci gimnastyki, ale innej niż gimnastyka Lingów; odrzucono ruchy stylizowane jako zbyt sztywne i drewniane, zwrócono się do ćwiczeń bardziej naturalnych, które kształciły ruchy swobodne,
miękkie, więc bardziej właściwe przy zaprawie sportowej lub tanecznej. Pod wpływem tych różnorodnych czynników koniec wieku XIX i początek XX przynoszą sporo mniej lub więcej samodzielnych prób nowych rozwiązań w dziedzinie gimnastyki, uwzględniających zarówno dezyderaty nauki, jak i potrzeby praktyki.