EKOLOGIA I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKOWE
W.6.
CZŁOWIEK A ŚRODOWISKO. ODPADY. ZINTEGROWANE SYSTEMY GOSPODARKI ODPADAMI. SYSTEMY UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW. RACJONALNA TECHNOLOGIA SKŁADOWANIA ODPADÓW.
Zasady kompleksowej gospodarki odpadami.
Zintegrowane systemy gospodarki odpadami
Racjonalne zagospodarowanie odpadów należy rozważyć jako szereg działań jednostkowych, które tworzyć będą zintegrowany system. Taka zintegrowana gospodarka odpadami wiąże dotąd swobodnie funkcjonujące elementy gospodarki, uporządkowuje je i nadaje charakter systemowy, począwszy od źródeł powstawania odpadów poprzez działania prowadzące do minimalizacji ich ilości i wielokierunkowej utylizacji, aż do ostatecznego unieszkodliwienia.
Elementami zintegrowanych systemów gospodarki odpadami są:
stanowiska gromadzenia odpadów u ich wytwórców (źródeł)
przedsiębiorstwa transportu i wywozu odpadów
składnice odpadów i surowców wtórnych
zakłady unieszkodliwiania i utylizacji odpadów
składowiska odpadów na pozostałości nie zagospodarowane
Systemy unieszkodliwiania odpadów
W zintegrowanej gospodarce odpadami obowiązuje hierarchia postępowania:
redukcja ilości odpadów u źródeł (technologie niskoodpadowe)
segregacja
recykling
kompostowanie
spalanie
składowanie na wysypiskach
Segregacja.
Segregacja odpadów może być realizowana drogą selektywnej zbiórki „u źródła” oraz selekcji „wtórnej” w stacjach segregacji. Segregowanie odpadów, wydzielenie surowców wtórnych takich jak: metale, szkło, papier, tekstylia, tworzywa sztuczne, może zmniejszyć strumień odpadów nawet o 30% (masy odpadów). Gdy selektywną zbiórką objęte są również odpady organiczne (kuchenne, ogrodowe) strumień odpadów w przypadku odpadów komunalnych można zmniejszyć nawet o około 50%. Dzięki segregacji otrzymujemy wysokiej czystości strumienie surowców wtórnych i odpadów, które zostaną zdeponowane na składowisku odpadów. Segregacja odpadów pozwala też na wydzielenie ze strumienia odpadów szeregu szkodliwych substancji takich jak: baterie, akumulatory, świetlówki, przeterminowane lekarstwa, środki ochrony roślin, farby i lakiery itp.
Recykling.
Pojęciem recykling określa się system cyklicznego, gospodarczego wykorzystywania odpadów jako surowców wtórnych z wyeksploatowanych, wybrakowanych lub uszkodzonych wyrobów. Możliwość ponownego wykorzystania tych wyrobów wynika z tego, że są one wykonane z materiałów odnawialnych, tzn. że istnieje możliwość przywracania im pierwotnych właściwości lub odzyskania poszczególnych składników.
Do materiałów poddawanych recyklingowi należą: opakowania szklane i stłuczka szklana, złom żelazny, aluminium, metale kolorowe, makulatura, tekstylia, tworzywa sztuczne, gruz budowlany i inne. Recyrkulacja materiałów pozwala oszczędzić zasoby naturalne, na skutek mniejszego zapotrzebowania na nowe surowce, oszczędzić energię - wykorzystanie surowców wtórnych do wytwarzania nowych produktów wymaga na ogół mniej energii
Recyrkulacja materiałów może odbywać się przez:
ponowne użycie materiału lub produktu bez jego przetwarzania
wtórne wykorzystanie materiałów bez zmiany ich składu do wytwarzania nowych produktów
przetwarzanie materiałów, połączone ze zmianą ich stanu i składu.
Kompostowanie.
Kompostowanie jako metoda uzupełniająca recykling, polega na biochemicznym, tlenowym rozkładzie substancji organicznej zawartej w odpadach z udziałem mikroorganizmów.
W procesie kompostowania uzyskuje się cenny nawóz, substytut nawozu naturalnego. Kompostowanie odpadów jest ekologiczną metodą utylizacji odpadów stałych oraz niektórych ciekłych, naśladującą procesy zachodzące w przyrodzie.
Spalanie.
Spalanie odpadów to kolejna metoda w hierarchii działań zintegrowanej gospodarki odpadami. Może ono spełniać dwie funkcje:
zmniejszania objętości odpadów komunalnych w zakresie 80-90%
energetycznego wykorzystywania odpadów.
Na bazie dotychczasowych doświadczeń w zakresie termicznego unieszkodliwiania odpadów można wyróżnić kilka technologii spalania odpadów:
spalanie na ruszcie - proces prowadzony z nadmiarem tlenu,
piroliza - proces termicznego rozkładu w warunkach beztlenowych lub niedomiaru tlenu.
spalanie metodą plazmową
kombinacja ww. metod
Składowanie.
Składowanie stanowi ostatnią w kolejności metodę stosowaną w gospodarce odpadami. Redukcja ilości odpadów „u źródła”, recykling, kompostowanie, zmniejszają ilość odpadów, istnieje jednak taka ich część, która wymaga ostatecznie unieszkodliwiania przez składowanie na wysypiskach. Współczesne składowiska odpadów należy traktować jako zakłady unieszkodliwiania, w których elementem technologicznym jest składowisko. W wyniku długotrwałych procesów biochemicznych, chemicznych i fizycznych następuje unieszkodliwienie odpadów.
1
2