POJĘCIA PODSTAWOWE
EKOLOGIA
• oikos (grec.) - dom, logos (łac.) - nauka
• nauka zajmująca się wzajemnymi powiązaniami między organizmami żywymi a środowiskiem
• nauka o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody
• „biologia środowiskowa” (Odum 1963)
• EKOLOGIA jest nauką o zależnościach decydujących o liczebności i rozmieszczeniu organizmów (Krebs 1997)
• EKOLOGIA zajmuje się strukturą i funkcjonowaniem przyrody (układów ekologicznych = ekosystemów)
• Odróżnienie EKOLOGII od OCHRONY ŚRODOWISKA (!!!)
Podział EKOLOGII
• AUTEKOLOGIA - dziedzina ekologii zajmująca się badaniem zależności między organizmami a warunkami środowiska
(Krebs 1997)
• SYNEKOLOGIA - dział ekologii zajmujący się badaniem grup organizmów i ich oddziaływań ze środowiskiem (Krebs 1997)
PRZYRODA
Całokształt rzeczy, zjawisk i czynników występujących we wszechświecie i tworzących ten wszechświat.
Badaniem przyrody zajmują się takie nauki jak:
• Biologia
• Geografia
• Chemia Nauki przyrodnicze
• Fizyka
• Matematyka
• Astronomia
• Inne...
ŚRODOWISKO
Jest to ogół czynników ożywionych (biotycznych) i nieożywionych (abiotycznych), mających bezpośrednie znaczenie dla życia i rozwoju organizmu danego gatunku lub jego populacji.
Czynniki środowiska wpływają wzajemnie na siebie, a współdziałając tworzą określony zespół warunków, w których bytuje organizm czy populacja.
EKOSYSTEM
Układ ekologiczny będący głównym obiektem badań ekologii. Każdy ekosystem składa się z czynników ożywionych (biotycznych)
i nieożywionych (abiotycznych), podobnie jak środowisko.
EKOSYSTEM A ŚRODOWISKO
• w przypadku EKOSYSTEMU interesuje nas jak pewien fragment przyrody jest zbudowany (złożony) i jak funkcjonuje
• patrzymy na to niejako od zewnątrz
• pojęcie to jest częściej stosowane w synekologii
• w przypadku ŚRODOWISKA interesuje nas jak czynniki, które tworzą ten sam fragment przyrody, oddziałują na jakiś organizm (populację) - jakie warunki życia im stwarzają
• patrzymy na to niejako od wewnątrz
• pojęcie to jest częściej stosowane w autekologii
SIEDLISKO
Można zdefiniować na trzy sposoby:
• jest to abiotyczna część środowiska (ekosystemu)
• jest to suma czynników klimatycznych i glebowych
• jest to wypadkowa położenia (ponieważ kształtuje ono bezpośrednio klimat, a pośrednio glebę)
BIOCENOZA
• jest naturalnym zespołem organizmów żywych danego środowiska (ekosystemu), powiązanych ze sobą przez rozmaite czynniki ekologiczne i tworzących organiczną całość, która dzięki rozmnażaniu i samoregulacji utrzymuje się trwale w przyrodzie w stanie dynamicznej równowagi
• biocenoza składa się zazwyczaj z wielu populacji różnych gatunków
Gatunek
• Podstawowa jednostka klasyfikacyjna w systematyce organizmów
• Obejmuje populacje osobników blisko spokrewnionych, podobnych do siebie i krzyżujących się ze sobą.
Populacja
Grupa organizmów należących do tego samego gatunku, współwystępujących na określonym obszarze i w określonym czasie.
SUKCESJA EKOLOGICZNA
• Proces zastępowania jednego typu biocenozy przez inny
• Progresywne zmiany flory i fauny, które zmierzają do osiągnięcia klimaksu
KLIMAKS
Stan biocenozy, w którym jest ona zdolna do trwania w określonych warunkach klimatycznych i edaficznych.
HOMEOSTAZA
Zdolność do utrzymywania stałości lub względnej jednorodności funkcji w obrębie pojedynczego organizmu, oddziaływań
pomiędzy organizmami w populacji lub zgrupowaniu wielogatunkowym, wobec zmieniających się warunków otoczenia.
KRAJOBRAZ
• jest to zespół różnych ekosystemów
• strefę przejściową między różnymi ekosystemami nazywamy EKOTONEM
BIOM
• Jest to zespół wszystkich ekosystemów tego samego typu na kuli ziemskiej
• Rozległy obszar lądu, który charakteryzuje jednakowy klimat, a w efekcie określona szata roślinna i gleby
• Klasyfikację prowadzi się na podstawie dominujących formacji roślinnych
BIOSFERA
• jest pojęciem nadrzędnym dla KRAJOBRAZU i BIOMU
• można powiedzieć, że wszystkie ekosystemy na kuli ziemskiej tworzą razem biosferę
BIOSFERA
Układ ekologiczny obejmujący wszystkie żyjące na Ziemi organizmy, funkcjonujący jako jedna całość, czerpiący energię przede wszystkim z energii promieniowania słonecznego.
BIOSFERA, jako całość, dokonuje przemiany materii w skali globalnej i wywiera decydujący wpływ na warunki fizykochemiczne panujące na powierzchni naszego globu (Weiner 1999).
Polskie Obcojęzyczne
ŚRODOWISKO lub UKŁAD EKOLOGICZNY BIOTOP lub EKOSYSTEM
- Siedlisko (cz. Nieożywiona) - Ekotop
klimat klimatop
gleba edafotop
- zespół żywych organizmów - Biocenoza
rośliny fitoc.
grzyby fungic.
zwierzęta zooc.
EKOFIZJOLOGIA
• Ekologia fizjologiczna
• Dział ekologii zajmujący się adaptacjami fenotypowymi organizmów do warunków panujących w środowisku
• Zadaniem ekofizjologii jest określanie reakcji organizmów na czynniki środowiska i ich zmiany
Szata roślinna
Część biosfery, w której występują rośliny.
Roślinność
Ogół zbiorowisk roślinnych z danego terenu.
Zbiorowisko roślinne
Skupienie roślin, które można wyodrębnić jako pewną przestrzenną, zorganizowaną całość.
Flora
Ogół taksonów roślinnych występujących na danym terenie.
Takson
Jednostka systematyczna w różnej randze.