Ćw 11 - PE

Geneza. Jednolite Zgromadzenie Parlamentarne (78) trzech Wspólnot powstało w wyniku Konwencji w sprawie wspólnych organów Wspólnot Europejskich z 25.3.1957 r.

W1962 r. nazwa organu została zmieniona na Parlament Europejski.

Podstawy prawne.

- art. 13 i 14 TUE

- art. 223-234 tfue

- Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do PE w powszechnych wyborach bezpośrednich, decyzja Rady z 1976 r.

- Regulamin Parlamentu z 2005 r.

Skład.

Pierwotnie w skład PE wchodzili delegaci parlamentów narodowych państw członkowskich. Skutkiem tego był fakt, że wybory przeprowadzone w państwie członkowskim powodowały zmianę składu PE. W 1979 r. zorganizo­wano pierwsze bezpośrednie wybory powszechne do PE.W dniu 20.9.1976 r. Rada przyjęła Akt w sprawie bezpośrednich wyborów do PE. Do dzisiaj nie udało się jednak ustalić jednolitej europejskiej ordynacji wyborczej. Na prze­szkodzie stanęły rozbieżności między systemami wyborczym państw UE. Wybory do PE odbywają się według narodowych ordynacji. W Polsce obowiązuje Ustawa z 2004 r. - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego.

Niemniej art. 233 ust. 1 TFUE zobowiązuje PE do opra­cowania projektu w celu ustanowienia przepisów niezbędnych do umożliwienia wybrania swoich członków w powszechnych wyborach bezpośrednich. Mimo braku wspólnej re­gulacji, wspólne są niektóre zasady wyborcze: wybory do PE zawsze muszą być bezpo­średnie, powszechne, wolne i tajne (potwierdza to art. 14 ust. 3 TUE). Ponad­to muszą być proporcjonalne. Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi UE. W Polsce zagadnienie wyborów do PE reguluje ustawa z 23.1.2004 r. - Or­dynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz.U. Nr 25, poz. 219 ze zm. Dzieli ona Polskę na 13 okręgów wyborczych. Zasady przeprowadzania wyborów do Parlamentu Europejskiego reguluje ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz. U. Nr 25, poz. 219).

Według ordynacji posłowie do Parlamentu Europejskiego są przedstawicielami Narodów państw UE, nie są związani żadnymi instrukcjami (zakaz mandatu imperatywnego) i nie mogą być odwołani. Mandatu posła do Parlamentu Europejskiego nie można łączyć z mandatem posła na Sejm, senatora, a także ze stanowiskami członka Rady Ministrów ani sekretarza stanu; mają tu ponadto zastosowanie zasady rozłączności stanowisk (incompabilitas) zawarte w Konstytucji RP oraz w Ordynacji wyborczej do Sejmu RP i do Senatu RP (poseł do PE nie może więc być, na przykład, ambasadorem).

Bierne prawo wyborcze (możliwość kandydowania na posła do PE) przysługuje w Polsce po ukończeniu 21 roku życia osobom, które mają prawo do głosowania, nie zostały prawomocnie skazane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego oraz stale zamieszkują w Polsce lub innym państwie członkowskim UE od co najmniej 5 lat (zasada domicylu). Mogą więc w Polsce kandydować polscy obywatele, ale też obywatele Unii stale zamieszkali w Polsce i wpisani do rejestru wyborców. Polski obywatel może kandydować w innym państwie, o ile spełni warunki określone przez tamtejsze prawo.

Prawo zgłaszania list kandydatów przysługuje partiom politycznym, koalicjom partii oraz wyborcom; stosuje się przy tym odpowiednio przepisy dotyczące wyborów do Sejmu RP.

Wybory w Polsce przeprowadza się w 13 okręgach wyborczych (tabela poniżej) odpowiadających obszarowi jednego lub dwóch województw (jedynie województwo mazowieckie podzielono na 2 okręgi). Głosowanie jest podobne do wyborów do Sejmu, oddając głos na kandydata głosuje się jednocześnie na listę komitetu wyborczego. Przeliczanie głosów na mandaty dokonuje się metodą d'Hondta, jednak mandaty pomiędzy komitety wyborcze dzieli się na poziomie krajowym, dopiero później rozdziela się mandaty pomiędzy poszczególne listy okręgowe. Oznacza to, że na liczbę posłów wybranych w danym okręgu wpływ może mieć frekwencja. W podziale mandatów uczestniczą tylko te komitety, które zdobyły co najmniej 5% głosów w skali kraju (dotyczy to także koalicji).

Liczba członków PE jest zmienna i zależy od liczby państw członkowskich. Przed TL w skład PE wchodzi 785 deputowanych, wybieranych na 5-letnią kaden­cję. W obecnej kadencji PE ma liczyć 751 członków (TN przewidywał jako nieprzekraczalną liczbę 732 deputowanych); mimo to, według Aktu o warunkach przystąpienia z 2004 r. pierwotnie planowa­no, że w kadencji 2009-2010 r. PE będzie liczył 736 członków). Mandaty dzielone są w oparciu o tzw. degresywną proporcjonalność, mającą na celu proporcjonalne odzwierciedlenie liczebności ludności danego państwa członkowskiego. Traktat Unii Europejskiej postanawia w art. 14 ust. 2, że mi­nimalny próg to sześciu członków na państwo członkowskie, jednak żadnemu państwu nie można przyznać więcej niż 96 miejsc. Skład PE określa Rada Europej­ska, w drodze decyzji przyjętej jednomyślnie, z inicjatywy samego PE i po uzyska­niu jego zgody.
Status członka PE. Obowiązuje tzw. europejski charakter mandatu, co ozna­cza, że poseł nie reprezentuje swojego państwa, czy regionu, ale obywateli UE. Jest niezależny i nie może przyjmować instrukcji od władz jakiegokolwiek państwa albo innych instytucji UE. Obowiązuje zasada incompatibilitas, zgodnie z którą mandatu posła do PE nie można łączyć z piastowaniem funkcji we władzach państw członkowskich lub innych instytucjach UE (np. nie można jednocześnie być członkiem KE i posłem do PE). Posłom przysługują przywileje i immunitety, których zakres określa Protokół o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europej­skich z 8.4.1965 r. (np. nie mogą być zatrzymywani, rewidowani i ścigani; immuni­tet może być uchylony przez PE). Zgodnie z nowym statutem posła do Parlamentu Europejskiego z 28 września 2005 roku (decyzja 2005/684/WE, Euratom) Europosłowie będą otrzymywać jednolite wynagrodzenie w wysokości 38,5% wynagrodzenia sędziego Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, czyli 7.665 euro brutto miesięcznie(6.515 euro netto-15% UE Tax). Oprócz tego każdy deputowany otrzymuje dietę w wysokości 298 euro/dzień za każdy dzień posiedzenia Parlamentu lub komisji PE czy frakcji partyjnej, łącznie ok. 16 dni miesięcznie (ok 4.768 euro/miesiąc). Łącznie pensja plus dieta pobytowa wynosi ponad 11 200 euro miesięcznie netto

Na działalność biur krajowych europoseł otrzymuje 4202 €/miesiąc. Fundusz na wynagrodzenie asystentów wynoszący 17'540 €/miesiąc w 2010 roku został zwiększony o dodatkowe 1500 euro. Poseł otrzymuje również środki na pokrycie kosztów podróży z kraju pochodzenia do siedzib PE.

Deputowani którzy nie uzyskają w kolejnych wyborach mandatów mogą, w zależności od stażu parlamentarnego, liczyć na odprawę z PE w wysokości od 6 do 24-miesięcznych pensji (art. 13 pkt 2 Statutu posła do PE)..

Posłowie do PE łączą się w grupy polityczne (frakcje). Są one tworzone nie według pochodzenia narodowego, a podobieństwa poglądów politycznych. Zgodnie z art. 29 regulaminu PE, grupę polityczną może utworzyć co najmniej 20 posłów wybranych w co najmniej % państw członkowskich. Poseł może nale­żeć tylko do jednej grupy politycznej. Aktualnie w PE funkcjonuje siedem grup politycznych:

Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) i Europejskich Demokratów - 265 (chadecy, ludowcy i konserwatyści) - PO i PSL

Grupa Socjalistyczna w Parlamencie Europejskim 184 SLD

Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy

Grupa Zielonych/Wolne Przymierze Europejskie

Grupa Unii na rzecz Europy Narodów

Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej/Nordycka Zielona Lewica Grupa Niepodległość/Demokracja

Niezrzeszeni - 36

Charakter organu. Parlament Europejski jest jednoizbowym organem parla­mentarnym, na którym spoczywa główny ciężar zapewnienia legitymacji demo­kratycznej UE. Jest to organ przedstawicielski (reprezentuje obywateli UE), kadencyjny i - w powiązaniu z europejską koncepcją mandatu deputowanego - sytuowany jako organ ponadnarodowy.

Struktura wewnętrzna. Organy funkcjonujące w PE można podzielić na poli­tyczne i administracyjne.

Przewodniczący Prezydium Konferencja Przewodniczących Komisje Konferencja Przewodniczących Komisji Delegacje Konferencja Przewodniczących Delegacji Grupy polityczne

Przewodniczący - Wybierany przez PE na okres 2,5 roku spośród członków Parlamentu (art. 14 ust. 4 TUE w wersji TL). Zadania (art. 19 Regulaminu PE):

- kieruje całością prac Parlamentu i jego _ organów oraz posiada pełnię uprawnień do przewodniczenia obradom PE i za­pewnienia ich sprawnego przebiegu:

- reprezentuje PE na zewnątrz podczas ofi­cjalnych uroczystości, w czynnościach administracyjnych, sądowych i finanso­wych.

Przewodniczącego wspomaga 14 wice­przewodniczących zastępujących go w razie nieobecności i wykonujących za­dania zlecone przez Przewodniczącego

Prezydium - W jego skład wchodzą: przewodniczący PE, 14 wiceprzewodniczących i 5 kwesto-rów z głosem doradczym (od stycznia 2007 r do lipce 2009 r. PE wybiera 6 kwestorów- art. 15 Regulaminu PE). Prezydium jest odpowiedzialne za sprawy finansowe, organizacyjne i administracyjne dotyczące posłów oraz za wewnętrzną organizację Parlamentu, jego Sekretariatu i organów. Sporządza preliminarz budżetu PE
(art. 21, 22 Regulaminu PE)

Konferencja przewodniczących - W jej skład wchodzą przewodniczący PE oraz przewodniczący grup politycznych. Decyduje ona o organizacji prac Parla­mentu oraz o kwestiach związanych z pla­nowaniem prac legislacyjnych. Jest rów­nież organem kompetentnym w kwestiach związanych z kontaktami z innymi organa­mi i instytucjami UE, z parlamentami naro­dowymi państw członkowskich, oraz z kra­jami trzecimi i instytucjami, a także organizacjami pozawspólnotowymi. Doko­nuje przydziału miejsc posłów na sali ob­rad (art. 23 i 24 Regulaminu PE).

Komisje - Typowe ciała parlamentarne, które mogą mieć charakter komisji stałych albo tym­czasowych. Komisje przygotowują posie­dzenia plenarne PE W PE funkcjonuje aktualnie 20 stałych komisji parlamentarnych i jedna tym­czasowa. Pokrywają się one z obszarami aktywności PE:

Do działających w PE organów administracyjnych należy zaliczyć:

Kolegium Kwestorów - Tworzy je 5 kwestorów, wybieranych przez PE na okres 2,5 roku (od stycznia 2007 r. do lipca 2009 r. PE wybiera 6 kwestorów -art. 15 Regulaminu PE). Kwestorzy są od­powiedzialni za sprawy administracyjne oraz finansowe bezpośrednio dotyczące posłów, zgodnie z wytycznymi Prezydium (art. 25 Regulaminu PE)

Sekretariat Generalny - Zapewnia obsługę administracyjną, koordynuje prace legislacyjne, organizuje sesje plenarne PE i inne posiedzenia, a tak że dba o należyte tłumaczenia. W jego skład wchodzi, obok Gabinetu Sekretarza Generalnego i Wydziału Prawnego, 8 Dyrekcji Generalnych: ds. Urzędu Przewodniczącego; ds. Polityk Wewnętrznych; ds. Polityk Zewnętrznych, ds. Informacji; ds. Kadr; ds. Infrastruktury i Tłumaczeń Ustnych; ds. Tłumaczeń Pisemnych i Publikacji; ds. Finansów. Sekretariat zatrudnia ok 5000 urzędników

Kompetencje. Można wyróżnić następujące funkcje spełniane przez PE:

Prawodawczą, Budżetową, Konsultacyjną, Kontroli politycznej i Kreacyjną.

F. Kontroli politycznej:

Petycje (227), komisje śledcze (226), pytania ustne i pisemne(230), Możliwość zgłoszenia wotum nieufności wobec Komisji (234), Skarga do sqdu unijnego( 263 skarga na nieważność aktu prawnego)

Np. art.228 tfue

Każdy obywatel Unii, jak również każda osoba fizyczna lub prawna ma­jąca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkow­skim UE, ma prawo kierowania, indywidualnie lub wspólnie z innymi osobami, petycji do Parlamentu Europejskiego w sprawach objętych zakresem działalności UE, które dotyczą ich bezpośrednio.

Petycje do Parlamentu muszą zawierać nazwisko, obywatelstwo oraz miej­sce zamieszkania każdej z osób składających petycję. Jeżeli komisja parlamen­tarna uzna to za stosowne, może przedłożyć daną kwestię Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Komisja może też postanowić o sporządzeniu sprawozdań lub wyrażeniu w inny sposób stanowiska w sprawie petycji. W ramach rozpatry­wania petycji lub ustalania stanu faktycznego komisja może przesłuchać oso­by składające petycję, zorganizować przesłuchania ogólne lub wysłać swoich członków na miejsce zdarzeń w celu ustalenia faktów. W celu przygotowania opinii komisja może się zwrócić do Komisji o przedstawienie dokumentów, przekazanie informacji lub udostępnienie swoich usług. W razie potrzeby ko­misja przedkłada Parlamentowi do głosowania projekty rezolucji dotyczące petycji przez nią rozpatrzonych. Sygnatariusze petycji są informowani przez przewodniczącego Parlamentu o podjętych decyzjach oraz ich motywach.

Tryb działania. Parlament Europejski funkcjonuje w systemie sesyjnym. Sesja zwyczajna trwa rok, zbiera się w drugi wtorek marca i podzielona jest na comie­sięczne podsesje, które z kolei dzielą się na dzienne posiedzenia. Możliwe jest zwołanie miesięcznej sesji nadzwyczajnej na żądanie większości członków PE lub na żądanie Rady bądź KE (art. 229 TFUE w wersji TL). Siedziba PE mieści się w Sztrasburgu, choć sesje odbywają się także w Brukseli, a Sekretariat Generalny PE znajduje się w Luksemburgu.

Posiedzenia PE otwiera, zawiesza i zamyka przewodniczący PE. Dba on także o przestrzeganie Regulaminu i utrzymanie porządku, udziela głosu, ogłasza za­mknięcie dyskusji, poddaje wnioski pod głosowanie i ogłasza wyniki głosowania. Przewodniczący może zabrać głos w dyskusji tylko w celu jej podsumowania lub zdyscyplinowania mówcy. Jeżeli chce on brać udział w debacie, opuszcza fotel przewodniczącego, który może zająć ponownie dopiero po jej zakończeniu. Na posiedzeniu plenarnym czas na wystąpienia dzielony jest między grupy politycz­ne. W sprawach proceduralnych czas wystąpienia jest ograniczony do jednej mi­nuty. Poseł może przemawiać w dowolnie przez siebie wybranym języku urzędo­wym UE.

Głosowanie w Parlamencie odbywa się zazwyczaj przez podniesienie ręki (art. 159 Regulaminu PE). Jeżeli przewodniczący zadecyduje, że rezultat głosowa­nia budzi wątpliwości, przeprowadza się głosowanie elektroniczne. Jeśli system elektroniczny nie działa, posłowie głosują przez powstanie z miejsc. Możliwe jest także głosowanie imienne, przeprowadzane w kolejności alfabetycznej rozpoczy­nając od wybranego losowo nazwiska posła. Szczególnym trybem jest głosowanie tajne, przeprowadzane w przypadku nominacji lub na wniosek 1/5 członków PE, złożony przed rozpoczęciem głosowania (art. 162 Regulaminu PE). Decyzje podej­mowane są, co do zasady większością oddanych głosów (art. 232 TFUE w wersji TL, PE stanowi większością oddanych głosów). Kworum niezbędne do podjęcia decyzji wynosi 1/3 członków PE (art. 149 Regula­minu PE), przy czym wymóg ten jest traktowany elastycznie, gdyż okoliczność, czy jest on spełniony podlega sprawdzeniu wyłącznie na wyraźne żądanie co naj­mniej 40 deputowanych. Brak takiego sprawdzenia powoduje, że głosowanie bę­dzie wiążące niezależnie od braku kworum.

---