POLITYKA BILANSOWA
Literatura:
1. Ustawa o Rachunkowości,
2. MSSF 8 - „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów”.
3. Kodeks Zawodowej Etyki w Rachunkowości, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce,
4. Polityka bilansowa i sprawozdawczość finansowa w zarządzaniu firmą. Pr. zb pod red. K. Sawickiego, Ekspert, Wrocław 1996r.
Pojęcie polityka jest wieloznaczne i ogólnie wiąże się z dążeniem do wyznaczonego celu przez podmiot. W ogólnym znaczeniu przez określenie polityka rozumie się:
- zręczne, konsekwentne postępowanie jednostki zmierzające do określonego celu,
- konsekwentne stosowanie przez kierownictwo zorganizowanych grup zasad i metod zmierzających do osiągnięcia określonego celu.
Polityka bilansowa - jest częścią składową polityki firmy.
Polityka firmy (polityka przedsiębiorstwa) - to określenie celów i metod ich osiągnięcia w dziedzinie zaopatrzenia, magazynowania, produkcji, sprzedaży, inwestycji, gospodarki finansowej, itp.
Cel działalności przedsiębiorstwa powinien odpowiadać celom właścicieli przedsiębiorstwa. W rzeczywistości cel przedsiębiorstwa jest wypadkową różnych celów cząstkowych, będących odzwierciedleniem różnych grup interesu. Między tymi wszystkimi celami istnieją indywidualne, często przeciwstawne dążenia. Aby wybrać i realizować najistotniejsze dla przedsiębiorstwa cele działania, trzeba opracować plan konsekwentnego postępowania, który będzie oparty na właściwej hierarchii istotności, czyli wyznaczyć politykę przedsiębiorstwa.
W nowoczesnym podejściu do zarządzania przedsiębiorstwem przyjmuje się, że głównym celem działania firmy jest maksymalizacja bogactwa jej właścicieli, czyli maksymalizacja wartości rynkowej przedsiębiorstwa.
Jako cele działalności przedsiębiorstwa wymienia się także:
maksymalizację zysku,
zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania firmy w dłuższym okresie,
redukcję kosztów działania,
zachowanie płynności/wypłacalności firmy,
minimalizację obciążeń podatkowych, itp.
Pojęcie polityki rachunkowości zostało zdefiniowane w UoR. Są to przyjęte zasady o rachunkowości, przez które rozumie się wybrane i stosowane przez jednostkę rozwiązania dopuszczone ustawą, w tym także określone w MSSF, zapewniające wymaganą jakość sprawozdań finansowych.
Pojęcie polityki rachunkowości zostało rozszerzone o dokumentację opisującą przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, a w szczególności dotyczące:
określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego,
sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:
zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,
wykazu ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - wykazu zbioru danych tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesie przetwarzania danych,
opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera,
opisu systemu informatycznego zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym metod przetwarzania, określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji,
systemu służącego ochronę danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innej dokumentacji danych.
Polityka rachunkowości wg MSSF 8 - Zasada (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów.
Konkretne prawidła, metody, konwencje, reguły i polityki przyjęte przez jednostkę gospodarczą przy sporządzaniu i prezentacji sprawozdań finansowych.
Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych jednostkowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, dokonywania odpisów amortyzacyjnych, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych w kolejnych latach w sposób porównywalny. Obowiązuje zasada ciągłości bilansowej. Przyjmuje się też i weryfikuje założenie, że jednostka będzie kontynuowała działalność w dającej się przewidzieć przyszłości w niezmienionym istotnie zakresie.
Polityka bilansowa - to ogół zgodnych z prawem decyzji podmiotu gospodarczego, mających na celu takie ukształtowanie wykazywanych w bilansie i wyniku finansowym, majątku, zobowiązań czy własnych źródeł finansowania, aby zapewnić optymalną realizację założeń gospodarczych.
Polityka bilansowa - to wszelkie przedsięwzięcia podejmowane w trakcie roku obrotowego i podczas sporządzania zamknięcia rocznego, mające na celu wpływ na ocenę sprawozdania finansowego przez adresata i skłonienie go do pożądanych zachować (pozyskanie kredytu, pozyskanie nabywców akcji, fuzji z innym przedsiębiorstwem, nawiązanie współpracy z przedsiębiorstwem, itp.)
Polityka bilansowa:
środkiem (narzędziem) polityki bilansowej jest odpowiednie poruszanie się (wykorzystanie) istniejących regulacji prawnych rachunkowości i teorii bilansowania, które pozwala na wykorzystanie swobody działania lub praw wyboru przy sporządzaniu sprawozdania finansowego,
polityka bilansowa dotyczy kształtowania całego sprawozdania finansowego, a nie tylko bilansu.
Możliwości i skuteczność stosowania narzędzi polityki bilansowej są uzależnione od m.in. od funkcjonowania polityki firmy, np. niewłaściwa polityka sprzedaży spowoduje zmniejszenie przychodów ze sprzedaży i zmniejszenie wyniku finansowego. Nadmierne, nieefektywne koszty, wynikające ze złej organizacji pracy lub kontroli wewnętrznej także spowodują zmniejszenie wyniku finansowego.
Elementy składowe polityki przedsiębiorstwa a cele polityki bilansowej:
Polityka informacyjna i publikacyjna - wpływ na decyzje ekonomiczne adresatów sprawozdania finansowego zgodny z założonymi celami firmy,
Polityka dywidend - wpływ na wysokość wyniku finansowego oraz sposób jego rozdysponowania (zysku),
Polityka podatkowa - dążenie do obniżenia podstawy opodatkowania oraz wysokości bieżących zobowiązań podatkowych,
Polityka finansowa - poprawa wskaźników rentowności, płynności, wypłacalności, zdolności do obsługi zadłużenia, kształtowanie optymalnej struktury kapitałów, struktury aktywów,
Polityka inwestycyjna - wpływ na właściwą ocenę działań inwestycyjnych, wykazywanie wzrostu wartości inwestycji oraz korzyści ekonomicznych związanych z działalnością inwestycyjną.
Polityka bilansowa obejmuje takie działania księgowe czy sprawozdawcze, które są zgodne z obowiązującymi regułami prawnymi.
Polityka bilansowa kończy się wówczas, gdy następuje:
zamazywanie bilansu - tzn. niejasne, rozmyte prezentowanie działalności przedsiębiorstwa oraz jego majątku i źródeł jego pochodzenia,
fałszowanie bilansu - zamieszczanie nieprawdziwych danych.
Tzw. neutralne zafałszowanie bilansu ma miejsce wówczas, gdy następuje:
łączenie ze sobą pozycji niezgodnych co do istoty, o odmiennej treści ekonomicznej,
wykazywanie niepłynnych aktywów jako aktywa płynne,
wykazywanie krótkoterminowych zobowiązań jako zobowiązania długoterminowe,
stosowanie niedopuszczalnych kompensat pozycji majątku przedsiębiorstwa ze składnikami kapitałowymi,
pomijanie ważnych szczegółów informacyjnych np. wykazywanie ogólnej wartości należności i pomijanie wartości należności wątpliwych, w przypadku których istnieje większe ryzyko nieściągalności,
sztuczne upłynnianie aktywów przez np. pozyskanie czeków i weksli od wątpliwych dłużników bez zamiaru wprowadzenia ich w obieg i wykazanie w bilansie zamiast należności wątpliwych - innych środków pieniężnych.
Praktyczne osiągnięcie celów polityki bilansowej napotyka na wiele ograniczeń. Wśród nich wyróżnia się następujące sytuacje:
przy sporządzaniu informacji muszą być przestrzegane zasady prawidłowej rachunkowości (w tym zasada true and fair view),
polityka finansowa zawsze musi szukać równowagi między interesami różnych podmiotów będących adresatami sprawozdania finansowego,
prawa wyboru ujęcia pozycji aktywów i pasywów nie zawsze mogą być w pełni i swobodnie wykorzystane, bowiem niekiedy są ograniczane określonymi faktami z przeszłości i wcześniej podjętymi założeniami, których nie można zmienić,
przedsięwzięcia podjęte w danym roku w ramach polityki bilansowej, z uwagi na wymóg ciągłości, wpływają na skuteczność polityki bilansowej w latach następnych, podobnie jak oddziałuje na nie polityka finansowa lat poprzednich,
częsta zmienność przepisów gospodarczych, wprowadzanie ich z mocą obowiązującą wstecz od daty ich opublikowania, przekreślają możliwość stosowania racjonalnej polityki finansowej,
obowiązek zamieszczania w informacji dodatkowej omówienia stosowanych metod wyceny aktywów, pasywów, przychodów i kosztów ułatwia poznanie celów polityki bilansowej, przez co traci ona częściowo swoją skuteczność.
Rachunkowość kreatywna - z kreatywną księgowością mamy do czynienia, gdy dopuszczone regulacjami prawnymi zasady, zwyczaje i polityki księgowe są tak dobrane, aby zaprezentować najbardziej pożądany w danych okolicznościach obraz przedsiębiorstwa.
Główne motywy zastosowania rachunkowości kreatywnej:
potrzeba pokazania wyniku finansowego spodziewanego przez „rynek” czyli zmniejszenie strat lub zwiększenie zysku,
minimalizacja dochodu podlegającego opodatkowaniu. Przykładem są zmienne metody wyceny zapasów, które mogą doprowadzić do różnic w prezentowanej podstawie opodatkowania,
przekonanie innych o swojej wiarygodności,
sterowanie osiągnięciami menedżerów w celu uzyskania premii za wyniki lub premia dla zarządu uzależniona od poziomu osiągniętego zysku,
wymagania jednostki dominującej odnośnie realizacji określonego, minimalnego zwrotu z inwestycji przez jednostkę zależną,
ukrywanie ryzyka finansowego,
umożliwienie pozyskania zewnętrznego kapitału, na finansowanie dalszych działań, manipulowanie wskaźnikami, które mogą być wykorzystane w analizie sprawozdań finansowych, np. zmniejszenie wskaźników zadłużenia,
spodziewane, znaczne pogorszenie koniunktury gospodarczej w przyszłości.
Wykład 2
Rozróżnia się 3 poziomy kreatywnego prowadzenia rachunkowości. Są nimi:
Świadome stosowanie polityki rachunkowości, aby oddać indywidualizm procesów jednostki i przedstawić je zgodnie z zasadą true and fair value
Świadome stosowanie polityki bilansowej (korzystanie z praw wyboru i swobody działania), aby zrealizować doraźne interesy (otrzymać kredyt, otrzymać premię, podnieść wartość przedsiębiorstwa) - głównie w krótkich okresach, w dłuższym okresie (kilka lub kilkanaście lat) najczęściej nie jest to możliwe,
Łamanie prawa i oszustwa księgowe (niedopuszczalne - rachunkowość agresywna).
Pierwszy poziom jest ogólnie akceptowany i pożądany. IFRS zakładają, że jednostka świadomie wybierze odpowiednie instrumentarium polityki bilansowej, aby przedstawić prawdziwy i rzetelny obraz działalności przedsiębiorstwa. Zakłada się bowiem, że nie można realizować tej zasady identycznymi technikami w każdym podmiocie gospodarczym.
Poziom drugi jest zazwyczaj dopuszczalny, ale często ogólnie wątpliwy etycznie. Na tym poziomie przebiega granica między rachunkowością kreatywną a agresywną, zaś granica między nimi jest cienka. Realizowanie doraźnych interesów może urosnąć do rozmiaru manipulacji danymi w taki sposób aby skłonić użytkowników sprawozdania finansowego do zachowań sprzecznych z ich interesem, które nie zostałyby przez nich podjęte w warunkach innej (tej bardziej właściwej) informacji sprawozdawczej, zaś z tytułu podjęcia określonych zachowań zmniejszają swoje korzyści ekonomiczne.
Wśród przyczyn występowania rachunkowości agresywnej wymienia się m. In.:
Naturę i poziom edukacji człowieka, w której mieści się brak kompetencji, brak etyki zawodowej, brak odpowiedzialności, konflikt lojalności,
Zależność biur rachunkowych i firm audytorskich od swoich klientów,
Charakter regulacji prawnych, które stwarzają swobodę wyboru rozwiązań księgowych i sprawozdawczych,
Złożone strukturalne produkty i usługi, które są nieczytelne w interpretacji a co dopiero w ujęciu księgowym i sprawozdawczym,
Globalizacja rynków, która doprowadziła do powstania wielopoziomowych i przestrzennych grup kapitałowych, których sprawozdawczość nie zawsze jest transparentna i zrozumiała.
W celu przedstawienia oczekiwanego obrazu przedsiębiorstwa przez zarząd stosowane są zazwyczaj określone rodzaje manipulacji w sprawozdaniach finansowych, tj.:
Zawyżone przychody ze sprzedaży poprzez przychody nie zrealizowane oraz manipulowanie datą zakończenia roku
Zawyżone zyski ze sprzedaży poprzez obniżone koszty Obowiązkowe, poprzez przesunięcie kosztów na późniejszy okres czy ukryte rezerwy,
Zawyżony majątek (należności nieściągalne, zapasy niezbywalne, nieprawidłowa wycena majątku trwałego),
Zaniżone zobowiązania. Warto zwrócić uwagę na pozycje pozabilansowe - zobowiązania warunkowe,
Transakcje z podmiotami powiązanymi takie jak np. sprzedaż aktywów trwałych,
Tworzenia nowych podmiotów (aport)
Polityka tworzenia rezerw,
Żonglerka kapitałami, przykładowo rozliczenie strat przez zmiany w kapitale własnym.
Sytuacja ekonomiczno-finansowa podmiotu, prezentowana w rocznym sprawozdaniu finansowym, może być przedstawiona w przedziale między sposobem tendencyjnie pozytywnym i tendencyjnie negatywnym. Wybór najlepszej polityki bilansowej to balansowanie między tymi dwoma sposobami.
Tendencyjnie pozytywny obraz sytuacji przedsiębiorstwa można przedstawić w postaci:
Wykazania możliwie wysokiego zysku dobrze prosperującego przedsiębiorstwa z uwagi na chęć podwyższenia kapitału,
Przekonywujące przedstawienie stale wzrastającego zysku w celu rozszerzenia stosunków z dostawcami i odbiorcami,
Ujawnienie wyższego zysku, niż rzeczywiście zrealizowano, aby wywołać wrażenie rozwoju firmy,
Potwierdzenia dla kredytodawcy korzystnej kondycji finansowej przedsiębiorstwa.
Tendencyjnie negatywny obraz sytuacji przedsiębiorstwa można przedstawić w postaci:
Wykazania możliwie niskiego zysku,
Utrzymania odpisów lub wypłat z zysków na możliwie niskim poziomie,
Utrzymania stałej stawki procentowej dywidendy w dłuższym okresie, mimo osiągnięcia relatywnie wyższych zysków.
Dzięki pozytywnemu obrazowi działalności przedsiębiorstwa
Wierzyciele skłaniają się utrzymywać lub podwyższyć gotowość kredytową,
Zachęca się udziałowców do utrzymania oraz nabycia udziałów w przedsiębiorstwie,
Pracownicy odnoszą wrażenie, że w przedsiębiorstwie są zapienione wynagrodzenia i inne świadczenia,
Przekonuje się klientów, że będzie zapewniona realizacja umów i usług.
Zbyt pozytywny obraz działalności przedsiębiorstwa może prowadzić do:
Żądania przez właścicieli wyższych odsetek od kapitału,
Żądania przez udziałowców, aby wypłacić im wyższe kwity z zysku do podziału,
Żądanie przez pracowników wyższych kwot wynagrodzeń i świadczeń socjalnych,
Rozdysponowania wykazanego zysku bilansowego „poza przedsiębiorstwo”
Żądania obniżenia cen sprzedawanych produktów i towarów,
Wzrost konkurencji w danej branży.
Formy Polityki Bilansowej
Materialna polityka bilansowa
Polega na oddziaływaniu na wysokość wyniku finansowego w sprawozdaniu finansowym oraz dochodu do opodatkowania,
Formalna polityka bilansowa
Zajmuje się natomiast strukturą, grupowaniem, sposobem ujęcia oraz dodatkowy mi objaśnieniami poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego. Obejmuje także podział zysku z lat ubiegłych.
Polityka Bilansu handlowego: obejmuje wszystkie zorientowane na przedsiębiorstwo decyzje, nakierowane na „handlowe zamknięcie ksiąg”, w celu osiągnięcia celów założonych w polityce jednostki
Polityka Bilansu Podatkowego: Ukierunkowana na dochód ustalony w ramach bilansu podatkowego. Są to przedsięwzięcia zmierzające głównie do minimalizacji obciążeń podatkowych.
Instrumenty polityki bilansowej można podzielić na:
Instrumenty materialne,
Instrumenty formalne,
Instrumenty czasowe,
Materialne Instrumenty Polityki Bilansowej
Obejmują przedsięwzięcia wpływające na:
Wielkość pozycji aktywów i pasywów,
Wielkość przychodów i kosztów,
Metody wyceny majątku trwałego i obrotowego,
Stosowania rozliczeń międzyokresowych,
Tworzenie odpisów i rezerw.
Formalne instrumenty polityki bilansowej - prawa wyboru:
Sposobu prezentacji danych liczbowych w sprawozdaniu finansowym
Wariantu rachunku zysków i strat
Wariantu rachunku przepływów pieniężnych
Stopnia szczegółowości informacji dodatkowej i sprawozdania z działalności w ramach przewidzianych zakresem ustawy
Uzupełnienie informacji dodatkowej i sprawozdania z działalności dodatkowymi informacjami
Sposobu podziału zysku
Czasowe instrumenty polityki bilansowej - dotyczą prawa wyboru:
Dnia bilansowego
Okresu oddziaływania poszczególnych przedsięwzięć
Terminu przedłożenia, zatwierdzenia i opublikowania rocznego sprawozdania finansowego
Przy ewidencji i wycenie wstępnej składników zapasów tj. materiałów i towarów jednostki mogą dokonać prawa wyboru spośród:
Ceny średniej ważonej,
Metody pierwsze weszło - pierwsze wyszło
Metody ostanie weszło - pierwsze wyszło
Wyboru w drodze szczegółowej identyfikacji i rzeczywistej ceny,
Stałej ceny ewidencyjnej ustalonej na poziomie ceny zakupu lub nabycia,
Wyboru metody uproszczonej, polegającej na bezpośrednim przekazywaniu do zużycia (z pominięciem szczegółowej ewidencji inwentaryzacji i aktywowania SK materiałów i towarów, które pozostały (wg. cen nabycia, a prawo wyboru dla towarów dodatkowo o cenę sprzedaży netto)
Możliwości dokonania wyboru wyceny księgowej produktów gotowych w ramach materiałowej polityki bilansowej:
Średni koszt wytworzenia,
Metoda pierwsze przyszło, pierwsze wyszło
Metoda ostanie przyszło - pierwsze wyszło
W drodze szczegółowej inwentaryzacji i rzeczywistych kosztów,
Stałe ceny ewidencyjne, ustalane na poziomie planowanego kosztu wytworzenia lub ceny sprzedaży netto
Polityka Bilansowa w sprawie kosztu wytworzenia produktu
Wybór kryterium rozliczenia oraz metody rozliczenia kosztów pośrednich zakupu (całość rozliczana na produkcję podstawową, lub stosownie do kierunków rozchodu materiałów) oraz produkcji pomocniczej (sposób uproszczony czy na podstawie rzeczywistych świadczeń, wybór metody rozliczenia oraz klucza rozliczeniowego).
Wybór kosztów, które alokujemy na produkcję niezakończoną (np. tylko zużycie materiałów, koszty przerobu, wszystkie koszty bezpośrednie i uzasadnione pośrednie z produkcji lub In0.).
Wybór metody alokacji kosztów na produkty gotowe i niezakończone.
Wybór metody kalkulacji kosztów (metody podziałowe: podziałowa prosta, ze współczynnikami, doliczeniowe: procesowa półfabrykatowa, bezpółfabrykatowa, asortymentowa, zleceniowa, nowoczesne systemy kalkulacji kosztów, m. In. Rachunek kosztów działań (ABC), target costing.
Prawa wyboru wyceny bilansowej zapasów:
Dla materiałów: cena nabycia, cena zakupu, koszt wytworzenia, cena sprzedaży netto
Dla towarów: cena nabycia, cena zakupu, cena sprzedaży netto,
Dla produktów gotowych: koszt wytworzenia, cena sprzedaży netto, a w przypadku gdyby wycena miałaby zniekształcać bilans lub wynik finansowy i spełni pozostałe elementy art. 34 pkt 2 UoR nie wycenia się tego składnika
Dla produkcji w toku: koszt wytworzenia, koszt materiałów bezpośrednich, a w przypadku wyceny, która miałaby zniekształcać w sposób istotny wynik finansowy należy pominąć wycenę tych składników.
Prawa wyboru aktywowania kosztów:
Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów, czyli wydatki dotyczące kosztów przyszłych okresów,
koszty prac rozwojowych, które dotyczą ściśle określonych, nowych lub ulepszonych produktów bądź technologii, pod warunkiem, że:
są one wiarygodnie ustalone
nastąpi w najbliższej przyszłości wykorzystanie wyników tych prac
przyniosą one spodziewane przychody
Prawa wyboru sposobu ujęcia pasywów:
bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, czyli kwoty ujmowane w kosztach bieżącego okresu, gdyż jego dotyczą, które będą opłacone w przyszłości,
rezerwy będące korektą wyniku finansowego o niepewne przychody (na przykład: rezerwy na należności lub spodziewane straty).
Prawa wyboru w zakresie wyceny bilansowej Wartości Niematerialne i Prawne:
cena zakupu pomniejszona o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
ceny nabycia pomniejszonej o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
wartość przeszacowana pomniejszona o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
wartość godziwa pomniejszona o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
Prawa wyboru w zakresie wyceny bilansowej Środki Trwałe:
cena zakupu pomniejszona o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
ceny nabycia pomniejszonej o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
Koszty wytworzenia pomniejszone o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
wartość przeszacowana pomniejszona o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
wartość godziwa pomniejszona o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
Metody planowanych odpisów amortyzacyjnych aktywów trwałych wg prawa bilansowego
odpis jednorazowy
metoda liniowa
metoda degresywna
metoda progresywna
Metody planowanych odpisów amortyzacyjnych aktywów trwałych wg prawa podatkowego:
Metoda uwzględniająca wartości środka na koniec okresu użytkowania
Odpis jednorazowy dla składników o wartości poniżej 3 500 zł.
Metoda liniowa
Metoda degresywna
Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:
Liczba zmian, na których pracuje środek trwały,
Tępo postępu techniczno-ekonomicznego
Wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,
Prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego
Przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego
Nauczyć się o zapasach na następne zajęcia. - max 4 osoby
Wykład 4
Można ogólnie założyć że istnieją dwa odrębne systemy regulacji rachunkowości w skali międzynarodowej. Są to standardy rachunkowości reprezentowane przez regulacje rachunkowości głównie w Stanach Zjednoczonych wydane jako Ogólnie akcentowane Zasady Rachunkowości ( ang. Generally Accepted Accounting Principles, U.S. GAPP)….
IFRS używane są nie tylko w w UE, ale także w krajach takich jak Hongkong, Australia Malezja, Pakistan, w krajach należących do Rady Współpracy Zatoki Perskiej, Rosji, Republikę Południowej Afryki, Singapur i Turcję. Na dzień 27 sierpnia 2008 roku ponad 113 państw świata, łącznie z całą Europą, wymagało lub zezwalało na sprawozdawczość zgodną z IFRS. Około 85 spośród tych krajów wymagało tej sprawozdawczości we wszystkich krajowych notowanych ma giełdzie przedsiębiorstwach
Istnieję pewna hierarchia IFRS, związana ze stosowaniem polityki rachunkowości dla każdej transakcji. Kiedy mamy do czynienia ze szczególnym rodzajem transakcji, polityka rachunkowości jest determinowana przez stosowanie standardów lun interpretacji i rozważanie w związku z poradami implementacji, która szczególnie odnosi się do danej transakcji, kierownictwo zastosuje taką politykę rachunkowości, która doprowadza do informacji, która jest:
Związana z ekonomicznymi potrzebami podejmowania decyzji przez użytkowników,
Wiarygodna, że sprawozdanie finansowe spełnia następujące cechy jakościowe:
Reprezentuje wiernie i bezstronnie pozycję finansową, wyniki finansowe i przepływy pieniężne przedsiębiorstwa,
Odzwierciedla ekonomiczną naturę transakcji,
Jest neutralna (tzn. wolny od kosztów)
Jest ostrożna
Jest kompletna we wszystkich materialnych szacunkach
Można więc stwierdzić, że IFRS są oparte na ogólnych zasadach, zwanych nadrzędnymi zasadami rachunkowości, którym podporządkowane są szczegółowe regulacje, a w miarę braku szczegółowych regulacji muszą być przestrzegane.
Stany Zjednoczone ogólnie zaakceptowały, że literatura Ogólnie Akceptowanych Zasad Rachunkowości (US GAAP) jest oparta na regułach (przepisach). Między innymi z tego powodu literatura US GAAP jest bardziej wielotomowa niż literatura IFRS.
Na wspólnym spotkaniu we wrześniu 2002
IASB oraz FASB uzgodniły, że będą działać razem w kierunku opracowania w pełni zgodnych i wysokiej jakości standardów sprawozdania finansowego, które mogłyby być stosowane zarówno w kraju jak i za granicą, Taki wspólny wysiłek jest czasem określany jako Międzynarodowa zbieżność ogólnie przyjętych zasad księgowania w US (US GAAP) oraz standardów sprawozdawania finansowego IFRS.
W efekcie dążeń do jednolitości sprawozdań finansowych, ujednolicanie regulacji prawnych rachunkowości przybrało następujące formy:
Harmonizacji regulacji rachunkowości,
Standaryzacji regulacji rachunkowości,
Unifikacji regulacji rachunkowości.
Harmonizacja jako jedna z form ujednolicania regulacji rachunkowości rozumiana jest jako proces redukowania istniejących różnic systemów rachunkowości różnych krajów,
Mający na celu zbliżenie tych systemów i zwiększenie porównywalności informacji sprawozdawczych . Proces ten uzewnętrznia się w postaci zmniejszenia ilości stosowanych praktyk poprzez wyznaczenie granic różnorodności i określenie zestawu praktyk w tamach którego podmioty mogą dokonywać wyboru. Harmonizacji rachunkowości podjęły się MRSR i RSRF.
Standaryzacja rachunkowości oznacza stosowanie dokładnie takich samych praktycznych reguł. Ma to miejsce wtedy, jeżeli podmiotom z różnych krajów narzucone zostanie stosowanie jednolitych praktyk rachunkowości i jednolitych norm rozwiązywania jej problemów. Takie praktyki narzuciły m.in. MSSF.
Unifikacja regulacji rachunkowości związana jest z eliminowaniem różnorodnych rozwiązań, czyli z odrzuceniem możliwości występowania odmiennych regulacji prawnych rachunkowości w poszczególnych krajach. Z chwilą wejścia w życie nowych regulacji o szerszym zasięgu, niezgodne z nią regulacje lokalne tracą moc prawną.
Celem ujednolicania regulacji rachunkowości w skali międzynarodowej jest:
Zwiększanie porównywalności sprawozdań finansowych przedsiębiorstw z różnych państw
Redukcja sposobów prezentacji sprawozdawczej działalności przedsiębiorstw działających na różnych rynkach. Przedsiębiorstwo posiadające spółki zależne w innych państwach, albo notowane a zagranicznych giełdach, na przykład giełdzie nowojorskiej, zmuszone było sporządzać swoje sprawozdanie finansowe na różne sposoby, dostosowanie do zindywidualizowanych wymogów regulacyjnych
Skutkiem takich różnych wersji sprawozdania finansowego było:
Nieuzasadniona kosztochłonność i czasochłonność opracowania danych,
Czasochłonność odczytywania różnych informacji,
Obniżenie zaufania inwestorów co do ujawnionych informacji w sprawozdaniu finansowym
Przy opracowywaniu ujednoliconych regulacji rachunkowości działa olbrzymi sztab ludzi, zaangażowanych w różnych międzynarodowych organizacjach księgowych, z których najistotniejsze to:
MRSR (ang. IASB), którego efektem prac są MSSF i która rzesza ponad 100 organizacji zawodowych
RSRF (ang. FASB), działa w US wydając ogólnie akceptowane zasady rachunkowości ( ang. U.S. GAAP)
Międzynarodowa Federacja Księgowych (ang. IFAC), której celem jest rozwój i wzmocnienie zawodu księgowego w świecie, a także popieranie procesu harmonizacji rachunkowości poprzez m.in. wydawanie międzynarodowych dyrektyw rewizji finansowej,
Międzynarodowy komitet praktyk auditingu (IAPC), który działa w ramach IFAC i dąży do ujednolicenia praktyk rewizji finansowej w drodze wydawanych wytycznych,
Grupa G4 ( ang. Group of four)
Zawodowa organizacja księgowych z USA, GB, Kanady i Australii, a także nowej Zelandii, dążące do wpływu n a proces tworzenia międzynarodowych standardów
Europejskie Stowarzyszenie Rachunkowości EAA, upowszechnia wiedzę o rachunkowości wśród członków z całego świata, przez organizowanie kongresów i wydawanie akademickie pisma,
Międzynarodowe Stowarzyszenie Edukacji i Badań rachunkowości IAAER, upowszechnia wiedzę o rachunkowości, zwłaszcza sprawozdawczości finansowej, wśród członków społeczności akademickiej,
Komitet regulacyjne rachunkowości ARC, działający przy UE, którego celem jest harmonizacja przepisów i standardów rachunkowości w krajach członkowskich,
Europejska Grupa Rewizji Sprawozdań Finansowych EFRAG, niezależna instytucja prywatna udzielająca opinii w procesie zatwierdzania MSSF
Międzynarodowa grupa robocza ekspertów ds. MSR i MSSF (ISAR)m kontrolowana przez konferencję ds. Handlu i rozwoju ONZ ( UNCTAD), której celem jest wspieranie tworzenia krajowych i regionalnych standardów rachunkowości, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Publikuje raporty z corocznych sesji „ problemy międzynarodowej rachunkowości i sprawozdawczości finansowej”, wytyczne dla małych i średnich przedsiębiorstw, biuletyny „ISAR Update”
Grupa Robocza Ekspertów Rachunkowości, działająca w ramach OECD. Przedstawia raporty m.in. w sprawie zasad rachunkowości w różnych krajach i porównywalności sprawozdań finansowych,
Komisja ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (IFRIC), którą powołano dla pomocy RMSR (przez IASC),
Komisję Europejską…., organ wykonawczy UE, która wydaje dyrektywy na podstawie których państwa członkowskie UE wprowadzają własne regulacje m.in. z rachunkowości,
Roboczy zespół pojawiających się zagadnień (EITF), który powstał z rekomendacji FASB, ma za zadanie asystować FASB w ulepszaniu sprawozdań finansowych, dyskusjach i wydawanych decyzjach w ramach istniejącej autorytatywnej literatury,
Amerykański Instytut Certyfikujący Publiczną Rachunkowość ( AICPA), który certyfikuje rachunkowość sektora publicznego w USA i rozwija standardy auditingu
Rada Standardów Auditingu (ASB) która wydaje w USA standardy auditingu (SAS),
Wydaje atestacje auditingu, sprawozdania z kontroli jakości i porady o certyfikowaniu rachunkowości sektora publicznego dla niepublicznych audytorów.
Komitet Standardów Rachunkowości Finansowej (FASC) udziela komentarzy na zagadnienia związane z raportowaniem finansowym
Komisja ds. interpretacji MSF (IFRIC). Którą powołano dla pomocy TMSR w kreowaniu i doskonaleniu MSSF, zwłaszcza w obszarach w których mogłyby powstać sprzeczne interpretacje. Uaktualnienia IFRIC są opublikowane jako elementy IASB
Do ulepszania i wzmacniania dobrych praktyk rachunkowości przyczynia się też Komisja Papierów Wartościowych i Giełd ( SEC), która jako niezależna agencja USA stawia wymagania m.in. co do sprawozdawczości finansowej przedsiębiorstw, których papiery wartościowe są wprowadzane do publicznego obrotu papierami wartościowymi na giełdzie nowojorskiej.
Rozróżnić można następujące płaszczyzny polityki rachunkowości:
Międzynarodowa polityka rachunkowości,
Krajowa polityka rachunkowości,
Polityka gospodarcza przedsiębiorstw.
Celem międzynarodowej polityki rachunkowości jest opracowanie i promowanie ponadnarodowych standardów rachunkowości, aby stopniowo minimalizować różnice pomiędzy systemami rachunkowości poszczególnych krajów i zwiększać porównywalność informacji ze sprawozdania finansowego.
W ramach międzynarodowej polityki rachunkowości rozróżnić można regionalną i globalną międzynarodową politykę rachunkowości. Pierwsza z nich to np. polityka UE . Dyrektywy UE wyznaczają kierunki krajowych norm jakości państw członkowskich.
Krajowa polityka rachunkowości obejmuje takie działania jak:
Wydawanie przepisów określających rachunkowość jednostek gospodarczych,
Opracowanie planów kont, jednolitych wzorów sprawozdań finansowych, wydawanie instrukcji metodologicznej do rachunku kosztów itp.
Opracowanie krajowych standardów rachunkowości,
Powoływanie instytucji, których zadaniem jest opracowywanie wyże wymienionych Przepisów, planów kont, standardów itp., czasem także ich wdrażanie do praktyk i interpretowanie.
Międzynarodowa i krajowa polityka rachunkowości w postaci szczegółowych przepisów standardów postępowania, wytycznych i procedur, kształtuj a ramy prawne i zwyczajowe, w których przedsiębiorstwa realizują własną politykę przedsiębiorstwa
W Polsce bezwzględnie obowiązujące są przepisy UoR a także przepisy wykonawcze w postaci rozporządzeń MF czy uchwał KNF. W razie braku uregulowań w UoR przedsiębiorstwo powinno kierować się KSR, a w następnej kolejności IFRS. Jednakże wszystkie spółki notowane na giełdach państw członkowskich UE, a więc także na GPW w Warszawie, musza od 2005 r. sporządzać skonsolidowane Spr. Fin. Zgodnie i IFRS. Polska ustawa o Rachunkowości wymóg ten nałożyła również na wszystkie banki. Ponadto tworzone SA Krajowe Standardy Rachunkowości