Cykl koniunkturalny

1. Definicja cyklu koniunkturalnego.

W gospodarce narodowej poszczególne wielkości agregatowe takie jak: poziom produkcji lub Dochód Narodowy nie rosną równomiernie, ale ulegają wahaniom wokół trendu. Trend to długookresowa ścieżka przedstawiająca wzrost i rozwój gospodarczy.

Cykl koniunkturalny składa się z faz pomiędzy, którymi występuje zależność o charakterze przyczynowo - skutkowym tzn., że zdarzenie w 1 fazie determinuje w kolejnej.

Wyróżnia się cykle:

• Krótkie Kitchina (3,5 lat)

• Średnie Junglara (8,9 lat)

• Długie Kondratiera (50,60 lat).

a) Klasyczny cykl koniunkturalny składa się z 4 faz:

DN

0 A B C D E czas

AB - kryzys (I < S)

BC - depresja (I = S)

CD - ożywienie (I > S)

DE - rozkwit (I = S)

W fazie kryzysu następuje spadek poszczególnych wielkości agregatowych. Spada produkcja, zatrudnienie, Dochód Narodowy i spadają inwestycje.

W fazie depresji następuje stabilizacja poszczególnych wielkości agregatowych na najmniejszym poziomie przy czym szybciej maleją wydatki inwestycyjne, aniżeli konsumpcyjne. Mamy równowagę makroekonomiczną na najniższym poziomie.

W fazie ożywienia następuje wzrost poszczególnych wielkości agregatowych na skutek interwencji państwa w gospodarkę. Inwestycje są większe od oszczędności.

W fazie rozkwitu następuje dalszy wzrost poszczególnych wielkości agregatowych. Przedsiębiorstwa zainteresowane są ekspansją, ale pojawiają się też symptomy nowego kryzysu. Mamy równowagę na wyższym poziomie.

b) Współczesny cykl koniunkturalny składa się z 2 faz:

górny punkt zwrotny

trend

dolny punkt zwrotny

Faza spadku łączy kryzys i depresje, a faza ekspansji łączy ożywienie i rozkwit.

Łagodne wahania wokół trendu występują na skutek interwencji państwa w dolny i górny punkt zwrotny.

Dolny punkt zwrotny występuje gdy gospodarka przechodzi z fazy depresji w fazę ożywienia.

W dolny punkt zwrotny rząd interweniuje w celu ożywienia gospodarki prowadząc politykę stymuluzacyjną. Stosowane są następujące instrumenty:

• obniżenie stopy podatkowej

• zwiększeniu deficytu budżetowego (np. na roboty publiczne)

• obniżenie stopy procentowej.

Te 3 instrumenty łącznie powodują, że rośnie poziom zatrudnienia, poziom dochodów, KSK (krańcowa stopa do konsumpcji) i zgodnie z działaniem mnożnika inwestycyjnego inwestycje oraz rośnie kilkakrotnie Dochód Narodowy.

Dolny punkt zwrotny:

m_i =

Górny punkt zwrotny występuje w fazie rozkwitu, która zapoczątkowuje nowy kryzys.

W górnym punkcie zwrotnym interwencja państwa ma zapobiegać przegrzaniu koniunktury. Stosowane są następujące instrumenty:

• podniesienie podatków

• zmniejszenie wydatków z budżetu państwa

• wzrost stopy procentowej.

Te instrumenty łącznie i rosnąca KSO (krańcowa skłonność do oszczędzania) powodują, że maleje wielkość mnożnika inwestycyjnego oraz maleje Dochód Narodowy i zaczyna się nowy kryzys.

2. Przyczyny cyklów koniunkturalnych.

Wyróżniamy 2 grupy przyczyn:

a) Przyczyny egzogeniczne czyli zewnętrzne.

Teorie egzogeniczne głoszą, że przyczyny cyklów koniunkturalnych są poza ekonomiczne. Wymienia się 2:

• z XIX wieku teoria plam na słońcu Jeron'sa, która głosi, że ilość plam na słońcu wpływa na plantacje w rolnictwie

• teoria Buehamana (angielski ekonomista) głosi, że koniunktura w gospodarce zmienia się tak jak zmieniają się wybory.

b) Przyczyny endogeniczne czyli wewnętrzne.

Większość ekonomistów opowiada się za przyczynami endogenicznymi, m.in.: M. Kolecki, J.M. Keyns. Wyróżnia się 2:

• Kolecki i Keyns twierdzą, że przyczyną cykliczności w gospodarce są wahania w wydatkach inwestycyjnych. Zależność jest taka, że inwestycje rosną to gospodarka przechodzi fazę ekspansji, a jeśli inwestycje maleją to gospodarka przechodzi fazę recesji.

• przedsiębiorca prywatny podejmuje decyduje o wyłożeniu środków pieniężnych na inwestycje jeśli oczekuje, że krańcowa rentowność kapitału wyłożonego będzie większa od procentu jaki uzyskałby gdyby te środki zdeponował na lokacie długoterminowej.

• optymizm w ocenie przyszłości, na który składa się wiele czynników:

• stabilne przepisy prawne

• brak biurokracji

• siła związków zawodowych.

1 - KSK

1

---