WIEK PONIEMOWLĘCY ( 2-3r.ż)
1)Rozwój fizyczny i motoryczny
- zwolnienie przyrostu masy ciała nad szybko postępującym wzrostem- sylwetka ulega wyszczupleniu.
- 3r.ż obwód klatki piersiowej staje się mniejszy od obwodu głowy.
- utrwalają się krzywizny kręgosłupa.
- ostateczne ukształtowanie się pozycji stojącej. Pierwsze kroki dziecka są krótkie, nieregularne, brak im koordynacji. Dziecko przyjmuje charakterystyczną postawę podczas chodzenia; tułów jest wyprostowany, głowa pochylona i ręce szeroko rozstawione, zaś u dziecka dwuletniego zauważa się wydłużenie kroku, lepszą koordynację, zanikanie przyruchów, niższe unoszenie stóp.
- dziecko ćwiczy nawyki ruchowe: biegania 16/18 miesiąc, wchodzenia po schodach trzymając się poręczy i dostawiając nogę 19/21 miesiąc, jazda na trzykołowym rowerku 36 miesiąc.
- w 2r.ż następuje rozwój manipulacji specyficznej. Dziecko dostraja ruchy do kształtu przedmiotów, ich wielkości, oddalenia. Jego ruchy nabierają precyzji. Najwyraźniej widać to w zabawie klockami. Dziecko najpierw buduje więżę z 3/4 klocków 18 miesiąc , 5 klocków 21 miesiąc, 6 klocków 24 miesiąc, 8 klocków 30 miesiąc, potem zaś tworzy pociągi i trójwymiarowe konstrukcje.
- dziecko uczy się posługiwać przedmiotami codziennego użytku poprzez naśladownictwo dorosłego. Potrafią posługiwać się łyżką, ołówkiem, przenieść szklankę napełnioną ¾ płynem, nałożyć części ubrania, umyć twarz, ręce, wytrzeć się ręcznikiem. Są to ruchy narzędziowe. Jeżeli są zautomatyzowane nazywamy je praksą.
- zaburzona struktura fazowa- utrudnione czynności fazowe np. skok z rozbiegu.
2) Rozwój czynności poznawczych
2.1 Rozwój inteligencji sensoryczno- motorycznej
*Następuje przekształcenie reakcji odruchowych w czynności psychiczne w toku procesu adopcyjnego w oparciu o podstawowe formy asymilacji. (0-1miesiąc)
Formy asymilacji:
-funkcjonalna- powtarzanie reakcji
-uogólniająca- wykonywanie takiej samej reakcji w odpowiedzi na różne bodźce
-różnicującej-różnicowanie reakcji w zależności od kontekstu
Wewnętrznym modelem czynności psychicznej jest schemat.
*Pierwotne reakcje okrężne (1-4 miesiąc)
- Ssanie, chwytanie, patrzenie, poznawanie świata. Dziecko powtarza reakcje, które sprawiają
mu przyjemność np. sięganie do zabawek
* Wtórne reakcje okrężne (4-8 miesiące)
- Manipulacja przedmiotem z powodu zainteresowania badaniem tego przedmiotu np.
potrząsanie, przyciąganie
*Koordynacja schematów wtórnych (8-12 miesiąc)
- łączenie schematów przez dziecko ( chwyta i pociąga) oznacza to, że dziecko może stosować
raz wypracowane połączenie w różnych sytuacjach, ale także każdy schemat może dowolnie
łączyć z innymi i używać go w innej funkcji.
- zachowania intencjonalne- dążenie do osiągnięcia celu
- pojęcie stałości przedmiotu-obiekty istnieją nawet jak nie można ich zobaczyć
* Reakcje okrężne trzeciego stopnia (12-18 miesiąc)
-wykorzystanie wielu schematów w kontakcie z jednym przedmiotem
- aktywne działanie metodą prób i błędów
-zmieniają się zachowania, tworzą się nowe schematy i ich skutki
* Wykrywanie nowych sposobów działania za pomocą kombinacji myślowych (18-24 miesiąc)
- wykrywanie nowych sposobów działania za pomocą kombinacji umysłowych. Tworzą się ich
reprezentacje czyli wyobrażenia. Przekształcenie schematów czynnościowych w umysłowe.
2.2 Funkcja symboliczna
- Funkcja symboliczna to zdolność do powoływania nieobecnych przedmiotów i zjawisk za pośrednictwem symboli i znaków. Pierwsze jej objawy to:
*przyswajanie mowy- dziecko zna 2 tysiące słów, porozumiewa się w sprawach codziennych,
rozumie proste historie, opowiada o zdarzeniach
*zabawa symboliczna
*naśladownictwo odróżnicowane- następuje odróżnicowanie od wzoru ( przejście na wyższy
poziom rozwoju)
*pierwsze przejawy wyobrażeń
Dziecko opanowuje takie systemy symboliczne jak muzyka, rysunek, gesty, czy liczby.
2.3 Dziecięca teoria umysłu
- Dziecko staje się zdolne do myślenia o rzeczach nieobecnych, wyobrażonych zdarzeniach
- Mówi o przeszłości, planuje przyszłość
- Okazuje przejawy zadowolenia a także rozczarowania
3) Rozwój zabawy
W tym okresie występują zabawy: manipulacyjne, konstrukcyjne i symboliczne.
- Manipulacyjne: czynności prowadzące do osiągnięcia określonego stanu rzeczy przez manipulacyjne oddziaływanie na przedmioty np. potrząsanie grzechotką
- Konstruktywne: dziecko samo dąży do uzyskania jakiegoś wytworu i dostrzega rezultaty swego działania np. budowanie wieży z klocków
ROZWÓJ ZABAWY FYNKCJONALNO- MANIPULACYJNEJ
ogólna aktywność funkcjonalna- używa jednego przedmiotu np. ciągnie zabawkę
niespecyficzne działania kombinowane- używa 2 przedmiotów niezgodnie z ich przeznaczeniem np. wkłada filiżankę do autka
manipulacje specyficzne- używa 2 przedmiotów zgodnie z przeznaczeniem np. przykrywa garnek pokrywką
stadium przejściowe- używa przedmiotów sposób bliski jego funkcji np. kładzie słuchawkę telefonu nie do ucha ale obok ramienia
Około 18 miesiąca pojawiają się zabawy udawane, gdzie możemy zaobserwować relacje między trzema elementami: podmiotem( dzieckiem), podstawą reprezentatywną( przedmiot, którym bawi się dziecko), rozkojarzoną reprezentacją( przedmiot, będący treścią udawania).
ROZWÓJ ZABAWY SYMBOLICZNEJ
udawanie skierowane na siebie np. pije z pustej filiżanki
udawanie skierowane na innych np. całuje lalkę
Sekwencje czynności udawanych np. ciąg czynności takich jak: całuje lalkę kładzie ją do wózka, okrywa itd.
Zabawa w udawanie przedmiotami zastępczymi np. udaje, że klocek to słuchawka telefoniczna
FORMY UDAWANIA
substytucyjna- przyjęcie, że jakiś obiekt jest tym, czym naprawdę nie jest
prawdy-traktowanie obiektu tak, jakby posiadał on cechy, których w rzeczywistości nie ma
istnienia- polega na wyobrażeniu sobie czegoś czego nie ma
Udawanie jest zawsze „tu i teraz” tak więc ma charakter czasowy.
Rozwój mowy i komunikacji
2 ROK ŻYCIA
- dziecko używa słów w sposób nieprecyzyjny.
- Zna wiele nazw dźwiękonaśladowczych
-popełnia wiele zniekształceń fonetycznych
- początkowo wypowiedzi maja formę holofraz czyli wypowiedzi jednowyrazowych, następnie tworzą się zlepki dwuwyrazowe ale dziecko nie stosuje reguł gramatycznych
- w wypowiedziach przewaga funkcji ekspresywnej i impresywnej nad symboliczną
3 ROK ŻYCIA
- słownik dziecka to 1000-1500 słów
- znaczenia słów są wyraźnie określone
-dziecko wymawia słowa bez zniekształceń fonetycznych
- buduje gramatycznie zbudowane zdania
-zdania złożone są z 3-5 słów, choć w mowie dziecka mogą znaleźć się wypowiedzi złożone nawet z 20 słów
- dziewczynki tworzą dłuższe wypowiedzi niż chłopcy
Rozwój emocjonalny i społeczny
-W 2 r.ż dziecko pragnie przebywać z dorosłymi. Chętnie uczestniczą w codziennych zajęciach i próbują naśladować czynności dorosłych. Porozumiewając się z dorosłymi dziecko wprost wyraża swoje pragnienia i potrzeby, rozumie także pragnienia innych. Odnosząc się do pragnień wyjaśniają działania, emocje, interakcje. W 3r.ż dziecko zaczyna mówić o własnych emocjach i poddaje je refleksji, rozumie emocje innych co sprzyja nawiązywaniu kontaktów społecznych.
- Uczucia dzieci w wieku poniemowlęcym są żywe i zmienne. Szybko przechodzą w przeciwstawne. Ich reakcje są nadal gwałtowne i związane z zaspokajaniem potrzeb biologicznych oraz zaciekawieniem. Procesy pobudzenia dominują nad procesami hamowania.
- Między 2 a 3r. ż pojawiają się takie uczucia jak zazdrość, duma, wstyd, poczucie winy, zakłopotanie. Wiąże się to z rozwojem poczucia własnego ja oraz ze zrozumieniem sytuacji społecznych.
- Pierwsze kontakty z rówieśnikami ograniczają się do spojrzeń lub zachowań zaczepnych, będących oznaką zainteresowania, zaś zabawy ze społecznego punktu widzenia to zabawy samotne.
Rozwój obrazu własnej osoby
- następuje rozwój odrębności psychicznej i poczucia własnego ja
- poczucie sprawstwa
- rozpoznawanie własnych potrzeb
-negatywizm- przeciwstawianie się prośbą i poleceniom dorosłych, chęć współdecydowania