Instrukcja doświadczenia

Sporządzić galaretki według załączonych przepisów.

Galaretka owocowa z agaru

Szklanka klarownego soku owocowego,

1/2-3/4 łyżeczki agar

Galaretka owocowa z żelatyny Szklanka soku owocowego, l łyżka żelatyny

1. Każdy rodzaj galaretki rozlać do 5 pojemników.

2. Dodać po poszczególnych próbek po jednym plasterku owoców kiwi, ananasa i jabłka
   czwartą pozostawić jako kontrolną

3. Zapisać wyniki obserwacji i wyjaśnienie zjawiska.

Agarowa	Kiwi	Ananas	Jabłko	Kontrolna
Wnioski
Żelatynowa
Wnioski

Bromelina - proteaza (podklasa enzymów z klasy hydrolaz, oznaczone kodem EC 3.4, które dokonuj ą hydrolizy wiązań peptydowych) rozkładająca białko w żelatynie

• Pożywka agarowa do hodowli bakterii i muszek owocowych

1. Do po siewu bakterii stosuje się pożywkę z kostki bulionowej zagęszczonej agarem

2. Do hodowli muszek owocowych w laboratoriach na całym świecie korzysta się z
   pożywek na bazie przecieru z jabłek lub bananów z dodatkiem cukru, zagęszczonego
   mieszaniną skrobi pszennej i agaru

Bakterie pozyskujemy z nalewki sianowej i sporządzamy czyste kultury

Muszki owocowe (zwłaszcza ich bezskrzydłe klony hodujemy jako pokarm dla zwierząt w

terrariach lub insektariach (patyczaki).

Obserwacje i badania środowisk życia roślin

Podziały roślin ze względu na kryteria środowiskowe

Ze względu na zapotrzebowanie na wodę wyróżnia się następujące grupy roślin:

• hydrofity - rośliny wodolubne

• hygrofity - rośliny bagienne, wilgociolubne

• mezolity - rośliny mające średnie lub zmienne zapotrzebowanie na wodę

• tropofity - rośliny klimatu zmiennego, pojawiające się cyklicznie

• halofity - słonorośla, lubią tereny o dużym zasoleniu, np. nad morzami (np. mikołajek
  nadmorski)

• kserofity - rośliny sucholubne

o sukulenty - rośliny gruboszowate o suchorośla - suchorosty, sklerofity.

W zależności od wymagań w stosunku do światła rośliny dzielą się na:

• rośliny światłolubne, heliofity

• rośliny cieniolubne, skiofity

• rośliny kompasowe - dla ochrony przed silnym południowym światłem ustawiają
  blaszkę liściową płaską powierzchnią ku wschodowi i zachodowi (np. sałata
  kompasowa)

Uwzględniając kwasowość gleby (odczyn gleby) mierzoną w pH wyróżnia się:

rośliny zasadolubne, bazofity - wymagają gleb zasadowych

rośliny kwasolubne, rośliny acidofilne, acidofity - wymagają gleb kwaśnych,

bezwapniowych

Obserwując tolerancję roślin na występowanie różnych pierwiastków rośliny dzielą się na:

• rośliny wapieniolubne, kalcyfity - potrzebują gleb wapiennych z dużą ilością wapnia

• rośliny azotolubne, rośliny nitrofilne, nitrofile - potrzebują gleb bogatych w związki
  azotowe

• rośliny słonolubne, słonorośla, halofity - rosną na glebach bogatych w sole

• rośliny galmanowe - rosną na podłożu bogatym w związki metali ciężkich (np. ołów,
  cynk), rośliny wskaźnikowe (np. fiołek, zawciąg)

Rośliny owadożerne przystosowały się do gleb ubogich w sole mineralne i pozyskują je chwytając zwierzęta (np. rosiczka, pływacz).

Kwasomierz glebowy i jego wykorzystanie

Plansze poglądowe roślin o różnych wymaganiach - propozycja zajęć terenowych

Kompostowanie materii organicznej - model kompostownika (obserwacja procesu)

Badanie funkcjonowania organizmu

Narządy zmysłów - receptory dotyku, słuch, wzrok: plamka ślepa, złudzenia optyczne

• Opracowanie instrukcji badania receptorów czuciowych i wykonanie ćwiczenia w parach)

1. Sporządzenie szczecinki dotykowej Freya - badanie punktów dotykowych

2. Sporządzenie cyrkla do mierzenie odległości progowej

3. Wyjaśnienie zjawiska

• Wykrywanie przy użyciu planszy obecności plamki ślepej - wyjaśnienie zjawiska

• Badanie drogi dźwięku od miejsca powstania do małżowin usznych

• Stwierdzenie przy użyciu rysunków zjawiska złudzenia optycznego - wyjaśnienie
  zjawiska

Testy diagnozujące - badanie m.in moczu, owulacji, wykrywanie narkotyków

• Przykład zadania domowego dla wszystkich uczniów podczas omawiania tematyki
  dotyczącej układu moczowego i dla uczennic podczas omawiania tematyki dotyczącej
  układu rozrodczego

• Zapoznanie uczniów z testami dotyczącymi badania użycia środków psychoaktywnych
  (również rodziców w ramach pedagogizacji)

• Wykorzystanie uzyskanej wiedzy w ramach WDN.

Doświadczenia dodatkowe również z wykorzystaniem materiałów z zajęć.

Rozmnażanie wegetatywne - posadzenie piętki owocu ananasa.

• Odciętą część owocu ananasa z pióropuszem liści osuszamy, a następnie sadzimy do donicy z ziemią ogrodową.

Projekt badawczy - wykonanie zielnika lub serwisu fotograficznego (fazy wegetatywne i generatywne)

• roślin różnych siedlisk (lekcja podsumowująca)

1. uczniowie losują próbkę gleby i dokonują jej analizy pod kątem kwasowości

1. na podstawie wyników badać, wybierają zestaw roślin, dla których dane warunki
   glebowe są optymalne

• roślin zakwitających w różnych porach roku - album fenologiczny

1. na początku wiosny uczniowie w zespołach wybierają lub losują zakres projektu -
   rośliny łąk, lasów, brzegów wód i w miarę ich rozwoju wykonuj ą foto grafie
   wybranych minimum 10 roślin

2. dokonują opisu zaobserwowanych zmian

3. w czerwcu prezentuj ą swój e prace

Produkty lecznicze pochodzenia roślinnego

• ogródek zielarski - zastosowanie melisy, mięty, tymianku i szałwii

1. uczniowie losują karty z poleceniem zaprojektowania tematycznego ogródka
   zielarskiego np. „zioła dla urody", „grządka spokoju", „kuchnia w doniczce",
   „zdrowie na parapecie"

2. za pomocą literatury komponują zestaw co najmniej 5 ziół, sporządzają ich krótki opis
   i umieszczają na patyczkach w dużej donicy

1. nawiązują kontakty ze sklepami ogrodniczymi i zdobywają sadzonki

2. zakładają uprawę ziół

• oskoła i syrop przeciwkaszlowy - przykłady na osmozę i plazmolizę

1. pokaz pobierania oskoły z pnia brzozy - nawiercanie pnia i zakładanie rurki
   odpływowej -wyjaśnienie zjawiska

2. pokaz sporządzania syropu przeciwkaszlowego z owoców i warzyw - wyjaśnienie
   zjawiska

Wykrywanie skrobi, jako postaci produktu fotosyntezy

• desenie kontrastowe na liściu - wykonanie fotografii (wydruk na folii), na dużych powierzchniach liści np rabarbaru.

1. zaciemnić na 48 godzin wybrany dorodny liść, poprzez nałożenie nieprzepuszczającej
   światła koperty

2. nałożyć negatyw na liść i wystawić na działanie światła na cały dzień

3. ekstrahujemy chlorofil poprzez zanurzenie we wrzącej wodzie, a następnie gorącym
   alkoholu (denaturat) dokładnie płuczemy, aż do uzyskania liścia bezbarwnego

4. suszymy liść w bibule a następnie nasycamy roztworem jodu (jodyna daje dobre
   wyniki)

5. dokładnie płuczemy liść, suszymy i umieszczamy w antyramie.

Propozycje niektórych ćwiczeń laboratoryjnych.

Przygotowanie płynów wskaźnikowych

Odczynnik	Otrzymywanie	Cel
Płyn Fehlinga I	W 500 g wody destylowanej rozpuszczamy 40 g siarczanu miedziowego	Wykrywanie glukozy
Płyn Fehlinga 11	W 500 g wody destylowanej rozpuszczamy 200 g winianu sodowo - potasowego (sól Seignette'a) i dodajemy 15 g NaOH.
Płyn Haynesa.	Rozpuszczamy 2 g siarczanu miedziowego w 15 g wody destylowanej, dodajemy 15 ml glicerolu i 150 ml 5% roztworu KOH. Podczas dodawania składników lekko wstrząsamy naczyniem zawartością	Wykrywanie glukozy
Płyn Lugola	W lOOml wody rozpuszczamy 15 g jodu w jodku potasu	Wykrywanie skrobi

Cukry i białka, można też wykryć za pomocą pasków testowych, używanych w laboratoriach

analitycznych do badania poziomu tych substancji w moczu.

Wiele potrzebnych do doświadczeń preparatów można kupić w aptece. I tak wskaźniki do

badania cukru w moczu noszą handlową nazwę Keto diastix, pepsyna wy steruj e pod nazwą

Mixtura pepsin, a pankreatyna pod nazwą Neo - pancreatinum.

Farmaceuci udzielą nam zresztą wielu cennych porad.

Wykrywanie węgla, wodoru i tlenu.

Substancję organiczną, na przykład cukier poddajemy w probówce najpierw ogrzewaniu a następnie prażeniu. Czernienie substancji jest dowodem obecności węgla, a osadzenie się pary wodnej, wskazuje na obecność tlenu i wodoru. Podobnie można postąpić z inna substancja organiczną. Spalanie na przykład białka kurzego skutkuje pojawianiem się gryzącego dymu o zapachu amoniaku, co wskazuje na zawartość azotu i wodoru.

Wykrywanie glukozy

Glukozę wykrywamy w reakcjach barwnych za pomocą płynu Fehlinga lub Haynesa.

Do doświadczenia można użyć wyciśniętego soku z winogron i jako próbki kontrolnej,

roztworu glukozy.

Do próbek z badanymi substancjami dodajemy w równych ilościach odczynnika Fehlinga I i

Fehlinga II. Całość podgrzewamy. Obecność glukozy wskazuje ceglastoczerwone

zabarwienie próbek spowodowane wytrąceniem się tlenku miedziowego.

Identyczny wynik otrzymamy po zastosowaniu odczynnika Haynesa zamiast 2 płynów

Fehlinga

Wykrywanie skrobi.

Miąższ z ziemniaka i kontrolna próbkę maki ziemniaczanej zalewamy niewielką ilością wody destylowanej. Po dodaniu płynu Lugola, zawartość barwi się na kolor granatowy

Wykrywanie białka

Do roztworu żelatyny dodajemy stężonego kwasu azotowego, który barwi roztwór na żółto.

Zmiana zabarwienia jest bardziej efektowna, gdy do kwasu dodamy: NaOH, wówczas

uzyskamy kolor czerwonobrunatny, lub wody amoniakalnej, wówczas uzyskamy kolor

czerwonopomarańczowy.

Dla wykrycia białka w ślinie można wykonać następujące doświadczenie.

Do probówki z ok. l ml śliny dodać l ml 10 % zasady sodowej i kilka kropel l % roztworu

siarczanu miedziowego. Powstające fioletowe zabarwienie wskazuje na obecność białka

amylazy - enzymu rozkładającego skrobię do maltozy.

Wykrywanie tłuszczów

Powszechnie stosuje się miażdżenie materiału roślinnego w bibule filtracyjnej i

obserwowanie pojawienia się tłustej plamy.

Bardziej miarodajne jest zastosowanie odczynnika Sudan III lub Sudan IV.

Badanie działania ptialiny na polisacharydy

Przygotowujemy 2 probówki z ogrzanym w łaźni wodnej do temperatury ciała ludzkiego kleikiem skrobiowym. Do pierwszej dodajemy ślinę, drugą pozostawiamy bez zmian Po około 30 minutach, dodajemy do nich po l kropli płynu Lugola. Różnica w zabarwieniu, wskazuje, że w probówce z ptialiną nastąpił rozkład skrobi.

Badanie działania pepsyny na białka

Przygotowujemy 2 probówki z ogrzanym w łaźni wodnej do temperatury ciała ludzkiego ściętym białkiem kurzym.

Do pierwszej dodajemy pepsynę, do drugiej pepsynę i kilka kropel rozcieńczonego (ok. 0,1%) kwasu solnego. Po kilku godzinach w drugiej probówce widać zmętnienie i kłaczki białka, co wskazuje na proces trawienia.

Badanie działania podpuszczki na kazeinę

Umieszczamy probówkę z mlekiem w łaźni wodnej. Dodajemy rozcieńczonego (ok. 0,1%) kwasu solnego. Po rozdzieleniu się kazeiny i serwatki rozdzielamy obie substancje do dwóch probówek, a następnie dodajemy do nich podpuszczkę. W probówce z kazeiną po pewnym czasie widać przebieg trawienia.

Trawienie pokarmów za pomocą pankreatyny

Do probówki z wlewamy ok. 3 cm mleka, dodajemy kilka kropel 1% roztworu, NaOH i zabarwiamy fenoloftaleiną. Dodanie pankreatyny rozpoczyna proces trawienia. Rozkładane są m. in. tłuszcze do kwasów tłuszczowych, co wywołuje zakwaszenie środowiska i zmianę zabarwienia.

Wykaz literatury

• Adamska Anna M., Adamski Zbigniew, Łuszczek-Pawełczak Małgorzata, Skrzypczak
  Hanna Biologia. Matura na 100%. Zbiór ćwiczeń i doświadczeń

• / Heinz Werner Baer ; tł. i uzup. Henryk Szelęgiewicz Doświadczenia biologiczne w sz.

• Walerian Betkowski; pod red. Haliny Jaczewskiej Ćwiczenia botaniczne w szkole ... /;
  Instytut Pedagogiki

• Grosse E. - Z biologią za pan brat

• Hafner M. Ochrona środowiska - księga eko testów do pracy w szkole i w domu

• Stawiński W. jak samodzielnie poznawać przyrodę

• Michejda J. ćwiczenia z fizjologii roślin

• www.olimpbiol.irvv.edu.pL

• http://www.zludzema.pl

• http://www.terrarium.com.pl/zobacz/muszki--owocowe

• http://adonai.pl

• http://www.e--lek.pl/main.spring

• http://www.poradnia.pl/4468

---