WYKŁAD 2

REHABILITACJA UKŁADU ODDECHOWEGO

METODY STOSOWANE W FIZJOTERAPII ODDECHOWEJ :

1. DRENAŻ UŁOŻENIOWY - to specjalne ułożenie pacjenta stosowane w celu ułatwienia odpływu wydzieliny zalegającej głęboko w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych.
   

• ważne jest ustawienie prostopadłe do podłoża w zastosowaniu danego rodzaju drenażu, (!!!)
  

• celem tego zabiegu jest usunięcie zalegającej wydzieliny, poprawa ruchomości klatki piersiowej, zmniejszenia procesów zapalnych, przygotowanie pacjenta do dalszej diagnostyki i leczenia, poprawę wentylacji.
  

• przeciwskazaniem do zastosowania drenażu ułożeniowego są : wymioty, refluks żołądkowo - przełykowy, uszkodzenia przełyku, wzmożone ciśnienie śródczaszkowe, udar, niewydolność serca, niewydolność układu krążenia, stan asmatyczny,
  

• wyróżniamy kilka pozycji stosowanych w drenażu ułożeniowym :
  

- pozycja pozioma na plecach, pozycji poziomej na boku,
- pozycji poziomej na boku z rotacją do przodu / z rotacjaą do tyłu,
- pozycji TRENDELENBURGA (ułożenie głowy poniżej wysokośći łóżka, przez podniesienie i ustawienie łużka pod kątem 15-20' )

• techniki wspomagające : wstrząsanie (jest to rytmiczne uciskanie dolnych partii dostosowane do elastycznych ruchów klatki piersiowej),
  oklepywanie (rodzaj masażu klasycznego, pobudza przekrwienie tkanek, dłonie w kształcie„łódki”,od podstawy do szczytu, pominięcie okolicy
  nerek i kręgosłupa), uciskanie klatki piersiowej (wykonywany na dużym wydechu zgodnie z ruchem klatki piersiowej i ruchem płuc),
  oddychanie kontrolowane (ręka terapeuty prowadzi i stymuluje ruchy oddechowe pacjenta- w celu zwiększenia amplitudy ruchów itd),
  wibracja,
  

• TECHNIKI ALTERNATYWNE :
  

• TECHNIKA NATĘŻONEGO WYDECHU : ma doprowadzić do przedunięcia i wyksztuszenia nadmiaru zalegającej wydzieliny, wyróżniamy dwa sposoby natężonego wydechu :
  

1. wykonanie forsownego wydechu przy skurczu mięśni klatki piersiowej i mięśni brzucha - symulacja kaszlu/ wyksztuszenie,

2. wykonywanie wydłużonego wydechu / wyksztuszenie,
   
   

• AKTYWNEGO CYKLU ODDECHOWEGO :
  

1. tzw. ODDYCHANIE KONTROLOWANE - przeponowe, które przyczynia się do odpoczynku mięśni oskrzelowych,
   
   ćwiczenia rozszerzające klatkę piersiową ( głębokie oddychanie - nacisk na oddychanie dolnożebrowe z oklepywaniem/ wstrząsaniem)
   

2. tzw. TECHNIKA AKTYWNEGO CYKLU - to pozycja zmodyfikowanego drenażu ułożeniowego, trwa 15 - 30 minut na każdą z dwuch pozycji drenażowych.
   

• DRENAŻ AUTOGENICZNY : polega na określonym sposobie oddychania, którego celem jest rozluźnienie wydzieliny oraz przesunięcie jej z małych oskrzeli do oskrzeli centralnych przez powietrze wydechowe.
  
  Podczas ćwiczeń oddechowych, natężonych wydechów i śmiechu odksztuszenie wydzieliny jest beardziej skuteczne.
  
  METODY DRENAŻU AUTOGENICZNEGO :
  

1. METODA BELGIJSKA - celem jest osiągniecie maksymalnego przepływu powietrza i oczyszczenie oskrzeli z wydzieliny dzieki stosowaniu techniki oddychania kontrolowanego polegającej na umiejetności określenia miejsca zalegania wydzieliny w oskrzelach oraz pełna kontrole pacjenta nad sposobem oddychania - najtrudniejszym i najistotniejszym problemem jest usunięcie zalegającej wydzieliny z drobnych oskrzeli dzieki zastosowaniu trzech faz oddychania :
   

1. FAZA PIERWSZA - polega na rozluźnieniu wydzieliny
   w oskrzelach obwodowych , pacjent w tej fazie oddycha
   tzw. OBJĘTOŚCIĄ NISKA - chory kontynułuje wydech
   do osiagnięcia zapasowej objętości wydechowej (zapadnięcie klatki piersiowej),
   

2. FAZA DRUGA - polega na zgromadzeniu wydzieliny
   w dużych oskrzelach, pacjent w tej fazie oddycha tzw.
   OBJĘTOŚCIĄ ŚREDNIĄ - chory oddychaw granicach pogłębionej objętości oddechowej,
   

3. FAZA TRZECIA - polega na transporcie wydzieliny z dużych oskrzeli w kierunku gardła, w tej fazie pacjent oddycha na tzw. OBJĘTOŚCI WYSOKIEJ - chory wykonuje szybki wdech,
   a po nim odksztusza wydzieline,
   

2. MODYFIKACJA NIEMIECKA - różni sie od metody belgijskiej tym, że nie zawiera w/w trzech faz oddychania, ponieważ rzadko ma niejsce oddychanie na niskiej objętości ( częściej objętość średnia), przebiega w pozycji siedzacej z plecami wyprostowanymi lub
   w pozycji leżącej na wznak z kolanami zgiętymi, trwa około 30 minut i przeprowadza się 2sesje/ dzień,

• TECHNIKA CIŚNIENIA WYDECHOWEGO PEP - polega na oddcyhaniu przez maske typu anestezjologicznego typu PEP z zastawką dającą opór wydechu - co sprawia podniesienie ciśnienia w oskrzelach i co zapobiega ich zapadnięciu, przeprowadzone w pozycji siedzącej z łokciami opartymi o stół, ciśnienie ok 10 - 20 cm H2O, 8- 10 serii/ dzień,
  
  zbyt duży opór wydechu doprowadza do nadmiernego obciążenia prawej komory serca i niedotlenienia, znakiem ostrzegawczym takiego stanu jest przepełnienie żył szyjnych, zaczerwienienie twarzy, zwiększenie pracy mięśni oddechowych, wyczerpanie,
  
  zalety PEP - lepiej stymuluje do usuwania wydzieliny niz drenaż ułozeniowy, poprawa wskaźników fizjologicznych płuc, stosowana u dzieci i pacjentów
  z refluksem żołądkowo - przełykowym,
  
  wada - skurcz oskrzeli (w celu zapobiegnięcia skurczu przed przystapieciem do ćwiczenia podaje sie leki rozszerzające oskrzela)
  

• TECHNIKA ZMIENNEGO CIŚNIENIA OSKRZELOWEGO - FLUTTER - fala powietrza wydechowego na ułamki sekund unosi metalową kulkę wprawiajac ją w drgania,
  
  - 30 min. przed zabiegiem podanie pacjentowi ciepłego napoju, pozycja siedząca, sprawdzenie parametrów życiowych, głęgoki wdech i wydech, wdech i objęcie ustami ustnika, po 2-3 sekundach długi i powolny wydech, powtorzenie wdechow przez nos i wydechow do urzadzenia ok. 4-5 razy, przerwa relaksacyjna i powtorzenie zabiegu (3-4x) odksztuszenie wydzieliny,
  

1. ułatwienie pacjentowi samodzielnego oczyszczania oskrzeli ze śluzu,
   

2. drgania powodują - wytworzenie zmiennego ciśnienia wewnątrzoskrzelowego (0,8 - 25 cm H2O) ale istnieje wożliwość modyfikacji ciśnienia i częstości drgań (6-26 Hz) do własnego rezonansu oskrzelowego ( płucnego),

3. cele techniki : wspomaganie odksztuszania, usprawnienie transportu zalegania wydzieliny,
   

POZYCJE UŁATWIAJĄCE ODDYCHANIE (duszności / stany asmatyczne)


• likwidacja wzmożonego napięcia mm. oddechowych i przyklejenia tkanki podskórnej klatki piersiowej,

• techniki skórno - mięśniowe,
  

FIZJOTERAPIA DZIECI W WIEKU 0 - 3 LAT :


1. TECHNIKI PASYWNE :

• techniki drenażowe ( ułożeniowe),

• oddychanie kontrolowane,

• techniki skórno - mięśniowe,
  

2. TECHNIKI AKTYWNE - wykonywanie na sposób oddychania, zwiększają ruchomośc klatki piersiowej,

FIZJOTERAPIA ODDECHOWA W POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTKACH CHOROBOWYCH :


1. ROZSTRZENIE OSKRZELI (spadek elastyczności oskrzeli) :
   

1. systematyczne odksztuszanie wydzieliny,

2. ćwiczenia oddechowe,

3. ćwiczenia skutecznego odksztuszania wydzieliny np.
   
   - efektywny kaszel („r”)
   [oklepanie pacjenta,wykonanie wdechu przez otwarte usta, wydech - kaszlnięcial lub literka „r”, relaksacja,10-krotne powtorzenie ćwiczenia]
   

2. WYSIĘKOWE ZAPALENIE OPŁUCNEJ - rehabilitacje należy rozpocząć od pierwszego dnia choroby, ze wzglegu na nasilony bół pacjent układa sie na chorym boku - co w konsekwencji przyczynia się do zmniejszenia ruchów oddechowych klatki piersiowej po stronie chorej, powoduje to wysokie ustawienie przepony po stronie chorej i wysokie przyrośniecie klatki piersiowej (zrosty),
   
   pacjenta nalezy ułożyć na boku zdrowym (!!!) co wpływa korzystnie na :
   - rozciągniecie przestrzeni międzyżebrowych - czyli apobieganie zrosta

opłucnej (w ułozeniu rotacja do boku/ do przodu),
- niskie ustawienie przepony,

kiedy ustanie wysiek ze zmienionj zapalnie opłucnej należy rozpocząć ćwiczenia

oddechowe - oddychanie torem brzusznym (przeponowe)


3. ASTMA - rehabilitacje w tej jednostce chorobowej można podzielić na dwa etapy :
   

1. OKRES MIEDZYNAPADOWY - ćwiczenia fizyczne zwiększajace siłę mięśni oddechowych i zwiększajace metabolizm beztlenowy :
   

• prowadzenie wysiłków interwałowych (1-3mintu) z możliwością odpoczynku w trakcie ćwiczeń,

• ćwiczenia w środowisku o dużym wysyceniu parą wodna np. pływalnie,

• obciązenie submaksymalne (tętno 160 - 170 u/min),stopniowe przygotowanie do zwiększenia wysiłku, wysiłek poprzedzony
  10 - 15 minutową rozgrzewką i stopniowym zakończeniu ćwiczeń,
  

2. OKRES ZAOSTRZENIA
   

• MUKOWISCYDOZA - niedopuszczenie do nagromadzienia patologicznej wydzieliny ( nieprawidłowy skład białek), systematyczne techniki drenażowe,

KRYTERIA DOBORU TECHNIKI :

- wiek chorego,

- stan zaawansowania choroby,

- wystąpienie nadreaktywności oskrzeli,

- stopień motywacji,

- preferencje pacjenta odnośnie danej techniki,

INNE STOSOWANE : trening wytrzymałościowy, ćwiczenia korekcyjne, trening stymulujacy mięśnie oddechowe,

ODPOWIEDNIA POZYCJA DRENAŻU :

1. segmenty szczytowe górnych płatów :
   - zmiany obustrone (siedząca na krześle, w łóżku)
   - zmiany części tylnej płata (siedząca, pochylenie do przodu),
   - zmiany czężci przedniej (siedząca,pochylenie do tyłu),
   

2. segmenty przednie górnych płatów :
   - zmiany obustrone (lężaca na wznak,wałki pod kolanami)
   - zmiany lewostronne (na wznak, rotacja w prawo)
   - zmiany prawostronne (na wznak, rotacja w lewo)
   

3. segment tylny górnego płata płuca lewego
   (prawy bok, rotacja do przodu 45', tułów skośnie do przodu)

4. płat środkowy płuca prawego
   (pozycja na wzak, rotacja 45', uniesienie łuzka 12')

5. języczek płuca
   (na wzak z rotacja 45', uniesienie łuzka 12')

6. segmenty szczytowe obu płatów dolnych płuc
   - zmiany obustrone (na brzuchu,poduszka pod miednicą i brzuchem),
   - zmiany lewostronne (na brzuchu, rotacja w prawo),
   - zmiany prawostronne (na brzuchu, rotacja w lewo),
   

7. segmenty podstawowe dolnych płatów płuc :
   - zmiany obustrone (lężaca na wznak,uniesienie łóżka),
   - zmiany lewostronne (na wznak, uniesienie łóżka i rotacja w prawo),
   - zmiany prawostronne (na wznak, uniesienie łóżka i rotacja w lewo),

8. segment podstawowy boczny płata dolnego płuca lewego :
   (bok prawy, uniesienie łóżka, poduszka pod miednica
   i ½ dolnej części klatki piersiowej)

5

---