Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć

o tym , jak żyć, co robić i jak postępować,

nauczyłem się w przedszkolu.”

/ Robert Fulghum/

PROGRAM EDUKACYJNY DOTYCZĄCY

ADAPTACJI DZIECI 3-LETNICH

W PRZEDSZKOLU

OPRACOWAŁA :

mgr JOANNA TOMALA-GĄDEK

Wstęp

Każdego roku we wrześniu trzylatki przekraczają progi przedszkola po raz pierwszy. Niezależnie od wieku dziecka, stanowi to nie lada wyzwanie zarówno dla niego samego, jego rodziców, jak i personelu przedszkola. Co roku pracownicy przedszkoli z niepokojem myślą o tym, czy uda im się szybko oswoić dzieci z nową dla nich sytuacją. Te pierwsze, trudne dla wszystkich dni są najbardziej stresujące dla samego dziecka. Trudności w przystosowaniu się dzieci trzyletnich do przedszkola mają różny stopień nasilenia i różny czas trwania. Wiążą się one z zagrożeniem poczucia bezpieczeństwa, któremu towarzyszy lęk i niepokój przed samotnością, z brakiem oparcia w osobach bliskich, przytłaczającą ilością nowych bodźców, niemożliwością sprostania trudnym sytuacjom. W każdym przedszkolu nauczyciele zastanawiają się nad tym, co zrobić, aby ułatwić dzieciom przekroczenie progu przedszkola i pomóc w szybkiej adaptacji do nowych warunków.

Dziecko 3-letnie przez pierwsze dni pobytu w przedszkolu jest zdezorientowane. Nie wie z kim nawiązać bliższy kontakt emocjonalny i kto będzie zaspakajał jego potrzeby. Sytuację komplikuje fakt, że jednego dnia przyjmuje się większość grupy i od razu pozostają w niej same bez rodziców. Nauczycielka nie jest w stanie nawiązać dłuższych kontaktów z każdym dzieckiem. Najwięcej zajmują je te, które rozpaczają po rozstaniu z rodzicami i niejako wygrywają sytuację dla siebie. Dziecko pozostawione przez matkę, z którą związane jest emocjonalnie, która zaspakajała jego potrzeby, przeżywa lęk, ponieważ utraciło fizyczny kontakt z obiektem przywiązania i ma poczucie braku kontroli nad tym, co się będzie działo w przedszkolu. Ten stan bardzo obniża poczucie bezpieczeństwa, a wywołane tym napięcie emocjonalne wpływa niekorzystnie na procesy przystosowawcze do nowego środowiska. Obniża bowiem sprawność motoryczną i dezorganizuje czynności poznawcze. W nowym środowisku dziecko nawiązuje kontakt z nauczycielką, która zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa. Z uwagi jednak, że sprawuje ona opiekę nad innymi dziećmi, dziecko nie zajmuje centralnej pozycji w sytuacjach społecznych, jaką miało w rodzinie. Przystosowuje się więc i uczy nowych zachowań w sytuacjach emocjonalnie i poznawczo trudnych.

Główne założenia programu

Dobrze zorganizowany pierwszy okres pobytu dzieci w przedszkolu mógłby znacznie zmniejszyć, a nawet przyczynić się do uniknięcia stresu gdy jest przeprowadzona dobra organizacja dnia w przedszkolu, dzieci mają mało czasu na smutek, są zajęte, ich czas jest wypełniony różnorodnymi , ciekawymi zajęciami. Prawidłowa organizacja dnia w przedszkolu oraz postawa wychowawcy wobec dziecka spełnia ważną rolę w procesie adaptacji dziecka. Nauczyciel - wychowawca zawsze wspiera, poświęca mu czas w sytuacjach kiedy najbardziej tego potrzebuje.

Przemyślany i dobrze przeprowadzony proces adaptacyjny, w który włączeni są wszyscy pracownicy przedszkola, w którym najważniejsze jest dziecko i jego dobro w każdym słowa tego znaczeniu, gwarantuje realizację tego procesu oraz odniesienie sukcesu pedagogicznego.

Jednym z elementów procesu adaptacyjnego powinna być współpraca przedszkola z najbliższym środowiskiem. W tym celu przedszkole powinno zorganizować spotkania dla rodziców gdzie otrzymaliby informacje co robić aby dziecku ułatwić adaptację, jak je przygotować do nowej sytuacji.

Zarówno u rodziców jak i personelu przedszkola, wiedza, doświadczenie na temat realizacji „programu wstępnej adaptacji” sprzyjają modyfikacji ich zachowań, głębszemu rozumieniu problemów adaptacyjnych dzieci.

Ważne jest, aby dla trzylatków przedszkole szybko stało się miejscem gdzie będą czuły się bezpiecznie i do którego będą chciały przychodzić. W którym każdego dnia będzie się coś ciekawego działo : pani przygotuje atrakcyjne formy zajęć i ciekawe zabawy, w którym dzieci spotykać się będą z życzliwością, zrozumieniem i szacunkiem. Takie podejście do dzieci leży u podstaw właściwej organizacji procesu adaptacji.

CELE :

• umożliwienie dzieciom poznawanie przedszkola w poczuciu bezpieczeństwa, braku przymusu i nawiązania swobodnych kontaktów z innymi ludźmi (grupa rówieśnicza, personel przedszkola) i otoczeniem materialnym (sala, łazienka, szatnia, itp.),

• zapoznanie rodziców i dzieci ze zwyczajami i organizacją dnia w przedszkolu,

• zmniejszenie lęku rodziców przed oddaniem dziecka w ręce obcej, nieznanej osoby i w nieznane warunki,

• monitorowanie, stymulowanie rozwoju psychicznego, emocjonalnego, społecznego,

• kształtowanie uniwersalnych umiejętności odpowiednio do fazy rozwoju dziecka,

• konstruktywna współpraca między przedszkolem i rodziną (jedność celów i zadań),

• kształtowanie umiejętności wspólnych zabaw z rówieśnikami (zabawa jako główna forma aktywności dziecka przedszkolnego) i rozwiązywania konfliktów w sposób akceptowany społecznie,

• pomoc dzieciom w stworzeniu przez nie pozytywnego obrazu samego siebie, oraz w zrozumieniu i szanowaniu tych, którzy są inni.

CELE OPERACYJNE :

Dziecko :

• poznaje przedszkole (grupa rówieśnicza, personel przedszkola, otoczenie materialne),

• nabywa umiejętności samoobsługowe,

• sprząta po sobie zabawki,

• wykazuje samodzielność w rozbieraniu się i ubieraniu,

• zna miejsce swojego wieszaka w szatni,

• zna swój znaczek rozpoznawczy,

• umie samodzielnie korzystać z toalety,

• uczestniczy w czynnościach porządkowych prowadzonych przez dorosłych,

• dba o zabawki,

• nie boi się sytuacji nowych,

• właściwie zachowuje się wobec dorosłych i grupy rówieśniczej,

• przestrzega zasad przyjętych w przedszkolu,

• zna i przestrzega ustalone zasady dotyczące zgodnego współżycia z innymi dziećmi,

• chętnie podejmuje czynności zabawowe,

• stosuje w domu pozytywne wzorce zachowań wyniesione z przedszkola,

• wie, że może zwracać się do nauczyciela w trudnych sytuacjach

• potrafi uszanować cudzą odrębność i być tolerancyjnym,

• potrafi współdziałać z innymi,

nabywa poczucia własnej wartości.

METODY PRACY :

1. metody kierowania samodzielną praca dzieci:

1. obserwacja,

2. zabawy, zajęcia w ogródku przedszkolnym,

3. zajęcia plastyczne,

4. doświadczenia,

2. metody słowne :

1. rozmowa,

2. pogadanka,

3. opowiadanie,

3. metody wielostronnego działania.

Dobór określonych metod zależy od treści przekazywanych dzieciom. W celu uatrakcyjnienie zajęć często łączy się dwie lub trzy metody na jednym zajęciu.

FORMY DZIAŁALNOŚCI :

1. aktywność zbiorowa - jednolita ( grupowa lub z całym zespołem),

2. aktywność indywidualna - jednolita (wszystkie dzieci w tym samym czasie robią to samo zadanie),

3. aktywność indywidualna - zróżnicowana (różne zadania w tym samym czasie dostosowane do możliwości dzieci).

ŚRODKI DYDAKTYCZNE :

• środki wizualne : fotografie, ilustracje, rysunki, obrazki,

• środki słuchowe : piosenki, wiersze, opowiadanie, inscenizacja

urządzenia techniczne : magnetofon

Zadania - sposoby realizacji	Oczekiwane rezultaty	Termin
1. Nawiązanie współpracy z rodzicami. Zaproszenie rodziców na zebranie zbieranie informacji o dziecku przez nauczycielkę w czasie rozmowy z rodzicami zapoznanie rodziców o oczekiwaniach związanych z czynnościami samoobsługowymi, poinformowanie jak powinni przygotować swoje dziecko do przedszkola uzmysłowienie rodzicom, że im dziecko będzie bardziej niezależne, będzie mu łatwiej udostępnienie rodzicom biuletynu informacyjnego o przedszkolu : „Witajcie w naszym przedszkolu” zapoznanie rodziców z programem wstępnej adaptacji spotkanie z psychologiem z Poradni Psychologiczno-Pdagogicznej Wodzisław	Dziecko wykazuje samodzielność w rozbieraniu się i ubieraniu umie samodzielnie korzystać z toalety uczestniczy w czynnościach porządkowych prowadzonych przez dorosłych dba o zabawki zna i przestrzega ustalone zasady dotyczące zgodnego współżycia z innymi dziećmi wie, że może zwracać się do nauczyciela w trudnych sytuacjach	Czerwiec

Zadania - sposoby realizacji	Oczekiwane rezultaty	Termin
2. Dzień pierwszy Otwartych Dni w Przedszkolu Miluś wita dzieci w przedszkolu. Teatrzyk sylwet do utworu „Przedszkolne zmory - Milusie Czarusie”. Zapoznanie z sytuacją dziecka nowoprzybyłego do przedszkola Zachęcanie do udziału w opiece nad kolegami Przejawianie życzliwości wobec innych dzieci Nawiązywanie w czasie dowolnych zabaw kontaktów nauczycielki z dziećmi. 3. Drugi dzień Otwartych Drzwi w Przedszkolu. „Jedzie pociąg z daleka” - przedszkolna wycieczka. Poznanie sal, łazienek, pomieszczeń kuchennych, przedszkolnego ogródka Zapoznanie z zasadami zabawy - dzieci ustawiają się w pociąg i kolejno na każdej stacji rozwiązują określone zadanie Przestrzeganie określonych zasad zgodnego funkcjonowania w grupie Nabywanie zwyczaju reagowania na wezwania i polecenia nauczycielki Rozwijanie umiejętności zgodnego współżycia w grupie	Dziecko Poznaje przedszkolne pomieszczenia, wie, gdzie jest ich sala, łazienka, szatnia Uczy się wspólnych zabaw z rówieśnikami, pierwszych relacji społecznych Zaprzyjaźnia się z panią, która stopniowo przejmuje obowiązki rodziców (karmi dzieci lub prowadzi do łazienki) Chętnie podejmuje różne działania Nie boi się sytuacji nowych Chętnie podejmuje czynności zabawowe Rozumie i odpowiednio reaguje na wezwania i polecenia nauczycielki Potrafi współdziałać z innymi Rozumie pojęcia i znaczenie : koleżeństwa, dobroci	Czerwiec Czerwiec

Zadania - sposoby realizacji	Oczekiwane rezultaty	Termin
4.Trzeci dzień Otwartych Dni w Przedszkolu. Razem bawić się weselej. Przedstawienie teatralne do utworu; „Hałasek”. Poznawanie nowych kolegów Wyrabianie właściwego stosunku do innych dzieci Uświadomienie konieczności wzajemnego uznawania praw do wspólnej zabawy Zachęcanie do wspólnej zabawy (Klanza)	Dziecko Wie, jak powinno zachować się w przedszkolu. Dba o zabawki Sprząta po sobie zabawki Szanuje wytwory pracy innych Kulturalnie odnosi się do nauczyciela i dzieci	Czerwiec
5. Dzień Nowego Przedszkolaka. Program artystyczny przygotowany przez dzieci z grup : „Słoneczka”, „Pieski”, „Pszczółki”, „Pajacyki” dla nowych przedszkolaków. Wspólna zabawa z kolegami (zab. kołowe) Ukazanie możliwości niesienia pomocy dzieciom młodszym opiekowanie się dziećmi wymagającymi opieki Uznawanie wzajemnych praw do uczestnictwa w zabawach Wykonywanie przy współudziale nauczyciela drobnych prezentów dla nowych przedszkolaków. Udostępnienie rodzicom biuletynu informacyjnego o przedszkolu : „Witajcie w naszym przedszkolu	Dziecko Gromadzi informacje o przedszkolu i przedszkolakach Aktywnie uczestniczy w zabawach, konkursach Samodzielnie lub przy niewielkiej pomocy starszych kolegów wykonuje określone zadania Potrafi współdziałać z innymi Nabywa poczucie własnej wartości	Maj

Zadania - sposoby realizacji	Oczekiwane rezultaty	Termin
6. Sierpniowe spotkanie w przedszkolu Nabywanie poczucie przynależności do grupy społecznej. Zdobywanie orientacji w środowisku materialnym przedszkola. Umożliwienie dzieciom poznanie i polubienie wychowawców w atmosferze bezpieczeństwa i braku przymusu	Dziecko Zna i przestrzega ustalone zasady dotyczące zgodnego współżycia z innymi dziećmi Poznaje przedszkolne pomieszczenia, wie gdzie jest jego sala, łazienka i szatnia Wie, że może zwracać się do nauczyciela w trudnych sytuacjach Rozumie i odpowiednio reaguje na wezwania nauczyciela	Sierpień

Zadania - sposoby realizacji	Oczekiwane rezultaty	Termin
7. Moje przedszkole. Dziecko jako współwłaściciel sali Zmniejszanie stresu związanego z rozłąką poprzez zachęcanie rodziców, by stopniowo wydłużali czas pobytu dziecka w przedszkolu oraz możliwość pobytu rodziców w przedszkolu z dzieckiem Zapewnienie jak najlepszej opieki w naszym przedszkolu poprzez kierowanie do grupy maluchów dodatkowych osób z personelu przedszkola po to, żeby każde dziecko miało możliwość bliskiego kontaktu z kimś mu życzliwym Umieszczanie na życzenie rodziców w grupie najmłodszej starsze rodzeństwo uczęszczające do przedszkola Stopniowe przyzwyczajanie dziecka do poobiedniego odpoczynku, zachęcanie do poleżenia na materacach bez konieczności zdejmowania ubrań Skierowanie do rodziców ankiet dotyczących programu adaptacyjnego	Dziecko Uczestniczy w czynnościach porządkowych prowadzonych przez dorosłych] Dba o estetyczny wygląd sali Dba o zabawki Zna i przestrzega ustalone zasady dotyczące zgodnego współżycia z innymi dziećmi Wie, że może zwracać się do nauczyciela w trudnych sytuacjach Rozumie i odpowiednio reaguje na wezwania nauczyciela	Wrzesień

Zadania - sposoby realizacji	Oczekiwane rezultaty	Termin
8. Pasowanie na przedszkolaka Występy artystyczne dzieci wszystkich grup dla przybyłych gości (najbliższa rodzina) Uczestniczenie dzieci w konkursach dostosowanych do ich możliwości rozwojowych Wspólne zabawy kołowe Słodki poczęstunek Pasowanie dzieci na przedszkolaka i nadanie grupie nazwy	Dziecko Potrafi zaprezentować efekty własnej twórczości Chętnie uczestniczy w pracach organizacyjnych dotyczących pobytu członków rodziny w przedszkolu Czuje się współgospodarzem placówki Nie boi się sytuacji nowych Chętnie podejmuje różne działania.	Październik

EWALUACJA :

• Udział dzieci w organizowanych zajęciach przez nauczycielkę, zabawach z rówieśnikami - Dni Otwartych Drzwi w Przedszkolu, Dzień Nowego Przedszkolaka, Pasowanie na Przedszkolaka.

Ewaluacją końcową będą wyniki ankiety dla rodziców dotyczącej przebiegu procesu adaptacyjnego w przedszkolu.

Bibliografia :

E. Krupa „Witamy trzylatki”, „Wychowanie w Przedszkolu 2005 nr7

Opracowała : mgr Joanna Tomala-Gądek

Przedszkole Publiczne Gorzyce

---