Filozofia.

Filozofia starożytna-VI w p.n.e.---VI w. n.e.

Filozofia średniowieczna—rozwijająca się do XIV w.

Filozofia nowożytna ---Od pocz. XV w.

Tales (przedfilozof]- polityk, technik inżynier, kupiec, podróżnik., uczony.

Był wybitnym przedstawicielem ówczesnych umiejętności życiowej.Znał sposób mierzenia wysokości piramid i odległości okrętów na morzu , przepowiedział zaćmienie słońca[ może nauczył się tego od Egipcjan?

Czym różni się nauka od umiejętności?

1.odosobniona obserwacja i pojedyncze prawdziwe stwierdzenia nie stanowią jeszcze nauki, aby nią się stały muszą być związane z innymi i uporządkowane

2. nie stanowi nauki ogólnikowa świadomość, że rzeczy mają się tak a tak; świadomość musi być zanalizowana i wyrażona w postaci twierdzeń ,że tak jest.

3.nie dość jest coś wiedzieć, lecz trzeba dowieść lub wykazać , że tak jest.

4.ogólnie -nauka wymaga nie tylko umienia lecz i rozumienia.

Teoria Talesa

-Wszystko jest z wody , z wody powstało ,i z wody się składa. Powoływał się na obserwację zjawisk: że to co żywe żyje wilgocią ,martwe wysycha, zarodki wszystkiego są mokre ,a pokarm soczysty. Woda jest życiodajna, zawiera siłę produktywną.

Zagadnieniem Talesa było pochodzenie świata, ale nie pytał już kto świat zrobił ,lecz jakim był świat od początku.Było to pierwsze zagadnienie filozofii.Przedmiotem dociekan Talesa była przyroda. I jej początek. Jaki był początek przyrody?

Szukał materii ,która była na początku, ale przestała istnieć ,bo przetworzyła się w inne rodzaje materii.

Tych pierwszych filozofów Arystoteles nazwał fizjologami-teoretykami przyrody. Nie myśleli o materii jako o czymś ukształtowanym: rozróżnienie materii i kształtu było pomysłem póżniejszych pokoleń filozofów. Nie przychodziło im do głowy ,

aby siła mogłaby być poza materią, by mogłaby być czymś różnym od materii: przeciwnie mniemali, że zdolność poruszania jest materii własnością zasadniczą- pojmowali to jako objaw życia i duszy. Tales mówił, że wszystko jest ożywione jak to widać w bursztynie i magnesie. Nazywano ich hilozoistami [od gr. materia i życie].

Znaczenie Talesa - pierwszy zadał pytanie co było na początku?

Anaksymander następca Talesa z Miletu.

Pierwszy użył terminu [arche] początek. Tworzywem wszystkiego jest apeiron - bezkres.

Arche w potocznym greckim języku oznacza to co stoi na początku, inne poprzedza innymi rządzi. Pytając o arche Anaksymander pyta nie tylko o to z czego to co jest, powstało, ale o samą prawidłowość, która rządzi przemijaniem.

Arche w języku filozofa nabiera znaczenia zasady.

Apeiron—to co nie ma kresu, a wiec nie daje się określić i przez to jest różne od takich określonych żywiołów jak powietrze, woda ,ogień , ziemia ,wśród ,których filozofowie jońscy szukali pierwotnego świata.

Materia jest bezkresna , to jest też nieokreślona. Przyroda powstaje z bezkresu, ale w jaki sposób powstaje? Posługując się przyjętą przez siebie ogólną zasadą usiłował wytłumaczyć ,dlaczego przyroda ma taka a nie inną postać, dlaczego ziemia jest np. pośrodku, a niebiosa dookoła.

Opis Anaksymandra jest pierwsza niemitologiczną kosmogonią :nie odwołuje się do Bogów, lecz kolejne etapy świata wywodzi z przyjętej zasady.

Wydzieliły się na początku przeciwieństwa, zimno i ciepło, a przez zimno i ciepło wytworzyły się różne stany skupienia, poczynając od ziemi, która jest najgorętsza, poprzez wodę i powietrze aż po lotny ogień. Ziemia jako najcięższa znalazła się pośrodku, a tamte otoczyły ją koncentrycznymi coraz to lżejszymi i gorętszymi sferami. Sfera wody częściowo wyparowała i przeto w niektórych miejscach znajduje się między ziemią a powietrzem. Zewnętrzna sfera , otaczająca świat „jak kora otacza drzewo „rozerwała się , części jej odrzucone siłą odśrodkową , potworzyły ciała niebieskie. Jest to opis , który podobny jest do teorii tworzenia się systemu planetarnego 20 kilka wieków póżniej

Był pierwszym grekiem ,który wykonywał mapę obliczał odległość i wielkość gwiazd. Miał zaawansowane poglądy kosmograficzne.

„Z czego to co jest wzięło początek, przez to koniecznie i zatrata jego się pocznie.

Albowiem jedno drugiemu oddaje sprawiedliwośc i wymierza karę za nieprawość wedle wyroku czasu”.

Anaksymenes - Świat jest bezkresny, ruch jest wieczny.

Zasadą wszystkiego jest powietrze.

Rozważał przyczyny , które powodują przemiany w przyrodzie. Przede wszystkim ruch ,nieodłączny od materii, powoduje zagęszczanie i rozrzedzanie powietrza, zbliżając i oddalając jego części. Ciepło i zimno powodują zmiany w stanie powietrza.

Zauważył związek pomiędzy temperaturą a stanem skupienia materii : ogień był dla niego ciałem najcieplejszym i najrzadszym kamień zaś najbardziej gęstym i najzimniejszym . Tymi rozważaniami wszedł na drogę ,którą poszła nowożytna fizyka. Stosował tę metodę do wyjaśniania zjawisk przede wszystkim metereologicznych.

Twierdził ,że ziemia jest płaska jak stół. Gwiazdy są ciałami ognistymi ,a towarzyszą im ciała stałe, których istnienie objawia się w zaćmieniach.

W ten sposób cofnął naukę astronomiczną.

Heraklit.

Nazywany ciemnym za sposób wyrażania myśli, przenośny i eliptyczny.

Pochodził z Efezu. Dzieło jego składało się z trzech traktatów: kosmologicznego, politycznego, teologicznego. Nie tylko snuł własne rozważania , ale także zwalczał cudze.

1.Ogień jako zasada świata.

Ogień staje się morzem ,powietrzem, ziemia i znów z powrotem ogniem. Przemiany ognia odbywają się na dwóch drogach, „w dół 'i „w górę”: spływając z górnych swych siedzib ogień zmienia się w powietrze , ono znów opadając skrapla się w wodę , a woda spływa na ziemie i wsiąka w nią ; ale znów ziemia paruje, wyziewy jej tworzą wodę, ta przetwarza się w chmury i wraca wreszcie do górnej ojczyzny jako ogień: kierunki są dwa ,ale „droga w dół i w górę jest jedna”.

2.Zmienność rzeczy .Rozważał nie tylko początek przyrody , ale i jej własności. I znalazł, że zasadnicza jej własnością jest jej zmienność.

Obrazem rzeczywistości jest rzeka. Wszystko płynie nic nie trwa” niepodobna wstąpić dwa razy do tej samej rzeki”, bo już inne napłynęły w nią wody. obrazem rzeczywistości jest również śmierć : obawiamy się jednej śmierci, a już wielu śmierciom ulegliśmy :”dla duszy śmierć stać się wodą, dla wody jest śmiercią stać się ziemią” Natura jest ciągłą śmiercią i ciągłym rodzeniem się: ta sama natura jest ciągła inna: do tej samej rzeki wstępujemy i nie wstępujemy. Nie możemy opowiedzieć, że jesteśmy , bo jesteśmy i nie jesteśmy zarazem: prawda jest tylko to ,ze się zmieniamy. Wprawdzie rzeczy niekiedy zdają się trwać ,ale trwanie ich jest tylko złudzeniem. Nie ma rzeczy o stałych własnościach :nie ma bytu tylko stawanie się .Ta teoria to „wariabilizm”—heraklityzm.

3.Względność rzeczy.

W nieustannym przepływie zacieraja się granice między przeciwieństwami.

Nie ma nigdzie wyrażnej granicy, są wszędzie tylko ciągłe przejścia, np. między dniem nocą

Młodością a starością.[podobnie sen i jawa, życie i śmierć ,dobro i zło i wszystkie i inne własności względne. Przekonanie to doprowadziło Heraklita do relatywizmu. Taka jest dziwna natura rzeczy, że przeciwieństwa stanowią ich osnowę.

O początku świata nie było już mowy, gdyż świat istnieje i przekształca się odwiecznie” wszechświata nie stworzył żaden bóg ani żaden człowiek, lecz był on zawsze, jest i będzie zawsze żywym ogniem. Ogień u Heraklita nie był składnikiem przyrody, lecz fazą wiecznej przemiany: był jakby równoważnikiem wszystkich rzeczy: ogień zmienia się na nie, a nie na ogień, ”podobnie jak towary na złoto, a złoto na towary. Ogień ze względu na swą lotna naturę był typem i obrazem zmiennej rzeczywistości.

4.Rozumność świata.

Zmienność była dla Heraklita czymś stałym. Ona jest stałością przyrody, stały jest porządek , Wedla którego dokonuje się przemiana. ”Ogień według miary zapala się i gaśnie według miary”. Człowiekiem rządzi rozum—logos—wszechświatem rządzić musi rozum. Rozum nie jest jakąś specjalną zdolnością, lecz siłą kosmiczną, człowiek ma jedynie swój udział w niej.

Był zapewne pierwszym filozofem ,który mówił o rozumie działającym we wszechświecie.

Rozum jest wieczny jak świat: jest jego czynnikiem nierozłącznym. A jest jego czynnikiem najdoskonalszym ,boskim.

Myśl o rozumności świata była obok myśli o jego zmienności drugą potężną koncepcją jaka Heraklit wprowadził do filozofii.

Był pierwszym filozofem ,który „szukał samego siebie”, rozmyślał nad sobą, a nie tylko nad przyrodą i przyrodę rozumiał przez analogię swoich przeżyć.

Heraklit skierował refleksję ku zagadnieniom humanistycznym i wprowadził do filozofii czynnik introspekcyjny [introspekcja—obserwowanie, badanie , analizowanie własnych procesów psychicznych; samoobserwacja.].

Logos-Teoria rozumności swiata.

Logos -oznacza mowę, która ujawnia i czyni wiadomym ład powszechny{kosmos},pozwalając utrzymać ład w życiu ludzi. Każdy może tę mowę usłyszeć w sobie samymi stać, się jej posłusznym .Logos to mowa wiążąca i to nie tylko, dlatego , że wiąże ze sobą ludzi [,którzy potrafią jej słuchać], ale również dlatego ,że jako mowa filozofa ujawniającego, ”jak to ze wszystkimi jest ”może być przeciwstawiona mowie wiązanej-mowie mitu i poetyckiej opowieści, które mówią o tym jak było. Nie jest żadna zdolnością siłą kosmiczną ,jedynie człowiek może odczytać logos. Wszystko co nas otacza jest rozumne.

Kosmos—oznaczał ład, a także świat, gdyż Grecy nie rozróżniali tych dwóch pojęć. Świat był podziwiany przez nich ładem, układem i porządkiem , który sprawia ,ze wszystko jest jednym”. „Przeciwieństwa się godzą ,a z różnych dźwięków powstaje najpiękniejsza harmonia.”

Parmenides

Byt jest , a nie bytu nie ma. Byt jest wieczny , ciagły , stały, nieruchomy ,niezmienny , niepodzielny.jeden.bóg ,absolut

Byt[to on]-termin ukuty przez Parmenidesa przez dla oznaczenia tego co jest.najbardziej dosłownym polskim odpowiednikiem byłoby slowo „będący albo „bedące”,współcześnie jednak przyjęto to on tłumaczyć jako byt.powinno być to on lub jak w innych językach—istność lub jestestwo. Parmenides był przekonany ,że przeciwieństwa wykluczają się nawzajem., wiec skoro się wykluczaja to znaczy ,że nie są prawdziwym obrazem bytu.

O niczym w przyrodzie nie można rzec,że jest lecz tylko ,ze staje się” boć nie jest bytem co może przestać być'.

„ trzeba z konieczności powiedzieć i myśleć , że tylko to co jest, istnieje. Bo byt jest , a niebytu nie ma”.

Mniemał ,ze wyniki rozumowania, a nie zjawiska, dają właściwy obraz bytu, ze trafnie pojmiemy rzeczywistość, gdy abstrahując od zmienności i różnorodności zjawisk zwrócimy uwagę na jej podłoże proste i niezmienne, jednolite i ciągłe.

Był prototypem tych filozofów, którzy odrzucili doświadczenie jako źródła poznania, i całą wiedzę wywodził z założonych a priori przesłanek ogólnych.

Skąd wiemy ,ze niebytu niema? Bo o niebycie niepodobna w ogóle myśleć „ niebytu nie można ani poznać ani wypowiedzieć” dlaczego? Gdyż miedzy myślą a bytem zachodzi związek najściślejszy. „Ta sama rzecz jest i jest myślana” tym samym jest myśl i rzecz, której myśl dotyczy, boć nie znajdujesz myśli bez czegoś istniejącego, co wypowiada się w myśli.

Natura umysłu ma naturę bierną i może tylko odtwarzać „coś istniejącego”

Znaczenie Parmenidesa:

Zaważył w dziejach filozofii

1.naczelną teorią niezmienności bytu.

2.pogladem na nierozerwalność bytu i myśli.

3.odróżnieniem myśli od postrzegania.

4.dedukcyjną, dialektyczną metodę postrzegania.

Dialektyka—sztuka dyskutowania; umiejętność dotarcia do prawdy przez ujawnianie sprzeczności w sądach przeciwnika.. Filoz. heglowska—rozumowanie idące od danego pojęcia[teza]do jego przeciwieństwa[antyteza] i łączące oba w wyższą jedność [synteza].

Por. triada [marksistowska.]teoria o rozwoju zjawisk rzeczywistości , ich związku, i wzajemnej zależności, tłumacząca rozwój walką wewnętrzną, przeciwieństw, oraz oparta na niej metoda poznawania i przekształcania i świata.

Epistemologia-nauka o wiedzy, o poznaniu. Teoria poznania, zajmująca się możliwościami, granicami, zasięgiem poznania ludzkiego oraz jego prawdziwością.

Demokryt z Abdery

„śmiejący się filozof”. Był wybitnym uczonym o olbrzymim zakresie wiedzy. Z dzieł jego widać ,ze był umysłem myślącym konkretnie i plastycznie, wybierając teorię , możliwie najprostszą i najnaturalniejszą.

Hipoteza ,ze istnieją zmysłowo niedostrzegalne atomy.

Początkiem wszechrzeczy są atomy i próżnia. Wszystko inne jest tylko mniemaniem. Istnieje wiele światów, które rodzą się i giną Nic nie może z niebytu powstać i w niebyt się obrócić. Atomy są nieskończone pod względem wielkości i ilości, a poruszają się we wszechświecie ruchem wirowym :w ten sposób powstają wszystkie ciała złożone jak ogień, woda ,powietrze, ziemia; albowiem i one są konglomeratami określonych atomów. Atomy nie podlegają żadnemu działaniu i są niezmienne .Księżyc składa się z gładkich atomów podobnie jak dusza. Dusza jest tym samym co umysł. Widzenie powstaje wskutek wpadania do oczu podobizn. Etyka Demokryta była eudajmonistyczna i intelektualistyczna.” Nie z bojaźni lecz z obowiązku należy wystrzegać się błędów. ”Postępowanie moralne polega nie tylko na nie czynieniu zła ,gdyż sama chęć uczynienia krzywdy jest niemoralna”. Najwyższym celem jest pogoda ducha-stan spokoju i równowagi wewnętrznej.

„rozkosze umysłowe maja w sobie coś nieśmiertelnego”.

Atom-[gr. atomon niepodzielny]-atomistyczną koncepcję bytu, zakładającą istnienie nieskończenie wielu niepodzielnych drobin będących tworzywem[materią] wszechrzeczy, można uznać za polemiczną wobec Parmenidesa, który byt wyobrażał sobie jako bezkresna jedność.” istnieją dwie formy poznania: prawdziwa i ciemna. Do ciemnej należy :wzrok

słuch, powonienie, smak i dotyk. Prawdziwe poznanie różni się od tego ”Wykazując następnie wyższość poznania prawdziwego nad ciemnym ,ciągnie dalej mówiąc”Gdy poznanie ciemne nie może czegoś bardzo małego ani widzieć ,ani słyszeć, ani czuć, ani smakować, ani dotykać, a badanie wymaga dokładności, wtedy jego miejsce zajmuje poznanie prawdziwe, mające subtelniejszy organ poznawczy.

Unikał sławy w przeciwieństwie do Sokratesa.

Pitagoras.[poł VI w.]

Był ascetą ,był rodzajem guru sekty. Zwiazek religijny ,który powołał pielęgnował pracę naukową. Nie do końca wiadomo , które z zasad matematycznych sa jego bezpośrednim udziałem , a które jego uczniów. Zasadą wszystkiego jest liczba ,Arche jest abstrakcją, Stosunki między liczbami są odzwierciedleniem stosunków miedzy rzeczami .Dla Heraklita logos[rozum] jest stały .

Logosem dla pitagorejczyków jest matematyka. Wszystko możemy opisać regułami matematyki i geometrii. Stosunki między liczbami są geometrią. Wszystko to trójkąty i kwadraty i to porządkuje świat. Ogród Academosa ” niech nikt kto nie zna zasady geometrii nie w chodzi do tego ogrodu”.

Antypody to świat odwrotny. Musi być świat odwrotny. To jest takie symetryczne myślenie europejskie. Odkryli też ,że przyczyną dźwięku jest ruch i że dżwięki muzyczne wykazują matematyczna prawidłowość. Harmonia jest stosunkiem liczbowym ,powstaje dzięki liczbie.

„ dusza istnieje oddzielnie od ciała, może łączyć się z dowolnym ciałem, Dusza jest potężniejsza od ciał i trwalsza od niego, ciało jest dla duszy więzieniem., za popełnione przez nią winy . Życie cielesne ma cel -oczyszczenie duszy.

Wegetarianizm był przepisem etycznym ,aby nie jeść wcielonej istoty duchowej i zakaz składania przysięgi ,aby nie skłamać wobec zobowiązań danych w innych wcieleniach.

Nieszczęściu jakim jest wcielenie można zapobiegać przez praktyki religijne.

Protagoras-sofiści.

Byli nauczycielami ,nie byli filozofami,

Sofista-najpierw uczony ,potem tyle co pseudouczony ,Sofistyka stała się synonimem rozumowania ,które dla fałszywego twierdzenia stwarza pozory prawdy.

Sofiści nadużywali dialektyki, spełniali funkcję dzisiejszych publicystów i uniwersytetów., byli na wpół dziennikarzami na wpół profesorami. Zawód ich wymagał , aby byli nowocześni, aby uczyli zgodnie z duchem czasów, Uczyli za pięniądze co zdaniem wielu poniżało godność pracy umysłowej, konserwatyści zarzucili im ,ze ucząc , burzą tradycję i wiarę. Platon zwalczał ich nie przebierając w słowach.

Protagoras z Abdery - był starszy od Demokryta I Sokratesa.

Utonął uciekając na Sycylię.

Poglądy : wszystko co jest zjawiskiem dla ludzi to istnieje.

„człowiek jest miarą wszystkich rzeczy” człowiek jest arche. Autorem wiedzy jest człowiek mówi o rzeczach mówi o logos. Każdy postrzega rzeczy różnie—wzgledność rzeczy. Symetria w dialektyce była kluczowa. Gadali ,bo retoryka była najważniejsza, bo można przekonać do swoich racji.

Najważniejsze jest prawo, etyka, polityka , retoryka, i dialektyka [rozpatrywanie z różnych stron, rozumowe rozpatrywanie perspektyw ].Działali na świeżej demokracji po systemie monarchii.

Polityczność-uzgodnienie wspólnego życia w grupie, organizacja tego życia. Obywatele muszą się dogadać ,powinni być cnotliwi. Cnoty- człowieka można i powinno się wychowywać. Wszyscy są równi jedynym kryterium jest rozum[logos]Forma polityki była Agora-rynek polityczny. Sofizmat -zadanie logiczne , które nie może być rozwiązane.[czy bóg może stworzyć taki kamień ,żeby nie mógł go podnieść?]

Z dzięla o bogach

„O bogach nie potrafię powiedzieć ,ani że są, ani że ich nie ma:wiele rzeczy bowiem przeszkadza mi to wiedzieć,niejasność samej rzeczy i krótkość życia ludzkiego”.

Sokrates.

Był w opozycji do sofistów. Krytykował Protagorasa za relatywizm i brak myślowej konsekwencji.

Są cnoty absolutnie bezwzględne dla wszystkich -Umiar ,Męstwo i Sprawiedliwość.

Prawa dotyczące cnót są niepisane, w kodeksach ich nie ma, są trwalsze od pisanych. wywodzą się bowiem z natury rzeczy a nie z ustanowienia ludzkiego. Cnota wiąże się z pożytkiem i szczęściem. Tylko to co dobre jest naprawdę pożyteczne. Cnota jest wiedzą. Wiedza jest tym samym co cnota.

Metoda Sokratesa

Badanie i wychowanie.

1.metoda elenktyczna- czyli metoda zbijania. Polegała na doprowadzaniu do absurdu:; fałszywą tezę przeciwnika przyjmował poważnie[„ironia Sokratesa”]i pytaniami zmuszał do wyciągania z tezy konsekwencji dotąd , aż doprowadziły do twierdzenia sprzecznego z twierdzeniami powszechnie uznanymi ,bądź z tezą pierwotną. Celem było zdemaskowanie tego ,co jest tylko pozorem wiedzy i oczyszczenie zen umysłu.

Miał świadomość swej niewiedzy ,wiec czul się uprawniony do tej krytyki w przeciwieństwie do tych ,którzy ulegali złudzeniu , ze posiadają wiedzę. Była to wiedza epistemologiczna[nauka o poznaniu o wiedzy]: umiał rozpoznać jej brak .posiadał pojęcie i kryterium wiedzy. Nazywał to wiedzą o niewiedzy.

2.metoda maieutyczna.

Sztuka położnicza.

Każdy posiada w sobie wiedze prawdziwa , ale je sobie nie uświadamia, trzeba mu w tym pomóc, wydobyć zeń prawdę. dlatego funkcja nauczyciela jest analogiczna do sztuki położnicze.

Stawia tezę i pytaniami naprowadza na pewną drogę. Dochodzi do rozwiązania , ale nie twierdzenia , że to jest jedyna teza czy definicja .Cnota jest pewną wiedzą , ale nie można jej nauczyć.

Ten typ rozmowy Platon nazywa dialektyką.[Rozważanie z różnych punktów widzenia].Zdefiniowanie pewnych pojęć. Sokrates jest myślicielem precyzyjnym, odsłania założenia różnych rzeczy. Szukał pojęć ,bo kto miał pojęcia ten ma wiedzę , a kto ma wiedzę ten ma cnotę .Rozumował indukcyjnie.

Sofiści zajmowali się wyrazami i ich znaczeniem a Sokratesowi chodziło o rzecz samą ,której język daje tylko nazwę. Sofiści byli erudytami -encyklopedystami .Sokrates był logikiem, któremu zależało na jednej ogólnej formule. Korzyść z wiedzy u Sokratesa była duchowa.

Nierozłączność cnoty, rozumu i szczęścia.

Platon.

Zajmował się istotą wiedzy.

Są różne wcielenia istoty, wszystko to tylko nieudolna próby naśladowania istoty.

W każdym bycie jest coś , co decyduje o nim. Definicja -Istota -która decyduje o tym co jest, jest miarą czegoś.

Jest coś w kimś w czymś, tożsamość różnych bytów. Istota jest zawsze wieczna. Filozofia powinna być wiedzą o tym co jest w istotne a nie nieistotne. O istocie nie stanowi to co jest istotne.

Doskonale istoty Platon nazywa ideami; idee są doskonałe, żyja w świecie idei. Ich świat jest doskonały, niepodzielny wieczny. Idee są wzorami wiecznej doskonałości.

U Platona jest jeden Bóg , który jest Demiurgiem[rzemieślnikiem] który robi doskonałe rzeczy. Reszta jest marnym odzwierciedlaniem. Istota pochodzi z idei. Trzy pierwiastki świata Bóg- idea—świat.

Doksa -mniemanie. Mniema , że świat zjawisk jest zmienny. Przykuci kajdanami mamy tylko mniemanie, odwołujemy się do cieni. Mniemanie jest niepewne, względne. Każdy rozpatruje wszystko po swojemu. Mniemanie zależy od miejsca, do którego jest przykuty.

Episteme [epistheme]-wiedza ,pewna , niezmienna , doskonała i wg niego to jest wiedza ,którą może nam dać filozofia. Dialektyka-patrz Sokrates -szuka wiedzy.

Świat jest ukształtowany przez materię.[demiurg—jaskinia—śniło mi się].

Pomysł duszy jest pomysłem Platona; coś co świadczy o naszej tożsamości, bo ona pochodzi ze świata idei.

Ciało pochodzi ze świata materii i zjawisk. Dusza jest doskonała, nieśmiertelna .Dusza istniała bez ciała i za karę została umieszczona w ciele.[ Potem św, Augustyn uznał , że ciało jest czymś grzesznym i nie pamiętamy o duszy].

Poznanie idei jest przypominaniem sobie idei----Anamneza---Filozofia staje się drogą do zbawienia.

Idealne państwo wg Platona.

Państwem powinni rządzić filozofowie-królowie. Człowiek musi się wpasować w strukturę--doskonałe wojsko, Rolnicy ,rzemieślnicy.

Wszyscy mają odrębne programy wychowawcze. Kto do czego się nadaje to powinien to robić. Nienawidził demokracji[zabili Sokratesa]--,bo głupi mogą rządzić jeśli są w większości.

Platon wyrzucił poetów zostawił muzyków. Dusza ,idea, różnica między światem ludzkim[złudzeń ]a światem prawdy-idealizmem nazwano to póżniej . Idealizm przeciwstawia się realizmowi tylko , że dla Platona realne są idee.

Potem twierdzono ,ze idee mogą ten świat naprawić, idee wartościowe.

Platon a pedagogika

1. cel nawiązuje do jakiejś idei.

2. Działanie pedagogiczne jest utopijne.

3. wiedza ma podstawy w święcie idei, niezależnie od człowieka .Człowiek nie jest autorem wiedzy przypomina sobie prawdę. Możemy do niej przez to dotrzeć.[konstruktywiści mówią to człowiek robi wiedzę]

4. Wspomnienie filozoficzne ,człowiek nie ma dostępu do epistemum [wiedzy pewnej ,niezmiennej] Jedyny poziom to doksa -mniemanie.

Arystoteles.

Jąkała. Uczeń Platona .Sokrates -Platon -Arystoteles. Każdy wychowywał się na mistrzu a potem krytykował go.

Arystoteles pomimo krytyki Platona ,to jednak w ramach tych pojęć obracał się .Systematyczny ,precyzyjny.

Stworzył system filozoficzny ..Zajmował się wszystkim—Etyką ,metafizyką fizyką ,filozofią ,medycyną.

Filozofia I dział ,który stworzył zajmująca się samym bytem, i jego poszczególnymi działami, wszystkimi naraz .Niechcący metafizyka czyli to co poza światem materialnym[dosłownie po fizyce]-tę nazwę nadał Andronikos z Rodosu usystematyzował pisma Arystotelesa.

Twierdzenia Arystotelesa.

Nie ma żadnej idei , są tylko pojęcia wytwory ludzkiej wiedzy.

Nie jakies byty. Byt jest empiryczny i jednostkowy. Możemy go poznać zmysłami. Z łać. substere -substancja-podstawa.wspólne rzeczom jednego gatunku.[myśl zachodu od Tomasza z Akwinu jako substancja - obdarzona pewnymi cechami[mokra ,sucha, twarda..]

Ta substancja ma dwa składniki materię[ hyle] i formę[morfe]--hylemorfizm.

Materia jest nieokreślona ,zmienna , jest w ruchu. Nie da się jaj określić, skoro jest zmienna. Jest podłożem różnorodności .Używa słowa dynamizm [św.Tomasz tłumaczy to jako potencja wszystkiego].

Forma nadaje materii pewna tożsamość, odpowiada za istotę rzeczy za tożsamość bytu.[materia to =brąz, forma -pomnik,].Forma jest przyczyną i celem, jest zamiarem nadania formy jest efektem działania. Forma posągu jest celem realizowanym w materii .Forma jest konkretną rzeczywistością materii. Materia jest nieuformowana. Na określenie formy energia lub aktus po łać. Aktualizacja potencji .Są różne możliwe potencjały. Wszystko układa się w kontynuację -ciąg przyczynowo -skutkowy.

Nic nie powstaje bez przyczyny.

4 Arche—MATERIA, FORMA, PRZYCZYNA , CEL.

Entelechia -istnieje jakieś uformowanie końcowe, że możemy się uformować w pełni. Cały świat jest ciągiem przyczyn i skutków , ale można odwrotnie. Pyta znowu o arche.?. Musi być nieruchoma, niezmienna niematerialna, musi być istotą duchowa czystą forma -Rozumem-czymś jednym , koniecznym, doskonałym. Pierwszy mówi o bogu- absolucie doskonałym. Niezależny byt jest czystą formą. Koncepcja nieruchomego poruszyciela !

Jest celem , który świat pociąga ,jest atrakcyjny. Nieruchoma abstrakcja.-pierwsza przyczynę wprawiła w ruch materią i formę.

Wiedza konstruowana jest przez indukcję. Zmysły postrzegają różne rzeczy .które rozum uogólnia w pojęcia.

Rozum ma zdolność do oddzielenia formy. Różne postrzeżenia jednakowych istot.

Trzeba abstrahować i uogólniać. i wtedy tworzy się pojęcia wytworzone za pomocą człowieka. Te przejścia dają nam teorie—system.

Klasyczna definicja prawdy. -Zgodność myśli i rzeczy[ teraz mówi się o zgodności sądu z rzeczywistościa].

Filozofia praktyczna—etyka [eticos—zwyczaj]Człowiek jest istotą polityczną społeczną

Arystoteles jest zwolennikiem demokracji.

Etyka zajmuje się tym jak żyć dobrze, słusznie ,sprawiedliwie.

Celem jest dobro , do którego dążymy. Dobro najwyższe szczęście —Eudajmonia-szczęście. Eu -dobro.

Doskonałość jednostki szczęście .filozofia daje szczęście. Jego etyka jest etyką cnot.

1.Cnoty etyczne—

Hojność między skąpstwem a rozrzutnością , męstwo , ani tchórzostwo ani zuchwalstwo.

Cnoty to usposobienie człowieka, który ,może znależść środek między skrajnościami.

Doktryna złotego środka.

2. Cnoty rozumowe.[phronesis] -rozsądek -mądrość praktyczna, mówi co jest słuszne. Prawo mówi co jest słuszne ale nie zawsze sprawiedliwe.

Prawo jest algorytmem, abstrakcją , nie przewiduje wszystkich sytuacji.[f[x]=ox+b--][-1x+1]

Mądrość praktyczna- nie do wyrażenia w teorii słowami. Uruchamia się w pewnych praktycznych sytuacjach. Nie jesteśmy w stanie nauczyć się jej ani przekazać .Kazdy człowiek ma zdolność rozpoznania słuszności w sytuacjach. Św. Tomasz nazwał to sumieniem.

Znaczenie Arystotelesa.

-Ukształtowanie sposobu myślenia europejczyka. Myślenie teologiczne.

Uchwycenie rzeczywistości w pojęcia. Tworzenie modeli pojęciowych opisujących rzeczywistość. Definicje każdego pojęcia -rozwinął logikę ,która była do połowy XX w.

Sceptycyzm—

Wątpienie jako filozofowanie[coś co cechuje filozofię.

Siła napędów filozoficznych.

Nie ma rzeczy pewnych -to źródło ostrożności.

Stoicyzm -wyrzec się świata na rzecz dóbr wewnętrznych, w nas jest kosmos]

Epikureizm---hedonizm-szczęście -czyli doznawanie przyjemności.

Średniowiecze.

Św. Augustyn-to platonizm praktyczny.

Sw. Tomasz z Akwinu to Arystotelesa myśl.

---