WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA MARKETINGOWEGO

I JĘZYKÓW OBCYCH W KATOWICACH

Semestr: III

Wykładowca: Dr A.Noras

Tezy do zaliczenia

1. Koncepcja filozofii

2. Charaktarystyka filozofii starożytnej

3. Sokrates i Platon

4. Arystoteles

5. Rys filozofii średniowiecznej - scholastyk

6. Tomasz z Akwinu

7. Emanuel Kant

8. Charakter filozofii współczesnej

9. Fenomenologia Huserra

10. Egzystencjalizm

Literatura

„Historia filozofii” Von As tera

„ Zarys historia filozofii” Bocheński

„W obronie filozofii” Józef Piper

Nie czytać historii Kozakiewicza nie aktualne

1. Pojęcie filozofii:

Filozofia termin grecki należy do kultury zachodniej. Filozofia stworzyła naukę a nie nauka filozofię. Wszystko zaczęło się od filozofii i inne nauki wykształciły się z filozofii.

Dyletanci (postmoderniści) to osoby które zastanawiają się czy filozofia jest nauką. Robią to dlatego gdyż nie znają historii filozofii.

Każdy posiada wiedzę filozoficzną ponieważ stawia sobie pytania o sen życia, dlaczego coś jest itp.

Filozofia oznacza umiłowanie mądrości. Filozof to nie mędrzec a miłośnik mądrości.

Platon wyraził to w dialogu „Uczta” „Z bogó żaden nie filozofuje ani nie prawi mądrości, on ją ma. Ani żadna inna mądrta istota nie filozofuje.”. Bogowie nie filozofują bo są mądrzy. „Głupi też nie filozofuje i żaden z nich nie chce być mądrym, bo właśnie jest całe nieszczęcie w głupocie, że człowiek nie będąc ani pięknym i dobrym ani mądrym przecie uważa, że mu to wystarczy, bo jeśli człowiek uważa, że mu czegoś nie brak, czyż będzie pragnął tego, na czym mu jego zdaniem nie zbywa?”. Jak ktoś jest głupi, to jego głupotę poznać po tym, że on sobie z niej nie zdaje sprawy, filozofują miłośnicy mądrości ci którzy mądrzy nie są ale chcą zostać madrymi.

„Mądry nie filozofuje i głupi też nie filozofuje.”

Filozofia polega na poszukiwaniu mądrości.

Kartezjusz w XVII w. To wyraził w słowach

„Każdy uważa że ma dosyć umysłu i dlatego on jest sprawiedliwie rozdawany”

Filozofia wzbogaca człowieka.

Filozofia umożliwia wydobywanie i uczy porządku czyli poszanowania dla innych.

Odmienność Platona i jego ucznia Arystotelesa.

Filozofia przybliża poglądy prawdziwe bo stara się pokazać gdzie tkwią przesądy. Jest to de facto mitologizacja. Cały proces powstawania filozofii to racjonalizacja mitów. Proces zdobywania wiedzy nigdy się nie kończy. Nauka nigdy nie natrafi na barierę taką żeby wszystko było już wiadoma.

Nie można prognozować przyszłości. Filozofia pierwotnie znaczyła tyle co nauka. Pierwszy podział pojawia się w średniowieczu gzie filozofia przeciwstawia się teologii.

Filozofię średniowiecza dzielimy na :

• wszech objawiona teologia

• wiedza nie oparta na objawieniu filozofii (nauka)

Brak granicy między nauką a filozofią pojawia się do dzisiaj mamy odczynienia z procesem rozumienia filozofii.

Co to jest filozofia jak ją interpretować wiąże się to z ważnym aspektem innych nauk z aspektem historycznym.

Filozofia jest nauką historyczną, myślenie historyczne sięga do korzeni i nakazuje samemu wszystko przemyśleć. Tomas Langan uważał że jeśli uzna się że filozofii tu nie ma to trzeba sięgnąć di jej korzeni, źródeł. Upływający czas zmienia perspektywę postrzegania zdarzenia i postaci. Hanlich Liche na początku XX w. Uchodził za największego filozofa tamtych czasów.

Edmund Duser w 1916 wyjeżdża z Getyngi (z o środka filozoficzno-matematycznego) do Erenburga (uznany został za miernotę filozoficzną).

Dopiero w latach 60-tych XX w. Platon został odkryty ponownie został przedstawiony zupełnie inaczej niż ten pokazany w latach wcześniejszych opisany w historii.

Filozofia się ciągle aktualizuje inaczej niż inne nauki dlatego współczesna filozofia to rezultat dziejów ją poprzedzających, żadna filozofia nie powstaje z niczego.

W ramach filozofii współczesnej występują różne interpretacje z faktu aktualizujące Kanta tak mocno wpłynął na losy filozofii że nie wiele jest kierunków filozofii współczesnej , która nie odwołuje się do Kanta.

Dzielimy je na:

• dyskusje z stanowiska Kantowskiego

• opierające się na Kancie

Te które ją podejmują i modyfikują zwane są neokantyzmem. Dla tych samym problemów szuka się nowych rozwiązań lub je się zaprzecza.

Aktualność filozofii Kanta w ramach szkoły pojawiają się różne interpretacje Kanta, które będą ukazywać różnorodność tkwiącą w tym.

Wzrost postawy sceptycznej zwiększają się naukowe co wiąże się z świadomej historycznej relatywizacji

Kolejny proces to parabolizm filozofii współczesnej

• proces funkcjonalnego różnicowania się filozofii (filozofia światopoglądowa), filozofia zawierająca wskazówki do kierowania życiem (egzystencjalizm) odpowiada na okrucieństwa II wojny światowej (bycia autentycznym).

• kierunki, które koncentrują się na teorii poznania (przynależna filozofii nie ma odpowiednika w żadnej innej nauce kryterium prawdziwości naszego poznania chce uzasadnić obiektywny charakter naszej wiedzy.

Człowiek nie tworzy praw on je tylko odkrywa (nie można znieść prawa ciążenia).

Pośród filozofii współczesnej odkrywa Ha ser (Haseł) w procesie ugruntowania naszej wiedzy koncentruje się na teorii poznania. Poznanie jest prawdziwe.

Odłamy filozofii (spór o relację między nauką a filozofią ciągle trwa).

Pozytywizm odmawia autonomii filozofii bo nie ma swego przedmiotu.

Uznają autonomię ale korzysta z rezultatów nauk szczegółowych.

2. Fazy w filozofii:

• kryzys filozofii (czasy w których nie żyjemy są spokojne a czasy w których przyszło nam żyć są straszne)pojęcie kryzysu jest wpojone w człowieku

• naukowa odmienność poglądów (normalny przypadek)

• obrany punkt wyjścia filozofii lub metody myślenia są całkowicie różne (rozumieją swoje stanowisko ale nie mogą dość do porozumienia)

• filozofowie się w prawdzie nie rozumieją ale istnieje między nimi coś co można nazwać związkiem intencji (żaden nie wie co myśli drugi ale wie tylko że próbuje on także odgadnąć, poznać zagadkę poznania bytu)

• nie istnieje związek intencji (polega że nie rozumie się wypowiedzi innych i uznaje się za zagadkowe to czym on się zajmuje)

Czynniki mające wpływ na filozofię współczesną:

• rozwój nauk szczegółowych w drugiej połowie XIX w.

• rozwój psychologii kolosalne znaczenie dla filozofii XX w. (istnienie sfery ducha dostęp po przez psychikę, odwoływanie się filozofii do psychologii jest nie uprawnionym błędem. Ludzka psychika nie ma wpływu na naukę.).

Człowiek pozostaje w relacji do otaczającego go świata w aktach uczuciowych w charakterze emocjonalnym z wyjątkiem poznania brak charakteru emocjonalnego.

W XX w. Rodzi się dyskusja o przedmiot i metodę filozofii.

Filozofia nie służy przeżywaniu jest obiektywną nauką w której jednak nie występują takie ścisłości jak w matematyce. Nie ma definicji która przedstawiła by całość filozofii.

Nie istnieje żaden swoisty przedmiot filozofii tylko zagadnienia filozoficzne. Różnica między naukami a filozofią występuje w sposobie patrzenia na dany przedmiot oraz metodą spojrzenia na rzeczywistość. Problemy filozofii są te same zmieniają tylko nazwę w wirtualnej rzeczywistości w modalności świata.

Filozofia jest naukę humanistyczną.

Historią filozofii może być historia ludzi zajmujących się filozofią albo historia problemów jakimi zajmowali się ludzie. Filozofia XX w. Wiąże się ze świadomością że minął czas systemów filozoficznych a mimo to pragnie się czasem zbudować system filozoficzny danej sprawy. Historia problemów filozoficznych zawiera tylko te postacie które coś wniosły do filozofii. Jest ona o wiele ciekawsza niż historia ludzi zajmujących się filozofią.

Filozofia dzieli się na:

• starożytną

• średniowiecza

• nowożytną

• współczesną

Trudno ustalić normy czasowe filozofi często się nakładają, nie ma konkretnych dat.

Koncepcja filozofii

• klasyczna

• pozytywistyczna

• neopozytywistyczna i analityczna

• racjonalistyczna

Przez długi czas dominował klasycyzm pozostałe koncepcje dotyczą ostatnich 150 lat.

Koncepcja klasyczna jest to wiedza o charakterze racjonalnym posiadająca własny przedmiot i odpowiednio wypracowane metody a dotyczące tego co konieczne w bycie i wyjaśniające byt w świetle ostatecznych uzasadnień. Dominowała do połowy XIX w., zakwestionowana została w II poł. XIX w., co wiąże się z ogromnym rozwojem nauk szczegółowych.

1. wiedza o charakterze racjonalnym wiedza która jest intersubiektywnie komunikowalana i sprawdzalna (ktoś mooze sprawdzić jakiś fakt np. 2+2 = 4 jest to sprawdzalne, albo po prostu się to wie)

2. posiada własny przedmiot przedmiotem filozofi jest cała rzeczywistość, w aspekcie całościowym

3. metoda/y filozofia przypomina poszukiwanie, badamy ja (rzeczywistość) w odpowiednim nastawieniu, świadomość metody jest wtórna co do przedmiotu

4. filozofia dotyczy tego co konieczne w bycie Arystoteles w każdym bycie wyróżnia podmiot zmian czyli substancję i wszystko, co te zmiany przynosi czyli przypadłośi

Elementy istoty:

• filozofia zmierza do poznanie bytu czyli do tego co istnieje nie chodzi o faktyczność (rzeczywistość) filozofia zmierza do poznania wszystkiego w świetle ostatecznych uzasadnień

• uzyskiwanie uzasadniania bytu nie są logiczne ale są to uzasadnienia optyczne

Filozofię nie interesują fakty. W świetle ostatecznych uzasadnień filozofia jest próbą dotarcia przy pomocy samego tylko rozumu do źródeł rzeczywistości. A zatem ograniczamy wiedzę, żeby zostawić miejsce na wiarę. Wiara i wiedza wzajemnie się wykluczają. Jeśli wiem to nie mogę przecież wierzyć, po co mam wierzyć skoro wiem. A jeśli nie wiem to mogę wierzyć. Wiedza nie może dotyczyć przyszłości,, ponieważ przyszłość możemy przewidywać.

Raport Klubu Rzymskiego z 76 r. dotyczył stany świata w 2000 r. wynikało z niego, że ludzi na świecie nie będzie, był zbyt pesymistyczny. To był poważny raport naukowy. Naukowiec na temat przyszłości ma nie wiele więcej do powiedzenia niż każdy przeciętny człowiek, może się posłużyć swoją wiedza, może prognozować ale i tak rzeczywistość przerasta wszystkie wyobrażenia. Jedyne co możemy poznawać to przeszłość.

Kiedy filozofia klasyczna mówi o owych ostatecznych uzasadnieniach to są to uzasadnienia rozumowe. Takie, do jakich można dotrzeć przy pomocy rozumu.

Koncepcja pozytywistyczna narobiła szkody dla całej filozofii. Zakwestionowała autonomiczny charakter filozofii. Stwierdziła że pochodzi ona od nauk szczegółowych gdyż nie ma swego przedmiotu a jej rola sprowadza się do syntetyzowania rezultatów nauk szczegółowych kierując się naczelną ideą ewolucji i postępu. Ma dawać ogólny pogląd na rzeczywistość i nie można jej było studiować jako nauki autonomicznej.

Filozofia pozytywistyczna kwestionuje również fakt istnienia rzeczywistości niejawnej. „Znamy tylko fakty” daje to w oparciu o rezultaty nauk szczegółowych ogólny obraz świata, pogląd na świat i jednocześnie jego poznanie. Konsekwencje tej koncepcji są ogromne, zmienia cały dotychczasowy obraz filozofii, ograniczając wyraźnie rzeczywistość, zmienia rolę filozofii w życiu, każe jej syntetyzować rezultaty nauk szczegółowych, zmienia nasz stosunek do wiedzy, aspekt psychologiczny wiedzy. Cała filozofia XX w. będzie się wiązała z antypsychologizmem - przywróceniem właściwego miejsca filozofii klasycznej.

Współcześnie filozofia to uzasadnienie koncepcji klasycznej.

Koncepcja neopozytywistyczna i analityczna wiąże się z pozytywizmem i nazwana jest pozytywizmem logicznym (logiczna analiza języka naukowego przy okazji i potocznego).

Przedmiotem klasycznej filozofii jest byt- rzeczy w tej rzeczywistości. Zajmuje się strukturą i rolą ludzkiej wiedzy (wiedza to duch zobiektywizowany żyjący w bibliotekach my nie tworzymy wiedzy ona jest odtwórcza („O cesarzu Kennedy”).

Wszystkie koncepcje irracjonalistyczne czyli nie posiadające racjonalnych elementów wskazują nie uchwytne dla człowieka z pogranicza wiedzy, sztuki i kultury przeżywanie rzeczywistości. Wartościująca podstawa wobec świata.

Filozofia dialogu stwierdza „ trzeba znać się na wszystkim ale nie do końca podchodzić do rzeczywistości bez strefowo”.

Platon uważa że filozofia powinna wejść w kontakt z istotą rzeczy a nie tonąć w świecie zjawisk które powstają i giną.

Ujęcie istoty rzeczy a nie zjawisk. Chodzi o poznanie bytu wiecznego a nie o to co się kiedyś staje i ginie ogóle mądrość polega na dociekaniu przyczyn zjawisk.

Jeżeli jest jakaś rzeczywistość wieczna nie zmierzona i oddziela od materii to należy do nauki teoretycznej. Słusznie też nazywa się filozofię nauką o prawdzie. Ludzie z natury dążą do poznania.

Stróżowski jest klasykiem i podał definicję filozofii.

Filozofia to nauka usiłująca dociekać tego co najbardziej podstawowe, fundamentalne, zasadnicze w rzeczywistości. Filozofia starożytna ogranicza czasowo, terytorialnie i językowo. Filozofia grecka powstała jako pierwsza żaden inny naród w tym czasie nie stworzył filozofii (filozofia chińska i japońska powstała w ścisłym związku z religią ) grecka filozofia jest areligijna nie ma związku z religią. Rzymianie pielęgnowali filozofię grecką ale nic nie wnieśli do niej nowego.

Filozofia grecka w czasie sięga 7 w. przed narodzeniem Chrystusa i trwa do 3 w n. e. (data umowna). Charakteryzuje się:

1. niezależnością od myśli religijnej różni się wyraźnie od średniowiecza. Nie dotyczy to ostatniego okresu filozofii greckiej zwanej neoplatońską gdzie można dostrzec ścisły związek wiary i filozofii.

2. okres platoński stara się wyjaśnić zagadki tego świata oraz człowieka

3. jest to filozofia dążąca do ładu i harmonii (kosmos- ład i porządek)

4. świat pojęty jako wieczny świadczy że myśliciele greccy nie znają pojęcia stworzenia (jak w chrześcijaństwie). Świat był wieczny stąd procesy w świecie są procesami wiecznego powstawania i rozkładu, ujawnia trzy elementy:

• rozmaitość (osobliwość)

• agoniczna ( polemiczny był umysł grecki) filozofia powstała z dyskusji. Dążenie do tego co logiczne. Grecki logos to pojęcie sensownego słowa i rozumnej mocy która jest prawem tego świata zlewa się ze sprawami chrześcijańskiego świata gdy stwórca powołuje świat logo-sensowne słowo.

• dążenie do tego co eidetyczne eidos- istota

Grecy różnią się od współczesnych tym że współcześni mówią o prostych rzeczach trudno o grecy o trudnych rzeczach mówili prosto.

Grecy stworzyli pojęcie nauki nakreślili podstawowe prawa, pojęcia filozoficzne np. demonstracja filozofii starożytnej pochodzi z Grecji. Grecy zajmowali się ciekawą, intelektualną zdolnością do harmonijnego uszanowania jednostki do całości społecznej.

Dzieli się na okres:

1. przedsokratyczny

2. klasyczny

3. praktyczny

Przed Sokratesem i trwa od 7 w p.n.e. do połowy 5 w p. n. e. .Ważnym punktem przygotowania do okresu klasycznego zwanego okresem systemów filozoficznym jest wiek 4 przed Chrystusem.

Okres klasyczny szczególnie stworzyli

SOKRATES PLATON ARYSTOTELES

Można ją podzielić na:

Skierowanie ku ontologii ( nauce o bycie )

Okres praktyczny (okres szkół starożytnych)

Zagadnienia wokół etyki (epikurejczycy i stoicy)

Platon okres upadku myśli obcego greckiego filozofa

Zagadnienia kosmologiczne (Tales z Milenium-był wykształcony znał Arystotelesa) wiedza musi być uporządkowana, przeanalizowana po to aby stała się wiedzą rezultatem na to co go otacza że wszystko jest z wody jest odpowiedzią o pochodzeniu świata. Wielkość Talesa polega na tym że wszystko jest z wody.

Filozofia zaczęła się w starożytnej Grecji.

Eleaci reprezentowali filozofię. Istniała szkoła eleacka. Eleaci przygotowali grunt pod całą filozofię grecką Platona i Arystotelesa. Eleaci wychodzą z założenia, że: rzeczywistość jest złożona. Rzeczywistość składa się z części jawnej-dostępną naszym myślą i części niejawnej. Problem filozofii polega na tym, że cześć nie jawna warunkuje istnienie części jawnej (to, co wszyscy widzimy). Zadanie filozofii to określić tę sferę niejawną. To co stanowi warunek możliwości, to ostateczna podstawa rzeczywistości jest czymś co prawdziwe bytuje tym czymś co jest naprawdę. To co widzimy to warunek możliwości. To co stanowi warunek części jawnej będąc samo niejawnej jest bytem. Filozofia pyta o byt. Byt określa rzeczywistość nie jawną, nazwanie tej sfery niejawnej. Pierwszym, który podał logiczne warunki tego, co jest bytem był Parmenides z Elejn. Szkoła eleacka początkuje nowy okres filozofii, gdzie podstawą są zagadnienia bytu -ontologii. To co prawdziwe bytujące to ejnajn (imiesłów). Stąd podstawowa dziedzina filozofii -ontologia- nauka o bycie.

Oponentem Parmenidesa był Heraklit- twierdził „wszystko płynie wszystko jest przepływem” (painta rej). Heraklit jest przekonany że świat jest stawaniem się, jest przepływem, zasadą jest proces, tym, co wieczne, tym co stałe, proces jest właściwym bytem. Tym, co identyczne jest proces. Tym co stałe jest proces. Logos zasady świata. Parmenides mówił „nie można pomyśleć, że w przepływie nie ma nic stałego”. Przepływ jest tym co wieczne elementem ciągłym jest właśnie przepływ. To co się staje w każdym swoim stadium musi czymś być - ja jestem sobą wtedy ile mam lat. Parmenides widzi sprzeczność w pojęciu przepływu - rzeczy przepływają a jednocześnie nie są. Parmenides wprowadza pojęcie niebytu- przeciwstawne do bytu. Kiedy popatrzymy na przepływ jest jednocześnie zawarty byt i niebyt. Niebyt wskazuje na coś co nie jest. Nie byt nie może byt być pomyślany. Parmenides formułuje tezę „myśleć można tylko byt”. Problem Parmenidesa to problem ruch, polega na tym, że w tym świecie obserwujemy ruch i wielość. Chodzi o określenie części niejawnej, która warunkuje część jawną.

Parmenides określa logiczne warunki istnienia bytu:

• 
  
  musi być wieczny

• niezmienny

• 
  nieruchomy warunki bycia bytem

• stały

• 
  
  jeden

Byt to część nie jawna warunkująca jawną. Filozofia zajmuje się tym co stałe. Tak rozumiany byt jest wieczny, niezmienny, stały, jeden. Tym zajmuje się filozofia.

Problem zasady - grec. „arche”- dlaczego, taki byt się pojawia- to pytanie na które chce odpowiedzieć Parmenides.

Droga filozofii- filozofia może być drogą.:

1. powszechnego mniemania, która jest drogą fałszu

2. drogą myślenia, argumentacja czysto logiczna. To wyznaczenie całej perspektywy filozofii. „Nie ma ruchu „- twierdzenie Parmenidesa, a my widzimy ruch- człowiek się przemieszcza. Tu pojawiają się sprzeczności.

Zenon z Elei- następca Parmenidesa broni jego poglądów, wysuwając cztery argumenty przeciwko ruchowi:

• dychotomia: przedmiot, który znajduje się w ruchu i ma przebyć jaką drogę (połowa drogi, znów połowa) nigdy nie dotrze do celu.

• Achilles: Achilles nigdy nie dogoni żółwia, jak dogoni żółwia, to on znów się przesunie

• Strzała: strzała lecąca w chwili teraźniejszej się nie porusza, bo spoczywa w powietrzu, nie pokonuje żadnej przestrzeni

• Stadion: szybkość z jaką porusza się dany przedmiot jest jednocześnie taką i inną, jest większa i mniejsza względem tego jakich przedmiotów jest rozważana. Ruch jest sprzeczny i nie może istnieć.

Parmenides jest ważny, gdyż filozofia presotateńska odnosi się wokół jego. Jego filozofii wyznacza filozofię też teraźniejsza.

Analiza IV wieku przed Chrystusem (żyje w tym okresie trzech wielkich filozofów: Sokrates, Platon, Arystoteles- uczeń Platona).

3. Sokrates

Sokrates (469 - 399 p.n.e.) jest największy jako człowiek. Jako filozof jest mniej ważny spośród innych filozofów. Jest sofistą- człowiek mądry. W IV wieku przed naszą erą sofiści to byli wędrowni nauczyciele uczyli wymowy i erystyki- sztuka prowadzenia sporów. Sofiści uczyli wielkiej pożytecznej wiedzy, była cośkolwiek ograniczona. Różnica między nimi a Sokratesem polegała na tym, że uczyli za pieniądze. Sokrates robił to bezinteresownie. Oni zmieniali zainteresowania z przyrody na człowieka. Interesują się człowiekiem. Sokrates jest największym człowiekiem spośród tych trzech przedstawicieli. Jako filozof jest ważny, dlatego że wychował Platona. Sokrates nic nie napisał. To co o nim wiemy pochodzi z dzieł Platona, Arystotelesa, z dział Ksenofonta „Wspomnienia o Sokratesie”, komedia „Tytuł chmury”. Sokrates zastosował metodę w sposób świadomy ( np. amator strzelił gola, a ci, co ćwiczyli nie). Sokrates stosował metodę dyskusji i współpracy umysłowej. Miała charakter dwojaki. Miała wymiar negatywny i pozytywny. Wymiar negatywny to metoda elenktyczna: uczy używać przekonania fałszywe. Metoda majeutyczna- pozytywna: uczy zdobywać przekonania prawdziwe. Metoda elenktyczna zwana też metodą zwijania doprowadzenia do absurdu przekonań rozmówcy- ironia Sokratesa tu się pojawia. Sokrates zmuszał rozmówców do wyciągania konsekwencji z ich odpowiedzi, aż doszli do sprzeczności z tym co powiedzieli wcześniej. Ironia polegała na wiedzy o swojej niewiedzy. Powiedz mi bo nie wiem. Wiedza o nie wiedzy jest wiedzą, dlatego że stwierdzając swoją niewiedzę ujawnia się poznanie samego siebie, jest po drugie wiedzą bo ujawnia zarazem, że wie na czym polega wiedza, bo umie rozpoznać jej brak. Stąd wiedza o nie wiedzy jest wiedzą. Metoda majeutyczna odwołuje się do sztuki akusterskiej. Sokrates jest przekonany, że każdy nosi w sobie wiedzę prawdziwą, trzeba mu pomóc tą wiedzą uświadomić. Ta metoda była wspólną metodą poszukiwania odpowiedzi przy pomocy pytań. Sokrates wydobywał z człowieka wiedzę prawdziwą. Pytał się np. o pojęcie męstwa, zbierał szereg czynów, które nazywamy czynami mężnymi i zbierał cechy wspólne. Sokrates wypowiedział rzecz dotyczącą wiedzy „wiedza wyraża się w pojęciach ogólnych (wiedza to nie jest, to co ja wiem ). Wiedza jest systematyczna jednością. Poglądy etyczne Sokratesa rzutują na całą późniejszą etykę i są ważne. Sokrates o sobie nie powiedziałby, że go interesuje prawda, człowiek, problem wiedzy. Powiedziałby, że interesuje go człowiek i co dla niego jest ważne. . Poglądy etyczne Sokratesa rzutują na całą późniejszą etykę i są ważne. Sokrates o sobie nie powiedziałby, że go interesuje prawda, człowiek, problem wiedzy. Powiedziałby, że interesuje go człowiek i co dla niego jest ważne.. W etyce, która stanowiła główną dziedzinę jego zainteresowań (nie prowadził w ogóle dociekań ontologicznych), stał na stanowisku intelektualizmu etycznego, uznając, że prawdziwa wiedza o tym, co słuszne i sprawiedliwe, zawsze prowadzi do cnoty, ta zaś jest warunkiem dobra i szczęścia. Twierdził, w przeciwieństwie do sofistów, że istnieje powszechna i obiektywna prawda. Sokrates wypowiedział rzecz dotyczącą wiedzy „wiedza wyraża się w pojęciach ogólnych” (wiedza to nie jest to co ja wiem).

Wiedza jest systematyczną jednością. Dlatego w każdej rozmowie poszukiwał cech ogólnych chciał znaleźć pojęcia. Uważał że w takich pojęciach jest wiedza pewna i powszechna. Zawsze zwracał uwagę na definicję. Był pierwszym który zajął się kwestią pojęć. Wyrocznia w Delfach obwieściła, że jest on najmądrzejszym człowiekiem na świecie, choć Sokrates uważał, iż "wie, że nic nie wie".

Tezy:

• cnota jest dobrom bezwzględnym

• cnota, to co się wiąże z pożytkiem i szczęściem dla człowieka, to co dobre jest pożyteczne

• twierdzi, że cnota jest wiedzą, wszelkie zło w świecie pochodzi z niewiedzy, nieświadomości. Istnieje tylko jedna cnota wiedza i wada niewiedza. Ten pogląd to intelektualizm etyczny. Intelektualizm etyczny był właściwy wszystkim Grekom. Sokratesowi nie chodzi o wiedzę czysto teoretycznie. Chodzi mu o to, co dzisiaj nazwalibyśmy rozumieniem wartości. Uczniem Sokratesa był Platon, przez 8 lat chodzi za Sokratesem. Sokrates został skazany na karę śmierci przez innych uczniów za nie pobożność. Platon nie był przy nim w momencie śmierci. Sokrates wypił kielich cykuty. Został skazany na śmierć, ale mógł zostać uwolniony, on nie chciał.

4. Platon

Platon (z Aten)- filozof grecki (V w.p.n.e.) zainteresowania filozoficzne zawdzięczał dziewięcioletniemu obcowaniu z Sokratesem. Po jego smierci odbył liczne podróże. Podczas podróży poznał wiele poglądów, w tym doktryny orfickie i pitagorejskie o wedrówce duszy o uwięzieniu duszy w ciele, o dążeniu do najwyższej ideii dobra. Po powrocie do Aten założył szkołę, którą kierował przez 42 lata. Była ona zorganizowana na wzór pitagorejskiej i miał zarówno charakter naukowy jak i religijny.

Platon to pierwszy filozof, którego spuściznę literacką posiadamy w całości (35 dialogów i listy). Każdy dialog stanowi osobną całość, ważne jest ustalenie chronologii tych dialogów:

• dialog okresu wczesnego np. „Obrona Sokratesa”, „Protagoras”, „Gporgiasz”

• średniego np. „Falitros” bądź „Uczta”

• późnego „Parmenides”, „Fileb”, „Thimajos”

b)

• dialogi sokratyczne pierwsze dialogi skupiają się wobec zagadnień praktycznych, relacjonuje poglądy Sokratesa, nie ujawnia własnych poglądów, sa negatywne w swej metodzie, zbija on poglądy przeciwnikówale nie przedstawie im swoich poglądów

• dialogi teoretyczne (te same zagadnienia nabierają charakteru bardziej teoretycznego, tworzy teorie „idei”, główną osobą tych dialogów jest Sokrates, Platon wyraża już swoje poglądy)

• dialogi matematyczne (dialektycznie rozważa całą problematykę. Dialektyka osobliwa sztuka myślenia, nie ma już poglądów Sokratesa). Filozofia opiera się na szczegółowych badaniach przyrody, a przy okazji charakteryzuje się racjonalizmenm

Później przestaje być wyrazicielem poglądów Sokratesa. Filozofia nie jest nauką kumulatywną (wystarczy 5-6 stron książek, żeby być filozofem). W XX wieku są trzy ważne książki filozoficzne. Idealizm Platona stanowi zasadniczą myśl jego filozofii. Platon twierdzi „poza wiecznie zmiennym światem zjawisk istnieje coś niezmiennego, to jest świat czystych treści”. Nazywa je ideałami. Świat czystych treści to część niejawna warunkująca część jawną. Wszystko jest mniej lub bardziej kopią tych idei. Idee istnieją same w sobie i dla siebie w sposób wieczny, czyli ponadczasowy. Te idee istnieją w doskonałej bezwzględnej czystości i bez ruchu. Platon chce poprzez wskazanie na świat idei rozwiązać problem ruchu i mnogości. Ruch i mnogość pozostawia na ziemi, a jedność i byt przenosi w świat idealny. To rodzi szereg problemów.

Platon jest filozofem, który wskazuje uwagę na trzy rodzaje poznanie:

1. poznanie dosięgające złudy i pozostające na poziomie złudy

2. doksa- wiedza, która zatrzymuje się na poznaniu świata zmiennego

3. trzecia wiedza to właściwa wiedza, dosięga idei tego, co jest właściwym bytem -episteme z j. greckiego prawdziwego poznania. „Epistemologia”- nauka dotycząca poznania.

Platon ukształtował system filozoficzny, którego istotą było:

1. w ontologii przekonanie ze istnieje byt idealny i że byt realny jest odeń zależny

2. w psychologii uznanie ze dusza istnieje niezależnie od ciała i że ciało jako byt niższy jest zależny od niej, dusza jest nieśmiertelna, niezależna od ciała

3. w teorii poznania twierdzenie, że istnieje wiedza rozumowa, nie doświadczalna, wrodzona i wiedza zmysłowa, niepewna złudna

4. w metodologii przyjęcie metody dialektycznej i podporządkowanie jej metody empiryczne

5. w etyce uznanie ze właściwym celem człowieka są dobra idealne i że dobra realne powinny być traktowane jako środki do niego wiodące

Platon był pionierem logiki, teorii państwa i prawa. W założonej przez niego szkole rozwijały się: filozofia, matematyka, astronomia, logika i medycyna.

5. Arystoteles

Arystoteles grecki filozof ,myśliciel i uczony, zajmujący się niemal wszystkimi ówczesnymi dyscyplinami naukowymi. Pochodził z miasta Jońskiego a mianowicie urodził się w Stagirze. Arystoteles jest nazwany stagirytem. Uczeń Platona, który w platońskiej akademii pozostawał przez 20 lat. Następcą Platona został jego bratanek. Arystoteles obraził sięi opóścił szkołe. Rozpoczął pracę na dworze królewskim i wychował Aleksandra Wielkiego. Założył w Likejon szkołę - liceum zwane również szkołą perypatetycką w której po raz pierwszy w dziejach organizował zespołowe badania naukowe. Arystoteles miał zwyczaj wykładać naukę przechadzającą się, stąd szkoła perypatycka. Napisał pisma logiczne tworzące „Organon”- greckie narzędzie, pisma, które stanowią narzędzie uprawiania filozofii. Najważniejsze z tych pism to „Kategoria”, pisma fizyczne- „fizyka o niebie”, rozprawy poświęcone zagadnieniu „bytom”. Te pisma nazwano tymi, co następują po fizyce, po grecku nosi nazwę „tameta”- fizyka.

Pisał pisma etyczne: (3 etyki)

1. Etyka nihomatejska- od imienia syna Arystotelesa (autentyczna etyka)

2. Eudemejska (prawdopodobna) Eidemeńska

3. Etyki wielkiej (nie jest Arystotelesa)

Napisał „Polityk”, pismo poświęcone retoryce i poetyce. Jest to człowiek, który stworzył prawie wszystko, pojęcie nauki, logiki formalnej, obserwował przyrodę, stworzył podstawy filozofii naukowej. Pierwszy w sposób systematyczny wyłożył etykę. Pierwszy napisał traktat z teorii państwa - traktat konstytucyjny. Wypracował pojęcie nauki, odkrył metody nauki. Wszystko opisał w sposób naukowy. Grecki umiar to cecha różniąca Platona od Arystotelesa. Arystoteles stworzył harmonijne połączenie czynników - zasada złotego środka, bierze pod uwagę skrajności. Jest idealistą twierdzi, że nie ma czegoś jak świat idei poza światem, a idee są w rzeczach tworząc istoty tych rzeczy. Odróżnia go od Platona to, że dla Platona ciało było więzieniem duszy. Arystoteles zakłada, że nie można mówić, że ciało jest więzieniem dla duszy. Ceni sobie rozum, nie odrzuca świadectwa zmysłów ani intuicji. Filozofia oparta na doświadczeniu, postępująca metodycznie stworzyła podstawę metodyczną. Poznanie ma charakter nie emocjonalny. Tam, gdzie mamy doczynienie z emocjami, nie możemy mówić o poznaniu. Platon pociągał zawsze artystów a Arystoteles tych ludzi, którzy reprezentują typ naukowca. Arystoteles mówił, że nauka zajmuje się rzeczami realnymi. Tworzy dzieła „Kategorie”. Kategoria pochodzi od czasownika greckiego „kategorej” orzekać, w danej rzeczy coś orzekamy. Teorie kategorii zapoczątkował w nauce. Kategorie są najogólniejszymi nazwami, to przede wszystkim kategorie bytu. Jest 10 kategorii bytu.

Dzieli kategorie na :

1. substancje

2. przepadłości

Podłoże wszelkich zmian, to co zmienne to przepadłość. Substancja to co musi istnieć np. Jan Kowalski. Jak mówimy, że Kowalski jest w liceum - określenie miejsca jest przepadłością. Substancja i przepadłości np: miejsce, czas, pozycja. Przepadłość to atrybuty danych substancji, to, co substancji przysługuje. Substancja zdaniem Arystotelesa istnieje sama z siebie, o przepadłości istnieją dzięki substancji (jak nie ma Kowalskiego, to nie może on być w liceum). Teoria aktu i możności - byt, który złożony jest z substancji i przepadłości, podlega zmianie w całości. U Platona idee istniały wiecznie. Arystoteles powiada, że istnieją różne odmiany zmiany. Opiera problem na teorii możności i aktu.

W każdym bycie można wyróżnić dwa składniki:

• te co bytowi nadają treść i określoność, czyli akt

• tworzywo tej zmiany - możność

Dziecko jest matematykiem możności, bo ich się nauczy. Arystoteles powiada, że wszelką zmianę można wytłumaczyć przechodzeniem z możności do aktu. Arystoteles powiada o formie i materii (druga para przeciwieństw Arystotelesa), to odpowiedniki, gdy mamy do czynienia z posągiem. Bryła z marmuru jest posągiem w możności, jak wyrzeźbi się to akt. To co się wyrzeźbi, to jest to nadanie odpowiedniej formy. Arystoteles wprowadza pojęcie materii pierwszej- zupełnie nieokreślona stanowi podstawę wszelkiej materii występującej w rzeczywistości. Materia pierwsza jest czystą możnością dla Arystotelesa. Według niego materia nigdzie nie istnieje. Odwołując się do teorii aktu i możności rozwiązuje problem jedności i wielości. Elementem, który nadaje jedność wielości jest forma. Ludzie mają formę ludzką, a to co ludzi różni jest materia- jest elementem indywidualizującym. Mamy jedną formę, a ze względu na materię różnimy się. Elementem wielości i ruchu jest materia. Elementem stałym jest forma. Uważa on, ze wszelkie poznanie zaczyna się od zmysłów- poznanie ujmuje pojęcie ogólne. Etapy:

1. obserwujemy przyrodę , a z tej obserwacji tworzymy doświadczenie empiryczne, budujemy prawa ogólne i na ich podstawie ujmujemy istotę rzeczy- jest definicją tej rzeczy, z której za pomocą rozumowania ujawniamy cechy drugorzędne.

Oprócz tego mamy aksjomaty, które tworzą zasady naszego rozumowania. Arystoteles buduje teorię sylogizmu wnioskowania pośredniego.

Polityczny aspekt filozofii Arystotelesa- sformułował teorię, że człowiek jest istotą nawet zwierzęciem społecznym. Był pierwszym krytykiem demokracji, był realistą w ocenie. Mówił, że nie ma ustroju doskonałego. Lepsze ustroje według niego - monarchia, arystokracja; gorsze- demokracja, tyrania, oligarchia. Jego śmierć jest równorzędna z końcem filozofii starożytnej. Zatracają się zainteresowania ontologiczne, a rosną praktyczne zainteresowania.

Poza filozofią Arystoteles zajmował się również biologią, logiką, psychologią, etyką i polityką. Stworzył wiele teorii i metod naukowych, które wywarły ogromny wpływ na dalszy rozwój nauki. Arystoteles bywa nazywany ojcem nauki.

Szkoła cyników- Diogenes z Synopy (odnosił się z pogardą do Platona). Bohater wieku anegdot powtarzających przez wielu. Mówili, że nauka Platona to strata czasu. Mówił, że człowiek to istota dwunożna ale nieopierzona. Nie popierali tego. Diogenez poprosił o wsparcie człowieka, który nie cieszył się poważaniem, a dał mu pieniądze, gdyby potrafił go przekonać.

Kosmopolityzm - Diogenes jest autorem tego terminu oznacza obywatel świata. Szkoła czynników nie była najważniejsza. Ważniejsza była szkoła stoicka i epikurejska. Stoicy i epikurejczycy interesują się problemami etycznymi. Różnice między nimi są subtelne.

Stoicy żyli zgodnie z naturą, rozumnie, szczęśliwie, dobrem jest to co służy zachowaniu człowieka, co jest zgodne z rozumem. Całą filozofię porównują do jajka (logika stanowi skorupkę, broniącą od szkody zewnętrznej, mniej ważna fizyka to białko, a ważna etyka to żółtko). Idea predyscynacji- człowiek jest przeznaczony do czegoś i opatrzności bożej. Tworzą kosmopolityzm i bohaterstwo wszystkich ludzi. Uważali, że należy dopuszczać się samobójstwa w chorobie lub gdy człowiek jest w podeszłym wieku. Kleantes z Asos ten postulat wprowadził.

Epikureizm- filozofia, która nawiązuje do hedonizmu- termin grecki „hedone”- przyjemność. Szczęście utożsamione jest z doznaniem przyjemności a nieszczęście z doznaniem cierpień („Społeczeństwo twarde i jego wrogowie - książka). Chodzi im o życie jako całość. Ideałem jest spokój umysłu, żeby wnieść się ponad strach i pożądanie. Lepiej mniej potrzebować niż więcej posiadać. Cenili życie społeczne, uważali, że jest koniecznością.

Sceptycyzm- to filozofia, która kwestionuje możliwości wiedzy, poznania. Znany jest Karneads, żył w II wieku prze Chrystusem. Korneades w 155 r. prze Chrystusem udał się do Rzymu i wykonał manewr (robić zamęt w głowie, bo wtedy człowiek dopiero zaczyna myśleć). W Rzymie poproszono go o wygłoszenie wykładu. Pierwszego dnia powiedział, Ze wszystkie problemu można rozwiązać jest to filozofia która nadaje ludzkiemu życiu sens. Na drugi dzień powiedział, że filozofia nie rozwiązuje żadnych problemów. Jest przekonany, że nigdy nie możemy osiągnąć pewności w nauce, tylko prawdopodobieństwo:

• wyilozowania

• oparte na innym prawdopodobieństwie

• oparte na różnych prawdopodobieństwach, należy wstrzymać się od sądów , pojęcie „wstrzymanie się od sądów”

• greckie epoce, punkt wyjścia Edmunda, współczesny filozof

6. Średniowieczna filozofia

Średniowiecze w filozofii wyłania się przed chrześcijaństwem. Pojawia się w filozofii myśl o Bogu. Pojawia się różnica w rozumowaniu na temat Boga, filozofowie zaczynają od Boga. Pojawia się różnica w rozumowaniu na temat Boga, filozofowie zaczynają od Boga. Punktem wyjścia jest Bóg. Narzędziem poznania jest intuicja, jest wsparta oświeceniem przez bóstwo. Bóg istota odległa od świata, problemem staje się to, jak w ogóle mógł go stworzyć. Świat pojęty jest jako coś gorszego, jako najniższy szczebel bytu. Zmienia się pojęcie filozofii. Celem filozofii jest zbawienie duszy, powrót tej duszy do bóstwa. Ta filozofia jest różna od filozofii starożytnej. Mamy do czynienia z wyraźnym oddzieleniem filozofii i religii. Źródłem filozofii jest Platon, inaczej niż interpretował go Arystoteles oraz religia wschodu- dotarła do Egiptu z Indii. Ta filozofia nosi nazwę neoplatonizmu- nawiązuje do intuicjonistycznego interpretowania Platona (intuicjonistyczna interpretacja Platona). Platońskie idee są myślami Boga. Filozofia ta rozpoczyna się od Boga. U tego Boga podkreśla się jego transledencję- od łaciny „transcendo”- przekracza. Fakt że Bóg jest wyniesiony ponad świat, ponad wszystkie pojęcia, wszystko co możemy powiedzieć o Bogu jest fałszywe. Bóg jest czystą jednością. Jest nieokreślony w skutek braku jakichkolwiek ograniczeń. Bogu nie można przypisywać nawet myśli i woli. Bóg nie jest też osobą. Na gruncie neoplatonizmu powstaje teologia apotafotyczna- negatywna można powiedzieć, czym Bóg nie jest nie można powiedzieć czym jest. Chodzi o negatywne odrzucenie w Bogu wielości i zła. O Bogu wiemy tyle, że jest czymś zupełnie innym niż wszystko, co zna. Jest nieskończoną dobrocią. Pragnie się wylewać na zewnątrz. Slogan dobro jest tym , co chce świat jest zły. Proces powstawania świata na gruncie jest procesem emanacji. Bóg emanuje z siebie dobrem i w ten sposób powstają kolejne hierarchie bytu. Pierwsza hipoteza (jest wyamanowana z Boga, odpowiednik Boga chrześcijańskiego) umysł. Nie Bóg a umysł tworzy kolejną hipotezę, którą jest dusza. To odpowiednik całego świata psychicznego. Dusza- dusz świata rodzi z siebie kolejną duszę i ta druga jest źródłem dusz występujących w świecie dusz jednostkowych. Te dusze jednostkowe łączą się z materią tworząc świat, który znamy. Pojawia się rozróżnienie, które pozostaje do dziś w myśleniu ludzkim- materia jest marnym cieniem bytu i duszy pochodzi z materii. Ten pogląd jest ważny do dzisiaj. Chrześcijaństwo jest religią, która zabrania bogacić się. Piękno jest w umiarze. Manichejczycy twierdzą, że jest dwóch Bogów. W 529 r. po Chrystusie cesarz skonfiskował zawartość Akademii Platońskiej w Atenach i zabrania nauczania filozofii. Filozofia starożytna umarła wcześnie. Nie ma przejścia między filozofią starożytną a średniowieczną. Źle zinterpretowana religia musiała wypaść z chrześcijaństwa średniowieczu doceniamy rolę Arystotelesa. Jego filozofia znana była w Europie w XIII wieku, wcześniej jej nie znano tylko z komentarzy arabskich. Na pierwszy plan wysuwa się filozofia mistyczna związana z religia. Tomasz z Akwinu jako jeden z pierwszych ludzi w średniowieczu znał oryginalne dzieła Arystotelesa. Filozofia średniowieczna korzysta z dorobku starożytności.

Filozofia średniowiecza rozpoczęła się wraz z upadkiem cesarstwa rzymskiego (1476) i trwała do wieku XV. Początek dotyczy Kasjo dera a koniec Wilhelm Okka. Kasjo der w 540 r. opuszcza dwór cesarski i udaje się do klasztoru ( z podrudykcji władzy świeckiej przechodzi podrudykcję władzy kościelnej). Natomiast Wilhelm Okka w 1328 r. ucieka od papieża Jana XXII i znajduje schronienie na dworze Ludwiga Bawarskiego. W średniowieczu pojawia się problem chrześcijaństwa jest to bowiem filozofia chrześcijańska. Wnosi pojęcie Boga stwórcy uważa stworzenie jako skutek nakazu Boga, wyraża światopogląd teocentryczny ( neoplatonizm rzeczy, powstają, wyłaniają się z Boga). Korzysta z dorobku filozofii starożytnej ale korzysta z filozofii. Filozofia średniowieczna jest tworzona przez duchownych i pisana po łacinie. Jest to filozofia racjonalistyczna wyraża wiarę w moc rozumu jest bardzo bezosobowa (chrześcijanie nie muszą wyjaśniać zagadki świata chodzi o to aby to uzasadnić).

Osobliwym zjawiskiem jest scholastyka czyli filozofia szkolna pojawiła się w XI trwała przez cały wiek XII i ewentualnie w wieku XIII. Utożsamiana z metodą scholastyczną traktowała prawdę objawioną rozumowo i przez to chciała uzyskać wgląd w treść wiary jest on potrzebny aby w sposób syntetyczny okazać prawdę o zbawieniu i odrzucać prawdę przeciwko objawieniu nie chce niczego odkrywać ale uzasadniać. Kładzie nacisk na logikę Arystoteles oraz zasadę wierzę aby zrozumieć, Tak i Nie (Piotr Abelart). Nie tylko treść wiary ale jest objawiona. A poznawać to odzwierciedlać w języku rzeczywistość boską. Istnieje jedna prawda i jeden właściwy system poznanie jest metodą konfrontacji wypowiedzi poszczególnych autorytetów w tej samej kwestii i próba uzgodnienie tych wypowiedzi (opanowali sztukę dyskusji mogli uzasadniać każdą teorię).

Scholastyka i filozofia scholastyczna zakłada osobliwy sposób szkolenia. Średniowieczne uniwersytety były skonstruowane na zasadzie wykładów i dyskusji (na tematy dowolne i tematy zadane). Scholastyka zakłada rozwój uniwersytetów. Do stylu scholastycznego myślenia należy ciągłe cytowanie autorytetów, styl pozbawiony retoryki, mówi o etyce, nakazach, człowiek musi być posłuszny Bogu. Na rozwój myśli scholastycznej, która swoje apogeum przeżywa w XIII w. Miały wpływ napływu oryginalnych myśli greckich, powstanie uniwersytetów i powstanie zakonów żebraczych.

Filozofia scholastyczna dzieli się na okresy:

• patrystyczny (od pate - ojciec, pyta o relację między rozumem a wiarą okres w którym żyje Aureliusz wywarł na myśli średniowiecznej taki wpływ jak Platon na całą filozofię.

• Przed scholastyczny (od VI - VIII upadek kultury w Europie, kultura z powrotem wraca do europy z Anglii a w XII w. Arabowie wprowadzają kulturę do Hiszpanii).

• Okres XIII w. W którym działają wielcy myśliciele przede wszystkim św. Bonawentura, Tomasz z Akwinu, Bun Dunszkop po tym okresie następuje upadek średniowiecza

Manacheizm głosił że mamy metafizyczny ład występuje w świecie dobro i zło a w kosmosie działa z dwa bogowie światło i ciemność a w człowieku są dwie dusze pochodzące od tych bogów. Tej filozofii przeciwstawia się filozofia pochodząca od św. Augustyna.

Augustyn to platonik ale i filozof chrześcijański interpretujący Platona jak Plotem. Monoteizm przekonywał o istnieniu wolności woli, stworzeniu świata z niczego, myśl o odkupieniu i zbawieniu jest na tyle ważna że walczy z sceptycyzmem trzeba wykazać że potrafimy poznać prawdę przygotować podstawy do rozwoju chrześcijaństwa. Głównym tematem filozofii augustowskiej jest Bóg uzasadnia jego istnienie. Dowód augustowski opiera się na stwierdzeniu że skoro istnieje prawda to musi istnieć coś co prawdę funduje. Bóg jest jeden i jest osobą wszystko co istnieje po za Bogiem jest odbiciem bożej doskonałości i pochodzi od Boga. Augustyn głosił że stworzenie jest wolnym aktem stworzenia Boga. Augustyn wyraża też idee. Bóg nie ingeruje we wszystko ale jednocześnie bóg rządzi światem w ten sposób że są zalążki dobra (optymista). Człowiek składa się z duszy i ciała. Dusza wskazana w kontekście poznania nie jest w stanie sama w sobie poznać prawdy stąd konieczność boskiej interwencji i pojęta jest jako światło w każdym poznaniu inducjonalizmu nosi nazwę i oznacza oświecać (Bóg oświeca każdego). Augustyn uważał że wola posiada prymat nad rozumem jednocześnie tworzy koncepcję wolności woli. Bóg determinuje (teologiczny jest, telos- cel) ludzką wolę ale ta pomimo tego pozostaje wolna. Determinizm boski jest celowościowy polega na tym że Bóg działa na duszę jako cel pociągający ją ku sobie. Drugim nie zwykle ważnym elementem wolności woli u Augustyna jest to co nazywamy negatywną koncepcją zła polega na tym że jest przeciwieństwem koncepcji menachejskiej nie ma zła w świecie zło jest brakiem dobra. Celem człowieka jest szczęście i to szczęście można osiągnąć po przez zjednoczenie z Bogiem czyli pełnienie dobra.

Okres przed scholastyczny mamy odczynienia z upadkiem kultury „ciemne średniowiecze” w pierwszej połowie istnieje tylko barbarzyństwo nic nie rodzi się na gruncie filozofii antycznej w IX w. Oświecony władca rodzi się z dynastii Karolingów. Dwunasty wiek to wiek nowej cywilizacji filozofia podąża śladem kultury. W IX w. Arabowie znają całą filozofię antyczną po zdobyciu półwyspu iberyjskiego uczą filozofii Hiszpan. Do największych filozofów arabskich zalicz się Abiceuna w IX i X w. Oraz Awerrolesa XII w. (komentator większości dzieł Arystotelesa).

W XI w. działa dwóch myślicieli Amzel i Abelart.

Amzel uznawany jest za ojca scholastyki. Filozofia Amzela wyrasta ze sporu dialektyków i anty dialektyków którzy kłócili się jak zastosować dialektykę do wiary (filozofia służebnica teologii). Chrześcijaństwo ma dwa źródła wiedzy. Powinna być wiara gdyż ona powinna być darem. Amzel formułuje zasadę: wierzy się po to aby zrozumieć. Zrozumienie wiary zakłada wiarę istoty scholastyki: wiara poszukująca zrozumienia.

Amzel jest znany jako autor dwóch dowodów na istnienie Boga:

1. Głosi iż w rzeczach istnieje dobro w różnym stopniu uzasadnione jest tym że uczestniczą one w pewnej zasadzie. Tą zasadą jest Bóg który jest dobrem najwyższym.

2. Amzeliański dowód który nie odwołuje się do świata myśli. Posiada pojęcie istoty najdoskonalszej istnieje ona w naszym umyśle ( w rzeczywistości w umyśle) jeśli by istniała tylko w umyśle nie była by najdoskonalsza dlatego musi istnieć w rzeczywistości posiadać istnienie.

Amzel uważany jest za ojca scholastyki.

Piotr Aberall jest twórcą metody scholastycznej „TAK I NIE „ porównanie autorytetów i daje własna odpowiedź, jest wyznawcą arystotelizmu ale go modyfikuje jest głównym etykiem XII w. wskazuje na fakt że w życiu człowieka odgrywa rolę sumienie jest etyczną miarą czynu.

Siła metody scholastycznej polega na tym że:

• wiara pojmowana jest racjonalistycznie

• rozum może obuć się bez wiary ale wiara nie może obyć się bez rozumu

Arabowie znali dzieła filozofii starożytnej ale popełnili błąd uznając za dzieła Arystotelesa „ Teologie Arystotelesa” to był wypis z dzieła Platona i „Księgę o przyczynach” która pochodzi ze szkoły neoplatońskiej (Proklos). W ten to sposób arabowie wpuścili w obieg mieszaninę arystotelizmu i neoplatonizmu.

XIII w. zaczyna się w filozofii od ostrzeżeń płynących od strony kościoła (poznano doktryny arabskie i próbowało je uzgodnić z chrześcijańskimi i to naraziło myślicieli na trudności). Pierwsze ostrzeżenie miało miejsce w 1215 r. drugie w 1228 r.(potępiono 219 tez) a trzecie w 1319 r. Dawid z Divant przyjmuje zasady Arystotelesa bytu co wspólne wszystkim bytom. Dawid uważał że tym co wiąże wszystkie byty jest materia Bóg też jest materialny i rezultatem jest potępienie nauki Dawida w 1210 r. Pięć lat później synod paryski wprowadził zakaz nauczania pism przyrodniczych i metafizycznych. Z nauk Arystotelesa można było tylko uczyć logiki i etyki. 1228 r. na lokalne potępienie wysunięte ze strony papież Grzegorza IX ostrzeżenie pod adresem teologii paryskiej by nauczali teologii wolnej od wiedzy doczesnej bez domieszki wymysłów filozofii było to nie wykonalne.

Zigen z Brawanta jest myślicielem który podpiera się autorytetem Awerolizmu (jest jego komentatorem). Awerolizm był bardzo rozpowszechniony i awerolizm podtrzymał Tomasz z Akwinu powiada że Bóg emanuje jeden był ten emanuje inny, negujr możliwość poznania rzeczy przez Boga jeśli Bóg nie poznaje rzeczy zostaje podważona idea opatrzności.

Zigel odrzuca stworzenie z niczego powiada że świat jest wieczny. Ponieważ emanuje musi być przemyślany logicznie.

7. Święty Tomasz z Akwinu

Św. Tomasz z Akwinu (ok. 1225-1274) żył we Włoszech, był dominikaninem, teologiem. Żył w okresie rozwoju scholastyki w filozofii średniowiecznej. Reprezentował klasyczny typ myśliciela, cały wysiłek skierował ku nauce, reprezentował ideał naukowej beznamiętności w czystej formie. Najbardziej znane są 3 jego wielkie dzieła:

1. Komentarz do Sentencji Piotra Lombarda

2. „Suma filozoficzna” - przeciw poganom (filozoficzna obrona wiary)

3. „Suma teologiczna” - główne dzieło pisane do końca życia i niedokończone przez autora

Napisał komentarz niemal do wszystkich dzieł Arystotelesa, pisał komentarze biblijne, napisał monografie m.in. „O bycie i istocie”, pisał o kwestiach typu prawda, dusze itp.

Pod względem postawy metodycznej jest filozofem typu arystotelesowskiego, jest racjonalista, który głosi konieczność oparcia się na doświadczeniu. Jest przekonany, ze umiar panuje we wszystkich rzeczach, że harmonia panuje w poglądzie na świat jako całość i że nie ma sprzeczności pomiędzy wiara a rozumem. Był teologiem a mimo tego rozgraniczenie między wiara a filozofią jest zawsze jasno przeprowadzone. Według ś. Tomasza człowieku nie jest znany bezpośrednia ani Bóg, ani dusza, ani istota rzeczy materialnych, ani żadne prawdy ogólne, a jedynie rzeczy jednostkowe. One więc stanowią punkt wyjścia dla wszelkiego poznania. Wyraził również pogląd zasadniczej różnicy między Bogiem a stworzeniem. Bóg jest bytem koniecznym i niezależnym, stworzenie zaś jest bytem przypadkowym i zależnym. Stąd tez bóg jest bytem prostym- nie składa się z istoty i istnienia, a stworzenie złożonym - składa się z istoty i istnienia.

W każdym bycie należy rozróżnić istotne cechy przypadłości, Bóg nie spełnia tego warunku, bo nie posiada przypadłości.

Wszelkie przedmioty materialne są złożone z formy i materii. Materia powoduje wielość bytów. Różnica miedzy światem duchowym a cielesnym - cielesny składa się z formy i materii, a duchowy (Bóg, anioł) zaś z samej tylko formy.

Według św. Tomasza istnienie Boga nie jest prawdą oczywistą, ale wymaga dowodu. Dowód istnienia Boga powinno oprzeć się na doświadczeniu. Tomasz podał pięc dowodów istnienia Boga- „Drogi prowadzące do Boga”

1. Z istnienia ruchu

2. Z niesamoistności świata

3. Z przypadkowości rzeczy

4. Z istnienia istot o różnej doskonałości

5. Z powszechnej celowości przyrody

Stwierdza, że Bóg jest bytem pozaczasowym i poza przestrzennym, i w tym znaczeniu jest wieczny. Bóg aktem dobrej woli stworzył świat, który jest kopią boskiej myśli.

Tomasz z Akwinu jest intelektualista tzn. umysł stawia na pierwszym miejscu. Bóg może być nazwany czystym rozumem. Rzeczy są bo Bóg je poznaje, a wola jest druga stroną procesu poznawczego.

8. Filozofia nowożytna

Filozofia nowożytna- wiąże się z II polową XV w. a tak naprawdę od XVII w. Kiedy pojawia się walki myśliciel Kartezjusz i twa do początku XX w.

Filozofem nowożytnym o podstawowym znaczeniu jest Immanuel kant, który inicjuje problematykę filozofii współczesnej.

Koniec filozofii nowożytnej a początek współczesnej wiąże się z wydaniem w 1900-1901 r. przez Edmunda Husserla książki pt. „Badania logiczne” przyjmuje się również że filozofia nowożytna skończyła się w roku 1831 czyli w momencie śmierci Hegla filozofa który zamknął w ramach pewnego systemu całą dotychczasową filozofie.

Filozofia nowożytna pojawia się w raz z nowożytną nauką. Zmienia się paradygmat czyli model rozumienia nauki i w związku z tym zmienia się również filozofia, w której doniosła rola przypada przyrodoznawstwu, a ściślej temu, co nazywamy fizyką matematyczną.

Filozofia koncentruje się na zagadnieniu własnej metody - to przedmiot głównego zainteresowania filozofii od czasów Kartezjusza (poprzez Kanta, Husserla) do dziś.

Filozofia klasyczna opisuje rzeczywistość w pojęciach ogólnych. Kartezjusz i Kant zastanawia się jak filozofia powinna być skonstruowana i jak w ogóle powinno być skonstruowane nasze poznanie żebyśmy mogli poznawać rzeczywistość.

Przedmiotem zainteresowania filozofii nie jest już rzeczywistość czy podmiot, ale nauka i fakt nauki w ogóle.

Filozofia nowożytna Kartezjusza Kanta jest bardziej klasyczna. Filozofia ta zajmuje się metodą, która powinna doprowadzić do prawdziwego ujęcia rzeczywistości i tym, co ich łączy jest przekonanie: „żeby poznać świat, musimy dokonać analizy ludzkiego umysłu”.

Innymi słowy: analiza ludzkiego umysłu musi wyprzeć poznanie świata, a wzorem dla filozofii staje się poznanie matematyczne. Żeby poznawać trzeba próbować znaleźć ostateczne i niewątpliwe zasady, na których można ta filozofię oprzeć. Zmienia się tutaj również rozumienie prawdy, która rozumiana jest jako jasność i wyraźność pojęć.

Kartezjusz jest filozofem który w zupełnie nowy, dotychczas niespotykany sposób stawia problematykę filozoficzna.

Do tego nawiązuje Kant (ale nie wprost) a na Kanta nawiązuje wprost twórca prawa analogii, a więc w filozofii, która jest dominująca w XX w. (np. Ksiądz prof. Tischner).

Kartezjusz myśliciel który po raz pierwszy stawia świadome pytanie o metodę, która ma na celu przezwyciężenie sceptycyzmu.

Sceptycyzm będzie mówić ze niemożliwe jest poznanie rzeczywistości z różnych powodów, stąd sceptycyzm będzie zawsze pewne rzeczy ........ filozoficznym, jako pewnego rodzaju kontrpropozycję, w której pojawia się propozycja rysu rzeczywistości (uda się albo się nie uda), neguje się możliwość znalezienia kryterium prawdy.

Kartezjusz wbrew tej tezie takie kryterium znalazł i źródłem takiego pojęcia prawdy jest oczywistość sądu. Ta oczywistość znalazła swoje podstawy w słynnym twierdzeniu Kartezjusza „Myślę więc jestem”- jest to punkt wyjścia filozofii Kartezjusza, ale nie stanowi ono punktu wyjścia w tym sensie, że Kartezjusz doznał jakiegoś olśnienia i stwierdza „myślę wiec jestem”, ale stanowi ono rezultat refleksji nad samym aktem wątpienia. Innymi słowy Kartezjusz zaczyna od wątpienia po to, aby znaleźć to, co niewątpliwie pewne.

Gdy szuka tego, co niewątpliwe pewne, dochodzi do przekonania, że każde wątpienie zakłada coś, co pewne, a więc zakłada istnienie wątpiącego podmiotu „ja”. Tym co jest mi dane w sposób niewątpliwy jest istnienie mojego własnego wątpienia, a więc moje własne istnienie. Pojawia się cały problem istnienia rzeczywistości zewnętrznej poza moją świadomością (np. w półśnie zastanawiamy się, czy coś słyszymy naprawdę, czy nam się to tylko wydaje).

`Zmysły mogą nas mylić” powiada Kartezjusz (np. płynąc łódką wydaje się, że brzeg jest bliżej niż w rzeczywistości). „myślę wiec jestem”. Pewnym jest że skoro myślę, to jestem ale jak jestem. Jestem jako substancja myśląca, a to znaczy że pojawia się problem istnienia całej substancji cielesnej. I skoro „myślę wiec jestem” jest aksjomatem niewzruszonej wiedzy, to problem istnienia całej substancji cielesnej nie jest już dla Kartezjusza taki oczywisty. Istnienie świata zewnętrznego nie jest tak pewne jak istnienie mojej świadomości, inaczej: świadomość negatywnego myślenia nie gwarantuje prawdziwości mojego doznania. Kartezjusz odwołuje się do wybiegu: istnieje jeden przedmiot, który aczkolwiek z zewnątrz poznajemy z równą pewnością jako własne istnienie- jest to Bóg. Innymi słowy Bóg jest idealną droga do ludzkiego istnienia.

Dzięki temu ze istnieje Bóg zawsze poznanie rzeczywistości zmysłowej jest prawdziwe. Bóg w filozofii Kartezjusza spełnia funkcję gwaranta prawdziwości naszego poznania, ale Bóg spełnia rolę instrumentalna przy pomocy którego jest możliwe poznanie rzeczywistości . jedyną możliwą podstawą naukowego uznania świata nie mogą być poznania zmysłowe, ale tworzy czysto intelektualne. Filozofia jest nauką (bo to ona ją stworzyła) i czymś więcej niż nauką (bo daje początek nauce, daje społeczne podstawy).

Wzorem dla filozofii w momencie, gdy poszukujemy jednej uniwersalnej logiki jest aktualny stan nauki. Inny w czasach Kartezjusza, inny dzisiaj. Ale nie wiemy, jaki stan nauki będzie za sto lat, wiec poszukiwanie uniwersalnej logiki jest zadaniem bez końca. Stad właściwym określeniem filozofii jest to, że ona jest nieustannie w drodze (tak jak człowiek).

Filozofia Kartezjusza stwarza podstawy pod całą późniejszą filozofię i współczesną filozofię. W ramach całego nurtu kartezjańskiego wytworzyła się szkoła filozoficzna, zwana okazjonalizmem, Kartezjusz buduje swoja filozofię o substancji myślącej i substancji cielesnej, czyli dwa rodzaje substancji: dusza i ciało.

Pierwszy problem polega na tym, ze nie ma możliwości przejścia pomiędzy jedna a drugą substancja a te substancje nie oddziaływuja na siebie. Stąd wniosek, ze człowiek jest automatem. Nazwa okazjonalimu pochodzi stąd, ze wplątano w to Pana Boga twierdząc, iż jeśli człowiek chce coś zrobić, to właśnie on działa przy okazji tego chcenia człowieka.

Drugi problem to problem Pascala. Pascal to znany myśliciel, który wprowadza do filozofii rozróżnienie pomiędzy porządkiem rozumu a porządkiem serca. Jest to ważne, bo Pascal jest ofiarą systemu kartezjańskiego, był zwolennikiem matematycznej metody Kartezjusza, ale doszedł do słusznego przekonania, że przy pomocy tej metody nie można ująć tego, co dla człowieka najważniejsze mianowicie Boga. Wprowadził rozróżnienie serca i rozumu i zwykł podwiać tak „ Serce ma swoje racje, których rozum nie zna”.

9. Immanuel Kant

Immanuel Kant (1724-1804) - wybitny filozof radziecki, pochodzący z Królewca (Prusy) poprawnie najwybitniejszy myśliciel niemiecki doby Oświecenia.

Kant to nie był stary, zasuszony facet, ale największy bawidamek, mistrz bilarda w swoich czasach. Jego filozofia jest filozofią krytyczną.

1770 r. napisał rozprawę habilitacyjną „O świecie zmysłowym” miał wtedy 46 lat

1781 r. opublikowano jego książkę „krytyka czystego rozumu” (zamierzał napisać to w 3 miesiące, które trwały 11 lat).

Kanta interesują ważne problemy, stawia pytania:

1. Jak możemy w sposób niewątpliwie pewny i ostateczny uzasadnić podstawy wiedzy o przyrodzie? Pyta o zasadę przyczynowości, która została zakwestionowana przez angielskiego sceptyka i filozofa oświecania Davida Hiuma.

2. Jak przy pomocy takiej wiedzy o przyrodzie możemy zbudować system wiedzy?

3. W jaki sposób możliwa jest metafizyka jako nauka?

Zanim do tego doszło Kant zajął się wcześniej analizą zdań, twierdzeń, sądów i podzielił je na dwa typy:

1. Sądy analityczne są to sądy, które kompletnie nic nie wnoszą do naszej wiedzy, np. Jan Kowalski jest Janem Kowalskim lub Czerwone auto jest czerwonym autem.

2. Sądy syntetyczne są to sądy które naszą wiedzę rozszerzają np. 7+5=12

• sądy aprioryczne (a priori) są to sady, które są niezależne od wszelkiego doświadczenia, istnieją przed doświadczeniem np. prawo ciążenia w starożytności istniało, ale nie było poznane, czyli ma charakter aprioryczny. Czymś innym jest poznanie tego prawa, a czymś innym jest jego obowiązywanie, ono istnieje przed wszelkimi doświadczeniami w porządku logicznym, tzn. że ono zawsze obowiązywało niezależnie od tego, kiedy zostało poznane i sformułowane (tak samo było z Ameryką).

• sądy aposterioryczne (a posteriori) są to sądy, które mają ważność tylko na podstawie doświadczenia

Sądy analityczne są zawsze a priori, a sądy syntetyczne są i a priori i a posteriori. Kant powiada „prawdziwa wiedza zawarta jest w sądach syntetycznych a priori, dlatego że sąd naukowy musi być sądem ogólnym i koniecznym. Sąd naukowy to np. Każde miasto przemysłowe jest brzydkim miastem (np. Katowice). Kant dokonuje analizy sądów dochodzi do przekonania, że to pytanie „Jak jest możliwa metafizyka jako nauka?” w odniesieniu do sądów powinno brzmieć „Jak są możliwe sady syntetyczne a priori?”. Tutaj takim najbardziej wątpliwym terminem w całym zdaniu dotyczącym tego, czego Kant poszukuje jest wbrew pozorom słówko „jak” ponieważ cała późniejsza aktywność skierowana przeciwko Kantowi w dużej mierze dokonuje przeformułowania tego pytania i będzie próbował odpowiedzieć na pytanie ”Czy są możliwe syntetyczne sady a priori?”. Spór o to trwa do dzisiaj. Opiera się na tych przypadkach cała problematyka poznania, ponieważ sądy syntetyczne a priori występują w matematyce, w matematycznym przyrodoznawstwie, a w czystym przyrodoznawstwie posługujemy się kategoriami czystego rozumu. Kant w związku z tym dokonuje z analizy całego poznania. Jak to się dzieje, ze poznajemy, jak poznajemy dlaczego poznajemy.

Poznanie naukowe metafizyczne:

1. Poznanie przez zmysły- nosi nazwę estetyki transcendentalnej
   Estetyka nauka o dziel sztuki, filozoficzna teoria o dziejach sztuki
   Estetyka transcendentalna nauka zajmującą się zmysłowością, etymologicznie rzecz ujmując jest teorią spostrzeżenia

2. Poznanie przez myślenia (poznanie naukowe)

• poznanie przez intelekt (analityka transcendentalna

• poznanie przez myślenia (dialektyka transcendentalna)

Pytanie „Jak jest możliwa metafizyka” znajduje swoja wstępną odpowiedź w schemacie dlatego że to co kant nazywa estetyką transcendentalną i analityka transcendentalną to jest poznanie naukowe. Natomiast metafizyka to jest dialektyka transcendentalna Kant wskazuje, że nasze poznanie polega na porządkowaniu danych wrażeniowych na poziomie poznania zmysłowego - kant powiada- dysponujemy dwoma formami, które porządkujemy, w których ujmujemy poznane wyrażenia:

1. Formułą zmysłu zewnętrznego jest przestrzeń

2. Formą zmysłu wewnętrznego jest czas

Są one apriorycznymi formami, w które ujmujemy dane wyrażeniowe pochodzące ze świata zewnętrznego. Kant uważa, ze czas i przestrzeń nie są rzeczami, istnieją same w sobie, są formami naszej poglądowej świadomości. Zaś i przestrzeń nie są czymś, co pochodzi z doświadczenia ale są narzędziami wyposażonymi w strumień. Poznania dzięki któremu zmysły wprowadzają ład w chaos danych wrażeń. Kant powiada (podmiot poznający) że czas i przestrzeń są warunkami możliwości naszego poznania zmysłowego.

Czas i przestrzeń charakteryzują się:

1. Empiryczną realnością czas i przestrzeń maja zastosowanie do przedmiotów świata zmysłowego, dzięki nim ujmujemy głownie przedmioty świata zewnętrznego

2. Transcendentalna idealność - czas i przestrzeń nie mogą być rozumiane jako moje rozumienie czasu i przestrzeni tylko jako obiektywne formy poznania.

Kant pisze tak poznanie zmysłowe i intelektualne to poznanie naukowa, poznanie rozumowe to poznanie metafizyczne.

„Transcendentalnym nazywamy wszelkie poznanie, które zajmuje się w ogóle nie tylko przedmiotami ile naszym sposobem poznawania przedmiotów, o ile sposób ten ma być a priori możliwy”. Innymi sowy nie chodzi tu o przedmiot spostrzeżenia, ale o dane spostrzeżenie. Teoria czasu i przestrzeni stanowi wstęp do właściwej teorii spostrzeżenia, dlatego że wszelkie nasze poznanie dokonuje się na poziomie intelektu. Intelekt jest bowiem tylko władzą, która syntezuje wszystkie dane wyrażeniowe jedność przedmiotową. I stad Kant powiada, ze intelekt posługuje się kategoriami analogicznie do poznania zmysłowego, w którym były aprioryczne formy poznania intelektualnego, które Kant nazywa kategoriami - są one odpowiednikiem czasu i przestrzeni. Tych kategorii jest 12 u Kanta i dzięki nim do naszego poznania zostaje wprowadzony element jedności. W ten sposób powstaje przedmiot poznania. Takie rozumienie poznania nazywa Kant Przewrotem Kopernikowskim. Istota przewrotu Kopernikowskiego polega na tym, ze dotychczas przyjmowało się, iż poznanie jest odzwierciedleniem rzeczywistości, zaś Kant twierdzi, ze poznanie jest możliwe dzięki aktywności podmiotu.

Podmiot poznający tworzy przedmiot zjawiska (fenomen), jest to możliwe, ze to Ja jest wyposażone w zmysłowe formy naoczności i intelektualne formy aprioryczne (czyli kategorie). A przed tym mamy jeszcze wrażenie, bo poznanie zmysłowe polega na tym, że czas i przestrzeń porządkują ten chaos danych wrażeń.

Na samym początku jest X- stanowi bardzo ważny element filozofii Kanta, rzecz sama w sobie. Cały problem a Kantem polega na tym, czy ta rzecz sama w sobie sinieje czy nie dlatego, że kant mówi o dwóch rodzajach oglądania:

• oglądanie pierwotne

• oglądanie wtórne

Istnieje świat rzeczy samych w sobie, ale ten świat jest nie poznawalny dlatego, że nasze oglądanie jest oglądaniem wtórnym, a nie pierwotnym, tzn. że rzeczy postrzegamy nie takimi, jakimi są, ale takimi, jakie nam się jawią. Kategorie czystego intelektu wyznaczają granice naszego doświadczenia, poza które wyjść nie można, czyli powiedzieć w sposób naukowo czymś, co leży poza tymi kategoriami. Taka jest struktura naszego umysłu i dlatego rzeczy jawią się takie, jakie są. Nasze widzenie świata jest uwarunkowane strukturą naszego umysłu.

Nie istnieje poznanie czysto rozumowe, ponieważ rozum nie dysponuje kategoriami, a jednocześnie Kant uważa, ze istnieje naturalna skłonności do tego, żeby przekraczać granice możliwego doświadczenia i dokonuje się to w metafizyce. Innymi słowy: Kant pytając o poznanie rozumowe pyta, co wiemy o tym, co leży poza granica możliwego doświadczenia, ponieważ nie możemy mieć wiedzy pełnej i pewnej na temat następujących obszarów, które Kanta interesują:

1. Psychologii racjonalnej (np. wiedzy na temat duszy w sposób naukowy)

2. Kosmonologii racjonalnej (wiedzy o całości wszechświata)

3. Teologii racjonalnej (nauki o Bogu)

Te trzy idee (dusza, świat i Bóg) to idee regulatywne, wokół których skonstruowany jest świat.

W kosmonologii racjonalnej Kanta pojawiają się tzw. antynomie - paralogizmy czystego rozumu, składającego się z tezy i antytezy. Tych antynomii jest 4. Polega to na tym, że mamy tezę i antytezę, ale ani teza, ani antyteza nie jest możliwa do udowodnienia.

Najważniejsza jest trzecia antynomia, bo podejmuje problem wolności:

Teza - istnieje w świecie wolność

Antyteza - nie ma w świecie wolności, a wszystko w świecie dzieje się zgodnie z prawami przyrody.

Wskazuje na wady problemu wolności, gdyż:

1. Kant jest historykiem filozofii, jest pierwszym myślicielem, który problem wolności rozważył niezależnie od religii

2. Kant pokazuje niemożliwość dowodu wolności, jest tym czego udowodnić nie możemy np. dzieci chodząc do szkoły- czy czują się wolne).

10. Edmund Husserl

Edmund Husserl (Fenomenologia Husserla) (1859-1938) - Niemiec, Austriak, urodził się na Morawach. W 1938 r. zmarł pozostawiając notatki w ilości 40 tyś kartek zapisanych stenograficzni (typ analityki).

Od 1950 r. w archiwum Husserla, które znajduje się w Uniwersytecie Katolickim w Belgii policzono, ze na podstawie tych kartek ukaże się ok. 270 tomów, tzw. husseriali, a ukazało się dotychczas 39.

W 1929 r. Husserl został zaproszony do Paryża, wygłosił tam dwa dwugodzinne wykłady, które nazwa „Medytacjami Kartezjańskimi”. Francuzi poprosili go by udostępnił im tekst tych wykładów, żeby mogli je przetłumaczyć na język francuski i opublikować. Husserl się zgodził i dwa lata później ( w 1931 r. ) ukazały się „Medytacje Kartezjańskie” po francusku. Natomiast po niemiecku nie ukazały się za życia Husserla w ogóle, ponieważ nie zgodził się nigdy na ich publikację. Ukazały się dopiero po jego śmierci w 1950 r. jako I tom tej serii Husseriali (spuścizny filozoficznej Husserla).

Zatem pierwszy problem jaki się pojawił, jeśli chodzi o filozofię Husserla to jest właśnie jego spuścizna.

Drugą sprawą jest to, ze za życia opublikował bardzo niewiele 6 książek

Trzecia sprawą jest to, że kiedy mówimy o kierunku filozoficznym, który stworzył (fenomenologia), to musimy wziąć pod uwagę fakt, że jest to termin wieloznaczny. Husserl nie jest pierwszym filozofem, który używa terminu „fenomenologia”. Już w 1807 r. Hegel wydał książkę pt. Fenomenologia ducha”.

Odmienność Husserla polega na tym, że dla niego Fenomenologia oznacza pewną dokładnie określoną zdeterminowaną metodę postępowania filozoficznego.

Znaczenie fenomenologii:

1. Fenomenologia - specyficzny sposób podejścia do zagadnień filozoficznych

2. Fenomenologia - dział wiedzy, system teorii stanowiący rezultat fenomenologicznego badania rzeczywistości

3. Fenomenologia - szkoła filozoficzna, którą Husserl założył w Getyndze, gdzie wykładał wielokrotnie, a w 1916 r. ta szkoła przeniosła się do Fryburga.

4. Fenomenologia - nurt filozoficzny związany z tą szkołą, ponieważ to tego nurtu należeli przedstawiciele rożnych kierunków filozoficznych, którzy od Husserla przyjęli tylko I metodę (a są cztery).

Wyróżnia się dwa okresy w życiu Husserla:

1. do 1913 r.

2. Po 1913 r.

W 1913 r. mamy do czynienia z dwoma różnymi rozumieniami fenomenologii, z dwoma różnymi Husserlami i z dwoma zasadniczo odmiennymi celami filozoficznymi.

Wiąże się to z wydaniem książki, która wielu uczniów Hussrla rozczarowała (uczniami miedzy innymi byli: Roman Ingarden - Polak i Edyta Stein), pt. „Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii księga I” zwyczajowo oznaczona jako idea 1.

Pozostałe idee 2 i 3 ukazały się po śmierci Husserla w ramach Husserologii.

W I okresie najistotniejszą rolą dla Husserla jest redukcja ejdetyczna. W II okresie pojawia się zupełnie inna problematyka, czyli metoda poszukiwania absolutnego początku ludzkiej wiedzy, czyli filozofia ma być:

1. nauka ścisłą

2. niezależna od innych nauk

3. stanowić podstawę wszystkich nauk, ma posiadać niepowątpiewalny punkt wyjścia.

Kluczem do zrozumienia tej fenomenologii (po 1913 r.) która ma być nauką absolutnego początku jest pojęcie pewności.

Istnieją dwie drogi uzasadnienia tej nauki w II rozumieniu, jako nauki ścisłej czy posiadającej porównywalny punkt wyjścia:

1. Droga kartezjańska

2. Droga kantowska

Husserl teoretycznie analizuje drogę kantowska, bo porzuca drogę kartezjańska.

Husserl do 1913 roku

W I okresie Husserl związany jest z redukcją ejdetyczną (ejdos—istota). To taka redukcja, która w rezultacie prowadzi do uchwycenia istoty rzeczy. Fenomenologię rozpoczyna od poglądu tego co dane i rozumiane jest jako nauka opisowa (uchwycić istotę rzeczy i opisać ja). Husserl przedstawia nam metodę prowadząca do uchwycenia istoty rzeczy.

Husserl powiada:

Fenomenologiczne podejście, przystąpienie do fenomenu przedmiotu poznania, do tego co dane, wymaga trojakiego zawieszenia, wyłącznie redukcji:

1. Należy wyłączyć wszystko, co subiektywne, chodzi o to, aby zająć postawę czysto obiektywną. Poznanie jest aktem o charakterze nie emocjonalnym, emocje przeszkadzają w poznaniu

2. Należy wyłączyć wszystko, co płynie z rożnego rodzaju teorii, co płynie z wiedzy zdobytej w inny sposób, tym co dochodzi do głosu ma być to, co bezpośrednio dane.

3. Należy wyłączyć wszelką tradycję tzn. że należy wyłączyć to wszystko, co inni twierdzili na temat analizowanego przedmiotu. Tutaj widać najwyraźniej, że fenomenologia jest nauką ahistoryczną, nie interesuje fenomenologii, co inni mówili na ten temat, tylko interesuje ja bezpośredni pogląd na temat tego, co dane.

Dany w ten sposób przedmiot, po wyłączeniu wszystkiego, co subiektywne, przedmiot dany źródłowo podlega dwojakiego rodzaju redukcji, przede wszystkim poza obszarem zainteresowanym pozostawiamy istnienie tego przedmiotu, zaś tym co staje się przedmiotem naszego zainteresowania jest uposażenie treściowe tzn. interesuje nas to, czym dany przedmiot jest (a nie, że jest). Z uposażenia treściowego zostaje wyłącznie to, co nieistotne zaś przedmiotem analizy jest tylko istota.

Tak rozumiana metoda fenomenologiczna stanowi ogólna metodę analizowania różnych aspektów rzeczywistości i dzięki tej ogromnej ogólności została wykorzystana w różnych dziedzinach filozofii. Pierwsze półwiecze to ogromny rozwój fenomenologii i możliwości zastosowania metody fenomenologicznej w różnych obszarach filozofii. Na podstawie metody fenomenologicznej uczeń Maks Sheller stworzył „Materialną etykę wartości” a Roman Ingarden „Fenomenologiczną koncepcję dzieła sztuki”.

Husserl po 1913 roku

Pojęcie pewności jest kluczem do II okresu Husserla. Nauka możliwa dzięki świadomości. Ostatecznym źródłem takiego faktu jak nauka może być tylko czysta subiektywność- Husserl w „Medytacjach Kartezjańskich powraca do sposobu myślenia Kartezjusza, który w rezultacie wątpienia stwierdza, że jedna prawda jest dla nas niewątpliwa: „Myślę wiec jestem” (zwrot do subiektywności Kartezjusza).

Natomiast Husserl pokazuje słabość tej drogi Kartezjusza, ponieważ kiedy chce się oprzeć na tym fundamencie absolutnym, to wówczas trzeba to zradykalizować, odpowiedzieć na pytanie, jakie są ostateczne źródła nauki.

Czysta świadomość, tzw. świadomość nie psychologiczna, świadomość nie uwikłana w różne relacje do tego świata. Czysta świadomość czyli idealny podmiot poznawczy. Opowiedz na pytanie, co to jest idealny podmiot poznawczy jest następująca na gruncie filozofii Tomasza z Akwinu, bo pierwszym atrybutem Boga jest rozum. Innymi słowy Bóg dla Tomasza jest czystm rozumem. I kiedy Husserl poszukuje czystej świadomości, to Tomasz mówi o Bogu Husserl o świadomości Transcendentalnej. Nie możemy powiedzieć jak Tale z Miletu, że jeden człowiek może ogarnąć wiedze o całym świecie - pod koniec XIV w. na wydziel medycyny paryskiej Sorbony znajdowało się 6 książek.

Świadomość transcendentalna to taka świadomość dla której nasza świadomość (indywidualna) jest egzantyfikacją tej świadomości transcendentalnej.

Husserl poszukuje pewności ale wzorem Kartezjusza wychodzi do zakwestionowania pewności ludzkiego poznania. Raz zakwestionowana pewność nigdy nie może zostać odzyskana. I to jest przekleństwo systemu Husserla, ze całe życie próbował poszukać tej pewności a skoro w punkcie wyjścia pewność kwestionuje, to jej nigdy nie znajdzie.

W czasach kiedy Husserl tworzył swoją fenomenologię to nie on uchodził za najwybitniejszego filozofa, gdy wyraźnie przegrywał z neokantystami. Natomiast teraz uważamy go za najwybitniejszego filozofa XX wieku.

11. Filozofia współczesna czyli filozofia XX wieku.

Koncepcja pozytywistyczna wyrządziła bardzo dużą szkodę dla filozofii współczesnej. Kiedy przychodzi do rozumienia filozofii współczesnej pojawia się nastepujący problem: w drugiej połowie XIX w. mamy odczynienia z tak ogromnym rozwojem nauk szczegółowych, że pojawiają się dwa zjawiska:

1. Scjentyzm (łac. Scieccia - wiedza)- czyli przesadna wiara w możliwości nauki. Scjentyści to ludzie, którzy powinni patrzeć. Nauki rozwijają się tak ogromnie że potrzeba nam jeszcze kilkunastu , kilkudziesięciu lat , żeby nauka wyjaśniła wszystkie zagadki człowieka

2. Psychologizm - wiąże się ściśle z filozofia, to zjawiska groźne, wraz z ogromnym rozwojem nauk szczegółowych miejsce przypadło psychologii. Filozofowie doszli do bardzo złego wniosku, że filozofia traci dystans do rzeczywistości i innych nauk. Filozofia powinna życz własnym życiem i nie powinna dochodzić do bzdurnych wniosków typu że filozofia traci dystans do nauk szczegółowych (druga połowa XIX w.). Spośród nauk szczegółowych najbardziej rozwija się psychologia a zatem należy zastosować metody psychologii w filozofii.

Kiedy w XX w. pojawia się Husserl i neokantyści, to głównym zadaniem filozofii ust przełamanie psychologizmu.

U progu XX w. mamy odczynienia z dwoma procesami:

1. proces funkcjonalnego różnicowania się filozofii

2. Proces wzajemnego oddalania się od siebie filozofów reprezentujących odmienne kierunki filozoficzne

3. Dotychczas czymś normalnym było to, że strony różnią się , a na początku XX w. dochodzi do takiego momentu, że cechą charakterystyczną filozofów jest sytuacja:
   Pierwsza zła polega na tym że jeden filozof nie wie, dlaczego drugi nazywa swoje zajęcie filozofią, ale jeszcze uznaje że jest do tego uprawniony (jest to związek intencji)
   Druga jeszcze gorsza polega na tym że jeden filozof nie wie dlaczego drugi nazywa swoje zajęcie filozofią i podważa to (brak związku intencji)

Są cztery typy filozofii o zainteresowanych antropologicznych:

1. Filozofia życia głównym reprezentantem jest Fredrich Nietzsche

2. Antropologia filozoficzna XX w. filozoficzna nauka o człowieku (wiąże się z nazwiskiem Maks Sheller) chodzi o stosunek filozofii do nauk szczegółowych

3. Personalizm chrześcijański ściśle związany z doktryną społeczna kościoła tworzą go ludzie w znacznym stopniu przyczyniający się potem do takiego zjawiska w Kościele katolickim jak Sobór Watykański II. Zaczęło się od hasła „Przystosowanie” wygłoszonego przez Jana XXIII chodziło o przystosowanie się Kościoła do czasów w którym ten Kościół funkcjonuje.

Na gruncie klasycznej koncepcji filozofii każdy człowiek z racji tego, ze jest człowiekiem jest zarazem osobą, czyli każda istota ludzka jest indywidualna substancja natury rozumowej, a zatem jest osobą. Natomiast personalizm to kwestionuje: „Człowiekiem jestem, osobę się staję”. Osobowość jest tym, co należy zdobyć. Personalizm wprowadza również rozróżnienie między indywiduum a osobą indywidualista to człowiek egocentryczny, bez poczucia powołania moralnego, a osoba to ktoś, kogo personaliści postrzegają w kontekście powołania moralnego, innymi słowy osoba to opanowanie tworzenia siebie.

4. Egzystencjalizm podstawową kategoria XX w. staje się wolność. Człowiek przez całe tysiąclecia rozumiany jako istota rozumna zostaje w XIX w. Na punkcie filozofii Hesla, rozumiany jako istota samoświadoma, czyli podstawowym wyróżnikiem człowieka w XIX w. staje się świadomość, zaś w XX w. - wolność.

Korzenie egzystencjalizmu sięgają filozofii Hegla. U Hegla cały proces dziejowy jest procesem samo odsłaniania się absolutu, tzn. procesem rozwoju świata którym absolut poznaje samego siebie. W związku z tym człowiek jest nic nieznaczącym przejawem absolutu. I dlatego po śmierci Hegla, działa myśliciel duński Zeler Kirkegon, który sprzeciwia się umieszczeniu człowieka w filozofii Hegla. Jest gorącym przeciwnikiem dwóch rzeczy: filozofii Hegla i duńskiego Kościoła protestanckiego, który, jego zdaniem, jest na usługach władzy.

Pytanie: skąd nagle dzieje się tak, ze Kirkegon (uważany za ojca egzystencjalizmu) umiera w 1855 r., a egzystencjalizm rodzi się po II wojnie światowej? Dzieje się tak z dwóch powodów:

1. Działa w Danii, więc został odkryty w drugiej połowie XX w. Europa go nie znała, a w Danii był znany jako wyjątkowy dziwak.

2. Okrucieństwo II wojny światowej. Po II wojnie światowej pojawili się J.P. Sartre, A. Camus, Tschestow, Pierdiajew i inni. Stawiają oni człowieka na pierwszym miejscu dlatego, ze zadając pytanie czy gestapowiec, oprawca, który zabijał tysiące niewinnych ludzi, był osobą ludzką

Czy człowiek postępujący jak zwierze zasługuje na miano osoby ludzkiej? Odpowiedź jest oczywiście negatywna. Wielu ludzi twierdzi, ze egzystencjalizm w ogóle nie jest zaliczany do filozofii.

Egzystencjalizm- znają filozofowie, potrafią mówić językiem filozoficznym, ale nie robią tego gdyż treści, które mają do przekazania nie można przekazać językiem filozoficznym. Egzystencjalizm jest filozofią, która jest uprawiana z perspektywy podmiotu działającego. Egzystencjalizm jest:

• teistyczny odwołuje się do Boga

• ateistyczny - nie odwołujący się do Boga

Egzystencjalizm wg Którego właściwym przedmiotem badań i punktem wyjścia analizy filozoficznej jest indywidualna egzystencją człowieka, jego miejsce i rola w świecie. Według egzystencjalizmu rzeczywistość jest rozdarta na strefę świadomości i strefę rzeczy co nieuchronnie prowadzi do alienacji człowieka. Losy jednostki ludzkiej nie podlegają społecznemu i historycznemu zdeterminowaniu, jest ono zatem całkowicie wolne, tworzy wszelkie wartości i decyzje o sensie własnego istnienia i ponosi w pełni odpowiedzialność moralną za swoje czyny i stwarza to poczucie samotności, zagubienia i zagrożeń w świecie.

Tezy:

Sokrates (469-399 p.n.e.), filozof grecki. Źródłem wiedzy o życiu i poglądach Sokratesa są Dialogi jego ucznia Platona oraz pisma Ksenofonta ponieważ sam Sokrates nic nie napisał. W kwestiach politycznych był zwolennikiem demokracji. Sokrates jest największy jako człowiek. Jako filozof jest mniej ważny spośród innych filozofów. Jest sofistą czyli człowiekiem mądrym Sofiści to byli wędrowni nauczyciele uczyli wymowy i erystyki- sztuki prowadzenia sporów. Sofiści uczyli wielkiej pożytecznej wiedzy, była jednak ona ograniczona. Różnica między nimi a Sokratesem polegała na tym, że uczyli za pieniądze Sokrates natomiast robił to bezinteresownie. Oni zmienili zainteresowanie z przyrody na człowieka. Jako filozof jest ważny, dlatego że wychował Platona. Podobnie jak sofiści interesował się człowiekiem i to na dwóch płaszczyznach: etyki i logiki Sokrates stosował metodę dyskusji i współpracy umysłowej. Miała ona charakter dwojaki a mianowicie wymiar negatywny i pozytywny. Wymiar negatywny to metoda elenktyczna: uczy usuwać przekonania fałszywego. Metoda majeutyczna- pozytywna uczy zdobywać przekonania prawdziwe. Metoda elenktyczna zwana też metodą zwijania polega na zbijaniu w dyskusji tez przeciwnika poprzez doprowadzenie jego wywodów do absurdu - pojawia się tutaj ironia Sokratesa. Sokrates zmuszał rozmówców do wyciągania konsekwencji z ich odpowiedzi, aż doszli do sprzeczności z tym co powiedzieli wcześniej. Ironia polegała na wiedzy o swojej niewiedzy. Powiedz mi bo nie wiem. Wiedza o nie wiedzy jest wiedzą, dlatego że stwierdzając swoją niewiedzę ujawnia się poznanie samego siebie, jest po drugie wiedzą bo ujawnia zarazem, że wie na czym polega wiedza, bo umie rozpoznać jej brak. Stąd wiedza o nie wiedzy jest wiedzą. Metoda majeutyczna odwołuje się do sztuki akusterskiej. Sokrates jest przekonany, że każdy nosi w sobie wiedzę prawdziwą (wiedzę wrodzoną- natywizm, racjonalizm genetyczny), trzeba mu pomóc tą wiedzę uświadomić. Ta metoda była wspólną metodą poszukiwania odpowiedzi przy pomocy pytań. Sokrates wydobywał z człowieka wiedzę prawdziwą. Uważał że w każdym człowieku tkwi intuicja czyli wiedz wrodzona. Ta wiedza była dla Sokratesa punktem oparcia dla jego wywodów etycznych. Poglądy etyczne Sokratesa rzutują na całą późniejszą etykę i są ważne. Sokrates o sobie nie powiedziałby, że go interesuje prawda, człowiek, problem wiedzy.

Powiedziałby, że interesuje go człowiek i co dla niego jest ważne.. W etyce, która stanowiła główną dziedzinę jego zainteresowań (nie prowadził w ogóle dociekań ontologicznych), stał na stanowisku intelektualizmu etycznego, uznając, że prawdziwa wiedza o tym, co słuszne i sprawiedliwe, zawsze prowadzi do cnoty, ta zaś jest warunkiem dobra i szczęścia. Twierdził, w przeciwieństwie do sofistów, że istnieje powszechna i obiektywna prawda. Sokrates wypowiedział rzecz dotyczącą wiedzy „wiedza wyraża się w pojęciach ogólnych” (wiedza to nie jest to co ja wiem). Wiedza jest systematyczną jednością. Dlatego w każdej rozmowie poszukiwał cech ogólnych chciał znaleźć pojęcia. Uważał że w takich pojęciach jest wiedza pewna i powszechna. Zawsze zwracał uwagę na definicję. Był pierwszym który zajął się kwestią pojęć. Wyrocznia w Delfach obwieściła, że jest on najmądrzejszym człowiekiem na świecie, choć Sokrates uważał, iż "wie, że nic nie wie".

Tezy:

*cnota jest dobrom bezwzględnym

*cnota, to co się wiąże z pożytkiem i szczęściem dla człowieka, to co dobre jest pożyteczne

*twierdzi, że cnota jest wiedzą, wszelkie zło w świecie pochodzi z niewiedzy, nieświadomości. Istnieje tylko jedna cnota wiedza i wada niewiedza. Ten pogląd to intelektualizm etyczny. Intelektualizm etyczny był właściwy wszystkim Grekom. Sokratesowi nie chodzi o wiedzę czysto teoretyczną, chodzi mu o to, co dzisiaj nazwalibyśmy rozumieniem wartości. Sokrates pierwszy zastosował rozumowanie indukcyjne, a także ustalił warunki metodologiczne definicji.

Naraziwszy się niektórym Ateńczykom, został oskarżony o bezbożność skazano go na śmierć przez wypicie cykuty. Nie skorzystał z możliwości przygotowanej ucieczki, lecz, powołując się na powagę praw ateńskich, zażył truciznę. Dyskutował do końca z uczniami, uzasadniając koncepcję nieśmiertelności duszy.

Augustyn, Aureliusz Augustyn, święty (354-430), wczesnochrześcijański filozof i teolog, ojciec i doktor Kościoła. Studiował retorykę. Po przyjęciu stał się gorącym rzecznikiem tej religii. Został duchownym. Główny organizator Kościoła w północnej Afryce. Był platonikiem ale i filozofem chrześcijańskim interpretującym Platona jak Plotem. Przeciwstawił się filozofii manacheizmu (głosiła że mamy metafizyczny ład występuje w świecie dobro i zło a w kosmosie działają dwaj bogowie światło i ciemność a w człowieku są dwie dusze pochodzące od tych bogów).Monoteizm przekonywał o istnieniu wolności woli, stworzeniu świata z niczego, myśl o odkupieniu i zbawieniu jest na tyle ważna że walczy z sceptycyzmem trzeba wykazać że potrafimy poznać prawdę przygotować podstawy do rozwoju chrześcijaństwa. Głównym tematem filozofii augustowskiej jest Bóg uzasadnia jego istnienie . Dowód augustowski opiera się na stwierdzeniu że skoro istnieje prawda to musi istnieć coś co prawdę funduje. Bóg jest jeden i jest osobą wszystko co istnieje po za Bogiem jest odbiciem bożej doskonałości i pochodzi od Boga. Augustyn głosił że stworzenie jest wolnym aktem stworzenia Boga. Augustyn wyraża też idee. Bóg nie ingeruje we wszystko ale jednocześnie bóg rządzi światem w ten sposób że są zalążki dobra (optymista). Człowiek składa się z duszy i ciała. Dusza wskazana w kontekście poznania nie jest w stanie sama w sobie poznać prawdy stąd konieczność boskiej interwencji i pojęta jest jako światło w każdym poznaniu inducjonalizmu nosi nazwę i oznacza oświecać (Bóg oświeca każdego). Augustyn uważał że wola posiada prymat nad rozumem jednocześnie tworzy koncepcję wolności woli. Bóg determinuje (teologiczny jest, telos- cel) ludzką wolę ale ta pomimo tego pozostaje wolna. Determinizm boski jest celowościowy polega na tym że Bóg działa na duszę jako cel pociągający ją ku sobie. Drugim nie zwykle ważnym elementem wolności woli u Augustyna jest to co nazywamy negatywną koncepcją zła polega na tym że jest przeciwieństwem koncepcji menachejskiej nie ma zła w świecie zło jest brakiem dobra. Celem człowieka jest szczęście i to szczęście można osiągnąć po przez zjednoczenie z Bogiem czyli pełnienie dobra.

Podsumowując św. Augustyna zajmowała go problematyka zła, łaski, przeznaczenia. Uczynił Boga ośrodkiem myśli filozoficznej (teocentryzm) bytem najwyższym. Na gruncie etyki rozróżniał św. Augustyn zło, które pochodzi od człowieka i dobro pochodzące od Boga. Zbawieni mogą być jedynie ci, którzy otrzymali łaskę. Stąd podział ludzkości na "państwo boże" (wybrani, oświeceni) i "państwo ziemskie" (potępieni). System św. Augustyna zamyka okres starożytny kształtowania się doktryny katolicyzmu i wprowadza do niej następujące wartości:

A) pojmowanie Boga jako nieskończonego, a świata jako tworu nadprzyrodzonego i dzieła łaski;

B) widzenie w Bogu przede wszystkim osoby, której istotą jest wola;

C) postrzeganie znikomości (marności) świata wobec wielkości i nieograniczoności Boga;

D) oparcie światopoglądu na zaufaniu do woli Bożej, wierze, miłości i łasce;

E) uznanie prawdy za wieczną i niezależną od doświadczenia (aprioryzm), będącą darem nadprzyrodzonym dostępnym jednostkom, a nade wszystko Kościołowi, przyjmującą interwencję Boga w jej poznanie i czyniącą celem poznania kontemplację Boga;

F) uznanie, że ciało nie jest złem, gdyż jest dziełem Bożym, ale przyjęcie pożądliwości cielesnej za źródło zła.

G) wierność zakonowi (Prawu), Kościołowi i miłości.

Bóg jest najwyższym bytem , bo on jeden istnieje z własnej natury, jest niezależnym bytem , a także przyczyną wszelkiego bytu. Jest najwyższym przedmiotem poznania, najwyższym dobrem i przyczyną wszelkiego dobra. W naturze człowieka leży dążenie do Boga i zespolenie się z nim , które może dać człowiekowi jedyne szczęście. Co więcej dobra i szczęścia nie może człowiek zdobyć sam, ale tylko z bożą pomocą, są one łaską. Dusza człowieka jest substancją samoistna nie jest własnością ciała jest doskonalsza od niego bo bliższa boga. Poza tym jest niezniszczalna, nieśmiertelna, ma udział w wieczności. To dzięki niej człowiek poznaje Boga, co więcej ciało jest raczej przeszkodą w poznaniu boga. Człowiek przede wszystko powinien dbać o swą duszę a nie o swe ciało.

W XI w. działa dwóch myślicieli Amzel i Abelart.

Anzelm z Canterbury (1033-1109), teolog, filozof, arcybiskup Canterbury. Twórca umiarkowanego realizmu pojęciowego. Kanonizowany w 1163. Korzystając głównie z myśli św. Augustyna, starał się wyjaśnić powody wiary Zajmował się także zagadnieniem nieśmiertelności duszy, nauką o grzechu pierwotnym. Autor medytacji religijnych i modlitw.

Anzelm uznawany jest za ojca scholastyki. Filozofia Anzelma wyrasta ze sporu dialektyków i anty dialektyków którzy kłócili się jak zastosować dialektykę do wiary (filozofia służebnica teologii). Chrześcijaństwo ma dwa źródła wiedzy.

Powinna być wiara gdyż ona powinna być darem. Anzelm formułuje zasadę: wierzy się po to aby zrozumieć. Zrozumienie wiary zakłada wiarę istoty scholastyki: wiara poszukująca zrozumienia.

Anzelm jest znany jako autor dwóch dowodów na istnienie Boga:

*Głosi iż w rzeczach istnieje dobro w różnym stopniu uzasadnione jest tym że uczestniczą one w pewnej zasadzie. Tą zasadą jest Bóg który jest dobrem najwyższym.

*W Proslogionie sformułował tzw. Dowód ontologiczny na istnienie boga oparty na pojęciu doskonałości. Anzelmiański dowód który nie odwołuje się do świata myśli. Posiada pojęcie istoty najdoskonalszej istnieje ona w naszym umyśle ( w rzeczywistości w umyśle) jeśli by istniała tylko w umyśle nie była by najdoskonalsza dlatego musi istnieć w rzeczywistości posiadać istnienie.

Został on jednak odrzucony przez Gaunilona orza Tomasza z Akwiny i Kanta.

Abelard Pierre, Abailard (1079-1142), poeta, filozof i teolog francuski. Przedstawiciel nominalizmu, występował przeciwko ślepej wierze, odrzucał wiarę w autorytety (także kościelne), zastępując ją racjonalizmem i zdrowym rozsądkiem. Filozofia Abelarda była zwalczana przez Kościół, a on sam dwukrotnie potępiony.

Piotr Abelard jest twórcą metody scholastycznej „TAK I NIE „ porównanie autorytetów i daje własna odpowiedź, jest wyznawcą arystotelizmu ale go modyfikuje jest głównym etykiem XII w. wskazuje na fakt że w życiu człowieka odgrywa rolę sumienie jest etyczną miarą czynu.

Siła metody scholastycznej polega na tym że:

• wiara pojmowana jest racjonalistycznie

• rozum może obuć się bez wiary ale wiara nie może obyć się bez rozumu

Podsumowując Abelard występował przeciwko ślepej wierze, odrzucał wiarę w autorytety (także kościelne), zastępując ją racjonalizmem i zdrowym rozsądkiem.

W literaturze zasłynęła historia miłości Abelarda do jego uczennicy, a następnie żony Heloizy - Historia moich niedoli (wydanie polskie 1952). Autor traktatów filozoficznych, np. "Tak i nie" (ok. 1122). W przekładzie polskim "Pisma wybrane" (t. 1-3, 1968-1970).

Platon filozof grecki. Zainteresowania filozoficzne zawdzięczał dziewięcioletniemu obcowaniu z Sokratesem. Po jego śmierci odbył liczne podróże. Przebywał w Megarze, Kyrene, w Egipcie i Azji Mniejszej, w Italii i na Sycylii. Podczas podróży poznał wiele poglądów, w tym doktryny orfickie i pitagorejskie o wędrówce duszy, o uwięzieniu duszy w ciele, o dążności do najwyższej idei dobra.

Po powrocie do Aten, w gaju poświęconym Akademosowi założył szkołę, którą kierował przez 42 lata. Była ona zorganizowana na wzór pitagorejski i miała zarówno charakter naukowy, jak i religijny.

Platon to pierwszy filozof, którego spuściznę literacką posiadamy w całości (35 dialogów i listy). Każdy dialog stanowi osobną całość, ważne jest ustalenie chronologii tych dialogów:

*dialog okresu wczesnego np. „Obrona Sokratesa”

*średniego np. Fredom bądź Uczta”

*późnego „Parmenides”

^dialogi sokratyczne pierwsze dialogi skupiają się wobec zagadnień praktycznych, relacjonuje poglądy Sokratesa, nie ujawnia własnych poglądów

^dialogi teoretyczne (te same zagadnienia nabierają charakteru bardziej teoretycznego, tworzy teorie „idei”, główną osobą tych dialogów jest Sokrates, Platon wyraża już swoje poglądy)

^dialogi matematyczne (dialektycznie rozważa całą problematykę. Dialektyka osobliwa sztuka myślenia, nie ma już poglądów Sokratesa).

Później przestaje być wyrazicielem poglądów Sokratesa. Filozofia nie jest nauką kumulatywną. Idealizm Platona stanowi zasadniczą myśl jego filozofii. Platon twierdzi „poza wiecznie zmiennym światem zjawisk istnieje coś niezmiennego, to jest świat czystych treści”. Nazywa je ideałami. Świat czystych treści to część niejawna warunkująca część jawną. Wszystko jest mniej lub bardziej kopią tych idei. Idee istnieją same w sobie i dla siebie w sposób wieczny, czyli ponadczasowy. Te idee istnieją w doskonałej bezwzględnej czystości i bez ruchu. Platon chce poprzez wskazanie na świat idei rozwiązać problem ruchu i mnogości. Ruch i mnogość pozostawia na ziemi, a jedność i byt przenosi w świat idealny. To rodzi szereg problemów.

Platon jest filozofem, który wskazuje uwagę na trzy rodzaje poznanie:

4. poznanie dosięgające złudy i pozostające na poziomie złudy

5. doksa- wiedza, która zatrzymuje się na poznaniu świata zmiennego

6. trzecia wiedza to właściwa wiedza, dosięga idei tego, co jest właściwym bytem -episteme z j. greckiego prawdziwego poznania. „Epistemologia”- nauka dotycząca poznania.

Platon ukształtował system filozoficzny, którego istotą było:

1) w ontologii: przekonanie, że istnieje byt idealny i że byt realny jest odeń zależny.

2) w psychologii: uznanie, że dusza istnieje niezależnie od ciała i że ciało jako byt niższy jest zależne od niej. Dusza jest nie śmiertelna, niezależna od ciała, życie dusz rozpoczyna się wraz z śmiercią duszy

3) w teorii poznania: twierdzenie, że istnieje wiedza rozumowa, niedoświadczalna, wrodzona, i wiedza zmysłowa, niepewna i złudna.

4) w metodologii: przyjęcie metody dialektycznej i podporządkowanie jej metody empirycznej.

5) w etyce: uznanie, że właściwym celem człowieka są dobra idealne i że dobra realne powinny być traktowane jako środki do niego wiodące.

Platon był finalistą w pojmowaniu przyrody. Pionierem logiki, teorii państwa i prawa. W założonej przez niego szkole rozwijały się : filozofia, matematyka, astronomia, logika, medycyna

Arystoteles grecki filozof ,myśliciel i uczony, zajmujący się niemal wszystkimi ówczesnymi dyscyplinami naukowymi. Pochodził z miasta Jońskiego a mianowicie urodził się w Stagirze. Arystoteles jest nazwany stagirytem. Uczeń Platona, który w platońskiej akademii pozostawał przez 20 lat. Następcą Platona został jego bratanek. Arystoteles obraził sięi opóścił szkołe. Rozpoczął pracę na dworze królewskim i wychował Aleksandra Wielkiego. Założył w Likejon szkołę - liceum zwane również szkołą perypatetycką w której po raz pierwszy w dziejach organizował zespołowe badania naukowe. Arystoteles miał zwyczaj wykładać naukę przechadzającą się, stąd szkoła perypatycka. Napisał pisma logiczne tworzące „Organon”- greckie narzędzie, pisma, które stanowią narzędzie uprawiania filozofii. Najważniejsze z tych pism to „Kategoria”, pisma fizyczne- „fizyka o niebie”, rozprawy poświęcone zagadnieniu „bytom”. Te pisma nazwano tymi, co następują po fizyce, po grecku nosi nazwę „tameta”- fizyka.

Pisał pisma etyczne: (3 etyki)

4. Etyka nihomatejska- od imienia syna Arystotelesa (autentyczna etyka)

5. Eudemejska (prawdopodobna) Eidemeńska

6. Etyki wielkiej (nie jest Arystotelesa)

Napisał „Polityk”, pismo poświęcone retoryce i poetyce. Jest to człowiek, który stworzył prawie wszystko, pojęcie nauki, logiki formalnej, obserwował przyrodę, stworzył podstawy filozofii naukowej. Pierwszy w sposób systematyczny wyłożył etykę. Pierwszy napisał traktat z teorii państwa - traktat konstytucyjny. Wypracował pojęcie nauki, odkrył metody nauki. Wszystko opisał w sposób naukowy. Grecki umiar to cecha różniąca Platona od Arystotelesa. Arystoteles stworzył harmonijne połączenie czynników - zasada złotego środka, bierze pod uwagę skrajności. Jest idealistą twierdzi, że nie ma czegoś jak świat idei poza światem, a idee są w rzeczach tworząc istoty tych rzeczy. Odróżnia go od Platona to, że dla Platona ciało było więzieniem duszy. Arystoteles zakłada, że nie można mówić, że ciało jest więzieniem dla duszy. Ceni sobie rozum, nie odrzuca świadectwa zmysłów ani intuicji. Filozofia oparta na doświadczeniu, postępująca metodycznie stworzyła podstawę metodyczną. Poznanie ma charakter nie emocjonalny. Tam, gdzie mamy doczynienie z emocjami, nie możemy mówić o poznaniu. Platon pociągał zawsze artystów a

Arystoteles tych ludzi, którzy reprezentują typ naukowca. Arystoteles mówił, że nauka zajmuje się rzeczami realnymi. Tworzy dzieła „Kategorie”. Kategoria pochodzi od czasownika greckiego „kategorej” orzekać, w danej rzeczy coś orzekamy. Teorie kategorii zapoczątkował w nauce. Kategorie są najogólniejszymi nazwami, to przede wszystkim kategorie bytu. Jest 10 kategorii bytu.

Dzieli kategorie na :

3. substancje

4. przepadłości

Podłoże wszelkich zmian, to co zmienne to przepadłość. Substancja to co musi istnieć np. Jan Kowalski. Jak mówimy, że Kowalski jest w liceum - określenie miejsca jest przepadłością. Substancja i przepadłości np: miejsce, czas, pozycja. Przepadłość to atrybuty danych substancji, to, co substancji przysługuje. Substancja zdaniem Arystotelesa istnieje sama z siebie, o przepadłości istnieją dzięki substancji (jak nie ma Kowalskiego, to nie może on być w liceum). Teoria aktu i możności - byt, który złożony jest z substancji i przepadłości, podlega zmianie w całości. U Platona idee istniały wiecznie. Arystoteles powiada, że istnieją różne odmiany zmiany. Opiera problem na teorii możności i aktu.

W każdym bycie można wyróżnić dwa składniki:

• te co bytowi nadają treść i określoność, czyli akt

• tworzywo tej zmiany - możność

Dziecko jest matematykiem możności, bo ich się nauczy. Arystoteles powiada, że wszelką zmianę można wytłumaczyć przechodzeniem z możności do aktu. Arystoteles powiada o formie i materii (druga para przeciwieństw Arystotelesa), to odpowiedniki, gdy mamy do czynienia z posągiem. Bryła z marmuru jest posągiem w możności, jak wyrzeźbi się to akt. To co się wyrzeźbi, to jest to nadanie odpowiedniej formy. Arystoteles wprowadza pojęcie materii pierwszej- zupełnie nieokreślona stanowi podstawę wszelkiej materii występującej w rzeczywistości. Materia pierwsza jest czystą możnością dla Arystotelesa. Według niego materia nigdzie nie istnieje. Odwołując się do teorii aktu i możności rozwiązuje problem jedności i wielości. Elementem, który nadaje jedność wielości jest forma.

Ludzie mają formę ludzką, a to co ludzi różni jest materia- jest elementem indywidualizującym. Mamy jedną formę, a ze względu na materię różnimy się. Elementem wielości i ruchu jest materia. Elementem stałym jest forma. Uważa on, ze wszelkie poznanie zaczyna się od zmysłów- poznanie ujmuje pojęcie ogólne. Etapy:

2. obserwujemy przyrodę , a z tej obserwacji tworzymy doświadczenie empiryczne, budujemy prawa ogólne i na ich podstawie ujmujemy istotę rzeczy- jest definicją tej rzeczy, z której za pomocą rozumowania ujawniamy cechy drugorzędne.

Oprócz tego mamy aksjomaty, które tworzą zasady naszego rozumowania. Arystoteles buduje teorię sylogizmu wnioskowania pośredniego.

Polityczny aspekt filozofii Arystotelesa- sformułował teorię, że człowiek jest istotą nawet zwierzęciem społecznym. Był pierwszym krytykiem demokracji, był realistą w ocenie. Mówił, że nie ma ustroju doskonałego. Lepsze ustroje według niego - monarchia, arystokracja; gorsze- demokracja, tyrania, oligarchia. Jego śmierć jest równorzędna z końcem filozofii starożytnej. Zatracają się zainteresowania ontologiczne, a rosną praktyczne zainteresowania.

Poza filozofią Arystoteles zajmował się również biologią, logiką, psychologią, etyką i polityką. Stworzył wiele teorii i metod naukowych, które wywarły ogromny wpływ na dalszy rozwój nauki. Arystoteles bywa nazywany ojcem nauki.

Sokrates (469-399 p.n.e.), filozof grecki. Źródłem wiedzy o życiu i poglądach Sokratesa są Dialogi jego ucznia Platona oraz pisma Ksenofonta ponieważ sam Sokrates nic nie napisał. W kwestiach politycznych był zwolennikiem demokracji. Sokrates jest największy jako człowiek. Jako filozof jest mniej ważny spośród innych filozofów. Jest sofistą czyli człowiekiem mądrym Sofiści to byli wędrowni nauczyciele uczyli wymowy i erystyki- sztuki prowadzenia sporów. Sofiści uczyli wielkiej pożytecznej wiedzy, była jednak ona ograniczona. Różnica między nimi a Sokratesem polegała na tym, że uczyli za pieniądze Sokrates natomiast robił to bezinteresownie. Oni zmienili zainteresowanie z przyrody na człowieka. Jako filozof jest ważny, dlatego że wychował Platona. Podobnie jak sofiści interesował się człowiekiem i to na dwóch płaszczyznach: etyki i logiki Sokrates stosował metodę dyskusji i współpracy umysłowej. Miała ona charakter dwojaki a mianowicie wymiar negatywny i pozytywny. Wymiar negatywny to metoda elenktyczna: uczy usuwać przekonania fałszywego. Metoda majeutyczna- pozytywna uczy zdobywać przekonania prawdziwe. Metoda elenktyczna zwana też metodą zwijania polega na zbijaniu w dyskusji tez przeciwnika poprzez doprowadzenie jego wywodów do absurdu - pojawia się tutaj ironia Sokratesa.

Sokrates zmuszał rozmówców do wyciągania konsekwencji z ich odpowiedzi, aż doszli do sprzeczności z tym co powiedzieli wcześniej. Ironia polegała na wiedzy o swojej niewiedzy. Powiedz mi bo nie wiem. Wiedza o nie wiedzy jest wiedzą, dlatego że stwierdzając swoją niewiedzę ujawnia się poznanie samego siebie, jest po drugie wiedzą bo ujawnia zarazem, że wie na czym polega wiedza, bo umie rozpoznać jej brak. Stąd wiedza o nie wiedzy jest wiedzą. Metoda majeutyczna odwołuje się do sztuki akusterskiej. Sokrates jest przekonany, że każdy nosi w sobie wiedzę prawdziwą (wiedzę wrodzoną- natywizm, racjonalizm genetyczny), trzeba mu pomóc tą wiedzę uświadomić. Ta metoda była wspólną metodą poszukiwania odpowiedzi przy pomocy pytań. Sokrates wydobywał z człowieka wiedzę prawdziwą. Uważał że w każdym człowieku tkwi intuicja czyli wiedz wrodzona. Ta wiedza była dla Sokratesa punktem oparcia dla jego wywodów etycznych. Poglądy etyczne Sokratesa rzutują na całą późniejszą etykę i są ważne. Sokrates o sobie nie powiedziałby, że go interesuje prawda, człowiek, problem wiedzy. Powiedziałby, że interesuje go człowiek i co dla niego jest ważne.. W etyce, która stanowiła główną dziedzinę jego zainteresowań (nie prowadził w ogóle dociekań ontologicznych), stał na stanowisku intelektualizmu etycznego, uznając, że prawdziwa wiedza o tym, co słuszne i sprawiedliwe, zawsze prowadzi do cnoty, ta zaś jest warunkiem dobra i szczęścia. Twierdził, w przeciwieństwie do sofistów, że istnieje powszechna i obiektywna prawda. Sokrates wypowiedział rzecz dotyczącą wiedzy „wiedza wyraża się w pojęciach ogólnych” (wiedza to nie jest to co ja wiem). Wiedza jest systematyczną jednością. Dlatego w każdej rozmowie poszukiwał cech ogólnych chciał znaleźć pojęcia. Uważał że w takich pojęciach jest wiedza pewna i powszechna. Zawsze zwracał uwagę na definicję. Był pierwszym który zajął się kwestią pojęć. Wyrocznia w Delfach obwieściła, że jest on najmądrzejszym człowiekiem na świecie, choć Sokrates uważał, iż "wie, że nic nie wie".

Tezy:

*cnota jest dobrom bezwzględnym

*cnota, to co się wiąże z pożytkiem i szczęściem dla człowieka, to co dobre jest pożyteczne

*twierdzi, że cnota jest wiedzą, wszelkie zło w świecie pochodzi z niewiedzy, nieświadomości. Istnieje tylko jedna cnota wiedza i wada niewiedza. Ten pogląd to intelektualizm etyczny. Intelektualizm etyczny był właściwy wszystkim Grekom. Sokratesowi nie chodzi o wiedzę czysto teoretyczną, chodzi mu o to, co dzisiaj nazwalibyśmy rozumieniem wartości. Sokrates pierwszy zastosował rozumowanie indukcyjne, a także ustalił warunki metodologiczne definicji.

Naraziwszy się niektórym Ateńczykom, został oskarżony o bezbożność skazano go na śmierć przez wypicie cykuty. Nie skorzystał z możliwości przygotowanej ucieczki, lecz, powołując się na powagę praw ateńskich, zażył truciznę. Dyskutował do końca z uczniami, uzasadniając koncepcję nieśmiertelności duszy.

Augustyn, Aureliusz Augustyn, święty (354-430), wczesnochrześcijański filozof i teolog, ojciec i doktor Kościoła. Studiował retorykę. Po przyjęciu stał się gorącym rzecznikiem tej religii. Został duchownym. Główny organizator Kościoła w północnej Afryce. Był platonikiem ale i filozofem chrześcijańskim interpretującym Platona jak Plotem. Przeciwstawił się filozofii manacheizmu (głosiła że mamy metafizyczny ład występuje w świecie dobro i zło a w kosmosie działają dwaj bogowie światło i ciemność a w człowieku są dwie dusze pochodzące od tych bogów).Monoteizm przekonywał o istnieniu wolności woli, stworzeniu świata z niczego, myśl o odkupieniu i zbawieniu jest na tyle ważna że walczy z sceptycyzmem trzeba wykazać że potrafimy poznać prawdę przygotować podstawy do rozwoju chrześcijaństwa. Głównym tematem filozofii augustowskiej jest Bóg uzasadnia jego istnienie . Dowód augustowski opiera się na stwierdzeniu że skoro istnieje prawda to musi istnieć coś co prawdę funduje. Bóg jest jeden i jest osobą wszystko co istnieje po za Bogiem jest odbiciem bożej doskonałości i pochodzi od Boga. Augustyn głosił że stworzenie jest wolnym aktem stworzenia Boga. Augustyn wyraża też idee. Bóg nie ingeruje we wszystko ale jednocześnie bóg rządzi światem w ten sposób że są zalążki dobra (optymista). Człowiek składa się z duszy i ciała. Dusza wskazana w kontekście poznania nie jest w stanie sama w sobie poznać prawdy stąd konieczność boskiej interwencji i pojęta jest jako światło w każdym poznaniu inducjonalizmu nosi nazwę i oznacza oświecać (Bóg oświeca każdego). Augustyn uważał że wola posiada prymat nad rozumem jednocześnie tworzy koncepcję wolności woli. Bóg determinuje (teologiczny jest, telos- cel) ludzką wolę ale ta pomimo tego pozostaje wolna. Determinizm boski jest celowościowy polega na tym że Bóg działa na duszę jako cel pociągający ją ku sobie. Drugim nie zwykle ważnym elementem wolności woli u Augustyna jest to co nazywamy negatywną koncepcją zła polega na tym że jest przeciwieństwem koncepcji menachejskiej nie ma zła w świecie zło jest brakiem dobra. Celem człowieka jest szczęście i to szczęście można osiągnąć po przez zjednoczenie z Bogiem czyli pełnienie dobra.

Podsumowując św. Augustyna zajmowała go problematyka zła, łaski, przeznaczenia. Uczynił Boga ośrodkiem myśli filozoficznej (teocentryzm) bytem najwyższym. Na gruncie etyki rozróżniał św. Augustyn zło, które pochodzi od człowieka i dobro pochodzące od Boga. Zbawieni mogą być jedynie ci, którzy otrzymali łaskę. Stąd podział ludzkości na "państwo boże" (wybrani, oświeceni) i "państwo ziemskie" (potępieni). System św. Augustyna zamyka okres starożytny kształtowania się doktryny katolicyzmu i wprowadza do niej następujące wartości:

A) pojmowanie Boga jako nieskończonego, a świata jako tworu nadprzyrodzonego i dzieła łaski;

B) widzenie w Bogu przede wszystkim osoby, której istotą jest wola;

C) postrzeganie znikomości (marności) świata wobec wielkości i nieograniczoności Boga;

D) oparcie światopoglądu na zaufaniu do woli Bożej, wierze, miłości i łasce;

E) uznanie prawdy za wieczną i niezależną od doświadczenia (aprioryzm), będącą darem nadprzyrodzonym dostępnym jednostkom, a nade wszystko Kościołowi, przyjmującą interwencję Boga w jej poznanie i czyniącą celem poznania kontemplację Boga;

F) uznanie, że ciało nie jest złem, gdyż jest dziełem Bożym, ale przyjęcie pożądliwości cielesnej za źródło zła.

G) wierność zakonowi (Prawu), Kościołowi i miłości.

Bóg jest najwyższym bytem , bo on jeden istnieje z własnej natury, jest niezależnym bytem , a także przyczyną wszelkiego bytu. Jest najwyższym przedmiotem poznania, najwyższym dobrem i przyczyną wszelkiego dobra. W naturze człowieka leży dążenie do Boga i zespolenie się z nim , które może dać człowiekowi jedyne szczęście. Co więcej dobra i szczęścia nie może człowiek zdobyć sam, ale tylko z bożą pomocą, są one łaską. Dusza człowieka jest substancją samoistna nie jest własnością ciała jest doskonalsza od niego bo bliższa boga. Poza tym jest niezniszczalna, nieśmiertelna, ma udział w wieczności. To dzięki niej człowiek poznaje Boga, co więcej ciało jest raczej przeszkodą w poznaniu boga. Człowiek przede wszystko powinien dbać o swą duszę a nie o swe ciało.

W XI w. działa dwóch myślicieli Amzel i Abelart.

Anzelm z Canterbury (1033-1109), teolog, filozof, arcybiskup Canterbury. Twórca umiarkowanego realizmu pojęciowego. Kanonizowany w 1163. Korzystając głównie z myśli św. Augustyna, starał się wyjaśnić powody wiary Zajmował się także zagadnieniem nieśmiertelności duszy, nauką o grzechu pierwotnym. Autor medytacji religijnych i modlitw.

Anzelm uznawany jest za ojca scholastyki. Filozofia Anzelma wyrasta ze sporu dialektyków i anty dialektyków którzy kłócili się jak zastosować dialektykę do wiary (filozofia służebnica teologii). Chrześcijaństwo ma dwa źródła wiedzy. Powinna być wiara gdyż ona powinna być darem. Anzelm formułuje zasadę: wierzy się po to aby zrozumieć. Zrozumienie wiary zakłada wiarę istoty scholastyki: wiara poszukująca zrozumienia.

Anzelm jest znany jako autor dwóch dowodów na istnienie Boga:

*Głosi iż w rzeczach istnieje dobro w różnym stopniu uzasadnione jest tym że uczestniczą one w pewnej zasadzie. Tą zasadą jest Bóg który jest dobrem najwyższym.

*W Proslogionie sformułował tzw. Dowód ontologiczny na istnienie boga oparty na pojęciu doskonałości. Anzelmiański dowód który nie odwołuje się do świata myśli. Posiada pojęcie istoty najdoskonalszej istnieje ona w naszym umyśle ( w rzeczywistości w umyśle) jeśli by istniała tylko w umyśle nie była by najdoskonalsza dlatego musi istnieć w rzeczywistości posiadać istnienie.

Został on jednak odrzucony przez Gaunilona orza Tomasza z Akwiny i Kanta.

Abelard Pierre, Abailard (1079-1142), poeta, filozof i teolog francuski. Przedstawiciel nominalizmu, występował przeciwko ślepej wierze, odrzucał wiarę w autorytety (także kościelne), zastępując ją racjonalizmem i zdrowym rozsądkiem. Filozofia Abelarda była zwalczana przez Kościół, a on sam dwukrotnie potępiony.

Piotr Abelard jest twórcą metody scholastycznej „TAK I NIE „ porównanie autorytetów i daje własna odpowiedź, jest wyznawcą arystotelizmu ale go modyfikuje jest głównym etykiem XII w. wskazuje na fakt że w życiu człowieka odgrywa rolę sumienie jest etyczną miarą czynu.

Siła metody scholastycznej polega na tym że:

• wiara pojmowana jest racjonalistycznie

• rozum może obuć się bez wiary ale wiara nie może obyć się bez rozumu

Podsumowując Abelard występował przeciwko ślepej wierze, odrzucał wiarę w autorytety (także kościelne), zastępując ją racjonalizmem i zdrowym rozsądkiem.

SPIS TREŚCI

http://otior.w.interia.pl

Filozofia

2

X

Przestrzeń i czas

Kategorie

Przedmiot zjawiska (fenomen)

Ja- podmiot poznający

---