I. Prawa i obowiązki stron stosunku pracy
1. wzajemne prawa stron
a: prawo do zatrudnienia na stanowisku odpowiadającym umówionej pracy :
wynika ono z obowiązku pracodawcy udostępnienia pracownikowi stanowiska pracy
odpowiedniego ze względu na rodzaj pracy
jeśli pracodawca uchyla się od obowiązku , pracownikowi przysługuje roszczenie o
dopuszczenie do pracy na oznaczonym rodzajowo stanowisku
pracodawca może wyjątkowo powierzyć wykonywanie innej pracy w przypadkach
uzasadnionych potrzebami pracodawcy na okres nie przekraczający 3 miesięcy
b: prawo pracownika do wynagrodzenia odpowiadającego wykonywanej pracy
c: prawo do korzystania z wyników pracy pracownika:
pracodawca ma prawo do korzystania z wyników pracy pracownika w ramach stosunku
pracy
art. 12 ust. 1 ustawy prawo autorskie- pracodawca ma autorskie prawa majątkowe do
utworu który powstał w ramach stosunku pracy przez pracownika jeśli nie postanowiono
inaczej w umowie o pracę
d: uprawnienia kierownicze:
jest to prawo pracodawcy do wydawania wiążących poleceń dla pracowników
= polecenia mają konkretyzować obowiązki pracownika wynikające z umowy o pracę i
z ustawy
główne polecenia :
= polecenie określonego zadania jakie pracownik ma wykonać
= polecenie określające sposób , miejsce i termin wykonania określonego zadania
= polecenie konkretyzujące czas świadczenia pracy
2. obowiązki pracodawcy :
a: ZATRUDNIENIA PRACOWNIKA:
wynika z umowy o pracę
polega na obowiązku udostępnienia pracownikowi miejsca pracy odpowiedniego do
rodzaju wykonywanej pracy
b: WYPŁATY WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ:
jest bezwzględny , gdyż praca nieodpłatna jest zabroniona
postanowienia przewidujące nieodpłatność zastępuje się przepisami płacowymi
art. 94 pkt. 5- wypłata ma być terminowa i prawidłowa
c: obowiązki jako zasady prawa pracy :
obowiązek poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika:
= dobra osobiste nie mogą doznać uszczerbku ze strony pracodawcy w ramach
podporządkowania na rzecz pracodawcy
obowiązek równego traktowania pracowników :
= należy przyznać takie same prawa z tytułu wykonywania takich samych obowiązków
= zakaz dyskryminacji
obowiązek zapewnienia pracownikowi BiHP
= chodzi o zagwarantowanie dogodnych warunków pracy w miejscu pracy przez
zapewnienie pracownikowi bezpieczeństwa pracy i higieny .
obowiązek zaspokojenia warunków bytowych, socjalnych i kulturalnych :
= pracodawca w miarę możliwości ma obowiązek zapewnienia tych potrzeb
= powinny być one skonkretyzowane w układach zbiorowych pracy
obowiązek ułatwienia pracownikowi podnoszenia kwalifikacji:
= obowiązek organizacji i finansowania szkoleń i dokształceń zawodowych
d: obowiązki z art. 94 KP
obowiązek zaznajomienia pracownika z zakresem obowiązków i sposobem wykonywania
pracy na wyznaczonym stanowisku
obowiązek należytego organizowania pracy, aby :
= wykorzystywano w pełni czasu pracy oraz osiągano przez pracownika
wysokiej wydajności i należytej jakości pracy przy uwzględnieniu jego kwalifikacji
obowiązek prowadzenia i przechowywania dokumentacji związanej z stosunkiem pracy i
akt osobowych
obowiązek adaptacji pracowników rozpoczynających zatrudnienie po ukończeniu szkoły
obowiązek wpływania na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego
art. 941-2 KP- obowiązek :
= udostępniania pracownikowi przepisów dotyczących równego traktowania w formie
pisemnej informacji rozpowszechnionej w zakładzie pracy lub w formie przyjętej w tym
zakładzie
= informowania pracownika w sposób przyjęty u danego pracodawcy o:
+możliwości zatrudnienia w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy
+wolnych miejscach pracy ( pracowników zatrudnionych na czas określony )
art. 94 3 KP- obowiązek pracodawcy przeciwdziałania mobbingowi
= mobbing= to działanie lub zaniechanie dotyczące pracownika lub skierowane wobec
niego, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu
pracownika- co wywołuje u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące
lub mające na celu poniżenie, ośmieszenie, izolowanie lub wyeliminowanie z zespołu
pracowników
= jeśli mobbing wywołał u pracownika rozstrój zdrowia- może on żądać zadośćuczynienia
za doznaną krzywdę
= pracownik z powodu mobbingu może rozwiązać umowę o pracę i żądać od pracodawcy
odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę
3. obowiązki pracownika :
a: obowiązek należytego wykonywania pracy
2 elementy:
= SUMIENNOŚĆ ( wykonywania pracy w sposób najlepszy według intuicji pracownika)
= STARANNOŚĆ ( dbałość o dokładność pracy )
obowiązek przestrzegania ustalonego czasu pracy:
= punktualne stawianie się do pracy
= stosowanie się do obowiązującego w zakładzie pracy czasu pracy
b: obowiązki porządkowe
przestrzeganie ustalonego w zakładzie pracy porządku
= stosowanie się do reguł organizacyjnych zapewniających ład oraz niezakłócony tok
czynności
przestrzeganie przepisów i zasad BiHP - art. 211 KP
Pracownik ma obowiązek:
=znać przepisy i zasady BiHP
=brać udział w szkoleniach z zakresu BiHP
= wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami o BiHP
= dbać o należyty stan maszyn, urządzeń i sprzętu
= stosować środki ochrony zbiorowej i indywidualnej- specjalna odzież i obuwie robocze
= poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim
= niezwłocznego powiadomienia przełożonego o wypadku zagrażającym zdrowiu lub
życiu w miejscu pracy
przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych
przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego :
= należy stosować przepisy pozaustawowe, które regulują zasady współżycia między
ludźmi w procesie pracy zespołowej
+ chodzi o życzliwość, wzajemną pomoc, solidarność
dbałości o dobro pracodawcy
= pracownik ma obowiązek :
+wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę
+ dokonania działań zmierzających bezpośrednio do odwrócenia grożącej szkodzie i
zmniejszenia rozmiarów szkody, bez polecenia pracodawcy
= obowiązek ochrony mienia zakładu pracy:
+ chodzi o składniki majątkowe powierzone pracownikowi ( gotówka, towary) oraz
mienie używane w toku świadczenia pracy ( materiały, surowce )
przestrzegania tajemnicy :
= chodzi o wszelką tajemnicę która może narazić pracodawcę na szkodę lub wpłynąć
negatywnie na pozycję pracodawcy na rynku
( tajemnica służbowa )
= chodzi o zachowanie tajemnicy z mocy wyraźnego przepisu- kiedy ujawnienie danych
może zagrozić interesom państwa ( tajemnica państwowa)
stosowania się do poleceń pracodawcy :
= pracownik jest zobowiązany wykonywać polecenia pracownika dotyczące pracy, jeśli
są one zgodne z prawem i możliwe do wykonania
= w przypadku polecenia sprzecznego z prawem- pracownik powinien niezwłocznie
przedstawić zastrzeżenie w tej sprawie
+ nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie polecenia nielegalnego lub
niemożliwego.
c: umowa o pracę MOŻE zawierać dodatkowe obowiązki pracownika, ale jedynie wtedy, gdy
NIE pogarszają one sytuacji pracownika, tzn. nie może odbierać lub ograniczać uprawnień
pracownika z mocy prawa.