Podstawy klasyfikacji: Charakter i właściwości samej gleby(typ podtyp rodzaj gatunek właściwości fizyczne fizykochemiczne i chemiczne stopień kultury); warunki klimatyczne, gleby; sytuacje geomorfologiczna (położenie w rzeźbie terenu) gleby; układ stosunków wilgotnościowych; przydatność lub nieprzydatność gleb pod użytki rolnicze. Nazwy pochodzą od gatunków zbóż (pszenicy i żyta oraz owsa w górach) są one bowiem w naszych warunkach klimatycznych najlepszymi wskaźnikami a także rośliny te zajmują u nas 50 -60% powierzchni gleb ornych. Wyróżniamy 14 kompleksów. Kompleksy 1-9 obejmują gleby orne terenów nizinnych i wyżynnych. Na terenach górskich występują kompleksy 10-13. 1.Kompleks pszenny bardzo dobry- Obejmuje najlepsze gleby naszego kraju, zasobne w składniki pokarmowe, o odczynie obojętnym, głębokim poziomie próchnicznym, dobrej strukturze, przepuszczalne przewiewne, a jednocześnie magazynujące duże ilości wody. Wyst. na terenach płaskich lub na bardzo łagodnych pochyłościach nie wymagają regulacji stosunków wodnych, łatwe do uprawy. Dają wysokie plony nawet najbardziej wymagających roślin. Gleby te zaliczane są do I i II klasy. Hoduje się na nich przede wszystkim buraki cukrowe, pszenica, lucerna, rzepak, koniczyna czerwona rzepak.(najlepsze gleby brunatne, najlepsze mady pyłowe i próchniczne, czarnoziemy leśno łąkowe, czarnoziemne rędziny namyte) 2. Kompleks pszenny dobry- gleby mniej urodzajne niż wyżej. Są zwięźlejsze i cięższe do uprawy. Tam gdzie występują wahania wód gruntowych wykazują słabszą przewiewność albo okresowo niedobory wody. Do kompleksu zalicza się tez niektóre gl. pszenne o nieco lżejszym składzie granulometrycznym w warstwach powierzchniowych. Udają się tu wszystkie rośliny uprawne aczkolwiek zależne jest to w większym stopniu od agrotechniki oraz pogody. Nalezą tu gl. kl. IIIa i IIIb, na glebach lżejszych plony żyta jęczmienia owsa i ziemniaków; na glebach cięższych dobre plony buraków cukrowych pszenicy warzyw i koniczyny czerwonej. (IIIa gl. brunatne i płowe wytworzone z piasków gliniastych mocnych; średnio dobre gl. brunatne i płowe wytworzone z glin. Średnio dobre czarnoziemy, średnio dobre rędziny kredowe) dobrych warunkach atmosferycznych dobre plony pszenicy buraków cukrowych i koniczyny czerwonej (IIIb gl. brunatne, płowe i opadowo-glejowe wytworzone z piasków gliniastych mocnych gorsze odmiany czarnoziemów leśno stepowych, średnio dobre mady oraz rędziny węglanowo-wapniowe).
3.Kompleks pszenny wadliwy- gl. pszenne średnio zwięzłe i zwięzłe. Słabo przystosowane do magazynowania większych ilości wody co sprawia ze w pewnych okresach wykazują jej niedobór. Należą tu dwie grupy gleb: Pierwsza to gl. zwięzłe, płytkie, zalegające na przepuszczalnym podłożu, czyli są to gl. podścielone piaskiem luźnym lub żwirem również płytkie rędziny. Druga grupę stanowią gleby średnio zwięzłe, oraz zwięzłe całkowite przez położenie, narażone na spływ powierzchniowy oraz erozje magazynujące małą ilość wody. Taki układ stosunków wodnych powoduje duże wahania w latach mokrych plony bardzo dobre w suchych bardzo niskie, charakterystyczne jest przedwczesne dojrzewanie w latach suchych. Klasy IIIb, IVa i IVb. sprzyjających warunkach mogą dać wysokie plony pszenicy buraków cukrowych i koniczyny czerwonej; najlepiej udają się mieszanki pastewne owies koniczyna kapusta, brukiew i inne rośliny pastewne. Gl. lekkie są glebami żytnio ziemniaczanymi(gl. brunatne płowe i bielicowe wytworzone z różnych piasków i żwirów gliniastych alkowie; gl. brunatne płowe i opadowo glejowe z piasków gliniastych powstałych z zwietrzenia.) 4.Kompleks żytni bardzo dobry(pszenno-żytni)- są to najlepsze gl. lekkie wytworzone przeważnie z piasków gliniastych mocnych lub piasków glin. zalegających na zwięzłych podłożach. Gl. te są strukturalne i mają dobrze wykształcony poziom próchniczy oraz właściwe stosunki wodne. Należą tu również niektóre gl. płowe. Dobre nawożenie oraz umiejętna uprawa sprawia ze gl. te osiągają wyższy stopień kultury i możemy na nich uprawiać te same rośliny, co na kompleksach pszennych. W innym wypadku lepiej wychodzi tu żyto ziemniaki oraz inne rośliny uprawiane na glebach słabszych. Nalezą do gleb klasy IIIb(rzadziej IIIa i IVa) (gl. brunatne, płowe i opadowo-glejowe wytworzone z piasków gliniastych mocnych, gorsze odmiany czarnoziemów leśno stepowych, średnio dobre mady oraz rędziny węglanowo-wapniowe.) 5.Kompleks żytni dobry- gl. lżejsze i mniej urodzajne niż w 4 kompl. Głownie gl. wytworzone z piasków glinias. lekkich zalegających na zwięźlejszym podłożu oraz gl. całkowicie wytworzone z piasków glinias. Wrażliwe na susze głęboko wyługowane i zakwaszone. Uważane za żytnio-ziemniaczane. Uprawia się na nich jęczmień a niekiedy pszenice, ale tylko przy wysokim stopniu kultury. Gl. kl. IVa i IVb. W sprzyjających warunkach mogą dać wysokie plony pszenicy buraków cukrowych i koniczyny czerwonej, mieszanki pastewne owies kapusta, brukiew.(gl. brunatne płowe i opadowo glejowe z piasków glinias. powstałych z zwietrzenia; bardziej podmokłe i oglejone podlegają silniejszej erozji i maja płytszy prof. gl.)
6.Kompleks żytni słaby- gl. ubogie w składniki pokarmowe wytworzone z piasków słabo gliniastych głębokich oraz z piasków gliniastych lekkich podścielonych płytko piaskiem luźnym lub żwirem piaszczystym. Przepuszczalne o słabej zdolności zatrzymywania wody. Okresowo za suche. Ograniczenie wody powoduje słabe działanie nawozów miner.. Składniki niewykorzystane są zbyt szybko wymywane. Uprawa sprowadza się do żyta owsa ziemniaków seradeli łubinów, a plony zależą od pogody. Gl. kl. IVb i V(gl. brunatne rdzawe i bielicowe ze żwirów piaszczystych i gliniastych o stale za wysokim poziomie wód gruntowych, czarne ziemie silnie podmokle). 7.Kompleks żytni bardzo słaby- obejmuje najsłabsze gl. wytworzone z piasków luźnych i piasków słabo gliniastych przechodzących na niewielkiej wysokości w piasek luźny lub żwir. Gl. ubogie w składniki pokarmowe przeważnie zbyt suche, stosowanie nawożenia powoduje tylko nieznaczny wzrost plonów. Uprawia się tu wyłącznie żyto łubin żółty. Gl. kl. VI(gl. rdzawe bielicowe rankor wytworzone ze żwirów piaszczystych, płytkich piasków słabogliniastych, najgorsze gatunki gleb murszastych, bardzo płytkie rędziny inicjalne wytworzone z wartych wapieni.) 8.Kompleks zbożowo pastewny mocny- zalicza się tu gl. średnio zwięzłe i ciężkie. Przeważnie gleby zasobne w składniki pokarmowe i potencjalnie żyzne ale wadliwe z powodu nadmiernego uwilgotnienia które utrudnia agrotechnikę i ogranicza dobór roślin. W latach suchych wyższe plony, w latach mokrych plony b.niskie. Wysoki udział roślin pastewnych. Po uregulowaniu stosunków wodnych gl. te w zależności od składu granulometrycznego przechodzą do kompleksu żytniego b.dobrego lub pszennego dobrego(kl. IVa IVb nalezą gl. brunatne płowe i bielicowe wytworzone z różnych piasków i żwirów gliniastych alkowie; gleby brunatne płowe i opadowo glejowe z piasków gliniastych powstałych z zwietrzenia; gorsze położenie, zazwyczaj bardziej podmokłe i oglejone podlegają silniejszej erozji i maja płytszy profil glebowy.) 9.Kompleks zbożowo pastewny słaby- Gl. lekkie wytworzone z piasków okresowo podmokle na skutek występowania w dolnej części profilu warstw słabo przepuszczalnych lub położeniu w obniżeniu terenu. Uwilgotnienie występuje przeważnie wiosna i powoduje wymakanie żyta oraz opóźnienie sadzenia ziemniaków; regulacja stosunków wodnych jest trudna i nie zawsze przynosi to korzyści. Gl. kl. IV i V. Gleby ciężkie przydatne są pod brukiew i kapustę, mieszanki traw oraz niektóre rośliny pastewne.(gleby brunatne rdzawe i bielicowe ze żwirów piaszczystych i gliniastych o stale za wysokim poziomie wód gruntowych. Czarne ziemie silnie podmokle)
14.Gleby orne przeznaczone pod użytki zielone- zalicza się tu gleby użytkowane obecnie jako grunty orne, ale z natury nadające się tylko pod użytki zielone. Przeważnie silnie wilgotne, przy czym zabiegi melioracyjne mogą spowodować nadmierne przesuszenie terenów przylegających. Najodpowiedniejsze jest przeznaczenie ich pod użytki zielone. Zaliczamy tu gleby położone na zbyt stromych stokach gdzie uprawa jest trudna a gleba podlega erozji. 1z-Kompleks użytków zielonych bardzo dobrych i dobrych- Obejmuje użytki zielone na glebach mineralnych torfowo-mułowych, warunki pozwalają na regulowanie stosunków wodno powietrznych lub są one najkorzystniejsze. Łąki co najmniej dwukośne, wydajność nie mniej niż 5t z 1ha. Pozwalają na 4 krotne spasanie, wyżywienie 3 krów w okresie wegetacyjnym. Należą tu użytki zielone I i II klasy. 2z-Kompleks użytków zielonych średnich- użytki zielone występujące jak i na glebach mineralnych jak i na torfowo mułowych oraz glebach torfowych i murszowych. Stosunki wodne nie do końca uregulowane mogą być za mokre lub za suche. Przeważnie dwukośne łąki dają około 2,5-3t z 1ha siana średniej jakości. Pastwiska o wydajności 2 krów przez 130 dni. Użytki zielone III i IV kl. 3z-Kompleks użytków zielonych słabych i bardzo słabych- użytki zielone na glebach mineralnych zbyt suchych lub wilgotnych gleby mułowo-torfowe i torfowych przesuszonych lub podtapianych; łąki jednokosne turzycowe i trawiaste. Dają plon około 1,5t z 1ha siana słabej jakości, pastwiska mogą wyżywić 1 krowę przez 120 dni. Należą do kompleksu V i VI.