Temat . Rola i znaczenie górnictwa w gospodarce kraju.
Rozwój techniczno-przemysłowy, jaki rozpoczął się z końcem wieku XVIII trwa aż do dzisiaj, jest ściśle związany z wykorzystaniem węgla jako paliwa energetycznego oraz surowca chemicznego.
Węgiel jest podstawowym paliwem dla produkcji energii elektrycznej, dla procesów hutniczych oraz d1a wielu procesów technologicznych, a jako surowiec chemiczny odgrywa wielką rolę w tej gałęzi przemysłu.
W ciągu ostatnich lat zaznaczył się wprawdzie pewien spadek zużycia węgla dla celów przemysłowych i opałowych, wzrosło natomiast zużycie ropy naftowej i gazu ziemnego, jednak znaczenie węgla jako podstawowego surowca energetycznego i chemicznego jest nadal bardzo duże i jak należy sądzić, będzie jeszcze wzrastać zwłaszcza w tych krajach, które tak jak Polska, nie mają własnych zasobów ropy i gazu, mają natomiast bogate zasoby węg1a.
Węgiel jako paliwo energetyczne zużywany jest do produkcji pary, która służy bezpodredmo do napędu maszyn przemysłowych lub też do produkcji energii elektrycznejw elektrowniach cieplnych.Poza tym węgiel służy jako paliwo w procesach metalurgicznych i różnych innych procesach technologicznych.
W dawnych czasach w procesach hutniczych używany był węgiel drzewny. Przełomową rolę odegrało zastosowanie w hutnictwie koksu. Pierwsze na kontynencie europejskim wielkie piece stosujące koks do wytapiania żelaza zostały zbudowane na Śląsku w 1796 r. w Gliwicach i w 1802 r. w Chorzowie. Rozwój hutnictwa opartego na koksie spowodował szybki wzrost wydobycia węgla kamiennego i rozbudowę kopalń. O tym, jak ważny jest węgiel dla metalurgii, świadczy dobitnie fakt, ze wielkie ośrodki przemysłu hutniczego rozwinęły się nie tam, gdzie wydobywa się rudy, lecz właśnie na terenach zagłębi węglowych lub w ich pobliżu.
Obecnie hutnictwo jest jednym z najpoważniejszych odbiorców węgla kamiennego, głownie w postaci koksu.
Nowy okres rozwoju górnictwa węglowego rozpoczął się około połowy XIX wieku w związku z rozbudową kolei żelaznych. Ko1ej była i jest poważnym odbiorcą węgla a poza tym umożliwia przesyłanie dużych transportów tego paliwa na wielkie odległości.
Obecnie, pomimo przechodzenia na trakcję elektryczną, kolej nadal należy do największych odbiorców węgla kamiennego.
Również odbudowę i uruchomienie portów po zniszczeniach wojennych Polska zawdzięcza w przeważającej mierze przemysłowi węglowemu. Przemysł węglowy poniósł dla uruchomienia i rozbudowy portów znaczne wydatki finansowe oraz skierował do pracy w portach wielu swych pracowników. W pierwszym dziesięcioleciu powojennym, węgiel i koks stanowiły 70 do 40 % ogólnych przeładunków dokonywanych we wszystkich portach polskich.
Produkcja energii elektrycznej opiera się głównie na spalaniu węgla, a tylko niewielki procent tej energii jest produkowany w naszym kraju w elektrowniach wodnych.
W latach powojennych energetyka polska uczyniła olbrzymi skok rozwojowy i rozwija się nadal.
Wzrost ten wynika ze stale rosnącego zapotrzebowania różnych przemysłów, a przede wszystkim przemysłu chemicznego, hutniczego, metalowego oraz postępującej elektryfikacji trakcji kolejowej. Wzrost produkcji energii elektrycznej jest uwarunkowany głównie wzrostem wydobycia węgla.
Przemysł chemiczny rozwija się obecnie, w dwóch zasadniczych kierunkach. Jeden kierunek opiera się na przeróbce chemicznej węgla kamiennego i brunatnego, drugi, zwany petrochemią, na przeróbce ropy naftowej i gazu ziemnego.
Surowce węglopochodne otrzymywane w procesach chemicznej przeróbki węgla są surowcami wyjściowymi dla produkcji niezliczonej ilości związków chemicznych, mających wielkie znaczenie w gospodarce narodowej.
W wyniku chemicznej przeróbki węgla otrzymuje się produkty stałe, ciekle i gazowe. Produktami stałymi są koks, koks pogazowy i półkoks. Koks używany jest głownie w przemyśle hutniczym jako paliwo dla wielkich pieców, w których wytapia się surówkę. Poza tym koks używany jest w produkcji wielu wyrobów chemicznych, jak np.: karbidu, amoniaku i innych.
Produktami ciekłymi są smoły, benzol surowy i fenole. Zastosowanie tych produktów jest bardzo szerokie. Benzol ma zastosowanie jako paliwo w silnikach spalinowych oraz jako materiał wyjściowy dla produkcji barwników syntetycznych, mas plastycznych, włókien sztucznych; np. stylonu, benzyny syntetycznej i wielu innych. Również fenol ma bardzo szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym oraz w produkcji włókien sztucznych.
Produktami końcowymi są gazy palne, gaz koksowniczy, gaz świetlny oraz inne gazy. Do celów produkcji chemicznej nadają się tylko niektóre gatunki węgla kamiennego, które nazywamy węglami koksowniczymi.
W pierwszych latach istnienia Polski Ludowej węgiel kamienny był jedynym naszym artykułem eksportowym. Również w da1szych latach, aż do czasów obecnych, pomimo rozwoju eksportu innych artykułów przemysłowych, węgiel stanowił i stanowi nadal bardzo poważna pozycję w naszym handlu zagranicznym. Eksport węgla dopomógł w wysokim ,stopniu w pierwszych latach powojennych w odbudowie naszego przemysłu, a następnie w jego rozbudowie, gdyż umożliwił wymianę handlową z zagranicą, a przez to zaopatrzenie przemysłu w potrzebne surowce, maszyny i urządzenia oraz dostarczenie na rynek wielu artykułów konsumpcyjnych.
Poza eksportem węg1a w stanie surowym, rozwija się i wykazuje dalsze możliwości wzrostu eksport energii elektrycznej wytwarzanej na bazie węgla. Biorąc pod uwagę, że energia elektryczna wytwarzana jest z węgli gorszego gatunku (niskokalorycznych), nie znajdujących nabywców, eksport ten przynieść może bardzo korzystne wyniki gospodarcze.