Pedagogika negatywna - antypedagogika
Istota pedagogiki negatywnej:
Jest krytyką teorii i praktyki pedagogicznej, jest wprowadzeniem w pedagogikę jako teorię krytyczną, stała się teoretyczną refleksją i praktyką edukacyjną.
Pojęcie wychowanie zastąpiła pojęciem „wspomaganie”, „wspieranie”. Głosi wolność, równość i braterstwo, odpowiedzialność za siebie samego - spostrzega człowieka w sposób zbliżony do jego romantycznej wizji. (Jest radykalnym odłamem romantyzmu jako sprzeciwu przeciwko scjentyzmowi). Wychowanie traktuje jako wroga moralności i etyki, dostrzega „nienawistną” dorosłości. Zakłada, że kryzys wychowania i nauk o wychowaniu nastąpił w wyniku podporządkowywania się społeczeństwu.
Cel i zadania:
odszyfrowywanie w strukturach społecznych kontekstów pedagogicznych wpływów,
koncentracja na krytycznej analizie obiektów pedagogicznej teorii i praktyki,
badanie rozbieżności między stanem postulowanym a rzeczywistością oraz diagnozowanie struktury i uwarunkowań niepowodzeń praktyki wychowawczej,
rezygnacja z wychowania na rzecz życzliwego wspierania dziecka w jego samodzielnych poszukiwaniach i wyborach, (rezygnacja nie oznacza pozostawienia dzieci samym sobie, chodzi o uświadomienie sobie, że są jeszcze inne formy kontaktów międzyludzkich),
wspólne kształtowanie teraźniejszości bez stawiania innym warunków.
Odrzuca:
nastawienie by innych wychowywać, kształtować i zmieniać, które staje się swoistym mechanizmem samonapędzającej się walki o dominację władzy,
chęć kontrolowania innych, gdyż strach nie jest racjonalnym powodem zachowań,
oczekiwań wobec innych, ponieważ niszczą one trwanie wzajemnych relacji międzyludzkich,
presji, by z czymś walczyć, gdyż pozostajemy wówczas niewolnikami zwalczanego.
Zakłada, że:
dziecko wie lepiej co dla niego jest dobre i umie dokonać wyboru,
aby umożliwić dziecku pełny rozwój wspieranie musi wyrażać się następująco:
w poszanowaniu dla dziecka,
uznanie jego praw,
w tolerancji dla jego uczuć,
w godności by na podstawie zachowań poznać:
prawdziwą naturę swego dziecka,
dziecko tkwiące w nas samych,
prawa rządzące życiem uczuciowym, gdyż dziecko przeżywa swoje uczucia znacznie intensywniej
Przedmiot badań - pseudowychowanie:
Wymiar negatywny: kiedy staje się przedmiotem moralnej krytyki i potępienia,
Wymiar pozytywny: pojawia się w sytuacji uwydatniania dzięki niemu pożądanych stanów czy wartości.
Rodzaje postaw pedagogicznych:
Postawy wrogie wobec dziecka, a mianowicie:
wrogość subiektywna: jest wyrazem osobistej nienawiści do dzieci czy ich nielubienia,
wrogość obiektywna: jest wyrazem obowiązującej w szkole przemocy strukturalnej czy symbolicznej wbrew własnej woli blokując lub degradując tym samym rozwój psychofizyczny podopiecznych.
Szkodliwe praktyki wychowania:
krzywdzenie aktywne: pozbawianie dzieci przysługujących im praw bez względu na to, czy jest to czynione świadomie czy nie,
krzywdzenie bierne: sprowadza się do braku zainteresowania dziećmi, niemyślenia o nich, ignorowania ich potrzeb, opinii i odczuć.
Przekonania, które skazują pedagoga na niepowodzenie:
Na miłość zasługuje jedynie to dziecko, które spełnia wyznaczone mu obowiązki.
Nienawiść, gniew, złe zachowanie u dziecka można wyeliminować poprzez zakazy.
Wychowawcy zasługują a priori na szacunek.
Dzieci nie zasługują a priori na szacunek.
Posłuszeństwo czyni dzieci silnymi.
Wysoka samoocena u dziecka czy poczucie własnej wartości są szkodliwe i niepożądane.
Tylko skromność, zaniżona samoocena przysporzy dziecku przyjaciół.
Nie jest pożądane okazywanie innym miłości i delikatności.
Złe jest odwoływanie się do potrzeb dziecka.
Szorstkość i obojętność w stosunkach międzyludzkich oznaczają dobre przygotowanie do życia.
Symulowana wdzięczność jest lepsza niż szczere wyrażanie niewdzięczności.
Zachowanie, działanie jest ważniejsze niż rzeczywiste „ja”.
Wychowawcy i Bóg nie przeżyliby żadnej krytyki.
Ciało jest czymś brudnym i wstydliwym.
Porywczość, naturalność szkodzi uczuciom.
Wychowawcy są istotami bez popędów i bez winy.
Wychowawcy zawsze mają rację.