Kotarbiński
Prakseologia - ogólna teoria sprawnego działania
Naczelne zadanie prakseologii to konstruowanie i uzasadnianie norm dotyczących sprawności. Kolejnym ważnym zadaniem prakseologii jest zagłębianie się w rozwój techniki i rozwój umiejętności ludzkich. Ważnym elementem jest również opis analityczny elementów działania i jego różnorakich form.
Prakseolog czerpie wiedzę z praktycznego doświadczenia użytkując ją poprzez bezpośrednią obserwację faktów, albo wprowadza do tworzonego przez siebie systemu uogólnienia zaobserwowane przez innych.
Autor rozmyśla na temat: czy istnieją źródła pisane w których można znaleźć wiedzę prakseologiczną, tak sformułowaną jak wiedza medyczna itd.? Przyjmuje hipotezę że nie. Ale odwołuje się do dzieł Marksa, Platona, Morusa, Machiavellego, które chodź takimi źródłami nie są, to są chociaż do nich zbliżone. Odwołuje się też do przysłów, bajek i morałów z nich płynących, które w pewnym sensie dają wskazówki sprawnego działania.
-Wszelka robota składa się z czynów prostych (naciśnięcie przycisku powoduje poruszenie się dźwigu, przyciśniecie klawisza fortepianu powoduje że ktoś usłyszy dźwięk itd. itp.)
-Mamy przyczynę i skutek. Przyczyna (przycisk) Ruch dźwigu (Skutek) Odcinek Czasu między jednym a drugim (Czas działania).
-pewne zdarzenia mają swoje części składowe istotne do rozpoczęcia tego zdarzenia np. żeby zapalić lampę należy przycisnąć przycisk (jest to warunek składowy tego zdarzenia) ale nie jedyny bo, musi dochodzić do niej prąd, muszą być sprawne przewody, musi być sprawna żarówka itd.
-impuls dowolny (np. wypuszczenie strzały z łuku), sprawca jest kimś, czyj impuls dowolny jest przyczyną danego zdarzenia.
-dzieło to skutek przyczyny będącej impulsem dowolnym, skutek jest zawsze jakimś zdarzeniem (pożar to dzieło osobnika, który zbliżył ogień do substancji łatwopalnej :P )
-są dzieła kinetyczne, czyli zmiany, oraz statyczne, czyli jakieś stany które trwają przez dany odcinek czasu.
-występują dzieła konstrukcyjne (wyposaża przedmiot w cechę której przedtem nie posiadał) lub destrukcyjne (pozbawia przedmiot cechy którą posiadał) oraz, zachowawcze (podtrzymywanie jakiegoś stanu lub powrót w końcowej fazie stanu rzeczy do stany znanego z fazy początkowej) i zapobiegawcze.
-wytwór (osobnik zatrzymany przez strażnika słowem „stój”) Osobnik - to wytwór. Strażnik dał impuls dowolny (wypowiedział komendę „stój”). Impuls ten w dalszym toku zdarzenia doprowadził do pewnej zmiany, mianowicie do zatrzymania się osobnika. Przedmiotem zdarzenia był zatrzymany osobnik. Wytworem może być też kleks na kartce powstały w wyniku impulsu dowolnego danego pisarza.
-tworzywo, czyli to z czego urobiony został wytwór. Inaczej, obiekt przerobiony na wytwór. Czyli masz kamień, rzeźbisz i powstaje wytwór: pomnik itd. itp. Amerykę odkrył :-P.
-towarzyszy oczywiście temu pewien odcinek czasu między tworzywem a wytworem.
-cechy dobrego planu: celowość (wskazanie na ciąg działań prowadzących to osiągnięcia celu), wykonalność (realność osiągnięcia celu, nie fantazje, hipotezy), niesprzeczność, operatywność (ułatwione przejścia od punktów planu do ich realnego stosowania), racjonalność (poważnie ugruntowany poznawczo), giętkość (pozwala na zastosowanie pewnych zmian i udoskonaleń wykonawcą planu, jeśli takie uznają za stosowne, np. w wyniku rozwoju techniki itd.), szczegółowość (utrzymana we właściwej mierze), długodystansowość.