Filozofia kulturydla filozofów - sylabus, Filozofia, Rok IV, Filozofia kultury


Dr Maria Bal Nowak

IF i S UP Kraków

Sylabus przedmiotu Filozofia kultury w wymiarze 30 godz. wykładu, 15 godz. ćwiczeń

Zagadnienia

1. Istota i pojęcie kultury

Sposoby rozumienia pojęcia. Antropologiczne, socjologiczne, filozoficzne definicje kultury. Specyfika Geisteswissenschaften ( W. Dilthey). Od nauk o duchu do filozofii kultury

2. Co to jest filozofia kultury?

Filozofia kultury jako metafilozofia: analiza kultury jak źródła myślenia filozoficznego. Wartości jako dziedzina filozofii kultury. Od stanowiska Cycerona („… uprawą duszy zaś jest filozofia”) do filozofii kultur. Kultura jako tożsamość -(identyfikacja przez kulturę).Filozofia kultury a nauki kulturoznawcze.

3. Metafizyczny wymiar kultury

Czy metafizyczność jest jednym z wymiarów kultury, czy jej rdzeniem ( B. Skarga?. O co zapytuje metafizyka: co to znaczy badać samo myślenie, czym ono jest jako narzędzie poznania, źródło wiedzy, etyczny i praktyczny wymiar myślenia. Negatywne konsekwencje odrzucenia wymiaru metafizycznego w nauce i kulturze: utylitarne traktowanie wiedzy, instrumentalizm, ~równanie w dół ~ , technicyzacja myślenia.

4. Barbarzyńca w świecie wartości. Uniwersalizm kulturowy i jego złudzenia.

Kim jest kulturowy barbarzyńca: od kategorii deskryptywnej do wartościującej. Barbarzyńca w świecie greckim a „Barbarzyńca w ogrodzie” Z. Herberta: czy i co ich łączy? Na czym polega stanowisko uniwersalizmu kulturowego: dlaczego Leszek Kołakowski nazywa jego tezy złudzeniem, a zwolenników barbarzyńcami?

5. Normatywne rozumienie kultury. Wzorce kultury - kalokagathia

Kultura jako ideał, zespół wartości - model aksjologiczny. Szkoła niemiecka ( Brentano, Rickert) i jej rola w nauce o wartościach ( umocowanie wartości, ich obowiązywanie, wartości a dobro). Autoteliczny charakter wartości. Stanowiska subiektywizmu i obiektywizmu aksjologicznego. Kalokagathos - przykład normatywnego wzorca kultury.

6. Symboliczny wymiar kultury

Sfera bytu materialnego a sfera znaczenia. Znak a znaczenie. Rodzaje znaków. Symbol jako znak umowny. Cassirer - Filozofia kultury jako filozofia form symbolicznych. Kantowskie uwarunkowania filozofii kultury Ernsta Cassirera. Świat kultury jako uniwersum symboliczne. Człowiek jako animal symbolicum. Poznanie ludzi a poznanie zwierząt: percepcja subiektywna vs obiektywizacja symboliczna. Formowanie symbolu i formy symbolicznej. Specyfika Cassirerowskiego rozumienia symbolu: jego ontologiczna homogeniczność.

7. Co nas bawi? Kultura jako zabawa - od J. Huizingi do T. Halika.

Zabawa a kultura. Zabawa jako zajęcie duchowe. Struktura i funkcje zabawy. Przejawy zabawy w kulturze ( mowa, mit, kult). Zabawa a komizm. Śmierć i umieranie jako przedmiot zabawy? - stanowisko T. Halika.

8-9. Kultura masowa vs kultura wysoka (F. Nietzsche, J. Ortega y Gasset, U. Eco)

Przyczyny upadku kultury zachodniej wg Nietzschego i Ortegi (dekadencja, resentyment, bunt mas). Nieufność i pogarda dla egalitaryzmu. Człowiek masowy - hybryda czy konkret? Sposoby definiowania kultury masowej i wysokiej. Autorytet i jego rola w ocenie zjawisk kultury. Autorytet jawny i ukryty. Dlaczego kultura nie jest demokratyczna?

10. Kicz - zjawisko estetyczne czy etyczne?

Etyczne źródła kiczu wg H. Brocha. Kicz - „zło w systemie sztuki”, czy tylko nieudolne jej naśladownictwo? Kicz a dzieło sztuki. Zapotrzebowanie na złudzenia - kim jest Kitsch-Mensch? Kicz jako sztuka szczęścia. Pojęcie złego smaku. Stylistyka kiczu. Postmodernizm o kiczu.

11. Pojęcie tragiczności. Tragedia i tragizm (od Arystotelesa do M. Schelera).

Arystoteles - teoria tragedii jako zjawiska literackiego. Pathos i katharsis - ich rola w tragedii. . Tragiczność jako kategoria etyczna ( Scheler). Ontyczne uwarunkowania tragiczności: nieuchronność węzłów tragicznych w świecie. Położenie tragiczne - analiza sytuacji Hioba. Tragiczność jako unicestwienie wartości: czym różni się nieszczęście od tragiczności? Wina tragiczna a wina zawiniona; czym jest popadanie w winę? Medea, Fedra, Edyp - przykłady winy tragicznej.

12-13. Mitoanaliza kultury.

Z czego wyrasta potrzeba mitu? Mit a religia. Czy mity są archetypami? Świadomość mityczna jako określony rodzaj narracji. Wielkie mity świata: - mity kosmogoniczne; - m. poznawcze; m. o podróży; m. o miłości. Przykłady: Faust, Odys, Don Kichote, Casanova. Analiza strukturalna mitu wg C. Levi-Straussa.

14. Świat jako supermarket. Pojęcie płynnej nowoczesności Z. Baumana.

Postmodernistyczne wizje rzeczywistości kulturowej. Świat pluralistycznych wartości - czy wszystko można sobie wybrać? Postmaterializm zamiast tradycji. Trzy metafory świata: kościół; fabryka ; supermarket.

15. Duchowość w ponowoczesnym świecie.

Szlak losów duszy: od starożytnego spirytualizmu po duszę filozoficzną. Zanik duchowości we współczesnym świecie: problem prawdziwy czy urojony? Czy następuje erozja chrześcijańskiego modelu życia duchowego człowieka?. Demokracja a wartości: zanik czy metamorfoza?

Filozofia kultury: teksty na ćwiczenia.

1. W. Tatarkiewicz, Parerga, rozdz. Cywilizacja i kultura, str.74-92.

2. B. Skarga, Człowiek to nie jest piękne zwierzę, rozdz. O znaczeniu wymiaru metafizycznego w kulturze, str. 10-25

3. L. Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, rozdz. Szukanie barbarzyńcy. Złudzenia uniwersalizmu kulturalnego.

4. E. Cassirer, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, Cz. I, Rozdz. II, Klucz do natury człowieka: symbol, str.66-70; Rozdz. III Od reakcji zwierzęcych do odpowiedzi ludzkich, str.71 -91

5 J. Ortega y Gasset, Bunt mas i inne pisma socjologiczne, rozdz. VI: Wstęp do anatomii człowieka masowego; rozdz. VII: Życie szlachetne i życie pospolite albo trud i bezczynność, str. 57- 75.

6. M. Fiderkiewicz (red.), Kicz w kulturze. Art. M. Czubaja: Włos Johna Lennona. Religijność i popkultura, str. 39-52.

7.Z. Bauman, Ponowoczesność jako źródło cierpień, rozdz. Kultura jako spółdzielnia spożywców, str. 181-198.

Lektura do egzaminu

1. Z. Rosińska, J. Michalik (red.) Co to jest filozofia kultury? Rozdz. I, Filozofia wobec kultury str.13 -85; rozdz. III Między filozofią kultury a kulturoznawstwem, str.159 - 166.

2.E. Cassirer, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury , Część I Czym jest człowiek?, str.35 -121

3. J. Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, rozdz. I Istota i znaczenie zabawy jako zjawiska kulturowego, str.11-47

4. H. Broch, Kilka uwag o kiczu i inne eseje, rozdz. Kilka uwag o kiczu, str. 103 -118.

5. U. Eco, Apokaliptycy i dostosowani, rozdz. Mit Supermana, str.314 -349.

6.M.Cieśla-Korytowska, O. Płaszczewska (red.), Dziedzictwo Odyseusza, art. A. Waśko, Odyseusz i Don Juan. Dwa wzorce doświadczania podróży, str.169-182.

Wszystkie teksty na ćwiczenia



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Filozofia kultury 2, Filozofia, Rok IV, Filozofia kultury
HMS-kult a cywil, Filozofia, Rok IV, Filozofia kultury
Istota i pojęcie kultury, Filozofia, Rok IV, Filozofia kultury
Symboliczny wymiar kultury (Automatycznie zapisany), Filozofia, Rok IV, Filozofia kultury
M i t o a n a l i z a kultury, Filozofia, Rok IV, Filozofia kultury
opracowanie 2 o postawie konserwatywnej, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał
Lenin1, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał, Streszczenia teksty
Burke-Rozwal¦üania o Rewolucji we Francji, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał, Streszczenia tek
egz wyk+éady, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał
PSYCHOSPOŁECZNE ASPEKTY OKRESU DORASTANIA 4I2011, Filozofia, Rok IV, psychospoeczneaspektyokresudora
aksjologia-2010, Filozofia, Rok IV, Aksjologia ćw
Bloom umysl zamkniety streszczenie, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał, Streszczenia teksty
A. Rand Powrot czlowieka pierwotnego, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał, Streszczenia teksty
LIBERALIZM, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał
20111012 IFiS UP syllabus pychologia społeczna Ir2st, Filozofia, Rok IV, Psychologia
Aksjologia-tezy tezy, Filozofia, Rok IV, Aksjologia ćw
Na Szweda, Filozofia, Rok IV, Filozofia człowieka, cw
Marks i Engels, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał, Streszczenia teksty
2010-11 Termin 0, Filozofia, Rok IV, polityczna, Materiał

więcej podobnych podstron