1. Obiektywistyczna, subiektywistyczna, czy obiektywistyczno -subiektywistyczna teoria istnienia wartości ?Uzasadnij swoje stanowisko.

Osobiście uważam, że najbardziej pożądaną i posiadającą odzwierciedlenie w praktyce jest trzecia teoria: obiektywistyczno-subiektywistyczna.

• Wartość ma charakter przedmiotowo-podmiotowy.

• Wartość istnieje niejako niezależnie od osoby, która ją ocenia, ale w pewnej mierze jest przez nią determinowana.

• Relacjonizm - „wartości istnieją w przedmiotach, ale ujawniają się w kontakcie z człowiekiem.”

Rzeczywiście, istnieją wartości obiektywne, tzw. uniwersalne, które powinny być realizowane zawsze i wszędzie, stanowiące niezaprzeczalną podbudowę dla procesu wychowawczego. Jednak nie można uznać, iż wszystkie wartości są obiektywne i niezależne. Dla przykładu, od wielu czynników zależy czy prawdomówność jest zawsze wartością pożądaną. W niektórych sytuacjach, np. choroby człowieka i jego prognozowanej śmierci, być może lepiej jest mu nie mówić, że umrze za kilka miesięcy. Są to kwestie zależne od sytuacji oraz światopoglądu.

2. Które wartości z wybranej klasyfikacji wartości powinny być preferowane w wychowaniu? Omów jedną z nich.

Spoglądając na klasyfikację J. Homplewicza, który podporządkowuje wszystkie wartości Bogu, uważam, że bardzo ważne w procesie wychowania są wymienione przez niego zarówno wartości transcendentne - szczególnie miłość, dobroć, odwaga, dzielność czy altruizm; jak i naturalne - przyjaźń, właśnie wychowanie, nauczanie. Przyjrzę się bardziej szczegółowo wartości jaką jest altruizm.

• Oznacza troskę o drugiego człowieka i jego dobro.

• Udzielanie pomocy może mieć charakter: materialny (np. usługi - naprawy, opiekowanie się dziećmi); cielesny (odnosi się do zaspokojenia głodu i pragnienia, pomocy w czasie choroby, w nagłym wypadku); informacyjny (dzielenie się wiedzą, wiadomościami); moralny (obrona jednostki przed naruszeniem jej praw); motywacyjny (dawanie wsparcia duchowego i mentalnego); emocjonalny (okazywanie dobroci, przyjaźni, serdeczności).

• Odnosi się do udzielania komuś pomocy w sposób 1) świadomy, 2) bezinteresowny i 3) dobrowolny.

3. Podaj argumenty, iż wartości są potrzebne w procesie wychowania?

Wartości są na pewno niezbędne w wychowaniu. Przede wszystkim stanowią bazę dla celów wychowania; cele wyrastają z wartości. Wartości tworzą pewien ideał wychowawczy, który kierunkuje proces wychowania. Bez wartości wychowanie jako proces nie byłoby intencjonalne ani spójne. Wychowanie ma za zadania ukształtować sferę emocjonalno-wolicjonalną człowieka, jego system przekonań i postaw, a żeby posiadać przekonania, które warunkują zachowanie , potrzebny jest wyznacznik, jakim są wartości.

4. Co to jest wrażliwość aksjologiczna i jakie mogą być jej poziomy?

Wrażliwość aksjologiczna to zdolność człowieka do wartościowania wrażeń pochodzących ze świata zewnętrznego lub/i ze świata wewnętrznego organizmu oraz do internalizowania systemu wartości i ich hierarchii jako podstawy postępowania podmiotu.

Poziomy osobowej wrażliwości aksjologicznej

1.brak wrażliwości aksjologicznej-atrofia aksjologiczna (zanik wrażliwości aksjologicznej)

2. wrażliwość aksjologiczna zawężona/zaniżona/częściowa (nieadekwatna do sytuacji)

3. właściwa wrażliwość aksjologiczna (adekwatna, stosowana do okoliczności)

3a) podwyższona wrażliwość aksjologiczna (jest uzasadniona, jeśli sytuacja takiej wymaga)

4. Nadwrażliwość aksjologiczna (przesadna wrażliwość aksjologiczna, wynaturzona „ponad miarę )

5. Wyjaśnij rolę altruizmu motywowanego egzo -i endo centrycznie w procesie wychowania.

J. Karyłowski wyróżnia następujące typy altruizmu:

• altruizm motywowany egzocentrycznie - gdzie mamy do czynienia z tzw. najwyższym stopniem bezinteresowności; jest to typ altruizmu zorientowany głównie na osobę wspomaganą (może zaistnieć satysfakcja, ale jako coś wtórnego); jest to typ szczególnie pożądany i powinien być stosowany w oddziaływaniach wychowawczych.

• altruizm motywowany endocentrycznie - gdzie oczekujemy nagrody (może być wewnętrzna, np. zadowolenie z siebie), profitu za udzieloną pomoc, jest to mniej doskonały typ.

6. Jak wprowadzać dzieci i młodzież w tolerancję jako wartość ?

Tolerancja odnosi się do możliwości stanowienia człowieka o samym sobie i poszanowania odmienności. Bardzo trudno jest uczyć dzieci tolerancji. Powinno się stwarzać takie sytuacje wychowawcze, w których dzieci i młodzież będą miały możliwość współpracy ze sobą i lepszego siebie poznania. Można również zastosować pogadanki na lekcjach wychowawczych dotyczące tolerancji, poznawania tej odmienności (np. innej kultury, z której wywodzi się dziecko) oraz spotkania integracyjne.

7. „Wolność od”, czy „wolność do” ? Odnieś te pojęcia do procesu wychowania.

„wolność od czegoś” - tzw. „niekontrolowana swoboda”; wolność negatywna polegająca na możliwym zminimalizowaniu wpływów zewnętrznych (kontroli, samokontroli); jest to sprzeciw wobec wartości podstawowych, wolność od odpowiedzialności i obowiązków;

„wolność do czegoś” - wolność pozytywna; branie odpowiedzialności za swoje działanie; sprostanie oczekiwaniom i celom moralnym stawianym przez społeczeństwo.

Zdecydowanie należy uczyć w procesie wychowania „wolności do czegoś” i brania odpowiedzialności swoje czyny, ponieważ w dorosłym życiu właśnie taką wolność będzie uznawał. „Wolność od czegoś” doprowadza do chaosu i burzy w konsekwencji ład społeczny.

8. Odpowiedzialność jako wartość istotna w wychowaniu z perspektywy wychowanka i wychowawcy.

Odpowiedzialność to godzenie się z konsekwencjami swojego działania. Jest to jedna z wartości najbardziej istotnych w wychowaniu. Można spoglądać na nią inaczej, w zależności od ujęcia. Patrząc na wychowanie jako na oddziaływanie dyrektywne (bezpośrednie) uznaje się, iż odpowiedzialność za skutki procesu wychowawczego ponosi wychowawca. W wychowaniu jako oddziaływaniu niedyrektywnym (pośrednim), efekt wychowania jest „wspólną sprawą” wychowawcy i wychowanka.

9. Sprawiedliwość „wymienna”, czy „dystrybutywna” w procesie wychowania?

Rozróżniamy dwa typy sprawiedliwości:

• wymienna - „każdemu to samo” (zamienna);

• rozdzielcza - „każdemu według jego zasług” (dystrybutywna).

Moim zdaniem w wychowaniu bardziej powinno zwracać się uwagę na sprawiedliwość dystrybutywną (rozdzielczą), ponieważ każdy sam pracuje na swoje wyniki i osiągnięcia, dlaczego więc miałby ktoś, kto ma słabsze wyniki otrzymywać tę samą np. ocenę, co ktoś, kto osiągnął cel wychowawczy.

10. Podaj argumenty za znaczeniem aksjologii pedagogicznej dla teorii i praktyki wychowania.

Obiektem zainteresowań aksjologii pedagogicznej są wartości w edukacji człowieka; czyli to, co cenne w teorii i praktyce wychowawczej. Aksjologia ped. więc, idąc dalej, warunkuje cele wychowania oraz teoretyczny wzór, czyli ideał wychowania. Z jednej strony jest źródłem szerokiej wiedzy o wartościach, z drugiej zaś wiedzy o oddziaływaniach pedagogicznych.

---