ŚRODOWISKO wg H. Radlińskiej, stanowi zespół warunków w środowisku,
których bytuje jednostka i czynników kształtujących jej osobowość, jest
ono zespołem zjawisk przyrodniczych, kulturalnych i osobowych. H.Radlińska
odróżnia środowisko ( nadaje mu cechy względnej stałości czasowo -
przestrzennej) od otoczenia( uznaje za strukturę zmienną, krótkotrwałą).
-- przyjęła kryterium podziału:
1. - środowisko bezpośrednie szersze dalsze
2. - Kryterium oceny środowiska: środowisko obiektywne, środowisko
subiektywne.
Składniki środowiska- materialne, psychiczne emocjonalne.
18. Najbardziej tradycyjny podział środowisk (w pedagogice i socjologii) to: naturalne, społeczne i kulturowe.
Środowisko naturalne - obejmuje wszystkie bodźce, które pochodzą od sił przyrody działających tym w tym samym miejscu i czasie.
Środowisko społeczne - jest to „(…) ogół grup i jednostek, którymi w ciągu życia osobnik styka się prywatnie lub publicznie, bezpośrednio lub pośrednio, przelotnie lub trwale, osobiście lub rzeczowo”. Jest to całokształt oddziaływań pośrednio lub pośrednio od ludzi.
W socjologii wyodrębnia się trzy typy środowiska społecznego:
a) środowisko makrospołeczne;
b) środowisko regionalne;
c) środowisko mikrospołeczne.
Środowisko makrospołeczne - jest to środowisko społeczne wytworzone przez duże zbiorowości terytorialne związane z istnieniem państw, są związane z takimi dziedzinami życia jak: technika, nauka, oświata, życie gospodarcze. Na tle procesów makrospołecznych występują „czynniki makrostrukturalne” takie jak: wzrost agresji, wzrost aspiracji. Do elementów należących do środowiska makrospołecznego zalicza się:
a) ustrój polityczny;
b) ustrój społeczno-gospodarczy;
c) warunki ekonomiczne;
d) czynniki kulturowe;
e) efekty społeczne.
Środowisko regionalne - to środowisko społeczne występujące na terenie danego regionu. Zainteresowanie tym środowiskiem bierze się z badań nad specyfiką przestępczości8 notowanej na obszarach wiejskich lub miejskich, a także nasilenia przestępczości w dzielnicach miast.
Środowisko mikrospołeczne - to środowisko tworzone przez małe grupy takie jak rodzina, klasa szkolna, grupa rówieśnicza, grupa towarzyska, grupa współpracowników, organizacja społeczna, klub sportowy itp.
W tych grupach dziecko przystosowuje się do życia w społeczeństwie, przyjmuje za własne wartości, normy i wzory postępowania uznawane przez społeczeństwo, przygotowuje się do pełnienia ról społecznych, a potem w te role wchodzi. W zależności od jakości grup społecznych, w których życiu uczestniczy młody człowiek, w zależności od obowiązujących w nich wartości, wzorów zachowań, norm postępowania, wpływy na tę jednostkę mogą być dobre lub złe. Wśród tych drugich znajdujemy wpływy demoralizujące.
Środowisko kulturowe - składa się na nie dorobek społeczności i narodu, dobra kultury materialnej i duchowej, sztuka, nauka, prawo, obyczaje, a także techniczne środki upowszechniania kultury.
Wyróżnione i pokrótce przedstawione trzy rodzaje środowisk łączą liczne wzajemne zależności. Środowisko naturalne, społeczne i kulturowe jest potencjalnie środowiskiem wychowującym, albowiem oddziaływuje pedagogicznie na aktywność i osobowość jednostki. Bywa ujmowane dwojako: a) szeroko - jako system jakichkolwiek wpływów i bodźców środowiskowych, zarówno celowo organizowanych jak i samoistnych, b) wąsko - jako system bodźców zamierzonych, ukierunkowanych na osiągnięcie określonych celów wychowawczych, to ujęcie E. Trempała definiuje jako określony obszar działalności, na którym bodźce rozwojowe będą kontrolowane i ukierunkowane zgodnie z celami wychowawczymi, a równocześnie wywołują trwałe zmiany w zachowaniu się człowieka.

• Środowiska wychowawcze:

+  wg Izdebskiej: szeroko rozumiane środowisko życia dziecka ze złożonym systemem bodźców rozwojowych, o charakterze oddziaływań planowych jak i wpływów  samorzutnych dodatnich i ujemnych,

+ wg Trębały: określony obszar oddziaływań, gdzie bodźce rozwojowe, kontrolowane są zgodnie z celem wychowawczym, a jednocześnie wywołują trwałą zmianę w zachowaniu się wychowanka,

+ wg Szczepańskiego: część środowiska społecznego i kulturowego, która wywiera wpływ na wytwarzanie się trwałych postaw, poglądów, wiedzy, spontanicznego postępowania wychowanka.

 Wyróżniamy trzy podstawowe środowiska wychowawcze:

a) rodzina,

b) szkoła,

c) klasa.

 Determinizm - z łacińskiego „determino” - ograniczam. Pogląd filozoficzny głoszący współzależność wszystkich zjawisk przyrodniczych i społecznych, jak też ich podległości pewnym prawidłowością wyznaczanym przez ogół warunków w jakich zachodzą. Determinizm to również przekonanie o decydującym wpływie środowiska społecznego na moralność. Wszystkie ludzkie działania według pozytywistów są zdeterminowane, przez szereg różnych czynników takich jak: pochodzenie, klasa społeczna, środowisko w którym wzrastamy, a także moment dziejowy w którym żyjemy.

Dialektyzm (gr. diálogos - rozmowa i dialektikē - 'dialektyka' z diálektos - sposób mówienia) - cecha językowa, wywodząca się z dialektu danego języka, użyta w języku literackim, ogólnym. Dialektyzmem może być np. pojedynczy wyraz (np. uświerknąć zam. zmarznąć), lub połączenie wyrazowe (frazeologizm); wyróżnia się także dialektyzmy gramatyczne (pójdźwa zam. pójdźmy), składniowe (np. gęsi lecieli) lub fonetyczne (np. kóń, zam. lit. koń). Są to formy typowe dla dialektu i nie występujące w języku literackim.

Dość często dialektyzmy przedostają się do języka literackiego, ponieważ bywają wykorzystywane np. jako środek charakteryzacji bohaterów.

Dla Mouniera personalizm jest pewną perspektywę spojrzenia na problemy ludzkie w odpowiedzi na powstające totalitaryzmy. Nie powinien jednak stać się systemem, ani narzędziem politycznym. Personalizm w ogóle nie jest systemem, ale pewną perspektywą, metodą, zobowiązaniem. Jako perspektywa jest próbą osiągnięcia jedności rozbitej przez realizm duchowy i marksizm. W sferze metod chce człowieka skierować naprzód w historii i tworzyć historię, choć w szerszej perspektywie największe znaczenie ma trud ludzki. Jako zobowiązanie, personalizm wymaga zaangażowania.

---