PEDAGOGIKA SPOŁECZNA
1)Diagnostyka w pedagogice społecznej
Diagnoza-rozpoznanie, rozróżnienie
*zebranie potrzebnych danych
*krytyczne opracowanie na drodze rozumowania
Diagnoza rozwinięta:
(Ziemski dzieli ją na diagnozę cząstkową)
-aspekt identyfikacyjny (diagnoza przyporządkowująca, klasyfikacyjna lub typologiczna)
-genetyczne
-celowości
-fazy
-rozwojowa(prognostyczna)
Diagnoza w pedagogice społecznej- opis wyników badania określonego wycinka rzeczywistości, dokonany na podstawie zebranych i ocenionych danych z różnych źródeł, przy czym rozwinięte rozpoznanie obejmuje opis poszczególnego złożonego stanu i jego genezę lub przyczyny, oraz wyjaśnienie znaczenia i etapu rozwoju, a także w rozpoznaniu decyzyjnym- ocenę możliwości zmiany (lub utrzymania) w kierunku pedagogicznym pożądanym./Ziemski
Zastosowanie diagnozy:
-bezpośrednio w procesie wychowania
-w poradnictwie pedagogicznym, w doradztwie, ekspertyzie
-w działalności organizatorskiej np. w kierowaniu zespołami ludzkimi.
Cele działania zorganizowanego/ Le Chatelier
-postawienie jednego i ściśle określonego celu
-zbadanie środków i warunków, które trzeba zastosować aby osiągnąć cel
-przygotowanie środków i warunków
-urzeczywistnienie
-kontrola otrzymanych wyników i wyciąganie z nich wniosków
Diagnoza decyzyjna-opis wyników badania określonego wycinaka rzeczywistości, zawierający elementy, które są istotne z punktu widzenia działania praktycznego.
Techniki diagnozy:
Metoda indywidualnych przypadków i rodzin: wywiad środowiskowy, obserwacja, analiza dokumentów urzędowych
Metoda grupowa: wywiady, obserwacja, techniki socjometryczne
Metoda środowiskowa: lustracja społeczna
-1-
2)Podstawowe środowiska wychowawcze
Rodzina (opis dalej)
Środowisko lokalne (opis dalej)
Grupy rówieśnicze (opis dalej)
Środowisko szkolne
W organizacji procesu wychowania decydującą rolę odgrywają cztery różne, ale ściśle ze sobą powiązane czynniki:
-wychowawca
-wychowanek
-cel
-sytuacja wychowawcza
Organizacje i stowarzyszenia społeczne w środowisku lokalnym
Dążenie do realizowania określonych, wspólnych celów, z własna strukturą organizacyjną i funkcjonariuszami z ustalonymi lub usankcjonowanymi sposobami postępowania i zachowania/Kamiński
Typologia:
-lokalne- rada sołecka, komitet rodzicielski
-ponadlokalne- Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
Funkcje/ Kamiński
-afiliacyjne (sąsiedztwo z wyboru)
-integracyjne
-ekspresyjne
Wyróżniamy funkcje:
-dośrodkowe „wewnętrzna”- zaspokojenie potrzeb, zainteresowań
-odśrodkowa „zewnętrzna” - potrzeby pierwotne i wtórne
Dziedziny aktywności:
-nauka (aktywność poznawcza)
-aktywność kreatywna
-aktywność rekreacyjna
-aktywność społeczno-użyteczna
-aktywność o charakterze opiekuńczym
ORGANIZACJE SPOŁ. I STOWARZYSZENIA
STYMULACJA
KOREKCJA KOORDYNACJA
INSTYTUCJONALIZACJA
WSPÓŁDZIAŁANIE
Zakłady pracy
Funkcje:
-produkcyjne(marketing, reklama, wytwarzanie)
-socjalne (zaspokajanie potrzeb psychospołecznych pracowników)
-dydaktyczne (organizowanie kształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych)
-wychowawcze (kształcenie cech, poglądów, postaw)
Etapy adaptacji:
-przyjmowanie do pracy
-wprowadzenie w środowisko pracy
-wzajemne przystosowanie
Kultura pracy:
-wiedza, umiejętności, nawyki i doświadczenie zawodowe
-relacja między pracownikami
-fizyczne warunki pracy
-stosunek pracowników do środków pracy
-2-
3)Rodzina we współczesnym społeczeństwie - jej istota i znaczenie
industrializacja i urbanizacja a rodzina
podniosła się stopa życia, poziom zdrowotności, usprawniono funkcjonowanie gospodarstw domowych, rozwój środków masowego przekazu, emancypacja rodziny małej, wzrost liczby rozwodów
postęp naukowo-techniczny a rodzina
rozwój działalności usługowej, wspomagającej rodzinę, zaspakajający potrzeby jej członków- materialne i pozamaterialne.
Rozwój informatyki, wymieszanie kulturowe powoduje atomizację społeczną.
postęp medyczny a rodzina
-wzrost skuteczności leczenia chorób kiedyś uważanych za nieuleczalne
-opanowanie chorób epidemiologicznych
-przyśpieszenie leczenia wielu chorób
-środki antykoncepcyjne - zmniejszenie naturalnego przyrostu
-rodzina stała się mniej dzietna
rodzina a autonomia jednostki
-narastające dążenia osobiste jednostki w stosunku do interesów i celów grupowych
-dążenie jednostki do autonomii i niezależności
-„brak granic” wyrywa jednostkę z tradycyjnych kręgów wspólnoty
-rozwój techniki umożliwia spędzanie czasu wolnego w atrakcyjny sposób w samotności
-należy uważać aby indywidualizm nie przerodził się w egoizm.
autonomia człowieka wobec otoczenia
1)naród -malejący patriotyzm, ludzie są coraz mniej skłonni do poświęceń dla narodu i coraz mniej cenią poświęcenie innych
2)społeczność lokalna -maleje identyfikacja jednostki ze społecznością lokalną, jednostka w swoim miejscu zamieszkania staje się coraz bardziej autonomiczna, zaabsorbowana własnymi sprawami
3)mikrogrupy -dezintegrują się kręgi sąsiedzkie, maleją więzi wspólnotowe, maleje zakres zobowiązań i zakres świadczeń mikrogrup na rzecz jednostki
4)rodzina -nie liczenie się z innymi w trakcie realizacji swoich indywidualnych celów, jednostka może liczyć jedynie na siebie
praca a rodzina
zaszły 3 podstawowe zmiany
-mąż „wychodzi” z domu do pracy najemnej w pozarodzinnych instytucjach pracy
-to samo czyni zona
-dzieci „wychodzą” do szkoły
Owe wyjścia z obrębu poza domowego środowiska, które wypełniają znaczną część ich życia, są źródłem specyficznych doświadczeń dla poszczególnych członków rodziny.
Wzrasta autonomia jednostek wewnątrz rodziny, zwiększa się ich możliwość decydowania o sobie i swoim losie.
-3-
hierarchia celów rodziny
-satysfakcja z życia małżeńskiego i rodzinnego (długotrwała miłość)
-indywidualizacja
-wzrost wymagań co do jakości życia rodzinnego
Obecnie obserwujemy w skali międzynarodowej:
-wzrost liczby konfliktów małżeńskich i rozwodów
-wzrost zatrudnienia kobiet z pobudek ekonomicznych
-zmniejszenie wartości posiadania dzieci dla rodziców
-indywidualizacja form aktywności w rodzinie i zainteresowań
-zanik norm i wartości
FUNKCJE RODZINY:
-seksualna
-materialno-ekonomiczna
-kontrolna
-socjalizacyjno-wychowawcza
-emocjonalno-ekspresyjna
KIERUNKI PRZEMIAN
-autonomizacja członków rodziny
-ich egalitaryzacja
-malenie spójności i dezintegracja rodziny
-patologizacja społeczna i psychospołeczna jednostek
-4-
4)Grupa rówieśnicza jako środowisko wychowawcze.
Jest to organizm społeczny wyróżniony spośród innych, nie ze względu na cechę demograficzną- wieku, ale ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemna aprobatą uczestnictwo.
Wspólnota- grupa pierwotna, powstała w sposób naturalny bez integracji człowieka (rodzina, społeczność lokalna, grupa rówieśnicza)
Stowarzyszenie- (grupy, środowiska)-intencjonalne, celowe organizowane przez człowieka dla realizacji konkretnych zadań.
Typy grup rówieśniczych/ Kowalski
-dziecięce grupy zabawowe, bandy
-młodzieżowe paczki, kliki
-młodzieżowe grupy dewiacyjne (gangi, bandy przestępcze)
Struktura grup społecznych:
-układ hierarchii wewnątrz grupy
-układ decyzji i systemów kanałów komunikacyjnych
-układ i rodzaj więzi między członkami grupy
Pokolenie odwróconych pleców- pokolenie odwróconych tyłem, nastawione niechętnie lub wrogo do panującego systemu.
Właściwości związków rówieśniczych:
GRUPY PIERWOTNEJ |
GRUPY CELOWEJ |
1.członkostwo jest spontaniczne, nacechowane poczuciem aprobującego uczestnictwa |
1.członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej
|
2.dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna osobista |
2.dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacyjnych |
3.powyższe określa niewielkie rozmiary grupy pierwotnej |
3.możliwe wielkie grupy o rozgałęzionej strukturze organizacyjnej i terenowej |
4.członkowie mają poczucie przynależności i odrębności wobec otoczenia |
4.struktura wewnętrzna sformalizowana z układem hierarchicznym |
5.grupa ustala świat wartości i wzorców o różnorodnych implikacjach dla członków i organizacji grupy |
5.istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami indywidualnymi |
6.istnieje umowny system kontroli i doraźnie określone sankcje |
6.posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami |
7.grupę cechuje zmienność i okazjonalność celów |
7.tendencje do centralizacji decyzji, koordynacji działalności |
8.przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy |
8.wyspecjalizowane kierownictwo i wyalienowani przywódcy |
-5-
5)Środowisko lokalne -struktura, funkcje, przemiany
W środowisku lokalnym mieszczą się 2 typy zbiorowości /Tonnies
-celowe (stowarzyszenia)
-spontaniczne (wspólnoty)
Środowisko lokalne- gromadzi ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycje, wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności, odrębności i gotowość do wspólnotowego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa
Cechy konstruktywne środowiska lokalnego:
-tożsamość etnicza, religijna, kulturowa
-zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków
-jednolitość (względnie) ekonomiczna i zawodowa
Więź społeczna- zorganizowany system, stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej; skupiający jednostkę, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości, w całość zdolną do trwania i rozwoju/ J. Szczepański
Identyfikacja określonej zbiorowości jako społeczeństwo lokalne:
-aprobująca świadomość uczestnictwa/ Ossowska
-intencjonalne działanie/ Znaniecki
-„siła społeczna” / Radlińska
Warunek istnienia więzi społecznej:
-styczność przestrzenna- postrzeganie obecności innego człowieka jako pewnej stałej, postrzeganie jego „przypisania” do naszej przestrzeni życiowej
-łączność psychiczna- aprobując uczestnictwo
-6-
6)Metody organizowania środowiska
-studium indywidualnego przypadku, etap rozpoznania-diagnoza
Kamiński rozróżnił wąskie i szerokie rozumienie pojęcia metody środowiskowej.
W wąskim rozumieniu
- na użytek głównie pomocy socjalnej uruchamiamy akcję cykliczną lub stałą
-gdy przedmiotem zainteresowania lub działania jest jedna grupa społeczna
-gdy działania i przedsięwzięcia środowiskowe prowadzone są przez jedną grupę osób lub instytucję
Te działania nie rozwiązują wszystkich problemów( w sposób trwały)
Szeroki sens metody:
-całościowe rozumienie środowiska lokalnego
-pełna rejestracja problemów
-kompleksowy system działań
-trwałe usuwanie zagrożeń i niepożądanych zjawisk (rozwój ku celom idealnym)
-dominacja pozytywnego sensu działalności społecznej nad negatywnym(ratownictwo, usuwanie zagrożeń)
Celem zasadniczym organizowania środowiska jest wspomaganie rozwoju.
Wtórne cele organizacji środowiska to cele opiekuńcze oraz wyrównywanie braków <kompensacja>
Celem samym w sobie a w istocie odrębnym od metody środowiskowej jest tworzenie wspólnoty, przełamywanie izolacji i osamotnienia, budowanie więzi emocjonalnej.
To eliminowanie anonimowości i obojętności.
Warunkiem powodzenia i skuteczności organizowania środowiska jest rozbudzenie sił społecznych czyli ochotniczych organizatorów życia zbiorowego.
-7-
7)Animacja społeczno-kulturowa
Animacja:
-ożywić coś, dawać życie czemuś, wprawiać w ruch, nadawać żywotność
-ożywiać kogoś, zachęcać, skłaniać do działania
Animacje można odnieść:
-celu- ożywianie, pobudzanie, motywowanie jednostki i grupy do ujawnienia i rozwijania swych utajonych zdolności i możliwości
-metody- motywowanie i inicjowanie i rozwijanie jednostek oraz aktywności grup społecznych
-procesu-ożywianie, doradzanie, prowadzenie działalności społeczno-kulturowej
-działań- w zakresie aktywizowania i koordynowanie
Cel animacji społeczno-kulturowej
-stymulacja przemian w dziedzinie systemów wartości
-wykształcenie selektywnej postawy wobec nowych idei, wzorów zachowań
Bariery animacji społeczno-kulturowej
-dezintegracje społeczne i kulturowe małych wsi i miasteczek, rodziny, grup sąsiedzkich
-zanik autorytetów lokalnych
-humanistyczna koncepcja człowieka- zakłada nieintegrację, samorealizację, samorozwój jednostki
-pozorne społeczności lokalne
Fazy- etapy animacji społeczno-kulturowej w społeczności lokalnej
I faza- znajomość środowiska od strony funkcjonowania systemu społ-kult (diagnoza społ)
i wiedza o brakach w życiu społecznym, gospodarczym, kulturalnym; czynności diagnostyczne mają przynieść wiedze dotyczącą potrzeb środowiska, sił tkwiących w środowisku materialnym jak i sił tkwiących w ludziach.
II faza- planowanie treści, form, dokładne sprecyzowanie celów podejmowanych działań animacyjnych
III faza- informacyjno- stymulacyjna, pobudzanie do działania bez nacisku
IV faza- czynności realizacyjne- ulepszanie życia społeczności lokalnej, koordynacja, eliminowanie błędów uczestników, zachęcanie do samokontroli.
V faza-pomiar efektywności
Skutki animacji;
-przyrost wiedzy
-rozwój umiejętności
-zmiana postaw
-zmiana hierarchii wartości
-zmiana wzorów kulturowych
Animator- to ten który spontanicznie lub z racji pełnionych funkcji ożywia środowisko, przekazuje inicjatywę innym osobom, rozbudza pożądanie wiedzy, wpływa na rozwój różnorodnych zainteresowań, rozumie wagę nauczania i wychowania w życiu jednostki i społeczeństwa, oraz rolę jaką winien spełniać/ Żebrowski
-8-
8)Poradnictwo w teorii i praktyce
Poradnictwo-informowanie, dawanie rad, rola diagnostyczno-terapeutyczna
Doradztwo- działanie o charakterze informacyjno-instruktażowym
Cel poradnictwa-optymalizacja stanu rzeczy
Cele pośrednie-usuwanie zaburzeń i trudności, profilaktyka, diagnoza
Poradnictwo nastawione jest na:/cele
-doskonalenie procesu przygotowania jednostki do aktywnego życia przy wykrywaniu i korygowaniu braków rozwojowych, rozwijanie zdolności, rozbudzanie nowych zainteresowań i dążeń
-optymalizowanie procesu przygotowania do pracy zawodowej, ukazywanie perspektyw, stymulowanie rozwoju aspiracji i motywacji
-przygotowanie do spędzania czasu wolnego i aktywnego uczestnictwa w kulturze, rozwijanie własnej osobowości i twórczości kulturalnej przez wskazywanie możliwości samokształcenia i wszechstronnego doskonalenia się w zakresie:
*udoskonalenia procesu wychowania jednostki poszukując odpowiednich środków
*udoskonalenie procesu wychowania jednostki i optymalizacji pracy instytucji wychowawczych
*udoskonalenie procesu wychowania jednostki ale głównym zadaniem jest poprawa funkcjonowania systemów społecznych
Interakcyjny model poradnictwa:
-dwa podmioty działania(doradca i radzący się)
-przedmiot(problem do rozwiązania)
-czynności poradnicze
-metody i środki działania
-wyniki działania
Poradnia psychologiczno-pedagogiczna
Funkcje:
-poradnictwo dydaktyczne
-poradnictwo wychowawcze
-poradnictwo opiekuńcze
Powinno uwzględnić:
-profilaktykę
-diagnozę
-pomoc
-9-
9)współczesne problemy i zjawiska społeczne- bezrobocie, bezdomność, bieda- istota, mechanizmy i skutki
Ubóstwo absolutne- stan niezaspokajania minimalnych biologicznych potrzeb organizmu ludzkiego, niezaspokojenie potrzeb uznanych w danym społeczeństwie i w danym czasie za minimalne.
B. R. Schiller 3 stanowiska przyczyn ubóstwa
-teoria skażonych charakterów-naturalny rezultat indywidualnych defektów(brak aspiracji, umiejętności)
-teoria ograniczonych możliwości-ubożenie społeczne może być rezultatem sił pozostających poza kontrolą jednostki (nie równy dostęp do szkół)
-teoria wielkiego brata-generalnie winę składa się na rząd za zniszczenie bodźców do umocnienia niezależności ekonomicznej rodziny
Przyczyny ubóstwa w Polsce
-występowanie alkoholizmu w rodzinie
-wielodzietność
-przeludnienie mieszkań
-podeszły wiek i emerytura starego portfela
-inwalidztwo
-pozostawanie w kręgu subkultury ludzi ubogich
Funkcje rodziny a bezrobocie
-f. ekonomiczno-konsumpcyjna
-f. opiekuńczo-wychowawcza
-f. emocjonalno-ekspresyjna
-f. socjalizacyjna
-f. prokreacyjna
Psychologiczne aspekty bezrobocia:
-bezrobocie a zdrowie
-destabilizacja życia rodzinnego
-kryzys tożsamości
-zaburzenia struktury czasu
-ograniczenie kontaktów społecznych
-bezrobocie chroniczne
Przeciwdziałanie bezrobociu:
-inicjowanie i finansowanie szkoleń
-inicjowanie organizacji dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracodawcom pomocy finansowej
-inicjowanie i finansowanie prac interwencyjnych i robót publicznych
-udzielanie pożyczek z funduszu pracy na podjęcie działalności na własny rachunek
-przyznawanie i wypłata zasiłków
-aktywizacja bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy
Bezdomność-względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego dachu nad głową albo nie posiadającego własnego mieszkania
-10-
Bezdomność:
- z wyboru
- z konieczności
Bezdomność sensu stricte (rzeczywista, jawna)-brak mieszkania, ekstremalna postać bezdomności
Bezdomność w sensie largo (utajona, społeczna)-lokum nie spełnia kryteriów mieszkania
(brak minimalnych standardów)
10) zaburzenia przystosowania społecznego
Nie znalazłam
Wszystkie zawarte informacje w tych notatkach pochodzą z książki :
Pedagogika społeczna pod redakcją Tadeusza Pilcha i Ireny Lepalczyk