Zagadnienia morskie
Abisal - z gr. abyssos = niezgłębiony - głębia morska od ok. 1500 - 2000 m w głąb oceanów i mórz.
Abrazja - niszczenie brzegów morskich przez wodę.
Archipelag - z gr. aigaion pelagos - grupa wysp leżących blisko siebie.
Arenal - piaski strefy brzegowej mórz zalane wodą, nawilżane falami lub wodą podsiąkającą.
Atol - rafa w kształcie pierścienia zamykającego w sobie lagunę.
Bariera - wąskie pasmo lądu oddzielające przybrzeżną część morza.
Batybental - dno morskie, rozpościerające się poza zasięgiem szelfu.
Benoz - pierwotne dno strefy przybrzeżnej zbiornika wodnego, zbudowane z reguly z trudno rozmywalnych gruntów i pokryte materiałem pochodzącym z abrazji wybrzeży.
Biostroma - wapień rafowy utworzony ze szczątków lub szkieletów organizmów.
Brzeg - miejsce zetknięcia się lądu z powierzchnią wodną morza, jeziora, rzeki. Jest pasem terenu wynurzającym się przy stanach niskich i zalewany jest w stanach wyższych. To co znajduje się po stronie wody jest przybrzeżne, co po stronie lądu - nadbrzeżne.
Cieśnina - zwężenie obszaru wodnego, morskiego lub jeziornego, łączące dwa akweny morskie (jeziorne) i rozdzielające lądy.
Diuna - piaszczysta wydma nadmorska.
Dryft - przenoszenie przedmiotów przez prądy morskie.
Fiord - głęboka zatoka morska (polodowcowa), długości od kilku do ok. 200 km, przeważnie wrzynająca się w góry. Posiada strome, nieraz pionowe skaliste brzegi.
Golfstrom - ciepły, zatokowy prąd oceaniczny północnego Atlantyku.
Grzywacz - fala morska o załamującym się pienistym grzbiecie.
Gujot - podmorska wulkaniczna góra o charakterystycznym płaksim stożku ściętym przez fale.
Iceberg - góra lodowa pływająca po morzu.
Ingresja morza - wdzieranie się wody morskiej w obniżenie na lądzie.
Kalema - silny przybój fal oceanicznych, nawiedzający w miesiącach letnich Afrykę Zachodnią. Fale do 12 m wysokości przy prędkości 20 m/s. Fale te są odbiciem sztormów na otwartych wodach Atlantyku.
Kanał morski - szeroka cieśnina morska, oddzielająca kontynentalną wyspę.
Kipiel - przybój - spiętrzona fala uderzająca o stromy brzeg, powodująca rozprysk wody.
Klif - faleza - strome wybrzeże, powstające w wyniku dużych przybojów.
Kosa - rodzaj mierzei łączącej się tylko jednym końcem z lądem.
Kuro-Siwo - ciepły prąd oceaniczny Północnego Pacyfiku (odpowiednik Golfstromu).
Laguna - płytki zalew lub zatoka odcięta od morza przez mierzeję, lido, rafę lub atol.
Lido - stale wynurzony wał, oddzielający lagunę od pełnego morza.
Liman - płytka zatoka, oddzielona od pełnego morza mierzeją, lub powstała przez zatopienie odcinka jaru.
Ławica - część dna morskiego wyniesienia nad otaczające je głębie, też przybrzeżny pas litoralu.
Mierzeja - piaszczysty półwysep oddzielający zatokę morską zupełnie lub częściowo.
Morze - część oceanu wyodrębniona od jego otwartych wód przez występy lądu (półwyspy, wyspy), do której przynajmniej jedną stroną przylega, bądź też przez łańcuch wysp lub próg podwodny, na skutek czego wody jego i klimat przybierają cechy indywidualne. Morza mogą być przybrzeżne, mniej lub bardziej otwarte np. M. Północne; śródziemne np. M. Śródziemne, M. Martwe; wewnątrzkontynentalne np. M. Baltyckie, M. Czarne. Niektóre wielkie jeziora ze względu na genezę i rozmiary są również nazywane morzami np. M. Kaspijskie, M. Martwe. Morzami nazywane są niektóre zatoki lub większe przestrzenie między wyspami np. Zat. Kalifornijska zwana M. Corteza lub M. Celebes. Szczególnym morzem jest M. Arktyczne między Azją i Ameryką Płn. zwane też Oceanem Lodowatym, ponieważ przez cały rok jego środek otaczający Biegun Północny stanowi grubą pokrywę lodową.
Morze przybrzeżne - morze znajdujące się przy brzegu kontynentu, dużych wysp, oddzielone od oceanu progiem, łańcuchem wysp lub tworzy rozległą zatokę.
Morze śródziemne - morze otoczone lądami, łączące się z oceanem lub innymi morzami jedynie przez wąskie cieśniny.
Oja Siwo - prąd Kurylski - płynie wzdłuż wschodnich wybrzeży Wysp Kurylskich i japońskiej wyspy Hokkaido.
Pak - wieloletni lód morski, tworzący zwykle wielkie pola lodowe.
Pływy - przypływy i odpływy morskie, okresowe wahania poziomu oceanów i mórz otwartych, przeważnie w okresie 12 i 1/2 godzinnym (ściślej 12h26'30''), na niektórych morzach w okresie 25 godzinnym (24h53') lub mieszanym. Wywołane przez 27 1/3 dniowy obrót Ziemi wraz z Księżycem dookoła ich wspólnego środka ciężkości. Do tego dochodzi wpływ przyciągania Słońca 2 1/6 razy słabszy, wzmacniający pływy w okresach szczytów, tj. w czasie pełni i nowiu Ksieżyca. W czasie pływów na skutek przyciągania szczytowe wybrzuszenie na oceanach może dochodzić do kilkudziesięciu metrów powyżej normalnego poziomu na obszarze kilku milionów km2. Po przeciwnej stronie kuli ziemskiej wybrzuszenie to jest o ok. połowę mniejsze. Jedne z największych w zatoce Fundy na Atlantyku dochodzą do 18 m.
- sygizyjne - są pływami wzmocnionymi współdziałaniem Słońca. Zachodzą w czasie pełni i nowiu Księżyca;
- kwadrowe - są osłabione przeciwdziałaniem Słońca i zachodzą w czasie pierwszej i trzeciej kwadry Księżyca.
Polder - obwałowany lub odgrodzony tamą, osuszony przybrzeżny pas morza, wykorzystywany pod uprawę roślin (czasem do produkcji soli).
Półwysep - wsunięta w morze lub jezioro część lądu, łącząca się z nim tzw. nasadą. Półwysep drugorzędny stanowi odgałęzienie półwyspu pierwszorzędnego.
Prądy morskie - postępujące ruchy znacznych mas wodnych w oceanach i morzach obejmujące warstwy wody o stosunkowo niewielkiej szerokości i miąższości w porównaniu z jej długością. Rozróżnia się według przyczyn powstania -: prądy wiatrowe (dryfowe), grawitacyjno-gradientowe, przypływowo-odpływowe, kompensacyjne; według czasu trwania - stałe, okresowe, czasowe; zależne od głębokości - powierzchniowe, głębinowe i denne; zależne od temperatury - ciepłe i zimne.
Przylądek - cypel - wysunięty w stronę morza występ linii brzegowej.
Rafa - przybrzeżna skalica podwodna ze skał naturalnych lub wytworzonych przez organizmy morskie, niekiedy wynurzająca się.
Regresja - cofanie się morza z zalanych lądów wskutek pionowych ruchów skorupy ziemskiej.
Rewa - ryf - podwodny wał piaszczysty (równoległy lub skośny do linii brzegowej), częściowo wynurzający się w czasie odpływu.
Rias - skaliste, poszarpane wybrzeże morskie przy ujściu rzek, zwłaszcza w Hiszpanii.
Rillmarki - utrwalone na piasku ślady spływania po brzegu fali morskiej.
Rów oceaniczny - podłużne tektoniczne obniżanie dna oceanicznego ponad 6000 m, występuje zwykle wzdłuż stoków kontynentalnych lub łańcuchów wysp. Najliczniejsze i najgłębsze rowy oceaniczne występują na Oceanie Spokojnym.
Szery - rój wysp przybrzeżnych przeważnie wystające barańce itp.
Szkiery - wysepki granitowe wygładzone przez lodowiec (głównie u wybrzeży skandynawskich).
Szor - obszar głębokich wód przybrzeżnych.
Szpyrk - piaszczysty przylądek powstały w miejscu gdzie prąd przybrzeżny oddala się od brzegu.
Tombolo - mierzeja łącząca wyspę z lądem lub wyspy ze sobą.
Transgresja morska - zalanie większego obszaru lądu przez morze.
Wybrzeże - pas po obu stronach linii wodnej do takiej odległości, do jakiej zachodzą procesy bezpośredniego oddziaływania fal morskich bądź jeziornych oraz prądów morskich.
Wyspa - część lądowej powierzchni Ziemi, otoczona wodą morską lub jeziorną, a także ramionami rzecznymi. Posiada rozmiary mniejsze niż kontynent, nie uważa się za wyspę wynurzających się skał, raf ani ławic piaszczystych, zalewanych przez wyższe wody.
Zalew - zatoka o wąskim wylocie powstała przez odcięcie mierzeją lub zasłonięta częściowo wyspą.
Zatoka - część morza lub jeziora otoczona z trzech stron lądem.