Gen- podstawowa jednostka dziedziczenia przekazywana potomstwu przez rodziców lub odcinek DNA znajdujący się w chromosomie

Allele- nieco różniące się od siebie (alternatywne)postaci genu, znajdujące odpowiadające sobie miejsca w chromosomach homologicznych

Homozygota-organizm diploidalny mający (w odniesieniu do konkretnego genu) identyczne allele w obu chromosomach homologicznych.

Homozygota - organizm diploidalny mający (w odniesieniu do konkretnego genu) różne allele w obu chromosomach homologicznych.

Genotyp- zestaw wszystkich alleli zawartych w DNA organizmu

Fenotyp- zestaw charakterystycznych cech organizmu, będący zewnętrznym wyrazem (efektem działania)genotypu

Dominacja allelu- przejawianie się w fenotypie cechy warunkowanej przez allel niezależnie od tego czy występuje on w stanie homozygotycznym czy heterozygotycznym

Recesywność allelu - przejawianie się w fenotypie cechy warunkowanej przez allel tylko wówczas od tego gdy występuje on w stanie homozygotycznym(pod nieobecność allelu dominującego)

Prace i prawa Grzegorza Mendla 1822-1884. Zakonni k (przeor) zakonu w Brnie

Przyczyny Sukcesów Mendla:

-Dobra roślina-groch uprawny-wyraźne cechy

-Połączenie pasji przyrodnika i matematyka

-Roślina samopylna

Prawo czystości gamet

Mendel skrzyżował ze sobą 2 odmiany grochu. Groch o kwiatach czerwonych i groch o kwiatach białych.

W pokoleniu FI 100% roślin miało kwiaty czerwone.

W pokoleniu FII rozkład fenotypów czerwonych do białych był jak 3:1.

W gametach czyli haploidalnych komórkach rozrodczych znajduje się po jednym i tylko jednym allelu z pary alleli warunkujących cechę.

Prawo niezależnego dziedziczenia się cech

Mendel jednocześnie obserwował dziedziczenie dwóch niezależnych cech. Skrzyżował więc groch o nasionach okrągłych i żółtych z grochem o nasionach pomarszczonych i zielonych.

W pokoleniu FI 100% roślin miało nasiona okrągłe i żółte. A w pokoleniu FII rozkład fenotypów był jak 9:3:3:1

Odstępstwa od praw mendla

-Dominacja niepełna

Bywa tak że jeden z alleli nie w pełni dominuje. Tak jest u np. dziwaczka lub lwiej paszczy(rosliny) u których po skrzyżowaniu roślin o kwiatach czerwonych z białymi pojawia się barwa pośrednia (cecha pośrednia) 100% roślin ma kwiaty różowe w pokoleniu FII rozkład fenotypów jest jak (czerw:róż:biał) 1:2:1;

-Allele wielokrotne

W danej zygocie mogą występować tylko 2 różne allele tego samego genu ale w populacji tych różnych odmian jednego genu czyli alleli może być wiecej(Grupy Krwi).

-Współdziałanie genów nie allelicznych

Może być tak ze jedna cecha może być uwarunkowywana działaniem wielu genów niealleliznych (wielu par różnych genów)

*Barwa tęczówki oka

*kolor skóry

*wzrost

- odwrotność współdziałania genów plejotropizm jest wtedy gdy jeden gen wpływa jednocześnie na różne cechy

-letalność

Geny letalne - geny których obecność prowadzi do śmierci organizmów zwykle są one recesywne a letalność powodują w stanie homozygotycznym

Krzyżówka testowa:

Służy do odróżniania genotypów osobników o jednakowym fenotypie.

Homozygota i heterozygota są identyczne czyli mają jednakowy fenotyp.

Dziedziczenie płci i cech sprzężonych z płcią.

U wszystkich organizmów występują 2 rodzaje chromosomów. Większość to chromosomy somatyczne( autosomy) a drugi rodzaj to chromosomy płci(hetero somy, allosomy)

U człowieka 46 chromosomów (23 pary)

U Kobiet jeden z chromosomów X tworzy ciałko Barra czyli nie ulega supresji co czyni kobietę jeszcze bogatszą genetycznie.

Cechy sprzężone z płcią

Na chromosomie X znajdują się liczne geny somatyczne Nie ma tych genów na chromosomie Y. cechy sprzężone z płcią to te cechy których geny leżą na chromosomie X

Do najbardziej znanych cech zaliczamy daltonizm i hemofilię

---