Marginacja i emigracja leukocytów ; fagocytoza

W procesie ostrego zapalenia największy udział mają granulocyty obojętnochłonne (mikrofagi) i monocyty / (w tkankach zwane makrofagami). Ich szczególnym zadaniem jest fagocytoza.

We wczesnym stadium zapalenia mikrofagi zbliżają się do wewnętrznej strony naczynia i układają się tuż przy komórkach nabłonka ? jest to marginacja leukocytów. Następnie rozpoczyna się proces przylegania mikrofagów do śródbłonka ? czyli adhezja. W procesie adhezji leukocytów mają znaczenie substancje różnego pochodzenia:

-          integryny

-          selektyny

-          kadheryny (białka prawidłowego mechanizmu połączeń międzykomórkowych)

Gdy granulocyty przylegają do śródbłonka zaczyna się faza ich przenikania przez ściany naczyń do tkanek ? tzw. emigracja. Granulocyty oraz monocyty mają zdolność: ruchów amebowatych (nibynóżki), uwalniania enzymów lizosomalnych (proteazy) trawiących  ściany naczyń. Emigracja jest procesem czynnym, natomiast biernym procesem przenikania elementów morfotycznych przez ściany naczyń nazywamy diapedezą i jest to proces bierny (wynikający z różnic ciśnień).

Proces fagocytozy można podzielić na fazy:

Faza chemotaktyczna:

-          znajdujący się poza naczyniem fagocyt (granulocyt ? mikrofag ; monocyt ? makrofag) kieruje się zgodnie z gradientem stężenia czynników chemotaktycznych w stronę przedmiotów fagocytozy (np.: drobnoustroje).

-          Czynnikami chemotaktycznymi są:

o        Składniki układu dopełniacza

o        Leukotrieny (LTB4)

o        Interleukiny : IL-1 , IL-8 , IL-16

o        Kachektyna ? czynnik martwicy nowotworów (TNF)

o        Produkty metabolizmu bakteryjnego

Faza właściwej fagocytozy:

-          związanie cząstki z fagocytem

-          pochłonięcie cząstki (powstaje fagosom)

-          połączenie lizosomu pierwotnego z fagosomem ? lizosom wtórny (fagolizosom)

-          trawienie enzymatyczne lub poprzez działanie toksycznych metabolitów tlenowych ( które wiąże się ze zwiększeniem zużycia tlenu ? czyli wybuchem tlenowym)

-          wydalenie zdegradowanego materiału

W makrofagach w wyniku procesów metabolizmu tlenowego powstaje NO o działaniu rozkurczającym naczynia, a także NO2 i N2O4 o działaniu utleniającym.

Jeżeli materiał nie mógł być strawiony przez makrofag to zostaje wydalony poprzez egzocytozę. Mikrofagi uwalniają niestrawiony materiał tylko wtedy gdy same się rozpadają ? mikrofagi pochłaniają cząsteczki bez względu na swoje możliwości trawienne, co często prowadzi do ich rozpadu i uwolnienia m.in. enzymów lizosomalnych (szkodliwych dla tkanek).

 

---