Utwory sceniczne W, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna


Utwory sceniczne W. Gombrowicza jako źródło nowej dramaturgii po 1956 r.

Lata 1956-59 to poszukiwanie nowych wartości w dramaturgii, walka o autentyczny wyraz przemian w świadomości artystycznej. Z chwilą, gdy realizm wyeliminował relikty schematyzmu, dialektyka artystycznych sprzeczności popchnęła dramaturgię w stronę kreacjonizmu (dążenie do takiej konstrukcji dzieła, w obrębie której świat przedstawiony nie może być traktowany jako odbicie rzeczywistości, ale jako swobodny wytwór wyobraźni). Najważniejsze w dramaturgii po '56 r. są (wg Burkota) poszukiwania, które scalają i kontynuują tradycję teatru awangardowego (wyznaczoną przez S.I. Witkiewicza i Gombrowicza).

Najważniejszym dramatem W. Gombrowicza jest Ślub. Pisany w Buenos Aires w latach 1944-47, drukiem ukazał się w 1957 (w tym samym roku odbyła się prapremiera Iwony księżniczki Burgunda). Długo nie był wystawiany w teatrze ze względu na brak zgody samego autora.

Cechy dramatów Gombrowicza:

  1. kluczowe pojęcie FORMY, rodzącej się z nieustannej gry między ludźmi, z narzucania swoich poglądów innym, związane ściśle z pojęciem autentyczności i nieautentyczności;

  2. określony porządek wewnętrzny zawiesza tradycyjne pojęcie akcji, unieważnienie tradycyjnego porządku przyczynowo-skutkowego;

  3. następstwo wydarzeń, w rozumieniu autora, układać się winno w porządek muzyczny - wynikania i kontrastowania tematów, znaczących pauz, zwolnień i przyspieszeń rytmu;

  4. umieszczenie całości akcji we śnie, gdzie wydarzenia nie muszą być realne, a postacie mogą ulegać różnym transformacjom; taki porządek przesuwa znaczenie z samych wydarzeń na ich sensy metaforyczne;

  5. znaczenie dramatu staje się wielką metaforą współczesności; władza jako Forma, która może prowadzić do zbrodni;

  6. teatralność miejsca, akcji, fabuły; gwałtowne zmiany miejsca i czasu akcji (czasem po prostu rozmycie kategorii czasu i miejsca - nieokreśloność, Ślub - czas jest nieistotny, gdyż akcja rozgrywa się we śnie);

  7. świat królewsko-arystokratyczny (M. Głowiński); mimo tego bohaterowie posługują się żargonem klas niższych;

  8. postacie dramatu przedstawione są jako marionetki, grają role narzucone im przez konwencje;

  9. trójdzielność dramatów, wyrażona w schemacie: A-B-A1 (zasada elipsy). Dochodzi do odwrócenia ról, gdzie widoczne jest nowe rozwiązanie, które z zakończeniu wydaje się umieszczać graczy na ich wyjściowych pozycjach.

W Ślubie zostały sformułowane zasady sztuki niemimetycznej, kreacjonistycznej. Może być odczytany jako wykład filozofii pisarza - walki z Formą, poszukiwania i obrony jednostkowej niezależności, jako rozpoznania mechanizmów życia zbiorowego - zniewoleń, narzucania Formy, prowadzącej do przemocy i zbrodni. Stąd wynika jego znaczenie w całej literaturze powojennej.

Także w Operetce mamy do czynienia z problemem zniewolenia jednostki jej własną Formą. Pokazuje ona, że konflikt między dojrzałością a niedojrzałością stanowi element konfliktu między życiem a śmiercią.

Tradycja rodzima (Gombrowicz) i europejski „teatr absurdu” (Ionesco, Beckett) leżą u podstaw poszukiwań artystycznych S. Mrożka i T. Różewicza.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ruch czasopiśmienniczy w Polsce w roku 1989 zagad, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
2. Proza odwilzowa starszych generacji, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
2. Proza odwilzowa starszych generacji, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
Krytyka pokolenia 56, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
Proza Edwarda Stachury i Edwarda Redlinskiego, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
Glowne tendencje w poezji lat 1944 - 48., LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
ZAGADNIENIE[1], LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
Proza po roku 1956, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
Liternet, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
1. Pokolenie brulionu, LEKTURY, ZAGADNIENIA lit. współczesna
Pierwszy krok w chmurach, LEKTURY, Lit. współczesna
Kartoteka, LEKTURY, Lit. współczesna
Inny swiat, LEKTURY, Lit. współczesna
Konwicki - Sennik wspolczesny - oprac i streszczenie, LEKTURY, Lit. współczesna
Slub, LEKTURY, Lit. współczesna
Dolina Issy, LEKTURY, Lit. współczesna
Myśliwski, LEKTURY, Lit. współczesna
Pierwszy krok w chmurach, LEKTURY, Lit. współczesna
Spis Lektur Lit Współczesna

więcej podobnych podstron