Aneks - Głodkowska ,,Pomóżmy dzieciom upośledzonym doświadczać przestrzeni''
Uczenie się matematyki jest bardzo ważne, najczęściej analizowane z dwóch punktów widzenia, dają one wzajemnie ze sobą powiązane informacje i ustalenia.
W ujęciu pierwszym uczenie się matematyki to proces nabywania określonego zasobu umiejętności matematycznych. Problemy dydaktyczne, które wynikają z tego spojrzenia, dotyczą odpowiedzi na pytania (jakie prawidłowości psychologiczne sterują kształtowaniem pojęć przestrzeni, czasu, wielkości, liczby; czy uczeń jest w stanie tylko konkretami, ale czy też abstrakcjami).
Drugi punkt widzenia dotyczy efektów procesu uczenia się matematyki. (jaki zakres wiedzy uczeń jest w stanie opanować trwale, jakie wiadomości sprawiają trudność).
Informacje metodyczne mają konstruować bardziej efektywny proces nauczania matematyki - bliski sytuacjom, które dziecko spotyka aktualnie i które będzie spotykać w przyszłości. Matematyka ma wprowadzać w sytuacje praktyczne, bo do tego będzie zmuszało życie.
Trzeba zwrócić uwagę na to co jest ważne i czego się warto uczyć w szkole specjalnej, co jest i co będzie w przyszłości potrzebne w samodzielnym dorosłym życiu.
Należy ustalić co szczególnie eksponować w nauczaniu matematyki lekko upośledzonych by wiedza ta była korzystna dla ich rozwoju i czyniła z nich ludzi samodzielnych, niezależnych.
Proces ,,wzrastania'' w środowisko - nauczyć żyć z niepełnosprawnością, mimo niepełnosprawności.
Kształcenie specjalne, wychowanie ukierunkowujące, interwencyjne oddziaływanie na odchylenia rozwojowe. Realizowane jest to już od klasy pierwszej szkoły specjalnej, czyni to też matematyka.
3. Orientacja przestrzenna
Poznawanie przestrzeni zaczyna się od świadomości własnego ,,ja'' później rozpatruje otoczenie ze swego punktu widzenia (coś się znajduje za nim, przed nim), łączy się to z dziecięcym egocentryzmem ( czuje się najważniejsze), następnie przejście do decentracji - dziecko powoli zdaje sobie sprawę, że drugi człowiek jest podobny do niego. Uczy się dopiero patrzeć na świat oczami innych ludzi. Gdy idą do szkoły muszą orientować się na kartce papieru, potrzebne to do nauki pisania, czytania. Inaczej nie będą rozumieć poleceń nauczyciela.
Orientacja przestrzenna bardzo ważna i samodzielność. Trzeba zadbać o kształtowanie orientacji przestrzennej, by lepiej rozumiało otoczenie. Dziecko poznaje przestrzeń przez własny ruch, obserwując ją, odczuwając i nazywając słowami własne doświadczenia.
Trzeba organizować dla dziecka specjalne sytuacje poznawcze, zabawy, a także zadania do wykonania.
3. 2 Kształtowanie świadomości schematu swego ciała
Ćwiczenia - oczy dorosłego na wysokości twarzy dziecka, dużo ćwiczeń wymaga wzajemnego dotykania się. Naruszenie sfery intymnej, jeśli się nie znają potrzebne ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i uzyskanie dziecięcej zgody.
Warto powiązać kształtowanie świadomości własnego ciała z rysowaniem. Wdrożenie dziecka do korzystania ze swej wiedzy w trakcie komunikowania się. Rysowanie jest sposobem prezentowania tego, co wie o sobie i innych. Jeśli rysując użyje dużo szczegółów, wykazuje się większą wiedzą oraz lepszymi możliwościami poznawczymi.
Więcej niż 80 % informacji przekazujemy sobie nawzajem w sposób niewerbalny (gesty, mimika). Im młodsze tym mniej korzysta ze słów. A używanie gestów wymaga uwagi i skupienia drugiego człowieka by zrozumieć.
Przygotowując dzieci do szkoły trzeba koniecznie zająć się:
- kształtowaniem postawy (chcę rozumieć, więc patrzę i słucham
- rozwijaniem zdolności obdarzania uwagą drugiego człowieka na tyle długo, aby zrozumieć, co on chce przekazać
* MOJA GŁOWA, POTRAFIE NAZWAĆ JEJ CZĘŚCI I WIEM, CO OZNACZAJĄ MINY
* MOJE RĘCE. POTRAFIĘ NAZWAĆ ICH CZĘŚCI I WIEM, CO WYRAŻAJĄ GESTY.
* MOJE NOGI, NAZYWA CZĘŚCI WIE, ŻE NOGI TEŻ MÓWIĄ
*MÓJ TUŁÓW
*ZAGADKI RUCHOWE, PANTOMIMA - POTRAFIĘ POROZUMIEĆ SIĘ BEZ SŁÓW
* RYSUNEK CZŁOWIEKA, POTRAFIĘ NARYSOWAĆ MAMĘ, TATĘ, SIEBIE I KAŻDEGO
Każdy dziecięcy rysunek godny jest uznania, dziecko chciało przecież najlepiej wywiązać się z zadania, nie trzeba się martwić, gdy dziecięcy rysunek jest ubogi.
3.3 Rozwijanie zdolności do przyjmowania własnego punktu widzenia
Pierwsze zajęcia - wyprowadzenie kierunków w przestrzeni od własnego ciała.
- określenie przestrzeni - (tu jesteś podnieś ręce do góry, popatrz w górę, weź woreczek, podrzuć itp.)
- strona lewa, prawa - cały dzień nosi opaskę, by zapamiętało
- chodzenie pod dyktando - kontynuacja poprzednich ćwiczeń (dorosły mówi idź do tyłu do przodu), bardzo się dzieciom podoba, najpierw dorosły dyktuje, później dziecko.
- ćwiczenia z woreczkiem - mówi gdzie ma położyć woreczek, zamiana ról, kiedy dyktuje dorosłemu jest to trudniejsze, jeśli potrafi znaczy, że rozumie
3. 4 Wdrażanie dzieci do rozpatrywania otoczenia z punktu widzenia drugiej osoby
ZABAWY Z MISIEM - ta seria doświadczeń ułatwi dziecku zrozumienie, że druga osoba ma podobny schemat ciała, jeśli patrzy w tę samą stronę może wytyczać kierunki w przestrzeni od dorosłego tak, jak to robiło z własnego punktu widzenia
DOROSŁY I PRZESTRZEŃ - (kartka papieru, woreczek z grochem, dorosły pokazuje a dziecko ma sprawdzać czy dobrze)
ZADANIA Z WORECZKIEM - dorosły stoi na kartce dziecko obok ( gdzie mam położyć woreczek? Dziecko decyduje, warto celowo się mylić, by dziecko widziało błędy, zmiana ról
SZUKAM MISIA (kierowanie dzieckiem - idź prosto, w prawo)
KTÓRA LEWA, KTÓRA PRAWA - z osobą naprzeciw siebie, napisać na dłoniach L i P (jeśli nie chce to opaski)) [ popatrz w stronę , pokaż w którą stronę patrzysz)
3.5 Sytuacje, które pomagają orientować się w otoczeniu z uwzględnieniem różnych przedmiotów
ĆWICZENIA Z KRZESEŁKIEM I WORECZKIEM- ( stań za, przed krzesełkiem, weź woreczek, połóż na przed)
ĆWICZENIA PRZY STOLIKU - (stań przy, pokaż jego prawy brzeg, na dłoniach zapisane prawy lewy, lub frotki) kto ma rację? Moim zdaniem to… itp., dorosły staje inaczej, dlaczego jest inaczej? Dziecko najpierw jest zdziwione, potem chce zmienić zdanie, wreszcie dostrzega, ze wszystko zależy od tego, kto określa brzegi stołu. Stół nie ma przecież wyraźnie zaznaczonego przodu ani tyłu.
ĆWICZENIA Z PUDEŁKAMI I KLOCKIEM (połóż na, włóż do środka), zmiana ról
3.6 Ćwiczenia ułatwiające dzieciom orientację na kartce papieru:
Papier w kratkę, mazaki, lub dobrze zaostrzone kredki. Kartki trochę większe niż w zeszycie.
KARTKA: BRZEG GÓRNY, DOLNY, LEWY, PRAWY (podejdź do kartki, pokaż górny brzeg.
KARTKA: ROGI DOLNE I GÓRNE (połóż dłonie na górnych rogach kartki, klepnij lewy róg, prawy); jeśli dziecko jest leworęczne, powinno wskazywać palcem prawej ręki, a rysować lewą
KREŚLENIE EGIPSKICH WZORÓW: (ślaczek, rysuje kropkę w lewym górnym rogu kartki, różne wzory)
LABIRYNTY: niezwykle kształcące, oprócz orientacji na kartce wyrabiają gotowość do nauki pisania. Początek musi zaznaczyć kropką i podyktować trzy sekwencje wzoru.
3.7 Orientacja przestrzenna w przedszkolu i w szkole; planowanie i prowadzenie zajęć
Cały rok trzeba dbać o kształtowanie orientacji przestrzennej. Nasilenie tych zajęć przypada na wrzesień i czerwiec. Na początku roku szkolnego trzeba przeprowadzić to wszystko, co dotyczy:
- uświadamiania dzieciom schematu własnego ciała
- rozwijania zdolności do rozpatrywania otoczenia z własnego punktu widzenia
- wdrażania do przyjmowania punktu widzenia drugiej osoby
- orientowania się w przestrzeni z uwzględnieniem różnych obiektów
Zajęcia na kartce papieru są trudniejsze więc trzeba je realizować w końcu maja i na początku czerwca.
Zajęcia wrześniowe są krótkie i trwają po około 20 minut. Trzeba je powtarzać.
Zajęcia czerwcowe trzeba zorganizować przy stolikach, mogą trwać do 30 minut, przed rysowaniem szlaczków i labiryntów trzeba dziecku kropką zaznaczyć miejsce rozpoczęcia rysunku. Ćwiczenia w ciszy i skupieniu, nie może się mylić.
4.1 RYTMY
(JAKĄ ROLĘ PEŁNIĄ RYTMY )
Najwcześniej rozwija się u człowieka zdolność do wychwytywania tego, co się powtarza. Zdolność do wychwytywania regularności jest wzmocniona przez rozmaite czynniki: przemienność dnia i nocy, stałe następstwo pór roku, uporządkowaną wędrówkę słońca po niebie.
Kakofonia dźwięków denerwuje, ale lubimy muzykę, która charakteryzuje się wyrafinowanym uporządkowaniem, sprawiają nam przyjemność piękne wzory na tkaninach, naczyniach.
Matematyka także wypełniona jest rytmami, liczenie wywodzi się z rytmów wskazywania obiektów, można łatwo dostrzec przemienność liczb parzystych i nieparzystych. Mierzenie wywodzi się z rytmów, widać to wyraźnie w jednostkach pomiaru.
Ćwiczenia:
Układanie prostego rytmu (kółko, patyk, kółko… układaj dalej)
Odczytywanie i kontynuowanie rytmu. (komplikowanie zadania i czyta)
Kontynuowanie trudniejszych rytmów, zmiana ról - najpierw układa dorosły, później dziecko
Wysłuchiwanie i dostrzeganie regularności (trudniej jest kontynuować rytm usłyszany, trzeba dostrzec co się powtarza, ale też to zapamiętać ( z klaskaniem)
Ćwiczenia rytmiczne wykonywane ciałem (trudniejsze, bo wiąże się to z pamięcią ruchową, dorosły pokazuje rytmy - podskoki, podnosi ręce do góry, skłony), dziecko naśladuje.
TRENING W PRZEKŁADANIU ZAUWAŻONYCH PRAWIDŁOWOŚCI Z JEDNEJ SYTUACJI NA INNĄ
Dziecko nie tylko na lekcjach matematyki musi dokonywać ciągle przekładu. Zapoznaje się z zadaniem, historyjką życiową i musi zapisać to w formie działania.
Proste przełożenie
Złożone przekłady
Jeszcze trudniejsze przekłady
4.4 Rytmiczna organizacja czasu
Ćwiczenia te uświadamiają dziecku następstwo dni i nocy, jest to bardzo ważne. Potrzebne figury geometryczne, patyczki i okrąg.
Układanie kalendarzy, dziecko dokonuje przekładu, rytm układa na kole. Po ułożeniu kalendarza odczytuje jakie są następstwa.
Dzień i noc, pory roku, dni tygodnia (21 karteczek, na nich napisane dni tygodnia), dorosły siedzi naprzeciw dziecka. (wierszyk), miesiące (ile miesięcy ma rok)