Dadaizm- od francuskiego słowa dada oznaczającego w gaworzeniu dziecięcym, konika- zabawkę, według świadectw samych dadaistów zostało wybrane na chybił-trafił
Ośrodki kierunku
-Nowy Jork
-Zurych
-Berlin
-Kolonia
-Hanower
-Paryż
1924- Koniec dadaizmu
Narodziny dadaizmu:
-Początek dadaizmu zwykle wiąże się z rokiem 1916, kiedy w Zurychu powstał Cabaret Voltaire (1916) i „wynaleziono” nazwę ruchu
-faktyczną datę trzeba przesunąć o kilka lat wstecz do 1913, która wiąże się jawnie z protodadaistycznymi okolicznościami praktykami nowatorów nowojorskich
Dadaizm w Nowym Jorku:
a)przedstawiciele:
A Stieglitz- animator i promotor nowoczesności w Nowym Jorku, fotograf i poeta który w proteście przeciwko konwencjonalnej banalności literatury i sztuki akademickiej założył grupę Photo secession wprowadzającą Straight Photograpgy, czyli fotografię czystą- chwytającą rzeczywistość, bez kreacyjnej inwencji artysty
Picabia- amerykańska cywilizacja techniczna orz rosnące przekonanie o potrzebie buntu wytworzyły w jego pracach oryginalny styl określany maszynizmem
-wydawał pismo „391” (napierw w Barcelonie Barcelonie potem w NY), które należało do najważniejszych akcji awangardy dadaistycznej
Man Ray- jego twórczość wiąże amerykańskie eksperymenty z europejskimi efektami dadaizmu, posługiwał się chwytami ekstrapikturalnymi: collages, ready-mades. Był wynalazcą rayograms, czyli zdjęć wykonywanych bez aparatu fotograficznego.
Cravan- francuski poeta i bokser- amator, wydawał pismo „Maintenant”, był znanym skandalistą, wygłosił odczyt,, który przeszedł do legendy amangarodwych prowokacji
M. Duchamp- inicjator ready- mades (pisuar, zatutuowany fontanna)
Ready- mades- gotowy, wyprodukowany fabrycznie produkt przeniesiony z codzienności w obcy sobie kontekst
B)czasopisma:
-„Camera work” (1903-1917)- czasopismo wydawane przez Stieglitza, odzwierciedlało ówczesne dyskusje środowisk twórczych Europy i USA
-„291”-(1915-1916)-czasopismo wydawane przez Stieglitza( pod tym numerem na 5th Avenue mieściła się jego galeria)
-„391”- (1917-1924)- wydawane przez Picabia
-„NY dada”
-„the rogue(1915)- Norton
-The Riddefiels Gazook (1915)- Man Ray
-Rpngwrong (1917)- z oładką Duschampa
-The Blind Man (1917)- Duschamp, Wood, Roche
Exibition od modern Art (1913)- uznano potem za decydujący impuls rodzącej się awangardy, wyraźnie zaktywizowała środowisko
Dada z Zurychu
A)przedstawiciele:
-H. Bally - były ekspresjonista
-Bracia Marcel i Georges Janco - Kabaret Voltaire
-Tzara
-Arp
-W Serner
-Duschamp
-M. Ernest
b) Cabaret Voltaire( czasopismo, grupa, kawiarnia)
-niespełna rok działalności
-Grupka artystów, których okoliczności wojny skupiały w Zurychu ok. 1916roku zakłada Cabaret VOltaire
-pierwszy improwizowany spektakl (początek lutego 1916r) odbył się w dzielicy o złej sławie i chociaż nie był jeszcze nazywany dadaistycznym, zapowiadał styl i strategie tego kierunku
-kabaret w wydaniu dadaistów stał się antyartystycznym cyrkiem organizowanym z premedytacją i obrazoburczą pomysłowością
-działaność kabaretu wprowadzała do kanonu chwytów awangardowych:
-zasadę „dzieła totalnego”
-poezję abstrakcyjną
-wiersz fonetyczny
-poematy statyczne
c) czasopisma:
- Cabaret Voltaire- trój języczny (1916)
-Der Zeltweg - 1919
-391- szwajcarski zeszyt Picabi
-Dada (1917-1920)- Tzara
d) Manifesty
„Manifest dada”- Tzara - 1918
„dada burzy wszystko”- 1921
Dada w Niemczech (Berlin, Kolonia, Hanower)
A)Berlin
-J. Baader
-R. Hausmann
-R. Huelsenbeck
-G.Grosz
-G.Preiss
Cluba Dada
-założony przez Huelsenbecka w kwietniu 1918r
-na pierwszym wieczorze ogłasza „Manifest dadaistyczny”
Czasopisma:
Neue Jugend
Die Kation
Der Dada
Die Freie Strasse
Targi sztuki dada (1920)
-apogeum i finał działaności berlińskiej
Tematy:
-społeczno-polityczne
-uczucia
-sztuka
-idea maksymalnej wolności osobistej
Hanower:
Przedstawiciele:
-Kurt Schmitters
-Hans Arp
-Max Ernest
Charakter
-duża rola przypadku
-niewyczerpany humor
-pierwotny materiał- litera; słowo- zestaw liter
-słowo „Merz” podstawą wszystkich słów
Czasopisma:
„Merz”
„Kurier Dada”
Kolonia
Przedstawiciele:
-H.Arp
-M.Ernst
-Teodor Baard
Hasło: sztuka niezależna od rzeczywistości, od sztuki, od literatury:
Czasopisma:
-Der Ventilator- Breton, Aragon, Eluard
Charakter:
-igranie emocjami
-poczucie nicości lęk przed siłami destrukcji
Dada w Paryżu
Przedstawiciele:
-Jaques Vache
A. Breton
L Aragon
Ph Sopault
-B . Peret
Czasopisma:
„literarure“ 1919-1924- Dreton Aragon, Sopault