1. Co to jest pomiar

2. Zadania metrologii

3. Jakich zagadnień dotyczy metrologia prawna

4. Co to jest wielkość mierzalna, podaj 3 przykłady

5. Co to jest wartość wielkości

6. Podaj 2 przykłady własności które nie są wielkościami w sensie metrologicznym

7. Co to jest etalon, podaj przykład

8. Co to jest metoda etalonowa w definiowaniu jednostki miary, podaj przykład

9. Co to jest jednostka miary

10. Wymień podstawowe jednostki miar układu SI

11. Wymień 3 przykładowe jednostki pochodne układu SI

12. Wymień po 3 jednostki wielokrotne i podwielokrotne układu SI

13. Podaj aktualną definicję metra

14. Podaj aktualną definicję kilograma

15. Co to jest 1N, 1kWh, wyraź jednostkami podstawowymi SI

16. Wymień 4 legalne, spoza układu SI jednostki miary

17. Wymień 2 historyczne wzorce metra

18. Czy kolejne definicje metra zwiększają dokładność jednostki 1 m

19. Co to jest zasada pomiarowa

20. Co to jest metoda pomiarowa

21. Podaj przykład metody pomiarowej bezpośredniej

22. Podaj przykład metody pomiarowej pośredniej

23. Podaj przykład wymiaru mieszanego i pośredniego

24. Co to jest wymiar zaobserwowany i rzeczywisty

25. Co to jest wymiar nominalny

26. Co to jest pasowanie

27. Objaśnij symbol 50H8/f7

28. Wyjaśnij pojęcie odchyłki płaskości powierzchni

29. Wyjaśnij pojęcie odchyłki okrągłości

30. Wskaż grupy zastosowań przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej

31. Wymień elementy odniesienia dla pomiary odchyłki kształtu prostoliniowości

32. Wymień elementy odniesienia dla pomiary odchyłki okrągłości

1.Co to jest pomiar

Pomiar - to obiektywne porównanie z ustalonym i obowiązującym wzorcem, doświadczalne wyznaczenie miary wielkości, porównanie cech zjawiska z obiektywną miarą. To ciąg czynności zmierzający do stwierdzenia ile razy wartość wielkości mierzalnej jest większa/mniejsza od pewnej wartości wielkości przyjętej za jednostkę miary. Pomiarem nazywany czynności, po których wykonaniu możemy stwierdzić, że w chwili pomiaru dokonanego w określonych warunkach przy zastosowaniu określonych środków, mierzona wartość x, nazywana wynikiem pomiaru, miała następująca wartość : a≤x≤b. wartość b-a=2ε>0 opisująca dokładność pomiaru nie może maleć w dowolny sposób. Zawsze można znaleźć narzędzie pomiarowe które pozwoli na zawężenie tego przedziału.

2. Zadania metrologii

* Poszukiwanie zjawisk mogących stanowić wzorce pomiarowe

* Porównywanie wartości różnych wzorców

* Opracowanie metod pomiarowych, służących do porównywania wielkości mierzonych i wzorcowych

* Konstruowanie narzędzi pomiarowych

* Określenie granic dokładności wyników pomiarów

3. Jakich zagadnień dotyczy metrologia prawna

Metrologia prawna jest to dział metrologii odnoszący się do działań, które wynikają z wymagań ustawowych i dotyczą pomiarów, jednostek miar, przyrządów pomiarowych i metod pomiarowych, przeprowadzanych przez kompetentne organy. Zasadniczym zadaniem metrologii prawnej jest zapewnienie jednolitości pomiarów.

4.Co to jest wielkość mierzalna, podaj 3 przykłady

Wielkość mierzalna(wielkość)- to cecha przedmiotu, stanu lub zjawiska którą można wyrazić ilościowo. Rozróżnia się wielkość w sensie ogólnym oraz wielkość określoną, odniesioną do konkretnego obiektu. Wielkości w znaczeniu ogólnym: masa, długość, prędkość, temp, moc. Wielkości określone: długość konkretnego przedmiotu, masa danej próbki, prędkość samochodu podczas badania drogowego. Wielkościami nie są: estetyka wyrobu lub jego przydatność użytkowa.

5.Co to jest wartość wielkości

Wartości wielkości mierzalnej - określa się ilościowo podając jej wartość, czyli iloczyn pewnej liczby i szczególnej wielkości- jednostki i miary.

A={A}x[A]

gdzie

A- wartość wielkości

{A}- wartość liczbowa

[A] jednostka miary

6. Podaj 2 przykłady własności które nie są wielkościami w sensie metrologicznym

- estetyka wyrobu lub jego przydatność użytkowa; dobro/zło, zadowolenie/niezadowolenie. W tych przypadkach posługujemy się miarami subiektywnymi przypisując wartość skali od 1-10.

7. Co to jest etalon, podaj przykład.

Aby przyjęte jednostki miar miały zastosowanie praktyczne, aby zapewniały jednakowe wyniki pomiarów, wartości tych jednostek musza być tak zdefiniowane aby jednostki można było odtworzyć. Najstarszym sposobem zdefiniowania i odtworzenia jednostki miary jest użycie etalonu czyli specjalnego wzorca danej jednostki. Przykładem etalonu jest pręt chełmiński.

Przykład:

etalon masy- w postaci odważnika wzorcowego, zachowujący określoną masę jednostkową, etalon kąta płaskiego w postaci graniastosłupa zachowujący określony kąt, etalon ciśnienia w postaci manometru tłokowo-obciąznikowego realizujący określone ciśnienie. Etalon o najwyższych właściwościach metrologicznych nazywa się etalonem podstawowym - wzorzec metra

8. Metoda etalonowa polega na zastosowaniu pewnych stałych fizycznych i procedur. Przykłady: określenie metra jako drogi, którą światło przebywa w pewnym czasie. Określenie jednostki czasu na podstawie obserwacji pewnego zjawiska astronomicznego.

9. Co to jest jednostka miary

Jednostka miary- określona miara danej wielkości służąca za miarę podstawową, czyli wzorzec do ilościowego wyrażania innych miar danej wielkości metodą porównania tych miar za pomocą liczb. Wartość liczbowa takiej miary podstawowej wynosi 1, stąd jej nazwa- jednostka miary. Konkretne wartości wielkości można przedstawić zarówno wielokrotnościami, jak i ułamkami jednostek a same wartości o ile to możliwe mogą być zarówno dodatnie jak i ujemne.

10. Wymień podstawowe jednostki miar układu SI

 1) Długość, jednostka: metr m - jest to długość drogi przebytej w próżni przez światło w czasie 1/299 792 458 sekundy.
 2) Masa, jednostka: kilogram kg - jest to masa międzynarodowego wzorca jednostki masy przechowywanego  w Międzynarodowym Biurze Miar w Sevres pod Paryżem.

3) Czas, jednostka: sekunda s - jest to czas równy 9 192 631 770 okresów promieniowania odpowiadającego przejściu między dwoma nad subtelnymi poziomami podstawowego stanu atomu cezu 133.
 4) Prąd elektryczny, jednostka: amper A - jest to prąd elektryczny nie zmieniający się, który - płynąc w dwu równoległych prostoliniowych, nieskończenie długich przewodach o przekroju kołowym znikomo małym, umieszczonych  w próżni  w odległości 1 m jeden od drugiego - wywołałby między tymi przewodami siłę 2*10-7 N na 1 metr długości. 
 5) Temperatura, jednostka: kelwin K - jest to 1/273,16 część temperatury termodynamicznej punktu potrójnego wody.
 6) Światłość, jednostka: kandela cd - jest to światłość jaką ma w określonym kierunku źródło emitujące promieniowanie monochromatyczne o częstości 540 1012 Hz, i którego natężenie w tym kierunku jest równe 1/583 W/sr (wat na steradian)
7) Liczność materii, jednostka: mol - jest to liczność materii wyrażona liczbą cząsteczek materii, równą liczbie atomów zawartych w masie 0,012 kg węgla 12.

*Jednostki pomocnicze:

- Kąt płaski - jednostka: radian - zawarty między promieniami koła, wycinający z jego okręgu łuk o długości równej promieniowi tego koła 

- Kąt bryłowy - jednostka: steradian - kąt bryłowy o wierzchołku w środku kuli wycinający z jej powierzchni część - równą powierzchni kwadratu o boku równym promieniowi tej kuli

11. Wymień 3 przykładowe jednostki pochodne układu SI

Jednostki zdefiniowane przez odniesienie do jednostek podstawowych

np. jednostka siły niuton (N) ma wymiar kg x m/s². 1N=1kg x 1m/s²

Pascal jednostka ciśnienia: (Pa) = 1Pa=1kg/1m x s²

Moc (W) 1W=J/s = kg x m²/s³

12. Wymień po 3 jednostki wielokrotne i pod wielokrotne układu SI.

Jednostka długości kilometr[km] 1 km=1000m. Tworzone są przez dodanie przedrostka do jednostki podstawowej. H- hekto, M-mega, giga - G, decy-d, mili -m,

13. Podaj aktualną definicję metra

Metr- długość drogi przebytej w próżni przez światło w czasie 1/299 792 458 s.

14.Podaj aktualną definicję kilograma

Masa równa masie międzynarodowego wzorca kilograma.

Kilogram - jednostka masy, jednostka podstawową układu SI, oznaczana kg. Jest to masa międzynarodowego wzorca. Wzorzec kilograma został usankcjonowany uchwałą I Generalnej Konferencji Miar we wrześniu 1889 roku.

Jest to obecnie jedyna jednostka podstawowa posiadająca przedrostek (kilo), jak również jedyna, dla której podstawą definicji jest określony przedmiot, a nie odwołanie się do stałych fizycznych.

15. Co to jest 1N, 1 kWh - wyraź jednostkami podstawowymi SI

1N = 1 kg x m/s²

1kWh [1 kilowatogodzina] 1 kWh odpowiada ilości energii, jaką zużywa przez godzinę urządzenie o mocy 1000 watów[J/s]=1kg x m²/1s³, czyli jednego kilowata = 1*1000*J/s*60*60s= 3600000 J [1W*s]=1kg x m²/1s²

16. Wymień 4 legalne, spoza układu SI jednostki miary

Jednostka
Nazwa wielkości	nazwa	symbol
masa	tona	t
czas	minuta godzina doba dzień tydzień miesiąc kwartał rok	min h d
powierzchnia	hektar	ha
objętość, pojemność	litr	l
temperatura	stopień Celsjusza	°C
kąt płaski	stopień minuta sekunda grad	° ' ” ^g
energia	elektronowolt	eV
masa atomowa	jednostka masy atomowej
długość	jednostka astronomiczna długości parsec	AU, UA pc

17. Wymień 2 historyczne wzorce metra

1889r. odległośc pomiędzy dwoma kreskami na wzorcu równa 0,999914*10^-7 połowy południka ziemskiego

1983- odgległość jaką pokonuje światło w próżni w czasie 1/299 792458s

1 metr- jedna dziesięciomilionowa cześć ćwiartki południka przechodzącego przez Paryż. Zawartej miedzy równikiem i biegunem północnym

Na podstawie pomiaru łuku południka wykonano wzorzec długości metra, w postaci pręta platynowego o przekroju prostokątnym. Końcowe powierzchnie czołowe wyznaczały 1m.

18. Czy kolejne definicje metra zwiększają dokładność jednostki 1 m

Metr w wyniku zmian definicji nigdy nie zmienił swojej wartości długości, był tylko coraz lepiej definiowany

19. Co to jest zasada pomiaru

Każdy pomiar opiera się na pewnej zasadzie- czyli zjawisku fizycznym wykorzystywanym do przeprowadzenia pomiaru. W konstrukcji każdego przyrządu pomiarowego jest zrealizowana określona zasada pomiarowa.

20. Co to jest metoda pomiarowa  

Metoda pomiarowa określa sposób porównania wielkości mierzonej z wzorcem tej wielkości  zastosowanym w pomiarach, celem wyznaczenia wyniku pomiaru. Stosuje się różne metody  pomiarowe w zależności od: rodzaju wielkości mierzonej, wymaganej dokładności, sposobu opracowania wyników i warunków pomiaru (np. laboratoryjne, przemysłowe, terenowe). Tę samą wielkość (np. rezystancję) można mierzyć różnymi metodami. Stosuje się różne  zasady klasyfikacji metod pomiarowych.

Wyróżnia się następujące metody pomiarowe:

 - bezpośrednia - wynik otrzymujemy bezpośrednio z odczytu jego wskazań bez wykonywania obliczeń
        (np. pomiar rezystancji)
 - pośrednia - wartość wielkości mierzonej otrzymuje się pośrednio na podstawie bezpośrednich pomiarów 
        innych wielkości związanych z nią zależnością (np. pomiar metodą techniczną).
 - różnicowa - to metoda porównawcza, przy której w układzie pomiarowym występuje wzorzec wielkości
        o wartości zbliżonej do wielkości mierzonej.

21. Podaj przykład metody pomiarowej bezpośredniej

Wartość wielkość uzyskuje się bez potrzeby mierzenia innych wielkości funkcyjnie z nią powiązanych, bez wykonania obliczeń.

Przykład:

- Pomiar średnicy wałka mikrometrem.

- Pomiar chropowatości powierzchni profilometrem.

- Pomiar prędkości samochodu prędkościomierzem stanowiącym wyposażenie pojazdu.

-pomiar kąta wychylenia przedramienia kątomierzem,

-pomiar napięcia woltomierzem, pomiar masy na wadze,

-pomiar dlugości przymiarem kreskowym.

22. Podaj przykład metody pomiarowej pośredniej

-Pomiar gęstości przez pomiar masy i objętości,

- pomiar prędkości przez pomiar drogi i czasu,

-pomiar ciepła właściwego,

-pomiar rezystancji przy znajomości prądu i napięcia.

-Pomiar promienia łuku przez zmierzenie bezpośrednie jego strzałki i cięciwy, a następnie wykonanie obliczeń opartych na zależnościach geometrycznych.

-Pomiar kalorymetryczny ciepła właściwego przez pomiar masy ciała i przyrostu temperatury

23. Podaj przykład wymiaru mieszanego i pośredniego

Wymiary mieszane - takie jak głębokość rowka, wysokość nadlewki;

* Mieszany:

- Głębokość nieprzelotowego otworu

- Głębokość rowka klinowego

Wymiary pośrednie - takie których nie można zmierzyć bezpośrednio.

* Pośredni

-odległość osi otworu od ściany przedmiotu,

-rozstawienie otworów

24. Co to jest wymiar zaobserwowany i rzeczywisty

* Wymiar rzeczywisty- jest to wymiar określony jednoznacznie w istniejących warunkach. Jest to wymiar jaki otrzymano by po przeprowadzeniu bezbłędnego pomiaru

* Wymiar zaobserwowany- jest to wymiar określoną na podstawie pomiaru dokonanego z ustaloną niedokładnością pomiaru.

25. Co to jest wymiar nominalny

Wymiary nominalne - są to wymiary przedmiotów, względem których odnosi się odchyłki. Wymiar nominalny i odchyłki wyznaczają zakres, w którym powinno zawierać się rzeczywiste wymiary przedmiotów.

Wyróżnia się:

-Wymiary zewnętrzne - takie jak długość, szerokość, wysokość przedmiotu, średnica wałka, grubość ścianki przedmiotu wydrążanego itd;

-Wymiary wewnętrzne - takie jak średnica otworu, szerokość rowka;

-Wymiary mieszane - takie jak głębokość rowka, wysokość nadlewki;

-Wymiary pośrednie - takie których nie można zmierzyć bezpośrednio, a więc odległość osi otworu od ściany przedmiotu, rozstawienie otworów itd.

26. Co to jest pasowanie

Pasowanie jest to charakter współpracy, połączenie dwóch elementów, z których jeden obejmuje drugi. Dotyczy zwykle wałka i otworu, a także stożka i otworu stożkowego. Wyróżniamy pasowanie luźne(połączenia ruchowe), pasowanie mieszane(niewielki luz lub lekki ucisk), ciasne(Walek wciśnięty w otwór).

27. Objaśnij symbol 50H8/f7

50 - 50 mm średnicy
H8 - Odchylenie otworu o 8 mm
f7 - Odchylenie wału o 7 mm

28. Wyjaśnij pojęcie odchyłki płaskości powierzchni

Określa największą dopuszczalną odchyłkę rzeczywistej płaszczyzny od płaszczyzny przylegającej.

29. Wyjaśnij pojęcie odchyłki okrągłości

Określa największą dopuszczalną odchyłkę rzeczywistego okręgu od okręgu przylegającego. Zarys rzeczywistego okręgu powinien mieścić się między dwoma okręgami współśrodkowymi oddalonymi od siebie o wartość tolerancji.

30. Wskaż grupy zastosowań przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej.

Przyrządy pomiarowe, które mogą być stosowane:

1) w ochronie zdrowia, życia i środowiska,

2) w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego,

3) w ochronie praw konsumenta,
4) przy pobieraniu opłat, podatków i innych należności budżetowych oraz ustalaniu opustów, kar umownych, wynagrodzeń i odszkodowań, a także przy pobieraniu i ustalaniu podobnych należności i świadczeń,

5) przy dokonywaniu kontroli celnej,

6) w obrocie

31/32. Wymień elementy odniesienia dla pomiaru odchyłki kształtu prostoliniowości

Odchyłka prostoliniowości - tworzenie płaszczyzny

odchyłka okrągłości- oś symetrii, odległość między dwoma współśrodkowymi okręgami

32. Wskaż rodzaje elementów odniesienia dla oceny odchyłki okrągłości

Określa największą dopuszczalną odchyłkę rzeczywistego okręgu od okręgu przylegającego. Zarys rzeczywistego okręgu powinien mieścić się między dwoma okręgami współśrodkowymi oddalonymi od siebie o wartość tolerancji. Układ współrzędnych kartezjańskich XYZ o początku w punkcie 0

---