KOŚCI I STAWY- Utrzymują zakres ruchu w stawie, kształtują powierzchnie stawowe, warunkują elastyczność i sprężystość torebek i więzadeł. Od ćwiczeń zależy też uwapnienie kości. Bezruch doprowadza do odwapnienia ukł.. kostnego zaburzeń w jego ukrwieniu i do bolesności. MIĘŚNIE-Wpływają kształtująco na mm. Zdrowe zwiększając ich siłę i masę. W przypadku porażeń lub niedowładów przywracają czynność mm.Ruch utrzymuje prawidłową dł. I elastyczność mm. Oraz rozwijają zdolność ich reagowania na bodźce UN, wpływa na prawidłowe krążenie krwi na obwodzie i odpływ chłonki prawidłowy dopływ krwi tętniczej do mm. zaopatruje go w tlen i glikogen ,nie zaburzony zaś odpływ krwi żylnej usuwa produkty przemiany materii-kwas mlekowy. UKŁ.NERWOWY- Ruch może być bodźcem dla ukł. lub reakcją tego układu. Ruch bierny działa jako bodziec prioprioceptywny. Ćw. Czynne pobudzają OUN, rozwijają pamięć ruchową, szybkość i łatwość oddziaływania na bodżce zew. Ćw. specjalne mogą usunąć lub zmniejszyć zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów. UKŁ.ODDECHOWY- Przez zastosowanie odp. ćw. można nauczyć pacjenta prawidłowego oddychania , zwiększyć poj. życiową płuc
Wpływają kształtująco na kl. piersiową i postawę człowieka . UKŁ.KRĄŻENIA- ćw. zwiększają wydolność i sprawność ukł.. W zaburzeniach i zmianach patologicznych ukł. ćw. ułatwiają przystosowanie się ukł.. do wykonania podstawowych czynności życia codziennego i pracy. Ćw. poprzez pracę mm wpływają dodatnio na wydolność obwodowego ukł. krążenia, ułatwiają dopływ krwi tętniczej do obwodu, a przede wszystkim wspomagają odpływ krwi żylnej i chłonki. UKŁ.WEW(trawienny,moczowo-płciowy)-przez zastosowanie odpowiednich ćwiczeń możemy poprawić czynność żołądka i jelit oraz wpłynąć na wydolność wątroby i nerek .Ćw. i ruch zapobiegają zaparci om i zaleganiu moczu w drogach moczowych co zapobiega infekcjom i tworzeniu się kamieni moczowych
USPRAWNIANIE I PROTEZOWANIE OSÓB PO OBUSTR.AMPUTACJII POWYŻEJ ŁOKCIA -w pierwszym okresie przystępuje się do formowania kikuta (kikuta nie hartujemy) przez bandażowanie bandażem elastycznym ściągając dość mocno część obwodową nadając kształt walca. jak najwcześniej rozpoczyna się ćw czynne w st. barkowym i łokciowym , kikuta ,obręczy barkowej i odc C. Kikut ramienia ma tendencje do ustawienia się w przykurczu zgięciowym i odwiedzeniowym w st.barkowym należy zwalczać je ćw.redresyjnymi.. Dobra sprawność obręczy barkowej i odc. C jest ważna dla pacjentów z amputacją obustronną, Umożliwia i ułatwia im to posługiwanie się zarówno samymi kikutami jak i protezami. Przy wielu czynnościach pacjent wydłuża sobie dźwignię ramienia przez wysuwanie barku do przodu , a przy ruchach chwytnych wykonuje jednocześnie max. przywodzenie barków. Przy ruchach chwytnych pacjent bardzo często pomaga sobie głową, brodą i ustami. Do podstawowego zaopatrzenia ortopedycznego zaliczamy-opaski z zapinkami, manipulatory posiadające wymienne końcówki w zależności od potrzeby pacjenta; protezy mechaniczne, elektromechaniczne i kosmetyczne .Po otrzymaniu protezy pacjent uczy się posługiwać nią pod okiem kinezyterapeuty, następnie wprowadza się ćw. życia codziennego.
ZASADY I SPOSOBY WYKONYWANIA ĆW.BIERNYCH REDRESYJNYCH- Są to ćw wykonywane przez terapeutę z użyciem pewnej siły, zalecane w przypadkach ograniczenia zakresu ruchu w stawie .Celem ćwiczeń jest zwiększenie zakresu ruchu w stawie i zniesienie przykurczów Wykonanie ćwiczeń ułatwia uprzednie przygotowanie stawu i części miękkich. Przygotowanie polega na rozpulchnieniu i rozluźnieniu stawu i tk. miękkich. Ćwiczenia bierne redresyjne wykonujemy w pozycjach izolowanych przy dobrej stabilizacji odc. bliższego stawu w którym ruch się odbywa. Stabilizacja polega na przytrzymaniu jak najbliżej stawu . Odcinek dalszy ujmujemy jedną lub dwiema rękoma również blisko stawu. Ruch należy prowadzić ostrożnie . Siła z którą wykonujemy ruch powinna stopniowo narastać a sam ruch możę mieć charakter sprężynujący . Zakres ruchu redresyjnego będzie zależny od stopnia przykurczu i zmian unieruchamiających staw. Najczęściej podczas zabiegu będziemy mogli go zwiększyć tylko o kilka stopni .czas trwania ćw.30 min ,1-2 razy dziennie.
WPŁYW RUCHU I ĆWICZEŃ RUCHOWYCH NA UKŁ. NERWOWY- pobudzanie OUN na zwiększenie działania receptorów dośrodkowych; pobudzenie przez rozciąganie ćwiczonego mięśnia; pobudzenie przez unerwienie własne prioprioceptywne; pobudzanie i zwiększanie reakcji na bodźce zew. poprzez zabiegi fizykalne; ułatwienie i przyspieszanie regeneracji kolateralnej komórek ruchowych OUN poprzez zabiegi fizykalne i specjalne ćwiczenia utrzymujące mm i ukł. nerwowy ruchowy przygotowany w takim stanie żeby mógł przejąć czynności i pobudzanie wysyłane przez unerwienie kolateralne ;poprzez specjalne ćwiczenia rozwijanie i przyswajanie koordynacji ruchów i równowagi.
USPRAWNIANIE I PROTEZOWANIE OSÓB PO OBUSTR.AMPUTACJII W OBRĘBIE PRZEDRAMIENIA--w pierwszym okresie przystępuje się do formowania kikuta (kikuta nie hartujemy) przez bandażowanie bandażem elastycznym ściągając dość mocno część obwodową nadając kształt walca. jak najwcześniej rozpoczyna się ćw czynne w st. barkowym i łokciowym. Kikuty przedramienia mają tendencję do ustawiania się w nawróceniu i często dochodzi do przykurczu pronacyjnego w st. łokciowym ,dlatego należy uwzględnić dużo ruchów supinacjii .Wykonujemy ćw wzmacniające mm pronujące i supinujące ,zaleca się również ćw obręczy barkowej i karku jak i ćw ogólnousprawniające rozwijające dobrą postawę. Po zaprotezowaniu pacjent powinien zapoznać się z mechanizmem działania protezy i sposobem prawidłowego jej zakładania. Następnie pacjent ćwiczy zasadnicze ruchy protezą, zwracając uwagę na zakres , dokładność i płynność ruchu. Uczy się wykonywać ruchy złożone i przechodzić do ruchów chwytnych . Do podstawowego zaopatrzenia ortopedycznego zaliczamy-opaski z zapinkami, manipulatory posiadające wymienne końcówki w zależności od potrzeby pacjenta; protezy mechaniczne, elektromechaniczne i kosmetyczne .Po otrzymaniu protezy pacjent uczy się posługiwać nią pod okiem kinezyterapeuty, następnie wprowadza się ćw. życia codziennego.
ZASADY I PODSTAWY OCENY SIŁY MM.WG LOVETTA- jedna z najpopularniejszych metod badania siły mięśni. Opiera się na badaniu ręcznym poszczególnych mm. w określonych pozycjach i przy określonym ruchu . W każdym ruchu jest jeden mm. który głównie za tę czynność odpowiada.W metodzie tej wykorzystuje się izolowane pozycje działania danego mm. W pozycjach tych wyłącza się działanie mm. synergistycznych gdyż wtedy uwidacznia się osłabienie lub porażenie badanego mm.Lovett rozróżnia następujące stopnie siły mm;0-brak czynnego skurczu mm;1-ślad czynnego skurczu;2-wyraźny skurcz mm i zdolność wykonania ruchu przy pomocy i odciążeniu odc.ciała wprowadzanego w ruch przez dany mm;3-zdolność wykonania czynnego ruchu samodzielnie z pokonaniem ciężkości odp.odc.ciała;4-zdolność wykonania czynnego ruchu z pewnym oporem;5-prawidłowa siła, zdolność wykonania czynnego ruchu z pełnym oporem.Może być też wyrażona w procentach i wtedy;0=0%;1=10%;2=25%;3=50%;4=75%;5=100%.Stwierdzenie śladu czynnego skurczu na 1 jest trudne i możliwe tylko dla mm leżących powierzchownie,wyczuwane palpacyjnie w okolicy brzuśca mm lub na ścięgnie. Badanie na siłę 2-wymaga odciążenia tzn. wyeliminowania ciężaru tej części ciała, którą badany mm wprowadza w ruch , odciążenie przez podtrzymanie danego odc.ciała ręką badającego. Mm na siłę 3- zdolny jest pokonać ciężar odc. ciała którym porusza. Badanie siły mm rozpoczynamy od testu na siłę 3 , jeśli badany wykona w określonej pozycji ruch czynny z siłą 3 to
przechodzi się do badania na siłę 4-która oznacza taką siłę mm, która pozwala na wykonanie ruchu czynnego z pokonaniem ciężaru odc. ciała i przeciw umiarkowanemu oporowi. Opór stawia ręka badanego w okolicy końcowego przyczepu mm. Kierunek oporu jest prostopadły do płaszczyzny ruchu danego mm. Ocena na 5 oznacza działanie mm z normalną siłą, zdolność do wykonania czynnego ruchu przeciw pełnemu oporowi. W technice testowania uwzględnia się następujące czynniki:1)pozycję pacjenta-ściśle określona dla badania siły mm tzw: izolowana tj. w leżeniu lub siadzie.2) stabilizację odc. ciała w obrębie którego leży badany mm, jak też przytrzymanie bliższego odc. stawu ręką badającego 3)wykonanie czynności testu-właściwe określenie ruchu , którego żąda się od pacjenta i jego udziału w teście.4) zastosowanie oporu przy badaniu na siłę 4,wielkość oporu powinna być odpowiednia do wieku i ogólnej sprawności pacjenta .Przy testowaniu zawsze należy pamiętać o porównywaniu strony chorej przeciwną.
CHÓD I JEGO MECHANIZM- Chód polega na rytmicznym, naprzemiennym ruchu kkd w wyniku którego ciało człowieka przesuwa się z miejsca na miejsce. Poza kkd w chodzie biorą udział również tułów, kkg i głowa. Chód jest czynnością złożoną i automatyczną, nie wymaga świadomej kontroli i skupienia uwagi. FAZY CHODU-Jeden cykl chodu obejmuje czynność od dotknięcia piętą podłoża jednej kd do następnego dotknięcia piętą tej samej nogi. W czasie cyklu każda z kk ma dwie fazy: wykroku i podporu. FAZA PODPORU-zaczyna się od dotknięcia piętą podłoża przy wysuniętej do przodu kd i kończy się w momencie oderwania się palców stopy od podłoża przy kd cofniętej ku tyłowi. W fazie tej wyróżniamy okres hamowania-od dotknięcia piętą podłożą do chwili kiedy środek ciężkości znajduje się nad st, skokowym. Okres przyspieszenia- od momentu gdy środek ciężkości przechodzi nad st. skokowym do chwili gdy duży palec stopy odrywa się od podłoża. FAZA WYKROKU-zaczyna się od momentu oderwania się stopy od podłoża i kończy się gdy pięta dotyka podłoża. Obie te fazy następują po sobie. Faza podporu trwa dłużej niż faza wykroku. Zachodzi więc okres tzw. podwójnego podporu -obie kkd są w fazie podporu. Z chwilą przyspieszenia chodu; skraca się okres podwójnego podporu i znika podczas biegu. Podczas obu faz podporu i wykroku występują ruchy miednicy i tułowia.
REHABILITACJA DZIECI Z WRODZONYMI UBYTKAMI I DEFEKTAMI KK- Rozwój płodu i poszczególnych części ciała dokonuje się w ciągu 12tyg. ciąży. Jeżeli w tym okresie dojdzie do uszkodzenia tworzącego się płodu występują deformacje i ubytki kk. Do głównych przyczyn uszkadzających płód: bakterie (ospa, różyczka ,grypa) ;środki chemiczne (sztuczne nawozy);środki radioaktywne, jonizujące (RTG, talatomit) Postępowanie: ukierunkowanie rodziców i ich środowiska; nie należy usuwać żadnej zdeformowanej części ciała ; ćw. bierne i czynne zdeformowanej kk ; poprawa zakresu ruchu; wzmacnianie siły mm; zabezpieczenie przed dalszym postępowaniem przykurczów ; kompensowanie brakującej funkcji kk przez wykorzystanie zachowanych części ciała np. kkd ; zwiększanie ruchów w st. biodrowych szczególnie rotacji zew. ;ćw. ogólnousprawniające ;unoszenie głowy; nauka padania na bok; wykorzystywanie nie w pełni wykształconej kk we wszystkich czynnościach; cw postawy i równowagi; protezowanie i zaopatrzenie ortopedyczne , nauka posługiwania się sprzętem ortopedycznym.
MANIPULATORY, BUDOWA I WSKAZANIE- Czynnościowe protezy nietypowe dla osób z obustronną amputacją powyżej st. łokciowego i obustronnym wyustrzeniem w st. ramiennym składają się z : lejów w postaci kap ,do których za pomocą przegubów kulkowych zamocowane są wysięgniki wraz ze sprzęgiełkiem do mocowania końcówek, które można ustawiać w 12 pozycjach dobierane indywidualnie dla potrzeb pacjenta.
USPRAWNIANIE CHORYCH Z ROZSTRZENIEM OSKRZELI-Rozstrzenie oskrzeli jest następstwem utraty elastyczności oskrzelików i pęcherzyków płucnych i w następstwie tworzenie się większych oskrzelików lub pęcherzyków płucnych w których dochodzi do zalegania wydzieliny. POSTĘPOWANIE- usunięcie zalegającej wydzieliny aby nie doszło do stanu zapalnego, pozycje drenażowe i wykrztuszanie wydzieliny na wydechu (bierno-czynne), oklepywanie, pozycje drenażowe czynne- podczas wykonywania ruchu np. podskoki lub skłony a następnie wykrztuszanie wydzieliny na wydechu, ćw efektywnego kaszlu
CZYNNOŚĆ I MECHANIZM ODDYCHANIA- Czynność oddychania , sprawność i wydolność ukł. oddechowego należy do głównych i podstawowych elementów warunkujących życie człowieka. Przez czynność oddychania dochodzi do dostarczenia ustrojowi tlenu, który jest głównym czynnikiem energetycznym dla ustroju. Oddychanie jest czynnością rytmiczną niezależną od naszej woli i świadomości, jednak może być przez wolę częściowo kontrolowane i wspomagane. Jest czynnością złożoną podczas , której zachodzą liczne procesy fizjologiczne. Ćw. oddechowe wpływają na wentylację płuc, mechanizm wentylacji opiera się na pracy mm oddechowych. W czasie swobodnego oddychania i spoczynku praca mm jest nieduża, natomiast wysiłek fiz. który zwiększa zapotrzebowanie na tlen zwiększa pracę mm 10-cio krotnie. MECHANIZM ODDYCHANIA-FAZA WDECHU-Jest fazą czynną w której dochodzi do zwiększenia wymiarów kl. piersiowej we wszystkich płaszczyznach i kierunkach, zależy przede wszystkim od przepony i mm międzyżebrowych zew.60% tej działalności w|w mm zależy od przepony. Przepona jest w stanie sama utrzymać człowieka przy życiu. FAZA WYDECHU- jest fazą bierną , dochodzi tu do zmniejszenia wszystkich trzech wymiarów i objętości kl. piersiowej. Czynny wydech jest wspomagany przez napięcie mm brzucha, które pociągają kl. piersiową ku dołowi a przepona ku górze. Przy wydechu zasadniczą rolę spełniają mm brzucha wspomagane przez mm międzyżebrowe wew. Oddychanie pozostaje pod kontrolą OUN , który znajduje się w pniu mózgu. Czynność ośrodka oddechowego zależy od wielu czynników nerwowo-odruchowych a także od woli i czynników emocjonalnych. Główne mm oddechowe otrzymują bodźce zarówno z ośrodka oddechowego jak i ze sfery ruchowej kory mózgowej.
CEL I ZADANIA ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH- 1)nauczanie prawidłowej czynności oddychania-umiejętność pożądana podczas wykonywania ćwiczeń i czynności. Najczęstszym błędem jest zatrzymanie oddechu i napinanie pomocniczych mm oddechowych podczas wykonywania ćw i czynności wymagających większego wysiłku oraz braku pełnego wydechu. Oba błędy utrudniają prowadzenie ćw i zmniejszają ogólną wydolność osobnika .2)zwiększenie wydolności i sprawności narządu oddechowego- słabo rozwinięty i mało sprawny ukł oddechowy może być wynikiem zmian czynnościowych przed ćw należy sprawdzić:- kształt i ruchomość klatki piersiowej;- czynność oddychania-tor oddychania, częstość oddechów na min.; -pojemność życiowa płuc i określenie czasu bezdechu po wdechu i wydechu 3)kształtowanie kl.piersiowej i współudział w rozwoju prawidłowej postawy- czynność ukł ma wpływ na rozwój i kształtowanie się kl. piersiowej. Podczas oddychania kl. piersiowa porusz się jako całość i można wyodrębnić ruchy poszczególnych jej części:- ruchy pierwszej pary żeber i rękojeści mostka zwanych wiekiem klatki piersiowej, poruszają się do góry i do przodu przyjmując położenie poziome zakres ruchu od 1 do 16 stopni.- ruchy żeber od 2-6 poruszane na zasadzie „rączki od wiadra”, ruchy te rozszerzają klatkę dobocznie a ich rotacja unosi mostek do przodu powodując zwiększenie osi przednio-tylnej klatki piersiowej.- ruchy dwóch ostatnich żeber powodują uniesienie dolnej części klatki ku górze i do przodu przy wdechu i ściągnięcie całej klatki w dół podczas wydechu.
USPRAWNIANIE I ZAPROTEZOWANIE PRZY WYUSZCZENIU W ST. RAMIENNYM- głównym źródłem siły to obręcz barkowa ,kark, i usta. Przy wyuszczeniu obustronnym umiejętności chwytne przejmują zdrowe kkd. Do podstawowego zaopatrzenia ortopedycznego należą protezy hybrydowe, manipulatory, mechaniczne trójcięgłowe jak również dodatkowe pomoce techniczne do golenia czesania czy też do wykonywania samodzielnie potrzeb fizjologicznych.
PRZYCZYNY POWSTAWANIA CHORÓB-czynniki zewnątrzpochodne dzielą się na :działające na ustrój- czynniki nieożywione-fizyczne lub chemiczne ( urazy, śr.chemiczne) - czynniki ożywione (bakterie, pasożyty)- niedobór prawidłowych składników pokarmowych (głód ilościowy-brak pokarmu lub głód jakościowy-złe pożywienie).Do grupy tej zaliczamy np: urazy;stłuczenia,zmiażdżenia; przerwanie ciągłości tkanki , złamania, zwichnięcia, wstrząśnięcie. Czynniki wewnątrzpochodne dzielimy na -choroby dziedziczne uwarunkowane genetycznie np. łamliwość kości czy zespół Downa
PODSTAWOWE WŁAŚCIWOŚCI DZIAŁANIA MM-do podstawowych właściwości mm należy przede wszystkim -elastyczność; napięcie; pobudliwość. Do funkcji mm należy : wykonanie wszystkich ruchów , lokomocja , utrzymanie postawy ciała ,wytworzenie ciepła , kształtowanie sylwetki , ochrona dla tkanek naczyn i nerwów; realizacja podstawowych funkcji życiowych.
CZYNNOŚĆ I ROLA UKŁADU NERWOWEGO- OUN jako centrala ustroju człowieka opiera się na dwóch grupach włókien nerwowych. Jedna grupa nerwów przewodzi w stan pobudzenia powstających w zakończeniach nerwowych w tk do komórek nerwowych znajdujących się w tylnych korzonkach rdzenia oraz do zwojów nerwów mózgowych-są to włókna dośrodkowe czyli przewodzące pobudzenie z obwodu do ośrodkowego ukł nerwowego(receptory) Drugą grupę włókien nerwowych stanowią wszystkie włókna które transmitują impulsy wyładowywane w komórkach nerwowych skierowane na obwód do narządów wykonawczych-są to nerwy odśrodkowe. Włókna odśrodkowe wychodzą ze zwojów nerwów ruchowych mózgu znajdujących się głównie w płacie skroniowym i przechodzą przez przednie korzonki rdzenia do odpowiednich narządów. Taki ukł. włókien nerwowych stanowi swego rodzaju odbiorczo-nadawczą centralę, która włączona jest pomiędzy obwodową powierzchnię czuciową-recepcyjną, a narządy wykonawcze- efektory. Rola UN sprowadza się do utrzymywania funkcjonalnej łączności pomiędzy powierzchnią czuciową a narządami wykonawczymi.