Ekonomia -26.10.2008
Równowaga rynkowa - sytuacja, w której rozmiary podaży równają się rozmiarom popytu.
Cena równowagi - cena popytu przecina się z krzywą podaży.
Wykres (podr „Mikroekonomia”. Str. 46)
QS > QD NADWYŻKA RYNKOWA
Rozmiary podaży przewyższają rozmiary popytu -nadwyżka rynkowa
QD > QS NIEDOBÓR RYNKOWY
Rozmiary popytu przewyższają rozmiary podaży.-niedobór rynkowy
Cena maksymalna i minimalna
Jedną z metod wpływania na rozmiary równowagi rynkowej jest sytuacja konkurencji niedoskonałej zawierającego określoną dozę interwencjonizmu państwowego, w postaci polityki cen: *minimalnych
*maksymalnych
(wykres)
Cena minimalna
Jest charakterystyczna dla nadwyżki rynkowej. Zawsze chroni stronę podażową rynku. W tym sensie, że ma zapewnić minimalny poziom rentowności aby strona podażowa rynku chciała kontynuować działalność.
(wprowadzane są przez państwo na produkty rolne oraz siłę roboczą)
Cena maksymalna
Głównym zadaniem cen maksymalnych jest zapewnienie społeczeństwu możliwości wyżywienia się i ochrony przed nadmiernym wzrostem kosztów utrzymania
(ustalane są przez państwo na produkty pierwszej potrzeby)
Problem czarnego rynku jest związany z obniżeniem jakości. Stała niska cena nie skłania producentów do zwiększenia podaży.
Wytworzyć się może sytuacja trwałego niedoboru.
Dochodzenie do równowagi
W konkurencji tej pojawia się siła monopolowa czyli zdolność wyznaczania poziomu ceny przez regulowanie wysokości podaży.
Producent aby podwyższyć cenę musi zmniejszyć rozmiary podaży na rynku, aby cenę zmniejszyć to należy zwiększyć podaż.
(dwa wykresy -obniżenie podaży i podwyższenie podaży)
Sytuacja na rynku została zakłócona przez dwa czynniki:
A -wzrost cen dóbr komplementarnych
B -wzrost kosztów wytworzenia
Zakłócenie równowagi rynkowej
(analiza statyczna)
(wykres)
Konkurencja wprowadza postęp techniczny.
Wyróżniamy dwa typy konkurencji:
cenowa
niecenowa
Z kolei formy rynku dzielimy na konkurencję:
doskonałą
niedoskonałą: *oligopol, oligopolistyczna (monopol wielu)
*monopolistyczna
*monopol
Konkurencja doskonała:
wszyscy uczestnicy rynku są cenobiorcami (nie mają wpływu na cenę)
Cenę kształtuje rynek (interakcja między popytem a podażem)
dużo uczestników na rynku
produkty są homogeniczne (jednorodne)
występuje tylko konkurencja cenowa
pełna przejrzystość rynku (zakładamy doskonałą wiedzę o występujących możliwościach)
Konsumenci i producenci są zorientowani w pełni w poziomie cen.
brak barier wejścia i wyjścia (oznacza pełną mobilność czynników produkcji)
Bariera wejścia: koszty związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej; zmiana profilu.
Bariera wyjścia: likwidacja działalności nic nie kosztuje (po zerowym koszcie)
popyt jest doskonale elastyczny co oznacza, że nie wiemy jak zareaguje rynek
(wykres)
Drugą formą rynku jest konkurencja monopolistyczna.
Rynek pozwala już na istnienie wielu cen, na ten sam towar.
dużo uczestników rynku
zróżnicowany oddział w branży (większy, mniejszy), wystarczający udział aby ukształtować cenę
towary są już w pewnym stopniu zróżnicowane, ale pozostają względem siebie bliskimi substytutami
Jeżeli dyktujemy różne ceny, jest to konkurencja pozacenowa:
popyt jest elastyczny, ale niekoniecznie, a zatem producent może stracić część nabywców, ale nie wszystkich
(wykres)
nie zawsze nabywca zachowuje się racjonalnie na tym rynku (popyt niefunkcjonalny się pojawia)
bariery wyjścia i wejścia są niskie
Bariera wejścia ogranicza się do kosztów pozyskania nabywców w pierwszym okresie.
swoboda przenoszenia zasobów jest ograniczona (nie mamy pełnej mobilności)
Oligopol:
podstawową cechą jest duże uzależnienie cenowe decyzji podejmowanych przez uczestników rynku. To uzależnienie cenowe powoduje, że dla tego rynku charakterystyczne są różnego rodzaju zmowy. Polega ono na tym, że cena ustalona przez jednego z producentów wpływa na rozmiary pozostałych.
Zmowy nazywamy kartelami (wyróżnia się dwa rodzaje) :
*cenowe (na rynku dóbr konsumpcyjnych)
*kontygentowe
Kartel - porozumienie gospodarcze kilku samodzielnych prawnie przedsiębiorstw, które może dotyczyć cen lub limitu produkcji, a także obszary sprzedaży. Stanowi on formę ukrytego monopolu utworzonego dla ograniczenia konkurencji między przedsiębiorstwami wchodzącymi w jego skład. Kartele są nielegalne. Celem jest opanowanie rynku i zwiększenie zakupów przez ustalenie jednolitych cen zbytu niezależnie od kosztów produkcji.
Rezultatem jest wzrost cen produktów wytworzonych przez członków kartelu.
uczestników jest niewielu
produkty mogą być: *jednorodne
*bardzo zróżnicowane
jeżeli są to rynki duże, to bariery wyjścia i wejścia są dwie
Bariera wejścia: trzeba mieć przewagę kosztową żeby wejść na rynek
lider cenowy (on ustala cenę, inni muszą się dostosować)
Monopol:
sytuacja, gdy mamy teoretycznie do czynienia z jednym produktem (jeden uczestnik rynku)
dyktuje całkowicie warunki
tworzone są pozory konkurencji przez różne reklamy
* monopole naturalne
* monopole prawne (narzucane przez państwo, wynikają z ustawy)
Może być monopol po stronie konsumenta, nazywa się on wtedy monoksom (sytuacja, gdy jest jeden nabywca na rynku. Duży koncern danej branży kupuje całą produkcję od współpracującego mniejszego z nim przedsiębiorstwa)
Monopolista w celu maksymalizacji przychodów produkuje mniej niż w innych formach rynku, musi kontrolować podaż.
W praktyce mamy do czynienia z mieszanką różnych form rynku.