WIRUSY
W jez. Łacińskim oznacza kleistą, trującą ciecz, jad.
WIRUSOLOGIA - nauka o wirusach, ich budowie i roli jaką odgrywają w przyrodzie
WIRUSY - to bezkomórkowe, białkowo - nukleinowe pasożytnicze formy życia, pozbawione własnego metabolizmu. Są potencjalnie patogenne.
WIRION -to pojedyncza, zakaźna cząsteczka wirusa zdolna do replikacji w żywej komórce.
Wirus wnikając do komórki gospodarza, przekazuje jej swój materiał genetyczny, który ma tę właściwość, że komórka gospodarza zaczyna reprodukować materiał genetyczny wirusa (reprodukcja wirusa)
STRUKTURA FIZYCZNA WIRUSA
Część wewnętrzna - GENOM (zawiera DNA lub RNA)
KAPSYD - (część zewnętrzna) płaszcz białkowy składający się z licznych kapsomerów (podjednostki białka)
BŁONA ZEWNĘTRZNA - występuje nie u wszystkich wirusów
STRUKTURA CHEMICZNA WIRUSÓW
- Zwierają DNA lub RNA
- Wewnętrzna część wirusa odpowiedzialna jest za zakaźność i zdolność rozmnażania
- Kwas nukleinowy nawet bez obecności kapsydu może zapoczątkować cykl rozwojowy wirusa
WYRÓŻNIAMY:
Wirusy zbudowane z białek i kwasów nukleinowych (kapsyd + rdzeń nukleinowy= nukleokapsyd),
Wirusy zbudowane z białek, kwasów nukleinowych i osłonki zawierającej proteiny, lipidy i cukry. Otoczki posiadają właściwości antygenowe i pobudzają tworzenie przeciwciał. Osłonki niektórych wirusów zawierają enzymy potrzebne do procesu przenikania przez błonę komórkową, zarówno podczas infekowania, jak i wydostawania się z pasożytowanej komórki po replikacji.
PRZEBIEG PROCESU ZAKAŻANIA (ETAPY)
ADSORPCJA wirusa na powierzchni komórki żywiciela (proces fizykochemiczny odbywający się dzięki siłom przyciągania cząsteczkowego i różnicom ładunków wirusa i komórki)
PENETRACJA czyli przenikanie wirusów, które osiadły na błonie komórkowej. Indukują one proces wpuklenia błony do wnętrza komórki, uformowanie pęcherzyka i jego transportu w głąb komórki. Tam pochłonięte wirusy poddane zostają działaniu enzymów komórkowych, powodując uwolnienie rdzenia nukleinowego
REPLIKACJA genomu wirusa (zależna od rodzaju kwasu nukleinowego)
DOJRZEWANIE I MORFOGENEZA wirusów- po syntezie wszystkich składników odbywa się składanie, czyli organizowanie cząstek wirusa - winionu. Poszczególne elementy składowe wirusa rozpoznają się wzajemnie i tworzą kompleksy w ścisłej kolejności
UWALNIANIE wirusów- opuszczanie komórek przez pory błonowe lub po rozpadzie całej komórki
ZAKAŻANIE sąsiednich komórek - następuje w wyniku fuzji błon komórki zakażonej z błoną komórki zdrowej. Wirus przenika bezpośrednio z jednej do drugiej i kolejnych po replikacji . Ponadto za pośrednictwem krwi i limfy oraz przesączów np. płynu mózgowo - rdzeniowego.
SKUTKI ZAKAŻENIA KOMÓRKI WIRUSEM
Wirusy wykorzystują materię i energię zawarta w komórkach żywiciela do własnych potrzeb- namnażania się.
Utrata prawidłowo przebiegających funkcji życiowych komórki
Zniszczenie struktury tkanek - komórki śmiertelnie uszkodzone wypadają z tkanek
SPOSÓB ZAKAŻANIA: wirusy wnikają do organizmu żywiciela przez:
Uszkodzona skórę i błony śluzowe
Wdychanie wirusów unoszących się w powietrzu
Spożycie pokarmu i wody zanieczyszczonych wirusami
Na skutek kontaktu bezpośredniego z osoba zakażoną - kontakty seksualne, stykanie się z powierzchnia skóry i błon śluzowych, a także z wydzielinami i wydalinami osób zakażonych
NOSICIELSTWO wirusów polega na wytwarzaniu wirusa przez część populacji komórek żywiciela, podczas gdy pozostała część komórek nie ulega zakażeniu.
ZAKAŻENIE- czyli infekcja, to wtargnięcie wirusów do organizmu. Miejsce wtargnięcia to wrota zakażenia. Gdy pomimo zakażenia nie występują objawy chorobowe mówimy o tzw. infekcji subklinicznej, albo bezobjawowej. Zakażenie bezobjawowe występuje u osób odpornych na danego wirusa (np. po szczepieniu).
Niektóre wirusy przenikają przez błony płodowe z ustroju matki do płodu (np. zakażenie wirusem odry, cytomegalii, opryszczki, różyczki) i mogą wykazywać działanie teratogenne.
LEKI przeciwwirusowe można podzielić na:
substancje wzmacniające układ odpornościowy w walce z wirusami - np. interferon ;
substancje blokujące rozwój wirusa, np. poprzez blokadę białek wirusowych;
substancje blokujące białka receptorowe, uniemożliwiające przyłączanie wirusów do błony komórkowej.
Jedną z metod walki z chorobami wirusowymi są szczepienia.