Układ moczowy

Układ ten zbudowany jest z nerek i dróg wyprowadzających mocz, tj. moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej.

Nerki odgrywają najważniejszą rolę w zapewnianiu optymalnego środowiska wewnętrznego organizmu, będącego podstawowym warunkiem prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek.

Nerki otoczone są torebką łącznotkankową, pod którą znajduje się kora złożona z kłębuszków nerkowych i kanalików nerkowych o krętym przebiegu. Kora otacza rdzeń nerki złożony gł. z cewek zbiorczych tworzących piramidy nerkowe, zakończonych brodawkami nerkowymi, przez które mocz ostateczny opuszcza tkankę nerkową i dostaje się do miedniczki nerkowej.

Podstawową i najmniejszą jednostką czynnościową nerki jest nefron. Składa się on z naczynia doprowadzającego i odprowadzającego, kłębuszka nerkowego, cewek nerkowych i cewek zbiorczych. Kłębuszek nerkowy stanowi sieć naczyń włosowatych, zaopatrywanych przez tętniczkę doprowadzającą, z ujściem do tętniczki odprowadzającej. Otoczony jest torebką kłębuszka, z której wychodzi cewka nefronu. W zależności od ciśnienia filtracji, wytwarzanego przez tętniczki doprowadzającą i odprowadzającą, sieć włosowatych naczyń kłębuszka nerkowego produkuje bezkomórkowy przesącz krwi, który stanowi mocz pierwotny. Mocz pierwotny wypełnia przestrzeń moczową kłębuszka nerkowego, zawartą pomiędzy naczyniami kłębuszka a jego torebką, i znajduje ujście do cewki nerkowej. Zadaniem cewki nerkowej jest zwrotne wchłanianie składników moczu pierwotnego potrzebnych do utrzymania prawidłowego środowiska wewnętrznego organizmu, takich jak woda, przesączane aminokwasy, glukoza i składniki mineralne, oraz wydalanie i wydzielanie związków zbędnych i szkodliwych. Cewki nerkowe zapewniają odpowiednie zagęszczanie lub rozcieńczanie moczu oraz w końcowym odcinku, łącząc się w szersze cewki zbiorcze, odprowadzają mocz ostateczny przez brodawkę nerkową do kielichów i miedniczki nerkowej.

Drogi wyprowadzające mocz

Miedniczka nerkowa łączy się przy dolnym biegunie z moczowodem. Moczowody położone są symetrycznie na tylnej ścianie jamy brzusznej w tzw. przestrzeni zaotrzewnowej i w swym końcowym odcinku łączą się z pęcherzem moczowym. Pęcherz moczowy jest zbiornikiem mięśniowym pokrytym od wewnątrz, tak jak pozostałe drogi moczowe, specjalnym nabłonkiem odpornym na działanie substancji drażniących, wydalanych w wysokich stężeniach z moczem, oraz posiadającym szczególne właściwości przeciwzapalne.

Czynność nerek zależy od przepływu krwi, który zapewnia układ sercowo-naczyniowy. 1/5 całkowitej objętości krwi pompowanej przez serce w ciągu 1 minuty trafia do nerek. Strumień krwi, wpływający przez tętnicę nerkową, dostaje się poprzez kolejne rozgałęzienia naczyń do kłębuszków nerkowych, gdzie ulega filtracji. Każda nerka składa się z około 600-1200 tys. nefronów. W ciągu doby nerki filtrują około 1,8 tys. l krwi, z czego powstaje ok. 1-2,5 l moczu.

Nerki mają za zadanie:

— regulowanie objętości i składu płynów ustrojowych;

— wydalanie zbędnych i/lub szkodliwych końcowych produktów metabolizmu;

— udział w przemianach energetycznych jako rezerwuar glikogenu;

— wytwarzanie oraz uwalnianie erytropoetyny i reniny, regulowanie ciśnienia tętniczego — odgrywają kluczową rolę w regulacji składu i objętości krwi krążącej;

— regulację równowagi wapniowo-fosforanowej i wpływanie na stan układu kostnego poprzez aktywację witaminy D.

---