Rada Służby Cywilnej i jej zadania
Rada Służby Cywilnej jest organem opiniodowaczo-doradczym Prezesa Rady Ministrów, działającym na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o Służbie Cywilnej. Rada ta ma za zadanie wyrażać własne opinie w sprawach dotyczących:
Służby Cywilnej, przedstawianych jej przez Prezesa Rady Ministrów lub Szefa Służby Cywilnej oraz z własnej inicjatywy
Projektu ustawy budżetowej w części dotyczącej służby cywilnej oraz corocznego wykonania budżetu państwa w tym zakresie
Projektu strategii zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej
Projektów aktów normatywnych dotyczących służby cywilnej
Proponowanego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej w zakresie służby cywilnej
Planu szkoleń centralnych w służbie cywilnej
Etyki korpusu służby cywilnej
Dotyczących powołania i odwołania Szefa Służby Cywilnej
Projektu regulaminu określającego tryb pracy Wyższej Komisji Dyscyplinarnej Służby Cywilnej
Sprawozdań Szefa Służby Cywilnej który przedstawia Prezesowi Rady Ministrów, do końca marca każdego roku, sprawozdanie o stanie służby cywilnej i o realizacji zadań tej służby za rok poprzedni. Prezes Rady Ministrów w terminie 3 miesięcy przyjmuje albo odrzuca sprawozdanie
Oceny przebiegu postępowań kwalifikacyjnych w służbie cywilnej.
Rada Służby Cywilnej może wystąpić z wnioskiem do Szefa Służby Cywilnej o zajęcie stosownego stanowiska w sprawach określanych przez Radę dotyczących stosowania zasad Służby Cywilnej. Jak również może skierować swojego przedstawiciela w celach obserwacji postępowania kwalifikacyjnego, przebiegu naboru na wyższe stanowisko oraz naboru przeprowadzonego na stanowisko kierownika jednostki organizacyjnej podległej lub nadzorowanej przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, gdzie za pomocą odrębnych przepisów przeprowadza się otwarty i konkurencyjny nabór. Natomiast gdy stwierdzono nieprawidłowości w procesie kwalifikacyjnym, naborze na wyższe stanowisko bądź procesie naboru Rada może zwrócić się z prośbą do Szefa Służby Cywilnej o przeprowadzenie ponownych działań z nimi związanych.
Skład rady
Rada Służby Cywilnej to organ składający się z 15 członków powoływanych przez Prezesa Rady Ministrów, który powołał ośmiu członków posiadających wiedzę jak i doświadczenie pozwalające na odpowiednie funkcjonowanie Rady oraz siedmiu, którzy na wniosek reprezentują kluby parlamentarne spośród posłów, senatorów oraz osób niebędących parlamentarzystami których autorytet duża wiedza i doświadczenie umożliwia prawidłową realizację zadań Rady. Kadencja tychże ośmiu członków trwa 6 lat, przy czym co 3 lata kończy się kadencja połowy członków, natomiast kadencja siedmiu członków trwa odpowiednio do kadencji Sejmu czyli cztery lata. Prezes Rady Ministrów spośród członków Rady wybiera przewodniczącego, zaś Rada na wniosek tego przewodniczącego wybiera wiceprzewodniczącego. Tryb pracy Rady określany jest w regulaminie uchwalanym przez Radę, a obsługą tych prac zajmuje się Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.
Prezes Rady Ministrów na wniosek Rady Służby Cywilnej może odwołać członka Rady, gdy nie wykonuje on należnych mu obowiązków oraz na skutek długotrwałej choroby popartej orzeczeniem lekarskim. Jak również może zostać odwołany w chwili złożenia rezygnacji bądź gdy przestał spełniać warunek o nieposzlakowanej opinii za zgodą co najmniej 2/3 Rady. Natomiast członkostwo w Radzie Służby Cywilnej wygasa w chwili śmierci członka oraz gdy nie spełnia on któregokolwiek z warunków, które zostały określone w art. 4 pkt 1-3 . Artykuły te przedstawiają, że w służbie cywilnej może być zatrudniona osoba, która korzysta z pełni praw publicznych, nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, posiada kwalifikacje wymagane na dane stanowisko pracy oraz jest obywatelem polskim z zastrzeżeniem, że Dyrektor Generalny Urzędu za zgodą Szefa Służby Cywilnej wskazuje o wolnych stanowiskach pracy o które poza obywatelami polskimi mogą ubiegać się obywatele Unii Europejskiej oraz obywatele innych państw. Na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego może zostać zatrudniona na stanowisku pracy w którym wykonywanie pracy nie polega na bezpośrednim jak i pośrednim udziale w wykonywaniu władzy i funkcji publicznej mającej na celu ochronę generalnych interesów państwa. W przypadku gdy zostaje potwierdzona znajomość języka polskiego odpowiednimi dokumentami Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia kieruje się charakterem wykonywanej pracy jak również potrzebą zapewnienia odpowiedniego poziomu wykonywania przez nich zadań. Podczas gdy takie wygaśnięcie bądź odwołanie członka Rady ma miejsce przed upływem kadencji, Prezes Rady Ministrów powołuje nowego członka Rady na okres trwający do końca tej kadencji.
Nabór kandydatów
Nabór kandydatów do korpusu służby cywilnej organizowany jest przez dyrektora generalnego urzędu. Zamieszcza on informacje o wolnych stanowiskach pracy w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie urzędu, w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu zwanym dalej „Biuletynem urzędu”, oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, zwanym też „Biuletynem Kancelarii”. Ogłoszenie to powinno zawierać nazwę i adres urzędu, stanowisko pracy którego dotyczy, zakres zadań i wymagania związane z tym stanowiskiem pracy z uwzględnieniem tych niezbędnych oraz dodatkowych. Wskazuje także wymagane dokumenty, termin i miejsce składania aplikacji, który nie może być krótszy niż 10 dni od opublikowania tego ogłoszenia w Biuletynie Kancelarii. Termin ten jest krótszy -5dni- dla ogłoszenia o naborze w celu zastępstwa nieobecnego członka korpusu służby cywilnej. Nabór dotyczy także absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, natomiast w przypadku stanowisk związanych z obronnością kraju pierwszeństwo w zatrudnieniu przysługuje osobom zwolnionym z zawodowej służby wojskowej. Z przeprowadzonego naboru sporządza się protokół, który zawiera dane o stanowisku pracy, liczbie kandydatów, liczbie nadesłanych ofert również tych niespełniających wymogów formalnych, o metodach i technikach naboru oraz składzie komisji prowadzącej rekrutację. Odnotowuje się również w kolejności imiona i nazwiska oraz adresy nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów. Jeśli w ciągu 3miesięcy od momentu nawiązania stosunku pracy z osobą wybraną w drodze naboru powstanie konieczność ponownego obsadzenia tego samego stanowiska, dyrektor generalny urzędu może wykorzystać tą listę i wybrać kolejną osobę spośród najlepszych. Wyniki są niezwłocznie upowszechniane w siedzibie urzędu, w Biuletynie urzędu oraz w Biuletynie Kancelarii przez dyrektora generalnego urzędu.
Służba przygotowawcza
Osoby podejmujące po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej będą kierowane do odbycia służby przygotowawczej, która będzie trwać nie dłużej niż 4 miesiące i kończy się nie później niż z upływem 8 miesięcy od podjęcia pracy przez pracownika. Zwolnieni z tego obowiązku są absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej oraz w pewnych przypadkach pracownicy, których wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Decyduje o tym dyrektor generalny urzędu na umotywowany wniosek osoby kierującej daną komórką organizacyjną. Nie wyłącza to jednak obowiązku zaliczenia przez pracownika egzaminu kończącego służbę.
Służba przygotowawcza ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika podejmującego po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej do należytego wykonywania obowiązków służbowych. Dyrektor generalny urzędu kierując pracownika do odbycia służby przygotowawczej określa jej zakres i czas trwania na podstawie opinii osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony. Służba przygotowawcza ma więc charakter zindywidualizowany.
Pierwsza ocena
Z podjęciem decyzji co do dalszego zatrudnienia pracownika w służbie cywilnej w danym urzędzie wiąże się pierwsza ocena w służbie cywilnej. Ocena ta dokonywana będzie nie wcześniej niż po upływie 8 miesięcy od nawiązania stosunku pracy i nie później niż miesiąc przed upływem okresu, na który zawarta została umowa. Dokonując pierwszej oceny pracownika służby cywilnej, uwzględnia się jego postawę, zaangażowanie, postępy w pracy, relacje ze współpracownikami i terminowość wykonywania zadań, a także wynik egzaminu ze służby przygotowawczej oraz sporządzone przez ocenianego pracownika sprawozdanie, dotyczące zadań realizowanych przez niego w trakcie przepracowanego okresu.
Po dokonaniu pierwszej oceny kierujący komórką organizacyjną będzie wnioskował do dyrektora generalnego urzędu o zawarcie z ocenionym pracownikiem umowy o pracę na czas nieokreślony (w przypadku przyznania oceny pozytywnej) albo o niezawieranie z ocenionym umowy o pracę na czas nieokreślony bądź o rozwiązanie umowy o pracę na czas określony (w przypadku przyznania oceny negatywnej). Zatem pierwsza ocena w służbie cywilnej będzie pewnego rodzaju oceną kwalifikacyjną pracownika. Wprowadzenie jej ma na celu przede wszystkim zapewnienie, że z pracą w służbie cywilnej związane będą najlepsze osoby, tworzące jej profesjonalne kadry. Szczegółowe warunki i sposób dokonywania pierwszej oceny w służbie cywilnej określone zostały w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów, Donalda Tuska.
Stosunek pracy pracownika służby cywilnej nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub na czas określony.
Umowa o pracę na czas nieokreślony
Umowa o pracę na czas nieokreślony może być zawarta z osobą, która otrzymała pierwszą pozytywną ocenę w służbie cywilnej. Pierwszej ocenie w służbie cywilnej nie podlega natomiast absolwent Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, który złożył wniosek o mianowanie w służbie cywilnej. Poza tym umowa o pracę na czas nieokreślony może być zawarta z osobą, która była zatrudniona w służbie cywilnej na podstawie umowy na czas nieokreślony lub na podstawie mianowania.
Umowa o pracę na czas określony
Z osobą podejmującą po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej czyli taką, która nie była wcześniej zatrudniona w służbie cywilnej na czas określony albo nie była zatrudniona na czas określony 12 miesięcy i nie otrzymała pozytywnej oceny, zawierana będzie umowa o pracę na czas określony 12 miesięcy z możliwością wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem. W przypadku usprawiedliwionej ponad 3 miesięcznej nieobecności w pracy, dyrektor generalny urzędu, na wniosek pracownika, może przedłużyć okres trwania umowy o czas tej nieobecności.
Stosunek pracy na podstawie mianowania
Stosunek pracy na podstawie mianowania nawiązuje się przez czynność, jednostronną nominację w określonych w przepisach przypadkach. O uzyskanie mianowania w służbie cywilnej może ubiegać się osoba, która:
jest pracownikiem służby cywilnej;
posiada co najmniej trzyletni staż pracy w służbie cywilnej lub uzyskała zgodę dyrektora generalnego urzędu na przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego przed upływem tego terminu, jednak nie wcześniej niż po upływie dwóch lat od nawiązania stosunku pracy w służbie cywilnej;
posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny;
zna co najmniej jeden język obcy spośród języków roboczych Unii Europejskiej lub jeden z następujących języków obcych: arabski, białoruski, chiński, islandzki, japoński, norweski, rosyjski, ukraiński;
jest żołnierzem rezerwy lub nie podlega powszechnemu obowiązkowi obrony.
Szef Służby Cywilnej, w terminie 14 dni od opublikowania ustawy budżetowej, ogłasza w Biuletynie Kancelarii w ramach limitu maksymalną liczbę nowych mianowań w danym roku (w 2010r liczba ta wynosi 1000 osób). Zadaniem Szefa Służby Cywilnej jest również określenie i publikacja wzoru zgłoszenia do postępowania kwalifikacyjnego dla pracowników służby cywilnej ubiegających się o mianowanie oraz wzór odpowiedniego wniosku dla absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Pracownicy służby cywilnej oraz Absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej (pod warunkiem że są pracownikami służby cywilnej i posiadają wymaganą zdolność językową) kierują do niego swoje zgłoszenia w okresie od 1stycznia do dnia 31maja. Postępowanie kwalifikacyjne prowadzi Krajowa Szkoła Administracji Publicznej. Powołany zespół sprawdzający w toku postępowania kwalifikacyjnego weryfikuje wiedzę i umiejętności niezbędne do wypełniania zadań służby cywilnej, a wyniki wyraża w punktach osobno za każdą część sprawdzianu. Warunkiem uzyskania wyniku pozytywnego jest zdobycie w każdej części sprawdzianu co najmniej 1/3 maksymalnej możliwej do uzyskania w tej części liczby punktów oraz uzyskanie w całym sprawdzianie co najmniej 3/5 maksymalnej możliwej do uzyskania w całym sprawdzianie liczby punktów. Zsumowane wyniki podlegają uszeregowaniu w porządku malejącym i są publikowane w Biuletynie Kancelarii. Przebieg postępowania nadzorowany jest przez Szefa Służby Cywilnej. Osoby przystępujące do postępowania kwalifikacyjnego wnoszą za nie opłatę w wysokości nie większej niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę przewidzianego w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Opłata ta stanowi przychód Krajowej Szkoły Administracji Publicznej.
Posiadanie przez absolwenta Krajowej Szkoły Administracji Publicznej wiedzy, umiejętności i predyspozycji kierowniczych niezbędnych do wypełniania zadań służby cywilnej sprawdzane jest w toku kształcenia w tej szkole i potwierdzane dyplomem jej ukończenia.
Akt mianowania (sporządzony na piśmie) otrzymuje pracownik służby cywilnej, który ukończył w danym roku postępowanie kwalifikacyjne z wynikiem pozytywnym i z miejscem uprawniającym do mianowania lub ukończył Krajową Szkołę Administracji Publicznej. Pracownik zostaje mianowany w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej przez Szefa Służby Cywilnej. Z momentem mianowania jego dotychczasowy stosunek pracy przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania. Urzędnik służby cywilnej składa uroczyste ślubowanie następującej treści: "Ślubuję służyć Państwu Polskiemu, przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, sumiennie i bezstronnie wykonywać obowiązki urzędnika służby cywilnej zgodnie z najlepszą wiedzą i wolą". Do treści ślubowania urzędnik służby cywilnej może dodać słowa "Tak mi dopomóż Bóg". Złożenie ślubowania urzędnik służby cywilnej potwierdza podpisem. Dyrektor generalny urzędu przyznaje urzędnikowi służby cywilnej, w terminie siedmiu dni od dnia mianowania, najniższy stopień służbowy przysługujący od dnia mianowania. Przyznanie stopnia służbowego następuje również w formie pisemnej. W odniesieniu do dyrektora generalnego urzędu czynności tych dokonuje Szef Służby Cywilnej.
Ponowne zatrudnienie osoby, która otrzymała wcześniej mianowanie w służbie cywilnej, dokonuje się na podstawie mianowania, z zachowaniem dotychczasowego stopnia służbowego urzędnika służby cywilnej
Bibliografia:
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej Dz.U. Nr 227 poz. 1505
Biuletyn Informacji Publicznej Kancelarii Rady Ministrów:
http://www.dsc.kprm.gov.pl/strona.php?id=58
5