ISTRUKTURY ORG.PRZEDSIĘBIORSTW
przemysłowego to:
*Służby i piony w pb.,*Pion Techniczny,*Pion Produkcji,*Pion Handlowy,*Pion Finansowy,*Pion Dyrektora Naczelnego.
Służba - to ogół jednostek organizacyjnych współrealizujących określoną funkcję, np. służba produkcji, służba zaopatrzenia, służba księgowości. Każda służba jest służbą funkcyjną, tzn. że, pomiędzy tworzącymi ją jednostkami organizacyjnymi zachodzą tzw. relacje funkcyjne wynikające z podziału tej funkcji na mniejsze funkcje cząstkowe, realizowane przez te komórki organizacyjne. Relacje te mogą być pokryte zależnościami hierarchicznymi w części lub w całości, a służby takie nazywają się służbami hierarchicznymi, np. służba produkcji.
Pion - to ogół jednostek organizacyjnych podlegający jednemu z członków dyrekcji.
Pion Techniczny DT
DT -Dyrektor Techniczny TK-Dział Rozwoju Wyrobów TT -Dział Głównego Technologa
TN-Dział Gospodarki Narzędziowej TI -Dział Inwestycji TM-Dział Głównego Mechanika
TE-Dział Głównego Energetyka TB-Samodzielna Sekcja BHP TP-Służba Produkcji
Dział Rozwoju Wyrobów /TK/Nazywa się on często działem konstrukcyjnym, lub działem głównego konstruktora. Zadania :*planowanie prac badawczo-rozwojowych nad wyrobami,*kształtowanie funkcji wyrobów /wspólnie z działem marketingu/,*kształtowanie funkcjonalności wyrobów /wspólnie z działem marketingu/,*opracowywanie koncepcji nowych wyrobów i udoskonalanie wyrobów istniejących,*projektowanie konstrukcji wyrobów i opracowanie dokumentacji technicznej wyrobów,*bieżąca konstrukcyjna obsługa produkcji.
Dział Rozwoju Procesu Technologicznego /TT/Nazywany często działem technologicznym. Zadania:*studia i badania nad nowymi technikami wytwarzania, możliwymi do zastosowania w pb.,*projektowanie procesów technologicznych,*projektowanie konstrukcji pomocy warsztatowych I stopnia,*normowanie zużycia materiałów,*normowanie czasu pracy,*typizacja, mechanizacja i automatyzacja procesów produkcyjnych,*technologiczna organizacja produkcji, to jest:-badanie metod pracy i organizacja stanowisk roboczych,
-projektowanie jednostek produkcyjnych I stopnia złożoności / gniazda i linie produkcyjne/,
-projektowanie rozmieszczenia stanowisk roboczych i zagospodarowanie hal produkcyjnych,
-projektowanie transportu technologicznego,-opracowywanie normatywów technologiczno-organizacyjnych dla potrzeb sterowania bieżącego produkcją.
Dział Gospodarki Narzędziowej /TN/ Zadania:*planowanie zużycia, zapasów i zapotrzebowania na pomoce warsztatowe /PW/*prowadzenie zakupów PW normalnych /handlowych/*zlecanie wykonania PW specjalnych własnej narzędziowni i/lub firmom zewnętrznym,*projektowanie technologii PW specjalnych oraz konstruowanie PW II stopnia, /jeżeli firma posiada własną narzędziownię/*produkcja i regeneracja pomocy warsztatowych,*zaopatrywanie jednostek produkcyjnych w pomoce warsztatowe.
Dział Inwestycji /TI/ Lepsza byłaby nazwa dział realizacji inwestycji, ale w Polsce jest nazwa Dział Inwestycji. Zadania:*planowanie i harmonogramowanie przedsięwzięć inwestycyjnych,*przygotowanie prawne i administracyjne przedsięwzięć inwestycyjnych,*zlecanie wykonania dokumentacji inwestycyjnej,*odbiorcy i weryfikacja dokumentacji inwestycyjnej,*przygotowanie umów o wykonastwo inwestycji,*prowadzenie nadzoru inwestorskiego,*prowadzenie zakupów maszyn i urządzeń branżowych,*kolandacja robót i obiektów inwestycyjnych,*prowadzenie prób i rozruchów maszyn, urządzeń i instalacji, /wspólnie z dz. technologicznym i dz. Gł. Mechanika/*przekazywanie dokumentacji inwestycyjnej do działu głównego mechanika
Dział Głównego Mechanika /TM/ Zadania:*przejmowanie dokumentacji i obiektów z inwestycji,*prowadzenie centralnej ewidencji środków trwałych i ich dysponentów,*prowadzenie paszportyzacji środków trwałych,*gospodarowanie dokumentacją techniczno-ruchową środków trwałych,*planowanie remontów,*zlecanie remontów własnym oddziałom lub firmom zewnętrznym,*gospodarka smarownicza, inspekcje, przeglądy, remonty i modernizacje środków trwałych przez własne oddziały remontowe,*kontrola i rozliczanie remontów,*zakupy i zarządzanie zapasami części zamiennych,*prowadzenie sprawozdawczości w zakresie gospodarki środkami trwałymi.
Dział Głównego Energetyka Zadania:*planowanie zużycia energii, nośników energetycznych i wody,*przygotowywanie umów o dostawy energii, mediów energetycznych i wody,*kontrola i analiza zużycia energii i wody,*kontrola i analiza faktur za dostawy energii i wody,*prowadzenie nadzoru technicznego nad sprawnością urządzeń energetycznych, sieci i odbiorców energii,*ochrona środowiska, to jest:-kształtowanie systemu klasyfikacji, sortowania, przechowywania, transportu i utylizacji odpadów,- zawieranie umów z Wydziałem Ochrony Środowiska na zrzuty ścieków i emisje zanieczyszczeń, /zwykle umowy roczne, możliwe dłuższe/-bieżące monitorowanie zrzutów ścieków i emisji zanieczyszczeń, obowiązek prowadzenia dzienników,-prowadzenie spraw odszkodowawczych.
BHP /TB/ Komórka ta spełniać powinna 3 funkcje:*opiniowanie projektów inwestycyjnych pod względem zagrożeń,*monitorowanie zagrożeń BHP i informowanie o nich kierownictwa zakładu pracy,*prowadzenie spraw powypadkowych.
Komórka ta z zasady podlega szefowi pb. tzn. dyr. Naczelnemu, ale może być też w pionie technicznym, /tak jest w naszym przykładzie/.
Służba produkcji /TP/ Usytuowana jest w zależności od wielkości pb.:
1/ dla małych i średnich pb. służba produkcji może podlegać pod dyrektora technicznego, służbą produkcji kieruje szef produkcji, a pod niego podlegają sekcje /np. .sterowania produkcją, sekcja zaopatrzenia/ i wydziały produkcyjne /np. W1, W2, W3./
2/ dla średnich i dużych pb.: jest dyrektor produkcji pod nim działy / np. dział sterowania produkcją, szef produkcji, dział zaopatrzenia/ i poszczególne wydziały produkcyjne W1, W2,W3.
PION PRODUKCJI /PP/
Zadania całego pionu:*planowanie produkcji w okresach rocznych,
*planowanie produkcji w okresach miesięcznych,*przejmowanie dokumentacji technologicznej i przygotowywanie dokumentacji warsztatowych,*sterowanie przebiegiem produkcji wg. części,*ewidencja i kontrola produkcji,*kontrola rozliczenia zleceń produkcyjnych,*sterowanie produkcją w mierniku uogólnionym.
PION HANDLOWY /DH/
DH-Dyrektor Handlowy HM -Dział Marketingu
HS-Dział Sprzedaży HZ-Dział Zaopatrzenia HT-Dział TransportuWT-Brygada Transportowa
MZ-Magazyny Zaopatrzenia MS-Magazyny Wyrobów Gotowych
Dział Marketingu*planowanie działalności marketingowej i monitorowanie realizacji celów,*public relations, / o ile nie ma wydzielonej komórki lub stanowiska/*promocja i reklama produktów,*prowadzenie badań marketingowych, /siłami własnymi i/lub systemem zleconym,
Dział Sprzedaży*planowanie sprzedaży /roczne i miesięczne/,*ewidencja i kontrola sprzedaży,*przyjmowanie zapytań ofertowych i opracowywanie ofert,*przyjmowanie zamówień i przygotowywanie umów,*monitorowanie realizacji zleceń,*fakturowanie dostaw,*kompletacja i ekspedycja dostaw,*organizowanie odpraw celnych dostaw,*zarządzanie zapasami wyrobów i części zamiennych.
Dział Zaopatrzenia*planowanie zaopatrzenia, /roczne, miesięczne/,*lokowanie dostaw zaopatrzeniowych,*harmonogramowanie i kontrola dostaw,*organizowanie odbioru dostaw, /w tym odprawy celne/,*kontrola faktur za dostawy,*zarządzanie zasobami materiałów.
Dział Transportu*planowanie przewozów, /roczne i miesięczne/,*zlecanie przewozów przewoźnikom obcym,*dyspozycja własnymi środkami transportu,*kontrola realizacji zleceń przewozowych,*rozliczanie pracy kierowców i zużycia paliwa,*gospodarowanie własnymi środkami transportu.
PION FINANSOWY
DF-Dyrektor Finansowy FC-Dział Kontrolingu FK-Dział Księgowości FU-Dział Finansowy
FA-Dział Administracyjno gospodarczy Brygada Obsługi Gospodarczej
Dział Kontrolingu *planowanie ekonomiczne działalności pb. /roczne i wieloletnie/
-planowanie kosztów,-planowanie bilansu,-planowanie rachunku wyników,-planowanie finansowe,-planowanie płynności finansowej,*opracowywanie okresowych i problemowych analiz działalności gosp. pb.*opracowywanie biznes planów,*budżetowanie służb i jednostek organizacyjnych,*monitorowanie poziomu kosztów i odchyleń od budżetów
Dział Księgowości *prowadzenie ewidencji księgowej środków i operacji gospodarczych oraz rozliczanie kosztów a w tym,-ew. księgowa śr. trwałych i naliczanie amortyzacji,-księgowość materiałowa,-księgowość płac i wynagrodzeń,-ewidencja księgowa zleceń zewnętrznych,-rozliczanie kosztów działalności gosp.*opracowywanie sprawozdań finansowych,-bilans,-rachunek zysków i strat,-sprawozdanie z przepływu gotówki*prowadzenie rejestrów VAT
Dział Finansowy*bieżące planowanie przychodów i wydatków oraz monitorowanie płynności finansowej,*realizacja polityki kredytowej i obsługa kredytów,*realizacja polityki zarządu w zakresie lokowania nadwyżek finansowych,*prowadzenie rozliczeń finansowych z kontrahentami, US, ZUS i innymi instytucjami państwowymi, oraz pracownikami, /delegacje, zaliczki/,*kształtowanie i realizacja polityki spłacania zobowiązań,*kształtowanie i realizacja polityki windykacji należności,*prowadzenie operacji pieniężnych, /gotówkowych i bezgotówkowych/,*księgowość finansowa.
Dział Administracyjno-Gospodarczy*zarządzanie tzw. majątkiem nieprodukcyjnym, nieruchomościami, budynkami, lokalami, itp.*zaopatrywanie pb. w materiały i sprzęt biurowy,*utrzymywanie czystości w pomieszczeniach i na terenach odkrytych,*organizowanie i nadzór nad służbami ochrony mienia.
PION DYREKTORA NACZELNEGO Dyrektor Naczelny
NS-Sekretariat NR-Radca Prawny NK-Dział Kadr NO-Dział Organizacji NI-Dział Informatyki
Nku-Pełnomocnik Zarządu ds. SZJ NJ-Dział Sterowania Jakością
Sekretariat*obsługa sekretarska zarządu, *prowadzenia centralnego rejestru pism wychodzących i przychodzących.
Radca Prawny*obsługa prawna władz spółki, /Zgromadzenia Wspólników, Rady Nadzorczej, Zarządu/,*opiniowanie umów i kontraktów handlowych*reprezentowanie pb. przed sądem,*doradztwo prawne dla jednostek organizacyjnych pb.
Dział Kadr*planowanie stanów i struktury zatrudnienia w procesach rocznych,*planowanie kosztów osobowych,*kształtowanie systemów motywacyjnych,*realizacja polityki kadrowej zarządu,*rekrutacja i selekcja pracowników,*zwalnianie pracowników,*bieżąca obsługa kadrowa: prowadzenie ewidencji osobowej, przepustki, karty identyfikacyjne, zaświadczenia i opinie o pracownikach, współpraca z sądami, prokuraturą, policją, wojskiem, przygotowywanie przejścia pracowników na renty i emerytury, /dokumentację kadrową przechowuje się w firmie 50 lat/,*obsługa socjalna pracowników,*planowanie, organizowanie i kontrola szkolenia zawodowego
Dział Organizacji*prowadzenie i aktualizacja centralnego zbioru dokumentacji organizacyjno-prawnej pb. do której należą; statut spółki, regulaminy władz spółki, regulamin organizacyjny pb., schematy struktury organizacyjnej, plan funkcji pb., wykazy funkcji dla jednostek organizacyjnych, regulaminy, instrukcje i zarządzenia ogólnogospodarcze i ogólnoadministracyjne*redagowanie i emisja zarządzeń, regulaminów i instrukcji ogólnogospodarczych i ogólnoadministracyjnych.
Dział Informatyki *planowanie strategii informatyzacji spółki,*prowadzenie zakupów sprzętu i oprogramowania,*zlecania oprogramowań specjalnego oprogramowania,
*wdrażanie systemów informatycznych,*zarządzanie sieciami informatycznymi,*zarządzanie bazami danych,*doradztwo i instruktaż dla jednostek organizacyjnych.
Pełnomocnik Zarządu ds. Systemu Zapewnienia Jakości*kształtowanie /w ramach zarządu/ polityki jakości pb.,*prowadzenie i aktualizacja dokumentacji systemu zapewnienia jakości,*organizowanie nadzoru nad przestrzeganiem zasad i procedur systemu zapewnienia jakości,*prowadzenie współpracy z auditorami zewnętrznymi i firmami certyfikującymi.
Dział Sterowania Jakością*planowanie poziomu jakości wyrobów i procesów,*statystyki jakości procesów i wyrobów,*kontrola jakości materiałów, wyrobów, procesów, narzędzi i przyrządów
WŁADZE SPÓŁKI
to: Zgromadzenie wspólników, Rada Nadzorcza /lub Komisja Rewizyjna/, Zarząd.
Zarząd - w spółkach kapitałowych zarząd jest ciałem obligatoryjnym.
Funkcje zarządu:-reprezentowanie spółki na zewnątrz tj. w sądzie i poza sądem.
Reprezentowanie polega na dokonywaniu czynności prawnych w stosunku do innych osób fizycznych i prawnych oraz instytucji jak również prawo do reprezentowania spółki przed sądem. Może polegać na zawieraniu umów , składaniu oświadczeń prawnych itp.
W ramach tzw. zarządu zwykłego, każdy z członków zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Statut spółki określa zwykle, jakie czynności wykraczają poza tzw. zarząd zwykły, należą do nich: uprawnienia zastrzeżone dla Rady Nadzorczej i Zgromadzenia Wspólników i Akcjonariuszy oraz czynności, które zarząd może podjąć jedynie w formie uchwały.
Do typowych czynności wymagających uchwały Zarządu należą:
*przyjęcie rocznych planów działalności spółki,*przyjęcie rocznych sprawozdań finansowych spółki,*sprzedaż majątku znacznej wartości,*tworzenie oddziałów za granicą,*wchodzenie w spółkę z innymi spółkami, itp.
Każdy z członków zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, nie wszystko mogą podejmować / bo np. są nieważne z mocy prawa.
Zarząd jest obowiązany w okresie 4 m/cy po zakończeniu roku obrachunkowego przedstawić władzom spółki:1/ bilans na ostatni dzień roku,2/ rachunek zysków i strat,3/ pisemne sprawozdanie z działalności spółki oraz wniosek do wspólników lub akcjonariuszy co do sposobu podziału zysku lub pokrycia strat.
Reprezentowanie spółki na zewnątrz może być ograniczone np. tylko do 2 osób, ograniczenia dodatkowe określają założyciele spółki.
Jeśli za późno zarząd ogłosi upadłość spółki /to wtedy odpowiada swoim majątkiem.
Rada Nadzorcza w spółkach obligatoryjnych jest obligatoryjna, natomiast w spółkach z oo Rada Nadzorcza jest obligatoryjna od określonego poziomu wielkości spółki, mierzoną obrotami. Zależy to od odpowiedniego poziomu wielkości spółki poniżej tego poziomu może ale nie musi być Rada powoływana.
Funkcje Rady Nadzorczej:
1/ rada prowadzi stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich gałęziach jej działalności,
2/ po zakończeniu roku obrachunkowego RN jest zobowiązana do badania sprawozdań finansowych, a więc bilansu rachunków wyników tak, co do zgodności z dokumentami i księgami źródłowymi , jaki i ze stanem faktycznym. RN nie bada z taką dokładnością jak biegły rewident, toteż się go powołuje ale są przypadki że ten obowiązek spada na nas jako właścicieli, nie ma obowiązku powołania rewidenta i mamy wtedy obowiązek badać z dokładnością.
3/ RN przedstawia zgromadzeniu wspólników lub akcjonariuszy pisemne sprawozdanie z wyników tego badania, a także opiniuje wniosek zarządu co do sposobu podziału zysku lub pokrycia strat. /Rok obrachunkowy pokrywa się z kalendarzowym, ale np. w Anglii jest inaczej/.
Do w/w czynności RN jest obowiązana, dalsze natomiast uprawienia i obowiązki mogą być indywidualnie określone w statucie spółki. Do typowych takich uprawnień i obowiązków należą:
*ustalanie zasad wynagradzania członków zarządu,
*powoływanie lub odwoływanie członków zarządu w niektórych sytuacjach,
*pełnienie funkcji członka zarządu lub całego zarządu przez RN w okresie zawieszenia tego zarządu lub jego członka,
*w wielu przypadkach zarząd jest obowiązany do zasięgnięcia opinii lub uzyskania zgody RN na:1/ tworzenie oddziałów za granicą,2/ sprzedaż majątku znacznej wartości,3/ tworzenie nowych spółek,4/ przyjęcie planu inwestycyjnego itp.
ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW LUB ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY
Uchwały zgromadzenia wymagają:
1/ przyjęcie rocznych sprawozdań finansowych spółki /bilans, r/ek wyników/2/ kwitowanie władz spólki /zarząd i RN/3/ decyzja co do podziału zysków lub pokrycia strat,4/ zmiana przedmiotu działalności spółki,5/ zmiana umowy spółki,6/ wchodzenie spółki z innymi spółkami i tworzenia nowych spółek.
Jak się zachowują firmy gdy zaczynają rosnąć?
Struktura organizacyjna - jakie struktury przyjmują firmy, w miarę gdy rośnie ich wielkość.
Globalizacja i wirtualizacja Biznesu struktura organizacyjna pb.
1/ wprowadzenie2/ wielkość pb.a struktura organizacyjna3/ internacjonalizacja biznesu a struktury organizacyjne korporacji,4/ wirtualność jako cecha wspólnych dużych korporacji i małych działających na rynku globalnym. 5/ logika przekształceń - wirtualność zewnętrznej w wirtualność wewnętrzną. Spirala wirtualność biznesu.
Wielkość pb. a struktura organizacyjna
1/ struktura liniowa - oparta o ilościowy podział pracy w zarządzaniu, typowa dla małych firm. /ta struktura jest stosowana do dzisiaj w małych firmach/, ale zaczyna się kończyć.
2/ struktura funkcjonalna - pierwszy pomysł na jakościowy podział w zarządzaniu, konfliktogenność wywołana dwoistością rozkazodastwa i zastosowana w latach 80 i 90 w dużych korporacjach w formie tzw. pionów scalonych. --- Pracownik może otrzymywać polecenia od więcej niż jednego przełożonego co rodzi konflikty, próba zastosowania tej koncepcji na ogół się nie udawała, ale też stosowaną tą strukturę w dużych firmach np. TP S.A.
3/ rozwiązaniem problemu dwoistość rozkazodawstwa - powstała Struktura liniowo-sztabowa oparta o jakościowy podział pracy w zarządzaniu i respektująca zasadę zasadę jedności rozkazodastwa i typowa dla średniej wielkości firm o ustabilizowanych warunkach działalności. Ta struktura jest jest powszechnie stosowana. Ale nie nadaje się ona do firm dużych, prowadzi do biurokracji, aby tego uniknąć pojawi się w Ameryce:
4/ Struktury dywizjonalne - oparte o autonomię techniczną, organizację i ekonomiczną oddziałów typowe dla dużych korporacji w tym międzynarodowych i globalnych.
HOLDING
To zgrupowanie samodzielnych pb z których jedno uzyskuje dominację nad pozostałymi poprzez przejęcie kontrolnego pakietu akcji lub udziałów. Spółka dominująca nazywana jest spółką matką a spółki zależne spółkami córkami. Spółki córki mogą tworzyć kolejne spółki nazywane spółkami wnukami a te z kolei mogą tworzyć spółki prawnuki.
Np. spółka wnuczka może wykupić udziały sp.matki / robi się kombinacja s/ka matka - s/ka córka , między nimi nie ma zależności hierarchicznej, są powiązania pomiędzy ludźmi, relacja nazywa się unia personalna /ygodnie z wolą matki/. Ta unia personalna nie różni się od zależności hierarchicznej ale nie ma podstaw prawnych do hierarchii.
Struktury Dywizjonalne - one zaczynają działać jakby coś małego w dużym małe jest piękne jeśli na to nałożymy koncepcję zysku PC, muszą udowodnić że przynoszą zysk, jak nie to się je likwiduje. Aby zwiększyć efektywność trzeba zrobić małe w dużym.
Te dywizje mogą wydzielać się wg kryterium przedmiotowego, podmiotowego.
Holdingi wyróżnia się
1/ strategiczne - W holdingu strategicznym centrala pozostawia dużo swobody spółkom zależnym koncentrując się na funkcjach strategicznych i kontroli finansowej,
2/ finansowe - budowane są zwykle w oparciu o kryterium dywersyfikacji konklomeratowej, a spółki zależne są traktowane jako inwestycje kapitałowe. Spółka matka koncentruje się na planowaniu finansowym holdingu i na przepływach finansowych.
Różnice w strategicznej -koncepcje biznesu nie interesują nas szczegóływ finansowej - koncepcja to co się opłaca np. sprzedać akcje,
3/ operacyjny nazywany jest często koncernem, spółki zależne są zwykle komplementarne względem siebie /czyli uzupełniają się zwajemnie/ i tworzą wspólne prokukty. Spółka matka ma zwykle 100 procent udziału w spółkach zależnych córkach np. koncerny motoryzacyjne.