EPIDEMIOLOGIA STANÓW NAGŁYCH

Epidemiologia (język grecki "epi" - na , "demos" - lud, "logos" - słowo, nauka) - nauka badająca wpływ czynników środowiskowych na występowanie chorób w populacji lub wpływających na stan zdrowia ludności.

Osiąga ten cel przez badanie:

• rozpowszechnienia chorób, czyli częstości występowania i rozmieszczenia chorób w danej populacji ludzkiej

• rozpowszechnienia inwalidztw i ich przyczyn

• rozpowszechnienia zgonów i ich przyczyn.

Zdobywa te informacje przez pomiar:

• pozytywnych mierników stanu zdrowia:

• dotyczących rozwoju fizycznego

• oceny sprawności fizycznej

• ustalenia wskaźnika wydolności

• negatywnych mierników stanu zdrowia:

• dotyczących chorób

• ustalenie zapadalności

• ustalenie chorobowości

• dotyczących zgonów

• ustalenie umieralności

• ustalenie śmiertelności.

Badania te dotyczą określonych populacji. Z reguły czynnikiem decydującym o określeniu populacji jest:

• wiek

• miejsce zamieszkania

• narażenie na czynniki ryzyka wystąpienia danego schorzenia.

Rodzaje badań epidemiologicznych

1. Badania przeglądowe prowadzone w celu określenia stanu zdrowia określonej populacji. Na tej podstawie można określić współczynnik chorobowości lub potwierdzić, że dana populacja jest wolna od określonej choroby. Są także pomocne w ocenie wpływu warunków zewnętrznych na powstawanie i szerzenie się choroby.

2. Badania obserwacyjne:

• Kliniczno-kontrolne (retrospektywne), w których wybiera się odpowiednią grupę przypadków o określonym statusie choroby. Pula badanych dzieli się na osoby, które chorują (ich choroba jest jednorodna pod względem nozologicznym) oraz grupę kontrolną, w której choroba nie występuje. Następnie ustala się potencjalne ekspozycje, które mogły wystąpić w przeszłości danej populacji.

• Kohortowe (prospektywne) selekcjonujące obiekty badań w zależności od stanu ich ekspozycji i zazwyczaj osoby są zdrowe na początku badań. Punktem wyjścia tego badania są określone uwarunkowania środowiska, dla których w obserwacji długofalowej poszukuje się odpowiednich skutków zdrowotnych

• przekrojowe

Badania eksperymentalne: polegające na celowym i kontrolowanym sterowaniu przyczyną wywołującą zjawiska zdrowotne.

Stan nagły- to taki, w którym odroczenie w czasie pomocy medycznej może skutkować utratą zdrowia albo życia.

Przez „stan nagły" rozumie się stan polegający na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia. Istotne jest, że w przypadku gdy świadczenia opieki zdrowotnej w stanie nagłym są udzielane przez świadczeniodawcę, który nie zawarł umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeniobiorca (czyli pacjent) ma prawo do tych świadczeń tylko w niezbędnym zakresie. W razie braku możliwości udzielania świadczeń opieki zdrowotnej określonych w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z przyczyn leżących po stronie świadczeniodawcy lub w związku z wystąpieniem siły wyższej, świadczeniodawca zapewnia, w przypadku istnienia u pacjenta stanu nagłego, udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej przez innego świadczeniodawcę.

Dane:

statystyczne dotyczące stanów nagłych w Polsce - na tle innych krajów - są dość przygnębiające.

Co roku, na każde 100 000 Polaków zgony okołourazowe są niestety główną przyczyną zgonów

ludzi młodych w grupie wiekowej do 44 roku życia. Według danych na 2005 rok 41 % ofiar

wypadków drogowych specjalistyczne leczenie szpitalne rozpoczyna się dopiero po około 3 godz.

20 minutach od zdarzenia. Przy takiej sprawności systemu skutkuje to fatalnymi następstwami:

- 62,4% zgonów okołowypadkowych występuje w fazie przedszpitalnej. (w USA

zaledwie około 21%),

- w Polsce odnotowuje się ok. 12,5 % ofiar śmiertelnych na 100 wypadków. (Przy

wartości 3-4,5% w krajach zachodnioeuropejskich),

- na 100 tys. mieszkańców odnotowuje się rocznie 17 ofiar (wskaźnik w krajach

zachodnich poniżej 6 z opcją w Szwecji trudną do osiągnięcia - „zero” zdarzeń),

- 52,6% zgonów pochodzi od chorób układu krążenia

- w wyniku zgonów okołourazowych - jako kraj - tracimy rocznie ponad 500 tys.lat

potencjalnego życia i ponad 300 tys. lat pracy rocznie (uwzględniając wiek jest to więcej

niż w następstwie zgonów w mechanizmie sercowym i chorób nowotworowych łącznie

zestawiając to z danymi: na każde 100 tys. mieszkańców, 500 umiera na choroby układu

krążenia, 200 z powodu nowotworów, 75 z powodu urazów - okazuje się, że koszt tych

ostatnich jest największy).

Przykładowe statystyki ilości osób hospitalizowanych i zgonów w województwie pomorskim

Wyszczególnienie	Liczba osób hospitalizowanych	Zgony osób hospitalizowanych
Zawały i ostre zespoły wieńcowe	9344	1382
Udary mózgu	4850	1244
Zatrucia	1809	153
Oparzenia	1528	7
Urazy	7108	229

Urazy jamy brzusznej:

1. Rodzaje:

- otwarte,

- zamknięte.

2) Częstość występowania:

- śledziona - 26, 2%

- nerka- 24,2 %,

- jelita- 16,2%,

- wątroba- 15,6%,

- powłoki jamy brzusznej- 3,6%,

- krwiak zaotrzewnowy- 2,7%,

- krezka jelita- 2,5%,

- trzustka- 1,1%,

- przepona- 1,1%.

Śmiertelność:

-urazy wątroby- 50 %,

-pęknięcie śledziony lub pęcherza moczowego- 25%,

- uraz trzustki lub perforacja jelita- 15%.