Uczniowskie strategie przetrwania i oporu
STRATEGIE UCZNIÓW
+ Strategia dobrego wojaka Szwejka
+ Poszukiwanie specjalnych względów
+ Określenie jako „starać się nie podpaść”
+ Wycofanie
+ Umiejętność dawania sobie rady ze strachem
+ Strategia odpowiedzi na pytania nauczycieli
+ Strategia unikani odpowiedzi
+ Strategia „zachowanie się niewolnika w koloniach”
+ Strategia nieustępliwej wrogości
+ „Rebelia”
Strategia dobrego wojaka Szwejka - jest to strategia ludzi, nad którymi ciąży władza - nie mogą sobie z nią dać rady, lecz nie są jej w stanie obalić. Dzieci są ludem poddanym, starając się uniknąć trudnych sytuacji „wycofują” najbardziej inteligentne i twórcze aspekty własnego umysłu. W warunkach presji niektóre dzieci, gdy chcą się przeciwstawić, a nie umieją powiedzieć „nie”, całkiem świadomie udają głupie.
Poszukiwanie specjalnych względów - jeden ze sposobów za życie w totalnej instytucji to przybliżyć się do źródeł władzy; zakłada też płaszczenie się, fałszywe komplementy i inne formy społecznej nieuczciwości. Towarzyszy temu poczucie cynizmu i nienawiści do samego siebie.
Określenie jako „starać się nie podpaść” - chodzi o to, by ukrywać słowa, gesty, czyny, które mogłyby nie podobać się władzy. Trzeba starać się o to, by nie wywołać złego wrażenia.
Wycofanie - wiele właściwości życia w klasie zmusza ucznia do cierpliwości lub rezygnacji. Nauczyć się żyć w szkole, to nauczyć się być biernym i przystosowanym do reguł, regulaminu i rutyny itd.
Umiejętność dawania sobie rady ze strachem - strach niszczy inteligencję, wpływa na sposób, w jaki dziecko widzi sprawy, myśli o nich i daje sobie z nimi radę. Powoduje, że inteligentne dzieci zachowują się w szkole głupio. Strach tworzy swoiste formy wtórnego przystosowania. Popełnienie błędu daje ulgę, bo nie trzeba się wtedy martwić o to, że pewnie popełni się błąd.
Strategia odpowiedzi na pytania nauczycieli - pytany nie interesuje się treścią pytania czy problemem z nim związanym, ale sposobem znalezienia „triku”, który pozwalałby mu szybciej zorientować się, jakiej odpowiedzi nauczyciel od niego oczekuje. Dlatego, mamy tu często do czynienia ze zgadywaniem.
Strategia unikani odpowiedzi - jedna ze strategi oparta jest na złożeniu, że nauczyciel pytając szczególnie „poluje” na tych, którzy robią wrażenie nie umiejących bądź nieuważnych. Trzeba więc sprawiać wrażenie, że się umie. Inna strategi polega na tym, by każdą odpowiedz wypowiadać bardzo cicho i niewyraźnie. Gdy nie jest się pewnym odpowiedzi, taktyka mamrotania zwiększa szanse uzyskania sukcesu.
Strategia „zachowanie się niewolnika w koloniach” - niewolnik charakteryzuje się obojętnością wobec celów i ambiwalencją wobec środków. Uczeń używa oficjalnych i nieoficjalnych środków do osiągnięcia celów. Stara się wykorzystać system tak, by wyciągnąć z niego dla siebie wszystko to, co wydaje mu się sensowne. W wielu przypadkach „pójdzie na skróty”, używając przy tym niedozwolonych środków. Uczeń grający „niewolnika” czasem zorganizuje do pewnych działań kolegów, nie ma nic przeciw odpisywaniu lekcji, zwykle nie będzie się zachowywać jak ktoś, kto przymilnie podlizuje się nauczycielowi. Niewolnik w koloniach uczy się używać legalnych środków do osiągnięcia celów, które nie leżą w intencji organizacji. Ta strategia to najczęściej stosowany styl adaptacji w średnich szkołach brytyjskich, najwyraźniej widoczny w starszych klasach szkolnych.
Strategia nieustępliwej wrogości - to styl adaptacji do szkoły odznaczający się indyferencją (obojętnością) wobec celów szkolnych i całkowitym odrzuceniem środków. Osoby te odrzucają normy, rytuały, przepisy. Swą antypatię demonstrują przez przerywanie nauczycielom, agresywność, wagary, niszczenie mienia, złe zachowanie. Manifestują zachowania antyszkolne, przejawiające się w stylu ubierania się, uczesania, sposobie mówienia, poruszania się itp.
„Rebelia” - to odrzucenie celów i metod szkoły związane z posiadaniem innych celów i innych środków. Występuje raczej pod koniec szkolnej edukacji.
1