Accescio cedit principali- przyrost przypada rzeczy głównej (stanowi jej część), w prawie rzeczowym: rzecz przyłączona do rzeczy głównej przypada właścicielowi rzeczy głównej Actor sequitr forum rei- powód idzie za sądem pozwanego, w prawie procesowym: dla powoda sądem właściwym do wytoczenia powództwa jest miejsce zamieszkania pozwanego Adoptio naturam imitatur- przysposobienie naśladuje naturę, tzn, że stosunki między adoptującymi a adoptowanymi powinny być ukształtowane na podobieństwo stosunków między naturalnymi rodzicami Audiatur et altera pars trzeba wysłuchać także drugiej strony Bid de eadem re ne sit actiodwa razy w tej samej sprawie skarga nie przysługuje, nie można wytaczać ponownego powództwa w tej samej sprawie, już raz rozstrzygniętej prawomocnym wyrokiem Dies interpellat pro homine- termin wzywa za człowieka, przy określonym terminie wykonania zobowiązania nie zachodzi potrzeba osobnego wzywania dłużnika do świadczenia, sam upływa terminu postawi dłużnika w zwłokę Ei incumbit probatio qui dicit non qui negat- obowiązek przeprowadzenia dowodu spoczywa na tym kto występuje z twierdzeniem a nie na tym kto zaprzecza Fur semper moram facere videtur- złodziej zawsze jest w zwłoce Genus perire non censetur- uważa się, że gatunek nie ginie, zniszczenie lub utrata rzeczy oznaczonej gatunkowo nie zwalnia dłużnika z obowiązku świadczenia, powinien świadczyć inną rzecz tego samego gatunku Impossibilium nulla obligatio est- zobowiązanie do wykonania świadczenia niemożliwego jest nieważneIus est ars boni et aequi Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne, odnosząca się do najbardziej podstawowych aspektów moralnych prawa Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere Zasady prawa są następujące: żyć uczciwie, nikomu nie szkodzić, oddać każdemu, co mu się należy Ius civile vigilantibus scriptum est prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych In dubio pro reo w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego Ignorantia iuris nocet / Ignorantia facti non nocet `nieznajomość (błąd) prawa szkodzi, nieznajomość (błąd) co do faktu nie szkodzi' zasada prawa rzym. wywodząca się z przekazu wybitnego prawnika Juliusza Paulusa, dotycząca rozróżnienia skutków różnego rodzaju błędów. Mala fides superveniens non nocet- późniejsza wiara nie szkodzi, tj nie przeszkadza w nabyciu własności Magna neglegentia culpa est, magna culpa dolus est grube niedbalstwo podobne jest zamiarowi (złemu) Male nostro iure uti non debemus Nie powinniśmy nadużywać naszego prawa. Mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrant
matka zawsze jest znana, ojcem jest ten, na kogo wskazuje związek małżeński; zasada domniemania ojcostwa męża matki
Nasciturus pro iam habetur quotiens do commodis eius agitur- dziecko poczęte uważa się już za narodzone ilekroć chodzi o jego korzyści, dobro
Nemo alieno nomine agere potest- nikt nie może działać w cudzym imieniu Nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse haberet- nikt nie może przenieść na drugiego więc prawa niż sam ma, zasada odnosząca się do pochodnego nabycia prawa, w szczególności prawa własności Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest- nikt nie może umrzeć częściowo z testamentem i częściowo bez testamentu Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest- nikt nie może sam sobie zmienić podstawy posiadania Nuptias non concubitus sed consensus facit- małżeństwo tworzy zgodna wola, porozumienie a nie faktyczne pożycie Non omne quod licet honestum est nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe Nomina ipso iure divisa wierzytelności dzielą się z mocy samego prawa. Nemo est iudex in propria causa nikt nie może być sędzią we własnej sprawie) - podstawowy warunek bezstronności organu rozstrzygającego sprawę Prior tempore, potior iure- wczęsniejszy w czasie, silniejszy w prawie, zasada pierwszeństwa przy nabywaniu prawa, ale także przy wykonywaniu: prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej Pacta sunt servanda umów należy dotrzymywać) - zasada wyrażająca się w tym, że osoba, która zawarła w sposób ważny umowę, musi ją wykonać. Qui tacet consentire videtur- wydaje, się że kto milczy ten się zgadza, milczenie jest oznaką zgody Quod ab initio vitiosum est non potest tractu to, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu temporis convalescere- to co od początku jest wadliwe nie może być uzdrowione z upływem czasu, jeśli coś jest wadliwe od początku, nie uzdrawia się poprzez upływ czasu Quod sine die debetur statim debetur- co się należy bez terminu należy się natychmiast Quot generationes tot gradus - ile urodzeń tyle stopni, zasada obliczania pokrewieństwa Qui iure suo utitur, neminem laedit kto nie przekracza przysługującego mu prawa, nie narusza praw drugiego Semel heres, semper heres- kto raz został spadkobiercą, jest nim na zawsze, nie można ustalić spadkobiercy na określony czas Species perit ei cui debetur- rzecz indywidualnie oznaczona ginie na ryzyko wierzyciela, przepada temu, komu się należy, tzn przepada na niekorzyść wierzycila, zaś dłużnik staje się wolny od zobowiązania ( w określonej sytuacji) Superficies solo cedit- to, co znajduje się na powierzchni gruntu, przypada gruntowi, to co jest trwale połączone z gruntem, staje się częścią składową gruntu i własnością właściciela gruntu Salus rei publicae suprema lex esto dobro rzeczypospolitej (winno być) najwyższym prawem Testis unus testis nullus- jeden świadek, żaden świadek Volenti non fit iniuria Chcącemu nie dzieje się krzywda) - paremia prawnicza sformułowana przez Ulpiana Domicjusza, która mówi, że jeśli ktoś dobrowolnie naraża się na szkodę, wiedząc że ta szkoda może nastąpić, to nie będzie mógł wnieść skargi przeciwko innym stronom
Vim vi repellere licet- siłę wolno odeprzeć siła, zasada leżąca u podstaw obrony koniecznej