PRAWO ADMINISTRACYJNE I PRAWO FINANSÓW PUBLICZNYCH
Prawo bankowe - ustawa z dnia 29.08. 1997r Tekst Jednolity, Dziennik Ustaw, 2002r. nr 72 poz. 665, art. Od 104 do 106
Ordynacja podatkowa (tajemnica skarbowa) - ustawa z dnia 29.08.1997r. tekst jednolity, Dziennik Ustaw z 2005r nr 8 poz. 60 z późniejszymi zmianami, art. 293 (dział 7)
Tajemnica skarbowa obejmuje:
- wójta, burmistrza
- prezydenta miasta
- starostę
- marszałka województwa
- członków samorządowych kolegiów odwoławczych, a także ich pracowników
- ministra finansów
- osoby odbywające starz w instytucjach administracyjnych
- przedstawicieli obcej władzy, którzy uczestniczą w kontroli
Tajemnicę skarbową udostępnia się:
- ministrowi finansów, jeżeli toczy się postępowanie skarbowe, celne lub podatkowe
- innemu naczelnikowi
- głównemu inspektorowi nadzoru finansowego
- sądom lub prokuratorom, w związku z toczącym się postępowaniem
- rzecznikowi praw obywatelskich, ale tylko wówczas, jeżeli występuje on przed sądem administracyjnym
- prokuratorowi generalnemu, jeżeli występują przypadki określone w dziale 4 KPA (Kodeksu Postępowania Administracyjnego) (unieważnienie decyzji lub gdy przed sądem administracyjnym występuje prokurator)
- służbie ochrony państwa, agencji wywiadu, CBA, policji, żandarmerii, straży granicznej, służbie więziennej oraz posiadającym upoważnienie funkcjonariuszom tych służb
- CBA w zakresie przeprowadzania kontroli o jakiej mowa w rozdziale 4 ustawy o CBA
Ochrona danych osobowych - ustawa z dnia 29.08.1997r tekst jednolity, Dziennik ustaw z 2002r nr 101 poz. 926 z późniejszymi zmianami
Zasady prawa administracyjnego:
- państwa prawa
- praworządności
- pogłębiania zaufania obywateli
- informowania stron
- uczestnictwa stron w postępowaniu sprawy
- szybkości postępowania
- nakłaniania do ugody
- pisemności
- dwuinstancyjności
- decyzji ostatecznych
Prawo administracyjne - normy prawne regulujące organizację i zachowanie się administracji państwowej, a także zachowanie się osób fizycznych i innych podmiotów w zakresie nienormowanym przez przepisy należące do innych gałęzi prawa. Prawo to działa w trzech płaszczyznach:
- prawo ustroju
- prawo materialne
- prawo proceduralne (KPA)
Podział prawa administracyjnego:
1.Administracja publiczna / państwowa - obejmuje w znaczeniu ścisłym administrację państwową wykonywaną przez organy i instytucje
2. Administracja prywatna (stowarzyszenia, fundacje) - dział podmiotów i instytucji niepublicznych, tj. mających na celu realizację zadań publicznych. Tu dotyczą przepisy tylko prawa materialnego i proceduralnego ale nie prawa ustroju.
Procedura - ustawa wyższej rangi niż rozporządzenie. Prawo ustrojowe nie może być sprzeczne z prawem proceduralnym. Prawo proceduralne samo w sobie nie działa, jest to działanie wymuszone przez prawo materialne.
Stosunek materialno - prawny - określa wzajemne prawa i obowiązki dwóch lub więcej podmiotów, zawarte w normach prawa administracyjnego
Akty stanowienia prawa powszechnie obowiązującego (dotyczy administracji państwowej i obywateli):
- konstytucja - najwyższej rangi akt prawny, uchwalana przez Sejm w trybie głosowania kwalifikowanego. Prezydent może ją podważyć przed podpisaniem do trybunału konstytucyjnego
- ustawy (tu również prawo wspólnotowe) - z zasady nie może ingerować w sprawy wewnętrzne, chyba ze w danej sprawie nie ma uregulowań prawnych, wtedy wewnętrzne prawo państwa musi być dostosowane do prawa wspólnotowego. Elementy prawa wspólnotowego są ogłaszane w dzienniku ustaw
- ratyfikowane umowy międzynarodowe
- akta prawa miejscowego
Organy administracji europejskiej:
- Parlament Europejski - odpowiednik Sejmu, są tu parlamentarzyści z całej Europy. Kadencja trwa 5 lat. Płatnik brutto - wkłada więcej do budżetu, a dostaje mniej. Płatnik netto - odwrotnie
- Rada Unii Europejskiej - organ prawotwórczy, wydaje akty prawa na podstawie upoważnienia Parlamentu Europejskiego
- Komisja Europejska - organ wykonawczy, także reprezentujący Parlament na zewnątrz
- Trybunał Sprawiedliwości - kontrola nad respektowaniem prawa. 25 sędziów wybieranych na 6 lat
- Europejski Trybunał Obrachunkowy - finanse wspólnoty
- Komitet Ekonomiczno - Społeczny - organ pomocniczy wspólnoty
Parlament i Rada stanowią prawo w Unii Europejskiej.
Ogłoszenie aktu prawnego:
- dziennik ustaw
- Monitor Polski
Brak ogłoszenia powoduje nieważność aktu prawnego. Ustawa wchodzi w życie z chwilą ogłoszenia, chyba że jest Vacatio Legis, wtedy ustawa wchodzi w życie np. pół roku od ogłoszenia.
Akty prawa miejscowego - mogą być to akty zarówno powszechnie obowiązujące jak i miejscowo. Obowiązują one „globalnie”, np. na terenie całego województwa, ale nie kraju. Są wydawane w oparciu o konstytucję, są to zazwyczaj regulaminy, przepisy porządkowe itp. Wydaje je wojewoda i musi je ogłosić w dzienniku urzędowym o charakterze lokalnym (dziennik urzędowy wojewody).
Podstawy prawne:
- ustawa z dnia 05.06.1998r o administracji rządowej w województwie (tekst jednolity, dz.u. z 2oo1r nr 80 poz. 872 z.p.z.)
- ustawa z dnia 05.06.1998r o samorządzie województwa (t.j. dz.u. 2001 nr 142 poz. 1590 z.p.z.)
- ustawa z dnia 05.06.1998r o samorządzie powiatowym (t.j. dz.u. 2001 nr 142 poz. 1592 z.p.z.)
- ustawa z dnia 08.03.1990r o samorządzie gminnym (t.j. dz.u. z 2001r nr 4=142 poz. 1591 z.p.z.)
Elementy wprowadzenia prawa miejscowego:
- delegacja ustawowa
- własna inicjatywa w formie rozporządzeń porządkowych
Uchwały prawa miejscowego wydaje sejmik województwa, który wybiera też wojewodę, który te uchwały realizuje. Wojewoda może też tworzyć takie akty z własnej inicjatywy, działa więc w dwóch płaszczyznach.
Wojewoda - rozporządzenia porządkowe (ochrona życia, zdrowia, mienia, przeciwdziałanie naruszaniu prawa i bezpieczeństwa publicznego), ogłaszanie - dziennik urzędowy wojewody, moc obowiązywania - całe województwo lub jego cześć
Sejmik województwa - uchwały, moc obowiązywania - całe województwo lub jego cześć, ogłaszanie - dziennik urzędowy wojewody
Rada powiatu - w formie uchwały, obszar działania - powiat lub jego cześć, przepisy porządkowe w płaszczyźnie jak rozporządzenia porządkowe wojewody, ale tylko na terenie powiatu w sytuacjach nagłych, przepisy porządkowe może również wydać zarząd
Rada gminy - uchwały, ale także przepisy porządkowe, tak jak przepisy porządkowe wojewody, tyle że na terenie gminy. Przepisy porządkowe rada gminy wydaje także w formie uchwał. Przepisy w formie zarządzenia wydaje wójt, może też je wydać zarząd gminy, ale muszą być potem zatwierdzone przez radę gminy. Ogłoszenie - nie wszystkie w dzienniku urzędowym, niektóre w BIP
Aparat administracyjny:
Na aparat administracyjny składają się przede wszystkim:
- organy administracji rządowej
- organy samorządowe
- zakłady użyteczności publicznej
- oraz w znacznie mniejszym stopniu podmioty wykonujące funkcje publiczne
Czyli aparat administracyjny tworzą jednostki o różnym charakterze i zakresie zadań
Przyczyny podziału:
- funkcjonalne - czyli działanie administracji w różnych płaszczyznach i dziedzinach (ochrona zdrowia bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego)
- terytorialne - różne zadania, mogą być wykonywane w różnych obszarach
- organizacyjne - w zależności od zadań organu administracyjnego, różny musi być stopień jego powiązania organizacyjnego z innymi organami
- finansowe - dążenie do minimalizacji, korzyści utrzymania aparatu administracyjnego
Podział administracji publicznej:
Podział zasadniczy - podstawą prawną podziału zasadniczego jest ustawa z dnia 24.07.1998r o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (dz. U. nr 96 poz. 603 z.p.z.). Ta ustawa wprowadziła podział na gminy, powiaty i województwa.
Powiaty tworzy, łączy lub znosi Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii zainteresowanych gmin, powiatów lub sejmików województwa. Uwzględniając podział, łączenie lub zniesienie powiatu należy dążyć, tak jak w przypadku gmin do jednorodności układu osadniczego i przestrzennego więzi społecznych, gospodarczych, kulturowych, zapewniając w ten sposób zdolność wykonywania zadań publicznych.
Ustawa utworzyła 16 województw, nadając im nazwy geograficzne, które nie pochodzą od miast, co było w poprzedniej administracji. Ustawa przyjęła również nazewnictwo urzędów wojewódzkich oraz organy je reprezentujące np. woj. śląskie - wojewoda śląski. Tak jak w przypadku powiatu, podział, łączenie lub zniesienie odbywa się w drodze rozporządzenia Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii samorządu terytorialnego.
Podział pomocniczy - podstawy prawne podziałów pomocniczych są ujęte w różnych aktach prawnych w zależności od pozycji organu, którego zadania czy kompetencje są wykonywane w takim podziale. Jeżeli podział pomocniczy wiąże się z organem działającym w jednostce terytorialnej (gmina, powiat), wówczas podstawą prawną podziału pomocniczego będzie ustawa lub akt wydany na jej podstawie.
Przykładem może być podział gmin na sołectwa, a w miastach na dzielnice i osiedla. Sołectwa są tworzone w formie uchwały przez Rady Gminy, po zasięgnięciu opinii mieszkańców. Dodatkowo tworzenie podziału pomocniczego, czyli sołectw, musi być uwarunkowany w statucie gminy. W gminie, gdzie zaludnienie wynosi powyżej 300 tysięcy ludności, podział pomocniczy musi być uzgodniony z prezesem Rady Ministrów. Rada Gminy określa również statut sołectwa, organy je reprezentujące, a ponadto zakres i kompetencje działania. Może również w ramach swoich kompetencji scedować załatwianie indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej. Sołectwa działają na rzecz organu, który je powołał.
Z podziałem pomocniczym mamy także do czynienia w przypadku tzw. Porozumień komunalnych, gdzie przepisy prawa upoważniają gminy do powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Gmina wykonuje zadania publiczne objęte porozumieniem i przejmuje obowiązki i prawa pozostałych gmin, które zobligowane są do partycypowania w kosztach tych zadań. Na szczeblu powiatu i województwa również tworzony jest podział pomocniczy dla różnych potrzeb w różnych płaszczyznach, np. projektowanie inwestycji rolniczych, geodezja, weterynaria.
Podział specjalny - istnieją na poziomie powiatów i województw, są dokonywane na podstawie ustawy
Regulacje dotyczące sposobu zatrudniania pracowników urzędów państwowych
Ustawa z dnia 16.09.1982 o pracownikach urzędów państwowych tekst jednolity, Dz.U. ... z późn. zm.
Ustawa z 18.12.1998 o służbie cywilnej, Dz. U. 1999 nr 49, poz. 483, z późn. zm.
Ustawa z 22.03.1990 o pracownikach samorządowych, tekst jedn. Dz. U. 1991, Nr 142, poz. 1593, z późn. zm.
Kodeks pracy
Ad. 1. dot. pracowników zatrudnionych w kancelarii Sejmu, Senatu, Kancelarii Prezydenta RP, Sądzie Najwyższym, Biurze Trybunału Konstytucyjnego, Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Biurze KRRiTV, Krajowym Biurze Wyborczym, Państwowej Inspekcji Pracy, Biurze Rzecznika Praw Dziecka, Biurze Ochrony Danych Osobowych, w Instytucie Pamięci Narodowej, Regionalnej Izbie Obrachunkowej.
Ad. 2. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Urzędach Ministrów, w Urzędach Wojewódzkich, w Rządowym Centrum Studiów Strategicznych, Rządowe Centrum Legislacji, Komendach, Inspektoratach Jednostek Organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy.
Ad. 3. Urząd Marszałkowski, Wojewódzkie Samorządowe Jednostki Organizacyjne, Urzędy Gminy, Starostwa Powiatowe, Biura Związku Jednostek Samorządu Terytorialnego.