Wykorzystanie wolnych pomieszczeń gospodarczych w produkcji żywca króliczego

 

Decydując się na chów królików, jako podstawowy kierunek produkcji, należy zastanowić się, czy adaptować na króliczarnię któryś z istniejących budynków, czy też budować specjalne pomieszczenia.

Pomieszczenia stosowane w chowie królików powinny zapewniać zwierzętom następujące warunki:

            swobodny dostęp powietrza i światła,

            ochronę zwierząt przed opadami i przeciągami,

            osłonę przed zbytnim nasłonecznieniem prowadzącym do przegrzania zwierząt i ich upadków,

            dostateczną powierzchnię niezbędną dla normalnych funkcji życiowych królika,

            zabezpieczenie przed drapieżnikami takimi jak psy, koty, szczury, tchórze, myszy, łasice  i inne.

 

Sposób chowu królików uzależniony jest od intensywności rozrodu samic. Są różne sposoby chowu i produkcji królików.

Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:

            chów w pomieszczeniach zamkniętych - nieogrzewanych,

            chów klatkowy na otwartej przestrzeni,

            chów w pomieszczeniach ogrzewanych.

 

Posiadając puste pomieszczenia gospodarcze można po modernizacji utrzymywać w nich króliki nie w klatkach, lecz w specjalnych zagrodach na głębokiej ściółce (cięta słoma).

Ten system chowu królików został wprowadzony i sprawdzony w Zootechnicznych Zakładach Doświadczalnych Instytutu Zootechniki w Chorzelowie i Balicach, a także w Zatorze k. Oświęcimia.

Taki system chowu królików prowadzi się w Instytucie Zootechniki w Balicach od 1993 roku. W tym konkretnym przypadku zaadaptowano w ZZD Balice stary budynek stajni o wymiarach: długość - 25 m, szerokość - 9 m, wysokość do stropu - 4,5 m, z poddaszem wykorzystywanym jako magazyn pasz objętościowych. Podłoże stajni utwardzono betonem, aby uniemożliwić samicom kopanie nor oraz przedostawanie się szkodników do budynku. Układ tego budynku pozwala na utrzymywanie w nim 180 samic stada podstawowego na głębokiej ściółce w pięciu rzędach boksów o wymiarach 90 cm x 70 cm x 90 cm, przy szerokości korytarzy około 130 cm (trzy korytarze). W jednej zagrodzie utrzymuje się samicę z przychówkiem do momentu odsadzenia lub młode króliki od odsadzenia do zakończenia tuczu. W Balicach wykonano  zagrody, ustawiając przegrody z metalowych prętów, osadzonych w metalowych listwach.

Rozstaw prętów wynosi 3-4 cm, co wystarczy, aby zapobiec przedostawaniu się przez nie młodych królicząt.

Na frontowej ścianie zagrody są drzwiczki. W każdej zagrodzie zamontowano karmidła. Żywienie zwierząt prowadzi się przy pomocy półautomatów paszowych, systemem do woli. Sposób umocowania karmideł powinien umożliwiać ich wyjmowanie w celu dokładnego mycia oraz łatwe podnoszenie do góry wraz z gromadzącym się obornikiem.

Drugim ważnym elementem wyposażenia zagrody są poidła. Poidła smoczkowe zawieszone są na frontowej ścianie klatki, na wysokości 20-30 cm nad podłogą. Skrzynki wykotowe w boksach są zbędne, samice rodzą młode w przygotowanych przez siebie w ściółce gniazdach. Urządzając produkcję królików w pomieszczeniu zamkniętym trzeba zwrócić uwagę na wentylację i oświetlenie. Powietrze zanieczyszczone gazami  (amoniak, siarkowodór, dwutlenek węgla i inne) wpływa ujemnie na zdrowie i wyniki produkcyjne.

Aby zapewnić stałą wymianę powietrza, należy wykonać w pomieszczeniu przynajmniej dwa otwory wentylacyjne: jeden w dolnej części ściany, zabezpieczony siatką drucianą, drugi w dachu, w którym zamontowany jest wywietrznik w postaci kanału zbitego z 4 desek i przykrytego dwuspadowym daszkiem. Otwory muszą być zaopatrzone w zasuwy umożliwiające regulację przepływu powietrza.

Pomieszczenie musi być widne, okna powinny być umieszczone od strony wschodniej i południowej.

Budynek powinien być wyposażony w instalację elektryczną. Umożliwia to w okresie od jesieni do wiosny dodatkowe oświetlenie w godzinach wieczornych i rannych. W budynku dla stada podstawowego produkcyjnego długość dnia świetlnego powinna wynosić 14-16 godzin na dobę, a w budynku gdzie prowadzi się tucz 12-14 godzin.

W systemie chowu na głębokiej ściółce, konieczne jest, aby hodowca dysponował  odpowiednią ilością  ściółki. Jako ściółkę stosuje się najlepiej słomę ciętą o długości 25 cm, która jest uzupełniana w miarę potrzeb. Ściółkę usuwa się raz na 3 miesiące. Po usunięciu obornika a przed położeniem nowej warstwy ściółki korzystne jest posypanie podłogi cienką warstwą wapna, która działa jako środek dezynfekujący.

W zagrodzie - boksie można trzymać tylko jedną samicę lub  odchowywać 7-10 sztuk młodzieży do wieku ubojowego. Samicę po pokryciu przez samca umieszcza się w świeżo oczyszczonej z nową ściółką zagrodzie.

Tabela 1 (wg Kawińskiej i inn., 1983) porównuje wyniki uzyskane w dwóch systemach chowu królików rasy białej nowozelandzkiej na fermie ZD w Zatorze, k. Oświęcimia.

System odchowu królików na głębokiej ściółce jest godny polecenia w przypadku posiadania budynku gospodarczego stojącego pusto. Pozwala on na produkcję królików rzeźnych przez cały rok bez stosowania kosztownych urządzeń ogrzewczych. Jedynym mankamentem tego systemu chowu jest stosunkowo niskie wykorzystanie powierzchni budynku oraz to, że większość prac trzeba wykonywać ręcznie. Również zdrowotność jest dużo lepsza niż w systemie klatkowym, co objawia się lepszymi parametrami użytkowości rozpłodowej, tucznej i rzeźnej zwierząt odchowywanych na głębokiej ściółce.

Tab. 1.

 

oraz to, że większość prac trzeba wykonywać ręcznie. Również zdrowotność jest dużo lepsza niż w systemie klatkowym, co objawia się lepszymi parametrami użytkowości rozpłodowej, tucznej i rzeźnej zwierząt odchowywanych na głębokiej ściółce.

 

Zagospodarowanie obornika

Nawóz króliczy jest bardzo wartościowy. Zalicza się go do nawozów “ciepłych” i może stanowić źródło ciepła w inspektach (niewiele ustępuje nawozowi końskiemu). Należy pamiętać, że nawóz, króliczy zawiera oocyty kokcydii, jednokomórkowych pasożytów. Skutecznego odkażania nawozu nie zapewniają środki kokcydiostatyczne ani dezynfekcyjne. Wykorzystanie odchodów króliczych bez niebezpieczeństwa dla zwierząt i z pożytkiem dla gospodarstwa możliwe jest dopiero po zniszczeniu oocyt. Po wyjałowieniu nawozu przez kompostowanie, podczas którego powstaje wysoka temperatura niszcząca skutecznie kokcydia. Pryzma kompostowa nie może być szeroka, dostatecznie przewiewna i o odpowiedniej wilgotności (70%).

Działanie mikroorganizmów powodujących zjawisko samozagrzewania się pryzmy kompostowej rozpoczyna się w temperaturze ponad OoC.

Dlatego też w pierwszym okresie pryzma powinna być układana luźno i przykryta od zewnątrz warstwą ziemi. Co 10-14 dni od założenia pryzmy polewa się ją gnojowicą lub wodą.

W okresie 3-4 tygodni od założenia pryzma oblega się i zbija, przez to zostaje częściowo zahamowany dostęp powietrza i proces termiczny.  Dlatego konieczne jest przerabianie całej masy. Pryzmę należy przetrzymywać minimum 1 rok, przerabiając ją ok. 2-3 razy. Zachodzące procesy biotermiczne w masie kompostowej wydzielające się, przy tlenowym rozkładzie materii organicznej w temp. powyżej 75oC, powoduje że w tej temp. giną oocysty kokcydii [Niedźwiadek 1991]. Po tym okresie nawóz króliczy staje się bardzo wartościowym nawozem przydatnym nie tylko do nawożenia pól, lecz również  w ogrodnictwie. Obornik króliczy jest szczególnie bogaty w azot oraz kwas fosforowy. Od jednego królika uzyskuje się dziennie 100 do 120 g kału oraz 400-440 g moczu.

Biorąc pod uwagę wszystkie wartości oraz korzyści wypływające z hodowli królików nie możemy zapominać o wysokiej wartości użytkowej obornika szczególnie dla działkowicza, gdzie trudno jest uzyskać nawóz naturalny.

 

Klatkowy system chowu

Najpraktyczniejszym sposobem trzymania królików w warunkach produkcji drobnotowarowej - przydomowej jest system klatkowy. Klatki z królikami mogą być ustawiane na wolnym powietrzu lub w pomieszczeniu zamkniętym. Na wolnym powietrzu klatki ustawia się w miejscu lekko zacienionym i osłoniętym przed wiatrem, najlepiej ścianą frontową od wschodu. Przy ustawianiu klatek na wolnym powietrzu, powinny one być osłonięte szerokimi okapami daszków, chroniącymi zwierzęta przed opadami atmosferycznymi i przed silnym promieniowaniem słońca.

Klatki jednokondygnacyjne są łatwiejsze do obsługi lecz zajmują więcej miejsca i wymagają zużycia większej ilości materiałów budowlanych.

Klatki wielokondygnacyjne zajmują mniej miejsca i do ich budowy potrzeba mniej materiału. W takich klatkach podłogi miedzy piętrami muszą być szczelne i pokryte płytą z tworzywa, blachą, aby mocz i rozlana woda z poidła nie przeciekały na niższe piętra.

Podłoga powinna mieć nachylenie w kierunku tylnej ściany klatki, skąd mocz odprowadzany jest na zewnątrz. Nad podłogą umieszcza się ruszty, które mogą być z drewna, plastyku lub siatki. Klatki wielokondygnacyjne mają 2, 3 , a nawet 4 kondygnacje. Przednie ściany klatek wielokondygnacyjnych wykonuje się z siatki drucianej, a drzwiczki z ramy drewnianej obciągniętej siatką o oczkach 20 x 20 mm, zawieszonej na zawiasach i zamykanej na haczyk lub zasuwę. Klatki stojące na wolnym powietrzu muszą być przykryte dachem, aby zabezpieczały przed przeciekami wody opadowej.

Duże znaczenie ma odpowiednie wyposażenie klatek. Do podstawowego wyposażenia należą: karmidło, poidło, a w okresie wykotów skrzynki wykotowe.

 

Wymiar klatek w zależności od typu hodowanej rasy

Karmidła mogą być wykonane z blachy ocynkowanej i zawieszane na siatce drzwiczek. Jako karmidła można stosować różne naczynia kamionko we (kafle). Należy jednak liczyć się z większymi stratami paszy, bowiem króliki oprócz wygrzebywania, z tego typu karmidła, zanieczyszczają je moczem i kałem.

Króliki do prawidłowego rozwoju wymagają stałego dostępu do wody pitnej. Jako poidła mogą służyć butelki odwrócone dnem do góry, garnuszki oraz poidła automatyczne - smoczkowe.

W chowie klatkowym na otwartej przestrzeni można uzyskać od samicy do 3-ch miotów rocznie w okresie od połowy marca do połowy listopada. Średnio rocznie na jedną samicę stada przypada 15-20 sztuk odchowanych królicząt.

 

Chów w pomieszczeniach zamkniętych ogrzewanych

Ten system produkcji królików jest stosowany w specjalistycznych fermach towarowych.

Za fermę towarową uważa się taką, która produkuje króliki w każdej porze roku w pomieszczeniach zapewniających odpowiednie warunki mikroklimatyczne z urządzeniami do karmienia i usuwania obornika. Towarowa produkcja królików wymaga  specjalnych klatek wykonanych z siatki metalowej ocynkowanej, ustawionych  w segmenty, tzw. baterie.

W pomieszczeniach tych temperatura utrzymuje się przez cały rok w granicach 12-15oC, a wilgotność na poziomie 60-70%. Musi też być zapewniona stała wymiana powietrza poprzez wentylację mechaniczną.

Intensywny rozród pozwala na uzyskanie od samicy rocznie 7-8 miotów i 40-45 królicząt.

Żywienie musi być bardzo intensywne, precyzyjnie dobranymi mieszankami (paszami granulowanymi wysokobiałkowymi) systemem „do woli” odpowiednio do grupy zwierząt.

System ten wymaga dużych nakładów finansowych i może być prowadzony po zapewnieniu sobie pewnego i stałego odbioru wyprodukowanych królików rzeźnych.

 

W celu prowadzenia ewidencji hodowlanej i łatwej identyfikacji wyselekcjonowanych zwierząt z poszczególnych ras stosuje się znakowanie w postaci tatuażu. Znakowane są zwierzęta w wieku około 8 tygodni po dokładnym rozpoznaniu płci.
    Przy pomocy tatuownicy zaciskowej - przystosowanej specjalnie dla zwierząt futerkowych - wykonujemy odpowiednie znaki, a następnie wcieramy w to miejsce tusz. Po pewnym czasie tusz się złuszcza i odpada samoistnie pozostawiając ładnie wybarwiony tatuaż. Na lewym uchu oznacza się numer swojej hodowli (np. 173P).  Na prawym uchu określa się datę urodzenia i kolejny numer królika w stadzie.W różnych związkach stosuje się różne formy znakowania. W naszej hodowli znakujemy prawe ucho królika w sposób umożliwiający rozróżnienie płci (samiczki oznaczamy numerem parzystym, a samce nieparzystym).

Przykładowa numeracja :
              - 7644 -
7 - miesiąc urodzenia (lipiec)
6 - rok urodzenia (2006)
44 - kolejny numer w stadzie (samica)

              - 5715 -
5 - miesiąc urodzenia (maj)
7 - rok urodzenia (2007)
15 - kolejny numer w stadzie (samiec)

Króliki domowe to gatunek zwierząt hodowlanych, którego skórki przez wiele lat były wykorzystywane
w celach kuśnierskich. Była to jednak produkcja uboczna, zaś hodowano je głównie w celu pozyskania mięsa.
Inaczej sprawa przedstawia się w przypadku ras królików krótkowłosych tzw. reksów. Okrywa włosowa tych
królików charakteryzuje się bardzo efektownym wyglądem, przypominającym w dotyku plusz. Włosy puchowe tej okrywy
są normalnej długości natomiast włosy włosy pokrywowe są skrócone, a ich długość jest zbliżona do włosów puchowych.
Takie uwarunkowania genetyczne w budowie okrywy włosowej nadają jej doskonałą sprężystość i gęstość. Ponadto mięso
tych królików przedstawia wyjątkowe walory smakowe i odżywcze.

Reksy występują w wielu odmianach barwnych, lecz najpopularniejszą jest odmiana Castorrex (barwa od rdzawej do ciemno czekoladowej).
Hodowla Rexów nie jest skomplikowana, niewiele różni się od hodowli królików innych ras, a same zwierzęta nie mają wysokich wymagań
bytowych, klimatycznych i żywieniowych. Najlepszym sposoboem chowu jest utrzymanie Rexów w indywidualnych klatkach o siatkowej konstrukcji.
ustawionych bateryjnie w wiatch o specjalnej konstrukcji. W żywieniu jako podstawę podaje się do woli siano i niewielki dodatek pasz treściwych
Samice rodzą średnio po 6-8 młodych w miocie trzy razy do roku. Najleprzą okrywę włosową uzyskujemy z królików w wieku 7-8 miesięcy ubijając je do
od października do połowy marca.
Z poczynionych obserwacji wynika, że hodowla ta jest najbardziej opłacalna spośród wszystkich ras królików i nie wymaga więkrzych nakładów
finansowych na jej prowadzenie. Nie zaobserwowano również innych problemów zdrowotnych i rozrodczych, niż ma to miejsce u innych ras.
W sezonie aukcyjnym 1993/94 po raz pierwszy największa giełda światowa Copenhagen Fur Center wprowadziła do sprzedaży skór z królików Castorrex.
Wzbudziły one duże zainteresowanie wśród kupców z całego świata. Kolejne sezony aukcujne to pasmo sukcesów dla skór z Rexów. Aktualnie skóry te
są stałym towarem giełdowym, a ich podaż jest dużo niższa niż zaopotrzebowanie rynku futrzarskiego. Oferowanie przez CFC skóry z Rexów uzyskiwały
średnie ceny na poziomie 12-20 USD, niejednokrotnie za najleprze skóry płacono 30 USD.

---