Nowe reguły gospodarki sieciowej

1. Potęga decentralizacji - samonapędzający się sukces. W miarę jak władza oddala się od centrum, przewagę konkurencyjną będą zdobywać ci, którzy nauczą się ogarniać zdecentralizowane ośrodki kontroli.

• dynamika społeczeństwa a w szczególności gospodarki podporządkowana jest logice sieci

• zmniejszają się rozmiary węzłów ale rosną ilości połączeń

• procesowi temu sprzyja rozwój technologii (jelly beans - „dropsy” - w każdym niemal sprzęcie)

• kiedy pozwolimy dotychczas martwemu przedmiotowi wysyłać dane i je odbierać tworzymy nowy węzeł (lodówka, samochód ..)

• pojedynczy komputer to jak pojedynczy neuron w naszym mózgu

• szacuje się że transfer danych w 2005 będzie 10 razy większy niż rozmów

• najpewniejsza droga do inteligentnego systemu to połączenie wielu głupich ogniw (niech samoloty komunikują się ze sobą ustalając trasy lotów, przetwarzanie rozproszone w sieci daje potężną moc obliczeniową)

• zarządzanie przesuwane jest na niski poziom - idea działania Internetu - poszukiwanie najkrótszej drogi przez pakiety danych i składanie ich u celu

• bez sygnału z góry oddolna kontrola będzie bezwładna, jeżeli jest wiele możliwości - bez przywództwa zbiorowość będzie sparaliżowana nadmiarem możliwości wyboru

2. Zwiększające się zyski - cenne jest to co maja wszyscy. Gdy liczba połączeń między ludź­mi i rzeczami rośnie, konsekwencje tych połączeń rosną jeszcze szyb­ciej. Dlatego pierwszy sukces nie ogranicza sam siebie, lecz żywi się sobą samym.

• wartość sieci zwiększa się wykładniczo - proporcjonalnie do kwadratu liczby elementów

• tradycyjna gospodarka rośnie liniowo (10% więcej klientów = 10% większe przychody); w gospodarce sieciowej nowy element jest źródłem ogromnej liczby nowych relacji

• przyrost zysku jest tak gwałtowny, że „zwycięzca bierze wszystko” a „przegrywający traci wszystko”

• w wyniku tego efektu mogą się zdarzać sytuacje gdy:

1. monopol jest sytuacją korzystną (duże n lepsze od małego) pod warunkiem że nie ma monopolu (hamulca) na innowacje

2. mogą wygrywać standardy pozornie gorsze, ale źle wprowadzane

analogia do zjawisk biologicznych (kwitnięcie stawu)

w gospodarce tradycyjnej impet innowacji wskazywał istotność zjawiska; w gospodarce sieciowej gdzie dominują wzorce biologiczne, istotność poprzedza impet

3. Powszechność, a nie rzadkość. W miarę jak technika pro­dukcji doskonali się w sztuce mnożenia kolejnych kopii, wartościo­we staje się nie to, co rzadkie, lecz to, co wszechobecne. Zasada tradycyjnego biznesu ulega odwróceniu.

• stara logika mówiła: wartość ma to co rzadkie (surowce), wzrost produkcji powoduje spadek wartości dóbr

• gospodarką sieciową rządzi nie rzadkość a powszechność, która:

• zwiększa wartość

• sprzyja otwieraniu systemów zamkniętych

• stwarza ogromną liczbę możliwości

• zasada FAXU

• czasem zamkniętość systemu jest wskazana ale w efekcie i tak otwartość buduje wartość

• zamknięty system otwierając się zdobywa wartość innych systemów z którymi wchodzi w interakcje

• wartość wynalazku rośnie wykładniczo gdy liczba systemów w jakich uczestniczy rośnie liniowo

• im więcej POŁĄCZEŃ ma nowa technologia tym więcej możliwości nowych zastosowań i siły (krzesło raczej nie ma szans)

• obfitość szans i możliwości stworzy astronomiczna liczbę możliwych do dokonania wyborów

4. Niech wszystko będzie za darmo. Im większa obfitość, tym większego sensu nabiera hojność. Kierowanie się w biznesie zasadą darmowości pozwala przygotować się na nieuchronny spa­dek cen i wykorzystać jedyną rzecz, która pozostanie rzadkością - ludzką uwagę.

• tempo w jakim technika i nauka rozbudzają popyt, jest szybsze niż tempo spadku cen. Tymczasem popyt, w przeciwieństwie do cen, nie ma ograniczającej go asymptotycznie granicy. Zakres ludzkich potrzeb jest bowiem ograniczony jedynie granicami wyobraźni co oznacza że jest w praktyce nieograniczony

• technika stwarza nowe możliwości popytu a następnie zaspokaja je

• im dobra i usługi stają się bardziej wartościowe, tym są powszechniejsze, tym sa tańsze. Oznacza to, że najbardziej wartościowe będą rzeczy darmowe - bo dostępne wszędzie.

• Gdzie granice hojności?

• po pierwsze - cenowa darmowość ma charakter asymptotyczny, ale nie koniecznie ostateczny (komunikacja telefoniczna kiedyś będzie darmowa tzn. np. zryczałtowana)

• po drugie - jeżeli produkt jest darmowy, można zarabiać na towarzyszących mu - drogich - usługach

• po trzecie - firma zakładająca darmowe rozdawnictwo od samego początku ustala zbawienny dla siebie kierunek dalszego rozwoju

• zasada darmowości może działać w drugą stronę - jeżeli coś oferowane jest za darmo, to pewnie za tym kryje się jakaś ukryta wartość - może warto jej poszukać?

• darmowość jest nieunikniona, jeżeli chcemy zachęcić kogoś do posiadania danego dobra - jedynym czynnikiem, który pozostanie rzadkim w świecie obfitości jest LUDZKA UWAGA

5. Najpierw nakarm sieć. Ponieważ sieci obejmą cały handel, należy przejść od dbałości o wartość firmy do dbałości o wartość sieci. Jeśli sieć nie przetrwa, nie przetrwa również firma.

• lojalność wobec firmy przenosi się obecnie w sferę lojalności wobec sieci

• dawny horyzont myślenia pracowników: firma - rynek zostaje poszerzony o trzeci poziom - sieć

• uwaga przesuwa się z maksymalizacji własnej wartości do maksymalizacji wartości sieci

• decydujące znaczenie nabiera pojęcie standardu; każda technologia sieciowa przechodzi przez naturalny cykl:

1. przed ustanowieniem standardu (fascynujący, twórczy okres)

2. faza płynna (wdrażanie, walka o pozycję - PIENIĄDZ ELEKTRONICZNY, internetowe wideo itd.)

3. zakorzenienie standardu

aby odnieść sukces trzeba najpierw nakarmić sieć - do sformułowania, wynegocjowania i ustalenia standardu trzeba ogromnego kapitału intelektualnego

proces przechodzenia starej gospodarki do nowej przebiega według rytmu:

1. coraz większa liczba nieruchomych przedmiotów zostaje ożywiona przez sieć

2. martwy dotąd przedmiot zaczyna funkcjonować według reguł sieci

3. sieci nie cofają się

4. wszystko zostaje ogarnięte przez sieć

7. oznacza to, że następują współbieżne procesy: globalizacji, dematerializacji i usieciowienia

6. Wspinaj się na szczyt. W miarę jak rośnie tempo pojawiania się innowacji, najważniejszym - i najtrudniejszym - zadaniem staje się porzucanie udanych rozwiązań, zanim staną się one przestarzale.

• w gospodarce tradycyjnej można było przewidzieć optymalny, finalny kształt produktu i gdzie powinna usytuować się firma; w gospodarce sieciowej nie wiadomo które szczyty są najwyższe

• podczas gdy jeden produkt doskonali się zdobywając lokalny szczyt, konkurent może przesunąć całą górę

• jedyną formą ruchu do góry jest umiejętność opuszczania lokalnych szczytów

• szybkość i zwinność stają się ważniejsze od wielkości i doświadczenia

7. Przestrzeń zamiast miejsca - inny sens bycia wielkim. W okresie gdy fizyczna bli­skość (miejsce) jest zastępowana wielością interakcji łączących wszyst­ko, wszędzie i zawsze (przestrzenią), pojawia się wiele miejsca dla pośredników i dla rynków niszowych skali średniej.

• gospodarka sieciowa przechodzi od miejsc do przestrzeni wielowymiarowych zyskując nowe właściwości:

1. odmienny sens wielkości

2. żywiołową zdolność do tworzenia skupisk

3. równość uczestników

4. reintermediacja

• jednym z pierwszych efektów pojawienia się komputerów i sieci był rozpad tradycyjnych łańcuchów dostaw na rzecz „sieci wartości”

• „pierwszą branżą, która odkryła proces powolnego wypierania pośredników była bankowość. Jej przedstawiciele zauważyli, że przenikanie technologii informatycznych do bankowości, w połączeniu z następująca deregulacją tej branży, powoduje, że nikt już nie potrzebuje banków - a w każdym razie nikt nie potrzebuje banków jako biurokratycznych pośredników. Pożyczkę łatwiej dostać w sklepie [...], wyższe oprocentowanie można uzyskać w funduszu powierniczym, a lepsza obsługę znaleźć w bankomacie. Bankierzy podnieśli lament, ze procedury bankowe zostają odpośredniczone! Dotyczyło to szczególnie małych oddziałów lokalnych. Proces ten trwa - każdego tygodnia zamykana zostaje kolejna placówka jakiegoś banku.”

• sieć w rzeczywistości nie eliminuje pośredników a raczej ich mnoży; mikroskopijne koszty tego pośrednictwa możliwe są przy tym do precyzyjnego wkomponowania w każdy produkt

• pojawi się ponadto zapotrzebowanie na nowy typ pośrednictwa (np. filtrowanie wiadomości przychodzących czy wspomaganie w wyszukiwaniu informacji)

• sieć wprowadza nowy sens wielkości - nowe organizacje, wspólnoty są płaskie, rozproszone

• gospodarka sieciowa daje technologię umożliwiającą myślenie W SKALI ŚRODKA wspierając ją na wiele sposobów:

1. małe koszty przesyłania informacji, łatwość odnalezienia się i połączenia dwóch chcących tego osób

2. informacja staje się multimedialna a tym samym atrakcyjna

3. obecność pieniądza sieciowego może z każdej sieciowej wspólnoty uczynić lokalną gospodarkę

4. zacierają się granice umożliwiając tworzenie dowolnych wspólnot

• masowy przekaz (radio, telewizja) nie znikną; mają zaletę która jest bezpośredni dostęp do odbiorców; sieć działając poprzez niezliczone węzły pośrednie może być źródłem choćby zafałszowania

8. Żadnej harmonii - wszystko jest płynne - poszukiwanie stabilnej równowagi. Ponieważ turbulencja i niestabilność stają się normą w biznesie, najbardziej efektywną strategią przetrwania jest selektywne promowanie zabu­rzeń zwanych innowacjami.

• średni czas życia przedsiębiorstw ulega skróceniu, ale jednocześnie szybko powstają nowe miejsca pracy i płace są wysokie

• długoterminową stabilność można podtrzymać tylko utrzymując stan wrzenia

• jeżeli system osiągnie stałą harmonię i równowagę, czeka go prędzej czy później stagnacja i śmierć

• istnieje tylko cienka granica pomiędzy innowacyjnością a chaosem - trzeba być na granicy (Apple); aby osiągnąć trwałą innowacyjność, trzeba szukać trwałej nierównowagi. Szukanie trwałej nierównowagi oznacza dążenie do zerwania ciągłości tak, aby jej nie zerwać ale i przed zerwaniem się nie cofać

• każdy biznes będzie funkcjonował na kształt show-biznesu

• nie jest możliwe całkowite zdemontowanie tkanki przemysłu; możliwe jest jednak oplecenie jej siecią bardziej zwinnych i powiązanych ze sobą organizacji

9. Technologia relacji - zaczynaj od techniki, kończ na zaufaniu. Sfera niematerialna zaczyna domino­wać nad światem materialnym, najcenniejszymi technologiami będą więc te, które poszerzają, wzmacniają, doskonalą i rozwijają wszel­kiego rodzaju relacje niematerialne.

• głównym imperatywem ekonomicznym gospodarki sieciowej jest wzmacnianie relacji

• łatwość dostępu do informacji sprzyja idei równości

• zatracają się granice pomiędzy klientem o producentem (sprzedawcą) - „prosument” (Alvin Toffler - Szok Przyszłości - 1970)

• Jednym z wyrazów „prosumption” jest po prostu dążenie do coraz bardziej prywatnej relacji z klientem realizowanej poprzez:

• tworzenie tego co klient pragnie

• pamiętanie o pragnieniach klienta

• antycypowanie tych pragnieeń

• zmienianie ich

10. Możliwość jest ważniejsza od wydajności. Wpraw­dzie zarabia się fortuny, ucząc maszyny coraz bardziej wydajnej pracy, można jednak zdobyć znacznie więcej, porzucając nieefektywny wy­nalazek i stwarzając szansę na pojawienie się nowych możliwości.

• pierwszy wyprodukowany przez człowieka produkt stworzył szansę dla wszystkich, którzy potrafili wyobrazić sobie jego nowe zastosowania lub inne wersje. Urzeczywistnienie ich stworzyło nowe szanse

• technologia nie likwiduje zła i patologii - jednak mnoży szanse i możliwości

• tradycyjne podejście traktuje wzrost wydajności jako podstawowa miarę sukcesu

• aby mierzyć wydajność trzeba dysponować jednolitym produktem wyjściowym. We współczesnej gospodarce tej jednolitości jest coraz mniej (wydajność jest dobra dla robotów)

• produkując nowe możliwości zyskamy więcej, niż optymalizując możliwości istniejące

Modele uzyskiwania przychodów poprzez Internet

Wyróżniamy sześć głównych modeli tworzenia przychodów firm internetowych (na podstawie informacji zawartych w analizach Jefferies & Company Inc oraz Robertson Stephens): - model subskrypcyjny - opiera się raczej na liczbie użytkowników korzystających z serwisu niż na liczbie przeprowadzonych przez nich operacji. Zaletą modelu jest łatwiejsza przewidywalność przychodów, wadą - ograniczenie przychodów przez liczbę użytkowników. Przychody w zadanym okresie można skalkulować, mnożąc liczbę użytkowników przez opłatę subskrypcyjną i uwzględniając prognozy wzrostu liczby użytkowników w przyszłych okresach. Przykłady użycia tego modelu biznesowego: Mindspring, PurchasePro, FreeMarkets. - model transakcyjny - zakłada pobieranie opłat od przeprowadzonej przez użytkownika transakcji kupna lub sprzedaży. Model ten obejmuje także najczęstszy przypadek, gdy właściciel rynku elektronicznego pobiera prowizję od sprzedanych towarów, pośrednicząc w wymianie pomiędzy kupującym a sprzedającym. Przykłady: Neoforma, Onvia, Ventro, Commerce One, Ariba. Wyróżnia się dwa możliwe rozwiązania w obrębie modelu: - równa opłata za każdą transakcję (The Dollar per Transaction Model) - niezależnie od wartości transakcji (jej wolumenu) pobierana jest zawsze jednakowa opłata; z założenia sprzyja ona transakcjom o większej wartości. - procent od transakcji (Percent of Transaction Model) - model ten przewiduje opłaty proporcjonalne do wielkości transakcji. - model reklamowy - przychody firm, które zdecydowały się na ten sposób zarabiania, zależą od cen reklam i rozmiarów miejsca przeznaczonego na reklamę. Powodzenie biznesu zależy od ruchu na stronach i rodzaju przyciąganych odbiorców. Informacje o użytkownikach czerpane są na podstawie danych wpisywanych w formularzach członkowskich. Wyróżniamy tu cztery warianty: - model "za odsłonę". Przy dużej liczbie reklam działających na przypadkowego odbiorcę, nawet taka reklama może przynieść żądane przez reklamodawcę efekty. - model "udziału w przychodach". Reklamodawca i strona, na której odbywa się reklama, podpisują umowę o wzajemnym udziale w przychodach wygenerowanych za pośrednictwem reklamy. - model oparty na liderach. Firmy reklamujące płacą tylko tym stronom, które wygenerują większy niż średni obrót wynikający z reklam. - długookresowe transakcje. Podpisane na dłuższy czas umowy zawierają zapisy o emitowanych odsłonach reklamowych, które w efektywniejszy sposób docierają do świadomości odbiorcy, a także o udziale w zyskach strony reklamującej. Dla strony żyjącej z reklamy jest to korzystniejsze rozwiązanie - pozwala na większą przewidywalność przychodów. Tylko z reklamy utrzymuje się np. VerticalNet. - model oparty na oprogramowaniu - pobieranie opłat za oprogramowanie może przyjąć jedną z form: - opłaty licencyjne, - opłaty za nadzór nad oprogramowaniem (maintenance) i inne usługi, - opłaty za instalację, konsulting i prace programistyczne. Do największych firm w branży, które utrzymują się ze sprzedaży oprogramowania należą: Ariba, Oracle, i2 i Commerce One. - model projektowy (Project-Based Model) zwany także modelem konsultingowym - występuje często w segmencie serwisów profesjonalnych. Konsultanci pobierają opłaty za czas spędzony nad projektem. - model sieciowy - łączenie wielu usług i produktów daje nowe możliwości instytucjom, które zdywersyfikują swoją działalność. Przykładem może być łączenie opłat za utrzymywanie serwisów, opłat za reklamy, marketing bezpośredni i utrzymanie (maintenance). Model ten z powodzeniem stosuje AOL (America Online).

Kevin Kelly, Nowe reguły nowej gospodarki, WIG-Press, Warszawa 2001, s.89

---