PODATKI ( wykład 04.10)
Funkcje podatku- bez względu na podatki lokalne czy globalne funkcje są takie same
funkcja fiskalna
funkcja redystrybucyjna
funkcja stymulacyjna
Te funkcje są uniwersalne i działają niezależnie od ustroju.
Funkcja fiskalna- jest najstarsza- 1979 „ Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela”, rozdz. XIII- na wydatki administracji i sił zbrojnych. Państwo w trybie przymusu ściąga podatki.
Funkcja ta spełnia 2 role:
- ekonomiczna
- społeczna
Fiskalizm- zdziercy ( Państwo )- by od każdego obywatela zdzierać daninę.
Fiskalna = dochodowa
W strukturze dochodów przeważają podatki dochodowe w krajach UE
Belgia 57%
Niemcy ponad 50%
Wielka Brytania 48 %
Francja 30%
Polska poniżej 30 %
Wynika to ze stopnia zamożności kraju. W krajach rozwiniętych gospodarczo, podatek CIT jest wyższy dla osób prawnych niż podatek VAT. Im większy dochód tym większy podatek CIT- tylko nie w Polsce.
VAT- podatek pośredni, konsumpcyjny. Niewielkie zróżnicowania.
Kraje zamożne- starają się obciążać osoby prawne osiągające duże dochody, ale nie w Polsce.
VAT - 22% na artykuły i usługi ( górna granica 25% )
Podatek dochodowy- 19%- najwyższa stawka podatkowa w stosunku do pozostałych krajów UE= 15 krajów, nie te co weszły razem z nami.
To świadczy o stopniu demokratyzacji.
Funkcja fiskalna- która ma dostarczyć dochody, u nas jest omijana i pomniejszana. Rządzący pozbywają się milionów dochodu
2 progi od stycznia.
Swobodę gospodarczą zawdzięczamy robotnikom.
W Polsce nie ma dziedziny która by funkcjonowała prawidłowo. Państwo musi zapewnić opiekę zdrowotną- to wynika z konstytucji.
Funkcja fiskalna- jest niewykorzystywana i niedoceniona kosztem społeczeństwa. Obciążenia mają być efektywne. W 80% banków są aktywa zagraniczne, 65% exportów- przedsiębiorstwa zagraniczne. Nie ma inwestycji, a niski podatek.
2008 rok- dochód banku 14,7 mld. złotych i 19% podatku i nic.
Ulga inwestycyjna- stworzenie nowych miejsc pracy- daje możliwość uzyskania ulgi ( Niemcy, Hiszpania, Francja i w części Holandia ).
Ulga nie może być powszechna, dostępna dla wszystkich.
Syndrom 5K w Polsce ( kompetencja, konsekwencja, kumoterstwo,…)
Gminy szastają, a potem występują o dotacje do Centralnego rządu.
Funkcja redystrybucyjna- jest akceptowalna w każdych warunkach społecznych. Dzięki podatkom następuje redystrybucja dochodu miedzy podatnikiem a związkami jakimi są Państwo i organy rządu terytorialnego. Zakres redystrybucji podatkowej zależy od struktury gospodarki. Jest on szerszy w tych krajach w których występuje wiele sektorów gospodarczych: państwowy, spółdzielczy i prywatny. Każdy z tych sektorów jest odpowiednio obciążony zobowiązaniami budżetowymi. Rozmiar tych zobowiązań określają centralne organy państwowe ( Sejm ). Dzięki temu że podatki pozwalają przemieszczać środki finansowe do budżetu państwa, winno być zabezpieczenie pokrycia zadań społecznych, oświatowych czy też obronnych. Funkcja redystrybucyjna jest podstawową funkcją podatków, ponieważ mamy tu doczynienia z przesuwaniem części dochodu. W trakcie opodatkowania, podział ten może wystąpić bezpośrednio pomiędzy podatnikiem a budżetem, bądź też pośrednio jeżeli w rozliczeniach tych uczestniczy płatnik. W każdym z tych przypadków, źródłem zapłaty jest dochód lub majątek. Redystrybucyjna funkcja podatku zależy w dużym stopniu od zakresu centralizacji i koncenralizacji gospodarki, a te wiążą się z kolei z zakresem i celami wydatków budżetu centralnego.
Spółdzielczość w znikomym stopniu. Ponad 62% to sektor prywatny. W tej funcji następuje przeniesienie dochodów z jednej warstwy do drugiej ( tej uboższej )., która przyjmuje różne formy pomocy, np. opieka socjalna.
Francja 25%
Niemcy ponad 30% budżetu państwa
Funkcja stymulacyjna- ma charakter uniwersalny, występuje w państwach o różnych założeniach ustrojowych. Stymulacja może polegać na :
- wprowadzeniu określonego podatku
- różnicowaniu stawek podatkowych
- stosowaniu zniżek, ulg, zwolnień
Można wyodrębnić stymulację gospodarczą i społeczną.
Stymulacja gospodarcza- obejmuje oddziaływanie na struktury gospodarki narodowej, wpływa na kierunki i lokalizację działań gospodarki, dążność do zwiększania efektywności ekonomicznej, oraz kształtowania akumulacji i konsumpcji
Stymulacja społeczna- obejmuje stosowanie sankcji lub ochronny wobec określonych warstw ludności, referencje wobec działalności artystycznej, rzemieślniczej. Wyrazem stymulacji społecznej są też rozwiązania podatkowe w dziedzinie polityki populacyjnej. Są one w poszczególnych krajach diametralnie różne, np. o ile w większościkrajów liczba członków rodziny ma wpływ na złagodzenie obciążeń podatkowych, o tyle w Chinach jest odwrotnie.
Stymulacja gospodarcza= rozwój gałęzi i branż
Polska- zniszczony przemysł tekstylny, działa jeszcze jako tako przemysł lotniczy, spożywczy. Mamy wspaniały węgiel, ale wydobycie za drogie bo na tych głębokościach wydobywa się złoto. Zniszczona jest także stocznia i przemysł bawełniany.
W Polsce- 16 stref ekonomicznych ( tylko 6 się sprawdza, funkcjonuje prawidłowo )
Funkcja stymulacyjna musi wpływać na rodzaj prowadzonej działalności, a działalnośc ta powinna być odpowiednio oznaczona odpowiednimi surowcami, technologią, tradycją, wykwalifikowanymi kadrami.
Firmy zagraniczne nie mają kontroli i oszukują nas.Wykazują mały zysk, a więc płacą małe podatki. Wrzucają wszystko w koszty, a zysk na poziomie 1%, albo wykazują straty.
Za naruszenia prawa skarbowego nie wsadza się do więzienia, niszczy się finansowo- potem odszkodowanie. Utrzymanie więźnia kosztuje 1800 zł. miesięcznie. Inna sytuacja gdy zostaje naruszony interes osób innych, a nie budżetu.
Policja skarbowa Francji- bardzo kompetentna, tylko 0,1 % osób głosi zastrzeżenia.
W Polsce -instytucji do kontroli mamy 18, ale mało kompetentne.
Funkcja stymulacyjna-w odniesieniu do polityki społecznej ma oddziaływać w taki sposób żeby każdy obywatel prowadził się tak jak życzy sobie ustawodawca, wpływa na konsumpcję, kształtowanie się konsumpcji, produkcję pod stałą kontrolą.