Choroby układu oddechowego
Układ oddechowy człowieka składa się z górnych i dolnych dróg oddechowych. Drogi oddechowe służą dostarczeniu tlenu do komórek i odebraniu z nich dwutlenku węgla. Właściwa wymiana gazowa odbywa się w pęcherzykach płucnych.
Górne drogi oddechowe: jama nosowa, gardło (nosogardziel).
Dolne drogi oddechowe: krtań, tchawica, oskrzela, płuca.
2 Astma, alergia i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to poważne schorzenia układu oddechowego, które w XXI wieku przybrały już charakter epidemiologiczny. Na tak szybkie ich rozprzestrzenianie się ogromny wpływ ma czynnik cywilizacyjny - rozwój przemysłu i motoryzacji, które doprowadzają do zanieczyszczenia środowiska.
3Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, która charakteryzuje się zmiennym przebiegiem. Objawia się ona nawracającymi epizodami świszczącego oddechu, dusznościami, uciskiem w klatce piersiowej i kaszlem. Uciążliwe objawy astmy występują zwłaszcza w nocy lub we wczesnych godzinach porannych. Astma może być ostra i przewlekła. Łagodna i ciężka. Może być wywoływana przez uczulający pacjenta alergen. Oskrzela osób chorych na astmę mają tendencję do skurczu po kontakcie z uczulającymi alergenami.
4Napady astmy mogą być wywołane przez:
* alergeny (roztocze, pyłki, zarodniki grzybów);
* wirusowe zakażenia dróg oddechowych;
* czynniki drażniące (dym tytoniowy, zanieczyszczenia, zapachy);
* czynniki fizyczne (zimne powietrze, wysiłek, hiperwentylacja, zmiany pogody);
* leki (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne);
* czynniki emocjonalne (stres);
* czynniki hormonalne (cykl miesięczny, ciąża).
Astma cechuje się długoletnim przebiegiem i skłonnością do nawrotów dolegliwości, które z różnym nasileniem utrzymują się przeważnie przez całe życie. Chorzy na astmę wymagają stałej opieki medycznej.
5Profilaktyka astmy oskrzelowej ogranicz się do unikania alergenów. Należy więc unikać kurzu, używać przyjaznych dla astmatyków odkurzaczy, pozbyć się tapicerowanych mebli, dywanów, grubych zasłon. Pościel powinna być intensywnie wietrzona i często zmieniana, ponieważ jest rezerwuarem dla roztoczy. Często wietrzyć mieszkanie, zminimalizować wilgoć. A także:
unikanie kontaktu z dymem papierosowym
najlepiej pozbycie się zwierząt domowych (psów, kotów, chomików)
na spacery wybieraj się po deszczu, bo pyłki opadną wtedy na ziemię i ich stężenie w powietrzu jest najmniejsze
noś okulary przeciwsłoneczne. Chronią oczy przed pyłkami
gdy złapie cię atak kichania, przemywaj twarz wodą
6Nie jest do końca dla naukowców jasne, co powoduje alergie. Część uważa, że to wynik tzw. zachodniego trybu życia oraz zjadanie wysoko przetworzonej żywności pełnej konserwantów. Inna hipoteza mówi o zbyt higienicznym trybie życia i nadmiernym stosowaniu środków chemicznych.
Alergeny są to substancje, które mogą wywołać reakcje alergiczne. Alergenem może być prawie wszystko. Najczęściej spotykane alergeny wziewne:
roztocza kurzu domowego,
pyłki roślin,
sierść zwierząt,
zarodniki pleśni,
pierze,
wełna,
pyły w miejscu pracy.
7Najczęstsze objawy alergiczne to: katar sienny, pokrzywka, całoroczny nieżyt nosa, astma, duszności, zapalenie skóry, uczulenie pokarmowe, uczulenie na żądło pszczoły lub osy. Leczenie alergii jest wielokierunkowe. Najważniejsze jest rozpoznanie alergenu i unikanie go. W przypadku alergii pokarmowej czy alergii na jady owadów jest to w pełni możliwe. Jeśli ktoś jest uczulony na pyłki roślin, to niewiele może zrobić, choć oczywiście powinien unikać miejsc o dużym stężeniu pyłków w powietrzu (należy słuchać komunikatów na ten temat w mediach).
8Polega na podawaniu małych dawek alergenów aż do takiej, która spowoduje tolerancję. Lekarze polecają immunoterapię w zastrzykach. Odczulanie należy rozpocząć przed okresem pylenia roślin, które powodują u nas alergię.
Zwolennicy naturalnych metod leczenia podpowiadają, by alergicy przede wszystkim zmienili dietę. Powinna być jarska, bez cukru, wyrobów z białej maki pszennej, żółtych serów, podczas których pijemy tylko świeże soki warzywne, napary z ziół, zielona herbatę i wodę.
11POChP
(Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc) POChP to nieuleczalna choroba układu oddechowego nazywana także rozedmą. POChP powoduje zwężenie oskrzeli i w ten sposób trudności w przepływie powietrza, a w efekcie w oddychaniu. Schorzenie ma charakter postępujący, a zmiany w płucach, jakie powoduje są tylko częściowo odwracalne. Główną przyczyną choroby jest palenie tytoniu. Dotyczy to zarówno długoletnich palaczy, jak i palaczy biernych.
12Przede wszystkim należy podkreślić, że POChP jest jedyną chorobą odtytoniową, co oznacza, że zaprzestanie palenia zahamuje dalszy rozwój choroby. Choroba zatrzymuje się w stadium, w którym zaprzestano palenia
13W Polsce liczbę chorych na POChP szacuje się na 2 mln osób, co stanowi ponad 5 procent społeczeństwa, jednak faktyczna liczba cierpiących na tę chorobę może być aż trzykrotnie wyższa. Badania wykazują, że co dziesiąty Polak powyżej 30-tego roku życia ma objawy POChP, a 3,6 procent z hospitalizowanych każdego roku pacjentów to chorzy na tę chorobę. Jest ona częstą przyczyną zwolnień chorobowych, renty inwalidzkiej i przedwczesnej śmierci tysięcy Polaków (rocznie z powodu POChP umiera w Polsce ok. 15 tysięcy osób).
Gruźlica Szacuje się, że około 70 proc. populacji miało kontakt z prątkami gruźlicy, jednak wniknięcie prątków do organizmu nie jest jednoznaczne z zachorowaniem na tę chorobę. Jej przebieg uzależniony jest bowiem od wielu czynników indywidualnych, min.: stanu układu immunologicznego, wieku i uwarunkowań genetycznych
Gruźlica to choroba, którą najłatwiej zarazić się drogą kropelkową, toteż zakażeniu sprzyja kontakt z chorą, nie leczącą się osobą. Człowiek taki kichając, lub kaszląc uwalnia prątki gruźlicy, które unosząc się w powietrzu stanowią niebezpieczeństwo dla innych osób.
Zachorowaniu sprzyja:
- Obniżona odporność
- choroby takie jak : cukrzyca, pylica
- niedożywienie
Dbając o własne zdrowe trzeba pamiętać o szczepieniach ochronnych, kontrolować stopień odporności organizmu poddając się próbom tuberkulinowym. Skuteczność szczepionki BCG to około 80 proc.
Bardzo ważne jest też przestrzeganie zasad higieny, wietrzenie pomieszczeń, w, których przebywają prątkujące osoby.
Zapalenie płucZapalenie płuc jest to ostry stan zapalny miąższu płucnego wywołany przez bakterie, wirusy, mykoplazmy, riketsje, grzyby, pierwotniaki, pasożyty, czynniki chemiczne i fizyczne. Najczęściej zapalenie płuc wywołują bakterie oraz wirusy. Jeżeli dojdzie do martwicy miąższu i zniszczenia przegród międzypęcherzykowych, powstaje ropień płuca.
Czynnikami ryzyka zapalenia płuc są:
podeszły wiek
niedojrzały system odpornościowy (u dzieci)
choroby układu odpornościowego (wrodzone i nabyte)
leczenie immunosupresyjne (przeszczepy)
palenie papierosów
niehigieniczny styl życia (brak snu, przemęczenie)
niezdrowe odżywianie się, nadużywanie alkoholu
choroby przewlekłe (cukrzyca, miażdżyca, niewydolność serca)
Oczywiście zdarza się, że chorują także ludzie dotychczas zdrowi.
19Rocznie umiera na nie ok. 10 tysięcy osób, głównie osób starszych, a także z obniżoną odpornością. Dlatego nie wolno lekceważyć żadnego kaszlu ani bólu w klatce piersiowej, zwłaszcza jeśli pojawią się podczas infekcji górnych dróg oddechowych.
20Zaleca się szczepienie przeciwko pneumokokom osób, u których istnieje zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia zakażenia S. pneumoniae lub jego ciężkiego przebiegu, do grupy tej należą:
wszystkie osoby > 64 roku życia
osoby w wieku 2-64 lat:
z niedoborem odporności spowodowanym chorobą lub terapią
chorujący na przewlekłe choroby serca, nerek (zespół nerczycowy), układu oddechowego (POChP), cukrzycę lub niedokrwistość sierpowatokrwinkową
po usunięciu śledziony
21 Aby uniknąć wystąpienia chorób układu oddechowego, należy dbać o dobry stan zdrowia całego organizmu. Ważna jest więc właściwe odżywianie się i dobra kondycja fizyczna. Systematyczne uprawianie sportu zwiększa pojemność i wydajność płuc oraz zapobiega nadwadze, która mogłaby powodować obciążenie płuc i układu krążenia. Unikać należy kontaktu z substancjami szkodliwymi, a więc dymem papierosowym, silnie zanieczyszczonym powietrzem, pyłami. Alergicy powinni być świadomi, co ich uczula i unikać kontaktu z alergenami. Uważać należy też przy kontakcie z osobami chorymi, ponieważ większość chorób układu oddechowego jest zaraźliwa i przenosi się drogą kropelkową, a więc bardzo łatwo. W okresach zwiększonej zachorowalności należy ciepło się ubierać i nie dopuszczać do przeziębienia organizmu.