O obrzędzie Przyrzeczenia Harcerskiego.

Zasady organizowania obrzędu Przyrzeczenia nie są unormowane. Poniżej chciałbym przedstawić propozycję usystematyzowania elementów obrzędu Przyrzeczenia Harcerskiego. Materiał ten powstał w roku 1991. Stosowałem go na wielu kursach, i chyba wytrzymał próbę czasu. Jedyną modyfikację wprowadziłem w 1995 roku, gdy Zjazd w Poznaniu zniósł, niestety, prawo wyboru roty Przyrzeczenia. 

Moment Przyrzeczenia Harcerskiego jest najważniejszy w życiu harcerki i harcerza. Dlatego bardzo ważne jest, by obrzęd Przyrzeczenia został starannie zaplanowany i dobrze przeprowadzony, w miejscu odpowiadającym wadze uroczystości. Od drużynowego - organizatora uroczystości - zależy, czy Przyrzeczenie będzie wspominane jako przeżycie, coś ważnego, istotnego w życiu, czy też jako epizod bez znaczenia.

W obrzędzie Przyrzeczenia są elementy, które powinny się w nim znaleźć obowiązkowo, są elementy występujące zwyczajowo, a są i takie których użycie zależy od inwencji organizatora czy nastroju chwili. 

Obowiązkowo powinno wystąpić: 

Powiadomienie zainteresowanego, że został dopuszczony do złożenia Przyrzeczenia (najczęściej poprzez odczytanie rozkazu).

Pytanie, czy chce złożyć Przyrzeczenie Harcerskie.

Pytanie, czy zna Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie. 

Podanie przez prowadzącego uroczystość lub jego pomocnika komendy "BACZNOŚĆ" lub "DO  PRZYRZECZENIA"

Wypowiedzenie treści Przyrzeczenia przez składającego. Kieruje on dwa palce prawej ręki w stronę symbolu, na który Przyrzeczenie jest składane - Krzyż Harcerski, flaga państwowa, godło, ogień itp. 

Stwierdzenie: "Jesteś od tej chwili harcerzem (harcerką), pełnoprawnym członkiem Związku Harcerstwa Polskiego”. 

Podanie komendy " PO PRZYRZECZENIU", lub " SPOCZNIJ".

Wręczenie i przypięcie (na właściwe miejsce, lub do lewej kieszeni munduru - zależnie od sytuacji) Krzyża Harcerskiego. 

Zwyczajowo stosuje się : 

Próbę końcową, choćby najprostszą, przed uroczystością.

Gawędę drużynowego lub innej osoby na początku uroczystości. 

Wybór przez zainteresowanego świadków ("chrzestnych”). 

Świadkowie mogą trzymać swoje prawe ręce (dwa palce) na ramieniu składającego Przyrzeczenie. 

Potwierdzenie Przyrzeczenia: "Na słowie harcerza (harcerki) polegaj jak na Zawiszy!. Nie jest to obowiązkowe, lecz zwyczaj to piękny i z pewnością warto go stosować.

Śpiewanie "Idziemy w jasną...” lub innej obrzędowej pieśni. 

Życzenia, składane przez wszystkich nowemu harcerzowi. 

Zakończenie uroczystości kręgiem harcerskim. 

Poza tym, jeżeli drużynowy uzna to za właściwe, można stosować inne zwyczaje. 
Uwaga! Bez przesady. Zwyczaje powinny mieć swój sens i znaczenie oraz tworzyć pewną całość. 

Można pozwolić harcerzowi na wybranie sobie instruktora, na którego ręce będzie składał Przyrzeczenie. 

Wybór świadków, czy instruktora odbierającego Przyrzeczenie może być dokonany poprzez wbicie w ziemię noża przed wybraną osobą. 

Można uprzednio polecić osobie składającej Przyrzeczenie by znalazła w lesie, przyniosła i dołożyła do ogniska np. gałązkę jałowca. 

W czasie samego Przyrzeczenia wszyscy obecni odkrywają głowy. 

Po ceremonii wszyscy śpiewają nowemu harcerzowi, harcerce, ulubioną przez niego piosenkę harcerską. 

Harcerka / harcerz ma prawo zabrać sobie na pamiątkę węgielek lub nadpaloną gałązkę z ogniska, przy którym było składane Przyrzeczenie. 

W czasie trwania obozu harcerka / harcerz po Przyrzeczeniu cały następny dzień chodzi w mundurze, tak, by wszyscy mogli zobaczyć nowy Krzyż. 

Dopiero po upływie dwudziestu czterech godzin od Przyrzeczenia harcerz przepina swój Krzyż z dziurki od guzika lewej kieszeni na właściwe miejsce. 

Poza zwyczajami, jeszcze kilka spraw bardzo ważnych:

Trzeba pamiętać o fakcie, że tylko instruktor (tj. osoba, która złożyła Zobowiązanie Instruktorskie) jest uprawniony do odbierania Przyrzeczenia Harcerskiego oraz Obietnicy Zucha i Zobowiązania Instruktorskiego. Jeżeli drużynowy nie ma uprawnień instruktorskich, to organizując Przyrzeczenie bezwzględnie musi zaprosić na nie instruktora! Rozkaz wprawdzie podpisze drużynowy, lecz to ów instruktor będzie odbierał Przyrzeczenie. Drużynowemu pozostaje szybka realizacja zadań próby przewodnikowskiej. 
 

Tekst roty Przyrzeczenia każdy instruktor powinien znać na pamięć. W czasie uroczystości nie wolno czytać z kartki!
 

Harcerstwo kojarzy się wszystkim z lasem, przestrzenią, przyrodą. Przyrzeczenie, początek harcerskiej drogi powinno się kojarzyć tak samo. Nie wypada organizować takiej uroczystości pod dachem, a już pod żadnym pozorem nie należy tego robić w szkole! To naprawdę nie jest trudne znaleźć gdzieś w terenie miejsce pasujące wyglądem i nastrojem do uroczystości Przyrzeczenia. Obrzęd przeprowadzony w sali nie da harcerzowi tych przeżyć, które można by wspominać gdyby jego drużynowy trochę się postarał i zorganizował uroczystość poza szkołą.
 

Należy przy Przyrzeczeniu unikać wielkich uroczystości, akademii "ku czci". Zawsze jest tam trochę ludzi którzy nie będą się interesować uroczystością albo, co gorsza, będą przeszkadzać. Niech w uroczystości Przyrzeczenia uczestniczą tylko ci, którzy zrozumieją wagę i nastrój chwili. A nic gorszego niż konieczność przerywania uroczystości, bo komuś trzeba zwrócić uwagę. 
 

Harcerka czy harcerz raczej nie powinni wiedzieć na tydzień przed, że będą składać Przyrzeczenie. Wskazany jest element zaskoczenia, niespodzianki. Jednakże dziecko powinno wiedzieć że za chwilę będzie miało próbę końcową, i czym ta próba się zakończy, gdy przejdzie ją pomyślnie.  W przeciwnym razie może się powtórnie zdarzyć sytuacja (autentyczna), gdy pewna druhna wróciła z obozu z Krzyżem na mundurze, i indagowana przez dziadka - starego harcerza - jak było, odpowiedziała : "... obudzili mnie w nocy, kazali iść prosto drogą, tam paliło się ognisko, byłam bardzo senna, coś kazali powtarzać, i wróciliśmy do namiotów spać..." 
  

Przyrzeczenie powinno być składane indywidualnie. Spotyka się uroczystości, których bohaterami są dwie, trzy osoby. Jednakże nie należy organizować Przyrzeczenia dla np. sześciu osób naraz. 
 

Zdarza się, że w obozie, biwaku itp. uczestniczy harcerka czy harcerz z innej drużyny. Bez porozumienia z jego drużynowym NIE WOLNO instruktorowi dopuszczać dziecka do Przyrzeczenia Harcerskiego. To drużynowy macierzystej drużyny jest jego bezpośrednim wychowawcą i to on ma prawo do decyzji w tej sprawie. Jest to kwestia etyki instruktorskiej. Wyjątków tu nie ma, a gdy ktoś będzie postępować wbrew tej zasadzie, wcześniej czy później obróci się to przeciw niemu. No chyba, że dziecko przechodzi do nowej drużyny, ale nawet wtedy warto pogadać z tamtym drużynowym, a na pewno nie może zaistnieć sytuacja, gdy ktoś powie, że harcerz "dostaje Krzyż w nagrodę" za przejście do nowej drużyny. 

Materiał edukacyjny rozdawany bezpłatnie w ramach szkolenia.

---