narodziny nowożytnej propagandy politycznej w dobie oświecen

Wiek XVIII to fatalne stulecie, w kt�rym rodz� si� rozmaite instytucje dr�cz�ce nas po dziœ dzie�. Burzliwe przemiany polityczne uwarunkowa�y powstanie zjawisk propagandy - kszta�tuje si� ona g��wnie we Francji i Anglii. Narz�dziem masowego przekazu staje si� czasopiœmiennictwo - wydawano periodyki przypominaj�ce wsp�czesn� publikacj� ksi��kow�. Takie czasopisma studiowano w rozwijaj�cych si� czytelniach i kawiarniach. Inn� form� rozwoju by�o czasopiœmiennictwo ulotne - gazetki jednostronicowe, drukowane w stosunkowo du�ym nak�adzie, gratisowe. Dominuj�cymi formami by�y paszkwile - pisma satyryczne, pos�uguj�ce si� œwiadomie poetyk� oszczerstwa, pamflety - nieco od paszkwili �agodniejsze oraz bajki. Pierwsze polskie czasopismo zacz�o si� ukazywa� w 1 marca 1765 roku - by� to "Monitor" pod redakcj� Franciszka Bohomolca i Ignacego Krasickiego. W latach 1770 - 77 ukazywa�y si� ponadto "Zabawy Przyjemne i Po�yteczne". W czasie obrad Sejmu Wielkiego istotn� rol� w konfrontacji oboz�w patriot�w i konserwatyst�w odgrywa�y : "Gazeta Narodowa i Obca", "Gazetka Warszawska", "Pami�tnik Historyczno - Polityczny", "Magazyn Warszawski". Wa�k� rol� w kszta�towaniu si� polskiego piœmiennictwa publicystycznego odegra�a KuŸnica Ko��tajowska, kt�ra dzia�a�a w latach 1788 - 92. Terminem tym okreœlamy grono 12 najwybitniejszych polskich publicyst�w oœwiecenia skupionych wok� Ko��taja. Zbierali si� w jego domu i redagowali czasopisma ulotne. Mia�y za zadanie urobienie ludu na rzecz dokonania reform politycznych. Pos�ugiwali si� paszkwilem, pamfletem i bajk�. Stanis�aw Konarski "O skutecznym rad sposobie" W czterech cz�œciach dzie�a autor ukazuje zgubne skutki dzia�ania liberum veto, charakteryzuje istot� kryzysu polskiego parlamentaryzmu. J�zef Wybicki "Listy patriotyczne" Przedstawi� panuj�c� w Polsce anarchi�, ruin� miast. Pragn�� pobudzi� patriotyczne postawy swoich rodak�w poprzez formu�owanie konkretnych postulat�w politycznych i ekonomicznych - wprowadzenie gospodarki czynszowej, ograniczenie w�adzy pana wzgl�dem ch�opa. Hugo Ko��taj "Listy Anonima" W pierwszej cz�œci utworu autor scharakteryzowa� problemy polskiej skarbowoœci. W drugiej i trzeciej rozwa�a� problemy zwi�zane z przekszta�ceniem narodu szlacheckiego w nar�d bur�uazyjny. Hugo Ko��taj "Prawo polityczne narodu polskiego" Dzie�o opatrzone dedykacj� "Do przeœwietnej deputacji" - by�a to grupa pos��w redaguj�cych projekt konstytucji. Apelowa� do nich by mieli œwiadomoœ�, �e ich praca mo�e sta� si� podstaw� dobrobytu i szcz�œliwoœci Polak�w. Proponowa� utworzenie monarchii dziedzicznej, sejmu trwa�ego, zawarcie sojuszu pomi�dzy szlacht� a mieszcza�stwem o charakterze antymagnackim. Stanis�aw Staszic "Uwagi nad �yciem Jana Zamoyskiego" Autor scharakteryzowa� r�norodne zagro�enia Rzeczpospolitej, jej niepodleg�oœci. Uwa�a�, �e wychowaniu powinno si� nada� kszta�t utylitarny, tak aby kszta�towa�o postawy obywatelskie, jego podstaw� winna by� religia pojmowana katechetycznie. Postulowa� wprowadzenie tr�jpodzia�u w�adzy i monarchii. Przyczyn panuj�cego z�a upatrywa� w ska�eniu magnaterii. Stanis�aw Staszic "Przestrogi dla Polski" Jest to traktat publicystyczny - autor wyra�a nami�tne ska�enie magnaterii, opisuje tragiczne po�o�enie polskich ch�op�w, postuluje wprowadzenie sojuszu politycznego mi�dzy mieszcza�stwem a szlacht� przeciw magnaterii. Franciszek Salezy Jezierski "Katechizm o tajemnicach rz�du polskiego" Autor pos�u�y� si� katechizmem aby wyszydzi� dogmatyczne traktowanie element�w ustrojowych Rzeczpospolitej. Pos�uguje si� poetyk� parodii i oszczerstwa - obna�a fakt, i� ustr�j polski jest amorficzny, krytykuje przywileje, kt�rych skutkiem jest nierz�d, oficjalny podzia� stanowy, fakt, i� ch�opi i mieszczanie pozbawieni s� praw obywatelskich i politycznych. Zarzuca stanowi szlacheckiemu przekupstwo, korupcj�, ministrom wsp�prac� z pa�stwami oœciennymi, krytykuje bezprawie - za jawne przest�pstwa nikt w Polsce nie odpowiada.