UNII EUROPEJSKIEJ

WYKŁAD l

Cele i zadania UE:

—UE jako kolejny etap integracji:

Integracja europejska od momentu przyjęcia pierwszych traktatów ukierunkowana była na dalszy, dynamiczny rozwój. Jej zwolennicy m.in. Robert Schianan, Alade Degasperi, Poula Henn Spaak, Konrad Adenauer, uważali, że przez współpracę gospodarczą można będzie zapobiec konfliktom zbrojnym. Świat bez wojen jest. ideałem do którego ludzkość chce dążyć jest koncepcją, która wyraża najbardziej humanitarne i wzniosłe aspiracje człowieka, dlatego w świadomości narodów coraz mocniej zaznacza się przekonanie, że wojny należy eliminować, wojna rodzi źródła nowych konfliktów. Celem integracji po drugiej wojnie była więc chęć zapobiegania wojnom.

Sześć państw zakładających Europejską Wspólnotę Węgla i Stali a następnie EWG, uzgodniły między sobą, że ich celem będzie stworzenie podstawy do ścisłej współpracy narodów europejskich. EWWiS powstała w 1951, zaś w Jej skład wchodziły: RFN, Włochy, Francja oraz kraje Beneluksu: Belgia, Islandia i Wielkie Księstwo Luksemburga. W latach następnych zawierano umowy o ograniczonym zakresie, które umożliwiały Wspólnocie handel na coraz większych obszarach. Istotnym krokiem w kierunku integracji europejskiej było zlikwidowanie do pół 1968 barier celnych między 6 ówczesnymi sygnatariuszami traktatów. Od stycznia 1970 roku w kompetencjach Wspólnot znalazła się polityka handlowa wobec krajów trzeciego świata a w rok później postanowiono dołączyć współpracę monetarną. W miarę zwiększania się liczby członków rozszerzał się obszar obejmujący działalność wspólnotową. Często zawierane umowy nie przewidywały wyraźnego przeniesienia kompetencji ze szczebla narodowego na poziom europejski. Do potowy lat 80 istniał problem dotyczący procedury regulacji, która wbrew traktatowym postanowieniom została tak sformułowana, że ważne decyzje mogły zostać podjęte tylko za zezwoleniem wszystkich państw członkowskich. Dotychczasowe regulacje wymagały zmian- Reformy miały dotyczyć:

• wyraźnego rozdzielenia kompetencji pomiędzy organami wspólnot a państwami członkowskimi

• harmonizacji przepisów państw członkowskich, zwłaszcza dotyczących narzędzi polityki handlowej, norm technicznych i zasad konkurencji

• usprawnienia procesu decyzyjnego w radzie UE

• wzmocnienia pozycji parlamentu europejskiego

Propozycje zmian zostały częściowo ujęte w Jednolitym Akcie Europejskim przyjętym w roku 1986. Jednak podstawowym jego celem było przekształcenie wspólnoty w obszar o swobodnym przepływie osób, usług i kapitału. Wysiłki związane z tworzeniem jednolitego rynku stały się impulsem do podjęcia dalszych działań w kierunku pogłębienia integracji. W 1988 roku rozpoczęto przygotowania do nowego traktatu o unii gospodarczej i walutowej, której podstawowym elementem miała być wspólna waluta jako zasadniczy składnik sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego.

Gwałtowne zmiany -sytuacji międzynarodowej( zjednoczenie Niemiec i rozpad bloku komunistycznego, zajścia w zatoce perskiej )pobudziły dyskusję na temat wspólnej polityki zagranicznej. Stało się to powodem rozpoczęcia w grudniu 1990 prac dwóch konferencji międzynarodowych na temat unii politycznej. Obydwie konferencje powstawały ze sobą w ścisłym związku Postęp w obydwu dziedzinach byłby potwierdzeniem roli i chęci dalszych działań na rzecz jedności Europy.

Wyniki prac Łych konferencji stanowiły przedmiot obrad Rady Europejskiej w dniach 9 i 11 grudnia 1991 w holenderskim mieście Maastricht. Przywódcy państw i szefowie rządów uzgodnili tam treść traktatu o UE. Uzgodniony tekst po przetłumaczeniu na języki narodowe został podpisany w imieniu przywódców państw i szefów rządów przez Ministrów Spraw Zagranicznych i Finansów podczas uroczystej ceremonii- luty 1992 w Maastricht, Od momentu jego wejścia w życie wspólnoty europejskie przekształciły się w UE. Oznaczało to nie tylko formalną zmianę nazwy a także zasadniczą zmianę zakresu wspólnych polityk i kompetencji organów wspólnoty. Sygnatariusze traktatu uznali, iż są zgodni i gotowi;

1. zaznaczyć nowy etap w procesie integracji europejskiej

2. uznać za historyczne zakończenie podziału kontynentu europejskiego i stworzyć trwałe podstawy pod budowę przyszłej Europy

3. potwierdzić przywiązanie do zasad wolności i demokracji, poszanowania praw człowieka i obywatela i rządów prawa

4. pogłębić solidarność pomiędzy swoimi narodami szanując ich historię, kulturę i tradycje

5. wzmocnić zbieżność gospodarek oraz ustanowić unię gospodarczo-walutową ze wspólną stabilną walutą .

6. wzmocnić demokratyczny charakter i skuteczność funkcjonowania organów tak by mogły skutecznie wykonywać zadania

7. popierać postęp ekonomiczny i społeczny swoich narodów przez budowanie rynku wewnętrznego i wzmacnianie spójności, ochronę środowiska oraz zdecydowanie wprowadzać politykę zapewniającą iż osiągnięcia w zakresie integracji gospodarczej towarzyszyć będzie równoległy postąp w innych dziedzinach,

8) ustanowić jednolite obywatelstwo dla obywateli swoich krajów

9) realizować wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa obejmującą docelowo ukształtowanie wspólnej

polityki obronnej, która w przyszłości powinna doprowadzić do wspólnej obrony

10) przyjąć postanowienia w sprawie współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

11) utworzenie Europolu- wspólnej policji europejskiej

12) potwierdzić chęć umożliwienia swobodnego przepływu osób z jednoczesnym zapewnieniem bezpieczeństwa swoich narodów

13) kontynuować proces tworzenia jeszcze silniejszego związku pomiędzy narodami Europy z uwzględnieniem zasady by decyzje były podejmowane na szczeblu jak najbliższym obywatelowi.

WYKŁAD 2

Źródła Prawa wspólnotowego dzielimy na :

1) prawo pierwotne- obejmuje traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali, traktat o Wspólnocie Europejskiej, traktat o Europejskiej Wspólnocie Atomowej, a także zmiany uzupełniające lub zmieniające te traktaty, umowy dotyczące akcesji nowych państw członkowskich, Jednolity Akt Europejski, traktat ustanawiający UE, traktat z Amsterdamu,

2) Prawo wtórne- obejmuje akty prawne wydane przez instytucje wspólnoty: rozporządzenia, dyrektywy,

decyzje.

Dyrektywa- kierowana jest wyłącznie do państw członkowskich, ten rodzaj aktu nie jest przewidziany między wspólnotą a osobami prawnymi i fizycznymi. Nakazuje państwom członkowskim w wyznaczonym terminie dostosowania prawodawstwa krajowego do nowych przepisów wspólnotowych. Jest wiążąca co do skutku jaki ma być osiągnięty, pozostawia państwom członkowskim wybór formy i metody. Wchodzi w Życie w dniu wymienionym w dyrektywie lub 20 dnia po jej opublikowaniu w dzienniku urzędowym wspólnot.

Rozporządzenia- adresatami mogą być państwa członkowskie a także osoby prawne i fizyczne prawa, krajowego, ma podobne znaczenie do ustawodawstwa krajowego. Rozporządzenia są w zasadzie szczegółowe i nie mają być transportowane do prawa wewnętrznego, mają natychmiastowe l bezpośrednie zastosowanie. Kształtuj ą praw a i obowiązki państw członkowskich (ich organów oraz osób Fizycznych i prawnych), tj. prawo krajowe. Wchodzi w życie w dniu wymienionym w rozporządzeniu lub 20 dnia od daty opublikowania-

Decyzje- adresatem mogą być państwa członkowskie, osoby prawna i fizyczne. Jest indywidualnym aktem administracyjnym pozbawionym charakteru prawotwórczego. Są stosowane w celu sprecyzowania szczegółowych wymogów administracyjnych lub uaktualniania technicznych aspektów rozporządzeń i dyrektyw. Wchodzi w życie w momencie notyfikacji tych do których jest adresowana. Wiąże strony w dniu wejścia w życie czyli notyfikacji.

3) Konwencje zawarta przez państwa członkowskie zgodnie z traktatami, ale odrębne od nich, obejmuje w szczególności konwencje brukselską w sprawie jurysdykcji i egzekwowania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych oraz konwencję rzymską w sprawach prawa mającego zastosowanie do Unii

4) Umowy międzynarodowe z krajami trzecimi np. Traktat Europejski

5) Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości jest źródłem prawa w takim zakresie w jakim formułuje lub stosuje zasady prawa wspólnotowego, zapewnia Interpretacje traktatów lub postanowień prawnych. Orzecznictwo jest publikowane w specjalnych raportach w oficjalnych językach Wspólnoty,

6) Ogólne zasady prawa wywodzące się z konstytucji i prawodawstwa państw członkowskich

7) Zalecenia i opinie wydawane przez organy wspólnoty odpowiedzi na pytania deputowanych na forum Parlamentu Europejskiego oraz raporty, sprawdzone przez Komisję dotyczących określonych kierunków polityki Wspólnoty.

PODSTAWOWE INSTYTUCJE UE;

Rada Europejska- z wnioskiem o jej powołanie wystąpił prezydent Francji- Valery GiskartDeataig. W 1974 na

Konferencji Przywódców Państw Wspólnot w Paryżu podjęta została decyzja o potrzebie regularnych spotkań

szotów. Ustalono, iż. powinny one odbywać co najmniej 3- razy w roku. Raz w Brukseli l 2- razy w innych

miastach państw członkowskich W rzeczywistości spotkania takie odbywały się w latach -60-tych, były ona

jednak nieregularne i odbywały się na wniosek jednego z państw członkowskich. Kolejnym krokiem na rzecz

umocnienia było podpisanie w 1983 roku w Strudgardzie Deklaracji określającej skład i znaczenie RE w systemie instytucjonalnym Wspólnoty. Z treści wynikało, iż miała ona oddziaływać pobudzająco na dalszy proces jednoczenia się państw naszego kontynentu. Miała podejmować decyzje dotyczące przyjęcia nowych członków a także stowarzyszenia. Jednak podstawy prawne funkcjonowania RE stworzył Jednolity Akt Europejski a następnie Traktat o UE.

W skład RE - wchodzą głowy państw lub szefowie rządów państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Ten wynika z różnych konstytucji różnych państw. Dodatkowo jest ona wspierana przez jednego członka Komisji oraz Ministrów Spraw Zagranicznych. Jeżeli tematem obrad są problemy gospodarcze to uczestniczą w nich także ministrowie zainteresowanych resortów, RE zbiera się co najmniej dwa razy w roku pod przewodnictwem głowy państwa lub szefa rządu państwa członkowskiego, który aktualnie jest przewodniczącym w Radzie UE (obecnie Republika Federalna Niemiec), W nagłych wypadkach wymagających szybkich decyzji na wniosek państwa członkowskiego lub komisji przewodniczący zwołuje wyjątkowe posiedzenie Rady w terminie 48 godzin lub krótszym. Do kompetencji przewodniczącego należy: dbałość o sprawne i konstytucyjne przeprowadzanie obrad; reprezentowanie RE; wydawanie oświadczeń po zakończeniu obrad.

Do zadań RE należy:

- nadawanie Unii. impulsu niezbędnego do jej rozwoju oraz określenie ogólnych wytycznych odnośnie do jej polityki

- złożenie Parlamentu Europejskiemu sprawozdania po każdym posiedzeniu

- złożenie rocznego sprawozdania o postępie osiągniętym przez Unię

- podejmowanie niezbędnych decyzji do zdefiniowania zasad i realizacji ogólnych wytycznych dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Każde państwo członkowskie lub komisja może zgłaszać się do Rady z pytaniami dotyczącymi wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa a także przedstawiać własne projekty.

- Zapewnienie jedności, spójności i skuteczności działania Unii

- Rozstrzyga problemy sporne co do których nie znaleziono rozwiązania na forum Rady UE

Z wyjątkiem kwestii precedensowych oraz tych, których sama dopuszcza większość kwalifikowaną, Rada podejmuje decyzje jednomyślnie. Mimo, że uchwały Rady mają charakter polityczny a nie prawny to jednak ze względu na jej skład oraz zakres rozpatrywanych problemów, uchwały te odgrywają decydującą role w rozwoju Wspólnoty.

Parlament Europejski — aktualnie w jego skład wchodzi 626 deputowanych wybieranych w drodze wyborów powszechnych i bezpośrednich. Podział mandatów między państwami członkowskimi w kadencji 1994--99:

Niemcy 99, Pranej a 87, Włochy 87, Zjednoczone Królestwo 87, Hiszpania 64, Holandia 31, Belgia, Grecja, Portugalia po 25, Szwecja 22, Austria 21, Dania i Finlandia po 16, Irlandia 15, Wielkie Księstwo Luksemburga 6

Struktura i metody pracy: O stanowisko deputowanego nie mogą ubiegać się. członkowie rządów krajowych, Trybunału Sprawiedliwości, członkowie Komisji Europejskiej, Trybunału Obrachunkowego oraz osoby zatrudnione w innych instytucjach Wspólnoty. Dopuszczalne jest łączenie mandatów w parlamencie europejskim i krajowym. Prawo kandydowania posiada w zasadzie każdy obywatel, ale poszczególne państwa wprowadzają różną cenzurę wieku od 18 do 25 lat. Kadencja Parlamentu trwa 5 lat- W tym czasie deputowani są reprezentantami całej Wspólnoty a nie poszczególnych państw, nie mogą zatem otrzymać żadnych wskazówek od własnych rządów, parlamentów narodowych czy instytucji międzynarodowych. Nie składają sprawozdań ze swojej działalności. Podejmując wszelkie decyzje powinni kierować się własnym sumieniami dobrem wspólnoty. Deputowani przemawiają w imieniu własnym lub swoich wyborców bądź w imieniu frakcji politycznych. Każdy dysponuje jednym głosem i głosuje zgodnie ze swoim uznaniem. Z chwilą objęcia mandatu każdy poseł wypełnia deklarację na temat swojej działalności zawodowej i podaje inne płatne funkcje lub prace jakie wykonuje. Deklaracje zamieszczane są w rejestrze dostępnym publicznie,

Organizacja wewnętrzna parlamentu jest podobna do struktur parlamentów narodowych i opiera się na systemie organów kierowniczych i pomocniczych. W Parlamencie deputowani zasiadają nie jako reprezentanci narodowi, ale zgodnie z przynależnością faktyczną w kolejności alfabetycznej nazwisk. Znaczenie partii polit, Akcentuje art. 138 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Stanowi on, iż partie polit Stanowią na poziomie europejskim istotny czynnik integracyjny wewnątrz Unii. Przyczyniają się one do formułowania Europejskiej Świadomości i wyrażania woli politycznej obywateli Unii, Frakcja polit- Stanowi samowolę organizacji deputowanych na forum parlamentu, posiada swoje wewnętrzne struktury oraz wspomagana jest przez własny sekretariat. Aby założyć frakcję należy przesłać wniosek do prezydenta parlamentu oraz winno się odbyć się posiedzenie zarządu. Do jej zalegalizowania wymagana jest liczba co najmniej 29 deputowanych jeżeli pochodzą z jednego kraju, 23 jeżeli z dwóch, 18 jeżeli z trzech, 14 jeżeli pochodzą z czterech lub więcej państw. Aktualnie najliczniejsza jest grupa Socjal - Demokratyczna partii Europy, później Grupa Chrześcijańska Demokratów , Unia dla Europy, Liberalne- demokratyczna. Lewica Unitarystów Europejskich, Zieloni, Radykalny Sojusz Europejski, Europa Narodów, Niezależni.

Podstawowe uprawnienia frakcji:

1) udział w wyborze przewodniczącego i wiceprzewodniczących parlamentu wyrażający się w wysuwaniu kandydatów

2) wyznaczanie swoich posłów do delegacji międzyparlamentarnych komisji i wybór ich przewodniczących

3) udział w debatach plenarnych, każda trakcja ma określony limit czasu

4) występowanie o przerwanie lub zawieszenie obrad

5) złożenie wniosku o rozpoczęcie obrad na bardzo pilny temat

Najwyższą funkcję w parlamencie jest f. Prezydenta ( przewodniczącego ). W przypadku pierwszej sesji nowej kadencji obradom przewodniczy do czasu wyboru prezydenta najstarszy wiekiem poseł. Na forum parlamentu można przemawiać za zgoda przewodniczącego, przemawia się wg kolejności zapisów na listę mówców. Poza kolejnością mogą zabierać przedstawiciele Komisji i Rady, sprawozdawcy i szefowie frakcji politycznych. Prezydent parlamentu wybierany jest w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów. Jego kadencja trwa 2,5 roku.

Do obowiązków prezydenta należy:

- zwoływanie posiedzeń nadzwyczajnych i zwyczajnych

- kierowanie pracami nad ustaleniem porządku dziennego obrad

- otwieranie i zamykanie posiedzeń

- udzielanie głosu

- zamykanie dyskusji oraz informowanie o wyniku głosowania

- przekazywanie Radzie i Komisji opinie uchwalone przez parlament oraz poszczególnym

komisjom parlamentarnym rozdziela problemy do analizy

- jest oficjalnym reprezentantem parlamentu na zewnątrz, razem z przewodniczącym Rady podpisuje uchwalone wspólnie przez Radę, Komisję, Parlament, rozporządzenia, dyrektywy, decyzje. Obecnie przewodniczącym parlamentu jest Hosc Maria Gil Roblez.

W swojej pracy prezydent jest wspierany przez organ kolegialny- Prezydium. Składa się ono z. prezydenta parlamentu i 14 wiceprezydentów. Prezydium administruje pracami zgromadzenia, decyduje o porządku posiedzeń, sprawuje nadzór nad działalnością Komisji Parlamentarnych. Nadzór ten sprowadza się m. in. do udzielaniu porad w ramach właściwości nadzorowych, powoływanie nowych członków na miejsce ustępujących członków, do przedkładania propozycji obsady personalnej poszczególnych komisji oraz do rozstrzygania sporów kompetencyjnych. Ponadto kontroluje ważność mandatów deputowanych, powołuje Sekretarza Generalnego Parlamentu i decyduje o liczbie personelu administracyjnego. Bierze udział w przygotowaniach preliminaża budżetowego parlamentu.

Usprawnieniem prac prezydium zajmuje się kolegium kwestorów, które składa się z 5 członków, W oparciu wytyczne prezydium , Kolegium zajmuje się obsługą administracyjną i finansową organów kierowniczych i deputowanych.

Rozszerzone Prezydium to kolejny organ parlamentu. W jego skład wchodzą członkowie prezydium oraz przewodniczący frakcji politycznych. Głównym zadaniem jest osiągnięcie zgody w sprawach, które zostaną mu przedstawione. Do jego należą także sprawy organizacyjne jak: ustalenie porządku dziennego ^:

obrad, kalendarza spraw legislacyjnych obrad, rozstrzyganie o formie interpelacji poselskich kierowanych do rady i komisji, przesuwanie terminu rozpoczęcia sesji o 2 tygodnie. W jego imieniu prezydent zwołuje nadzwyczajne posiedzenia parlamentu, W obecnym parlamencie jest 20 stałych komisji z których każda odpowiada za inną dziedzinę działalności. Każda z nich nosi kolejny numer w zależności od czasu powstania;

- spraw za granicznych i bezpieczeństwa,

- rolnictwa i rozwoju wsi,

- budżetowa

- ekonomiczna, monetarna i polityki przemysłowej

- energii, badań i technologu

- zewnętrznych stosunków gospodarczych

- prawna i praw obywatelskich

- spraw socjalnych i zatrudnienia

- polityki regionalnej

- transportu i turystyki

- środowiska, zdrowia publicznego i ochrony konsumentów

- kultury, młodzieży, oświaty i środków masowego przekazu

- rozwoju i współpracy

- swobód obywatelskich i spraw wewnętrznych

- spraw instytucjonalnych

- kontroli budżetowej rybołustwa regulaminowa- weryfikacji pełnomocników i immunitetów

- praw kobiet petycji

Każdy z deputowanych jest członkiem zwyczajnym co najmniej jednej komisji stałej oraz członkiem zastępczym innej. Jeżeli nieobecny jest członek, stały, to jego zastępca ma prawo udziału w dyskusji i głosowaniu. Członków komisji powołuje parlament na wniosek prezydium zaś rozszerzone prezydium zgłasza propozycje składu na podstawie kandydatów zgłoszonych przez frakcję i deputowanych niezniesionych. Składy komisji są powoływane na okres 2,5 roku. Posłowie do odpowiednich komisji są wybierani podczas jednej sesji

nowowybranego parlamentu. Komisja na pierwszym swoim posiedzeniu wybiera spośród siebie

przewodniczącego komisji oraz od l do 3 zastępców, którzy wspólnie tworzą biuro komisji. Zakres kompetencji

komisji jest szczegółowo ustalony w regulaminie.

Dopuszczalne jest powoływanie innych struktur zajmujących się specyficznymi problemami. Przykładem mogą być podkomisje oraz tzw. Komisje Nadzwyczajne, do których zaliczamy Komisję Tymczasową, Ankietową

i Dochodową.

Zadaniem Komisji Tymczasowej jest rozwiązywanie pilnych kwestii. Mandat takiej komisji nie może być

dłuższy niż jeden rok. Jeśli liczy powyżej 15 członków może przekształcić się w komisję stałą.

Komisja Ankietowa tworzona jest na wniosek 1/4 deputowanych, powoływana jest do przeprowadzania ankiety, do

zbadania pilnej sprawy lub rozwiązania pilnego problemu społecznego. Nie może liczyć więcej niż 15 członków

i powinna zakończyć swą działalność przed upływem 9 miesięcy od dni jej powołana.

Komisja Dochodzeniowa

powoływana jest do zbadania zarzutów naruszenia prawa wspólnot lub niewłaściwego wypełniania obowiązków

wspólnotowych. Zajmuje się zbieraniem dowodów i przewodzeniem przesłuchań- Przed upływem 9 miesięcy od

dnia jej powołania przedstawia Parlamentowi wyniki swoich prac w formie sprawozdania.

Podstawowe kompetencje Parlamentu Europejskiego dzielą się na trzy podstawowe zagadnienia :

- uprawnienia w procesie legislacyjnym

- uprawnienia w zakresie zatwierdzenia budżetu wspólnoty

- kontrolowanie działalności komisji

Parlament Europejski posiada istotne uprawnienia do budżetu wspólnoty. Pełni ważną funkcje w corocznej procedurze jego zatwierdzenia. Obowiązkiem prezydenta parlamentu jest ogłoszenie przyj ę ci a budżetu. Uprawnienia w powyższym zakresie podkreśla Fakt, że może on z miejsca odrzucić projekt budżetu 2/3 głosów większości uprawnionych. Parlament Europejski pełni funkcję kontrolna wobec komisji. Przysługują mu, następujące środki kontroli- pisemne i ustne zapytania, debata nad powszechnym sprawozdaniem komisji, „votum nieufności" . Parlament jako całość lub jego członkowie mają prawo zadawania komisji pisemnych i ustnych pytań, zarówno treść pytania i udzielona odpowiedz publikowane są w formie załącznika do dziennika •wspólnot Ponad Parlament może przyjąć uchwałę o udzieleniu nagany komisji w formie uchwały zatwierdza nowo mianowany skład komisji. Może odmówić jej zatwierdzenia większością 2/3 głosów oraz taka samą większością udzielić jej wotum nieufności.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

Składa się z 15 sędziów i 9 rzeczników powszechnych. Sędziowie są powoływani przez rządy państw członkowskich w drodze porozumienia na okres 6 lat- Co 3 lata skład ulega częściowemu odnowieniu i obejmuje na przemian 8 i 7 sędziów. Ustępujący sędziowie mogą być mianowani ponownie. Możliwości ponownego mianowania i tylko częściowa zmiana składu sędziowskiego przyczynia się do stabilności zespołu orzekającego i kontynuowania orzecznictwa. W praktyce wykształciła się zasada, że każde państwo członkowskie w składzie sędziowskim swego przedstawiciela.

Sędzią Trybunału Sprawiedliwości może zostać osoba, która daje pełne gwarancje niezależności, Spełnia w swym państwie warunki wymagane do zajmowania najwyższych stanowisk w sądownictwie, Jest specjalistą o najwyższym autorytecie w zakresie prawa. Sędziowie są zobowiązani do bezstronności i sumienności przy wykonywaniu swych obowiązków i do przestrzegania tajemnicy zawodowej. Na pierwszym publicznym posiedzeniu przed objęciem funkcji składają przysięgę. Sędziowie wybierają spośród siebie przewodniczącego, kadencja jego trwa 3 lata. Ponowny wybór jest dopuszczalny. Obecnie przewodniczącym TS jest Gili Kazlos Rodriges lylisjos z Hiszpanii.

Zadania Trybunału Sprawiedliwości:

1) rozstrzyga w trybie orzeczenia wstępnego w przedmowie wykładni

2) zapewnia przestrzeganie prawa wspólnotowego

3) kontroluje legalność im określa przyjętych przez organ unii

Funkcje Trybunału Sprawiedliwości:

1) Funkcja sądu międzynarodowego, rozstrzyga spory wynikłe z legalizacji prawa europejskiego

2) Funkcja sądu konstytucyjnego, orzeka o zgodności konstytucji z traktatami wspólnot europejskich

3) Funkcja sądu administracyjnego, rozstrzyga spory miedzy organami unii a ich funkcjonariuszami ,

4) Funkcje sądu apelacyjnego w stosunku do sądu I instancji

5) Funkcja opiniodawcza, wydaje opinie

Zadaniem Rzecznika Generalnego jest niezależne i bezstronne umotywowanie wniosków złożonych do Trybunału. ( rzecznikiem jest Antonio La Pezgola)

Stronami przed Trybunałem mogą być: państwa członkowskie, instytucje UE, osoby prawne i osoby fizyczne, Organem techniczno- administracyjnym jest Sekretariat Trybunału Sprawiedliwości, mający swą siedzibę w Luksemburgu.

Pompowania ustna obejmuje: otrzymanie sprawozdania przedstawionego przez Sędziego, wysłuchanie pełnomocników radców prawnych, adwokatów oraz wniosków Rzecznika Generalnego, Obejmuje także przesłuchania świadków i biegłych.

Postępowanie pisemne obejmuje; przedstawienie pozwów stronom pisma procesowe, odpowiedzi na pozwy, oraz poświadczenia dokumentów i dowodów rzeczowych sprawy wnosi się przed Trybunał składając pozew sekretarzowi.

Pozew powinien zawierać : nazwisko i siedzibę powoda, funkcję wnioskodawcy, strona przeciwko której wniesiono pozew, przedmiot sporu, przyczyny założenia pozwu Obrady Trybunału są tajne, wyroki sporządza się z uzasadnieniem, zawierają nazwiska składu orzekającego. Wyroki podpisuje przewodniczący i sekretarz Trybunału. Odczytuje się na posiedzeń! u jawnym. Orzeczenie Trybunału jest ostateczne i podlega obowiązkowemu wykonaniu na terytorium państwa członkowskiego. W Trybunale 2prawicdliwo»ci tworzone są izby złożone z 3 lub 5 sędziów, Trybunał obraduje y." pełnym składzie jeżeli żąda tego państwo członkowskie lub organ unii.

SĄD I INSTANCJI Bezpośrednią przyczyną utworzenia Sądu I Instancji był wzrost ilości sporów wnoszonych do Trybunału

Sprawiedliwości z powodu rozszerzania się Wspólnot

Składa się z 15 sędziów powoływanych na podstawie procedury przewidywalnej dla sędziów Trybunału Sprawiedliwości. Kadencja sędziów trwa ó lat, ponowny wybór jest możliwy. Sąd I Instancji właściwy jest do rozstrzygania następujących spraw wnoszonych przez osoby prawne i fizyczne:

1) sprawy między organami unii a ich funkcjonariuszami

2) sprawy między komisja a jej przedstawicielami

3) sprawy dot. odszkodowania z tytułu działania lub zaniedbania organów wspólnot

4) sprawy osób prawnych i fizycznych z organami wspólnot, których przedmiotem są przepisy o konkurencji. Sąd I Instancji nie jest kompetentny do rozstrzygania i orzekania o sprawach wniesionych przez państwa " " członkowskie i organy unii. Od orzeczenia Sądu I Instancji można się odwołać do Trybunału Sprawiedliwości w

ciągu 2 m-cy od dostarczenia orzeczenia.

i

TRYBUNAŁOBRACHUNKOWY

Został powołany do życia w X 1977. Składa się z 15 członków wybieranych na 6 lat, ponowny wybór jest możliwy. Mianuje ich Rada jednomyślnie z porozumieniem Parlamentu Europejskiego. Członkowie wybierani są spośród osób, które w swoich krajach wchodzą lub wchodziły w skład organów kontroli zewnętrznej. Posiadają szczególne kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska. Ich niezależność nie może budzić wątpliwości, członkowie Trybunału zobowiązania są wykonywać swoje obowiązki w sposób całkowicie niezależny.

1) Ale mogą starać się o instrukcje od nowego rządu lub organu

2) Nie mogą w czasie swej kadencji podejmować żadnej innej działalności zawodowej płatnej lub nieodpłatnej

3) Zobowiązuje się, że po upływie kadencji rozważnie będą przyjmować pewne funkcje czy korzyści. Członek

TO przestaje pełnić swe obowiązki z chwila rotacji, złożeni a rezygnacji, dymisji orzeczonej przez TS,

śmierci.

Zadania TO:

1) kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków Wspólnoty

2) potwierdza Parlamentowi i Radzie zgodność z prawem i prawidłowość podstawowych transakcji

3) bada zgodność z prawem im prawidłowość wszystkich dochodów i wydatków oraz upewnia się czy finansami zarządzano właściwie

4) sporządza roczne sprawozdania po zamknięciu każdego roku obrachunkowego

5) dostarcza opinie na wniosek innych instytucji unii

6) wspiera Parlament i Rade w wykonywaniu uprawnień w zakresie realizacji budżetu,

Kontrole dochodów TO przeprowadza na podstawie kwot uznanych za należne jak i kwot faktycznie zapłaconych Wspólnocie, zaś kontrola wydatków przeprowadzana jest zarówno na podstawie podjętych zobowiązań jak i dokonanych wpłat. Powyższe kontrole mogą być przeprowadzane także przed zamknięciem rozliczeń w danym roku obrachunkowym. Kontrole oparte są na dokumentach, mogą być przeprowadzane w organach unii i państwach członkowskich- W państwach członkowskich kontroluje przeprowadza się wspólnie z właściwymi służbami krajowymi. Roczne sprawozdanie po zamknięciu każdego roku budżetowego jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Siedziba Trybunału jest w Luksemburgu.

POLITYKA REGIONALNA UNII EUROPEJSKIE

l. Znaczenie polityki regionalnej:

UE jest ugrupowaniem zróżnicowanym nie tylko pod względem ekonomicznym, ale także pod względem geograficznym i administracyjnym. Jedną z podstawowych zasad zapisanych w traktacie o UE jest zasada subsydiarności, stanowi ona o podziale kompetencji pomiędzy wspólnotami a państwami członkowskimi oraz ich jednostkami administracyjnymi, Zgodnie z tą zasada organy wspólnot europejskich podejmują decyzje jeżeli cele unii mogą zostać osiągnięte pełniej niż poprzez działanie na poziomie państw członkowskich, jednak w gestii państw i ich jednostek administracyjnych pozostają sprawy którym są one w stanie podołać. Oznacza to, że decyzje powinny być podejmowane na najniższym z możliwych szczebli. Zasada ta podkreśla znaczenie regionów w polityce unijnej,

Regiony Unii Europejskiej;

- Austria- 9 krajów związkowych •

--Belgia- 3 wspólnoty i 3 regiony

- Dania- 14 .gmin oraz Kopenhaga

- Finlandia—12 prowincji |

- Francja - 26 regionów

- Grecja- 9 regionów

- Hiszpania - 17 wspólnot autonomicznych

- Holandia - 12 prowincji

- Irlandia - 31 hrabstw

- Luksemburg-3 okręgi

- Niemcy-16 krajów związkowych

- Portugalia — 5 okręgów oraz 2 regiony autonomiczne

- Szwecja — 25 prowincji

- Anglia - 78 terytoriów

- Włochy — 20 regionów

Proces tworzenia regionów jest złożony i długotrwały. Istotną rolę odgrywały m. in następujące czynniki:

1. administracyjne - granice regionów ustanawiane były decyzjami administracji

2. historyczne - to wspólna przeszłość ''

3. kulturowe - wspólna tradycja i obyczaje

4. . geograficzne — naturalne położenie geograficzne

5. narodowościowe - zamieszkałe przez określone mniejszości narodowe

6. ekonomiczne — związane z położeniem na naturalnym szlaku handlowym lub z rozwojem konkurencji

gałęzi gospodarki

W UE jednostek terytorialnych jest ponad 200. Ich podział na zbliżone do siebie jednostki terytorialne uzależniony jest od przyjętego kryterium . Może nim być ; wspólna historia, gęstość zaludnienia, struktura demograficzna, dochód czy też dynamika rozwoju określonego obszaru. Przyjmując jedno z powyższych kryteriów regiony podzielić można na: uprzemysłowione, upadku i rolnicze. Wyodrębnić też można regiony miejskie, peryferie, górskie, przygraniczne i wyspy. Do potrzeb polityki regionalnej służy podział każdego kraju na jednostki statystyczne, W każdym państwie wyróżnia się 3 poziomy jednostek statystycznych:

l) 66 jednostek najwyższego szczebla, oparty jest o podstawowy podział administracyjny państwa. Przeciętny region zajmuje powierzchnię 33 tyś km2 i zamieszkuje go 4 min 800 tyś mieszkańców. Pierwszy poziom podzielony jest na całkowitą liczbę jednostek drugiego poziomu, które z kolei dzielą się na jednostki trzeciego poziomu i we wszystkich krajach odpowiadają określonym jednostkom samorządowym. Typowy podział kraju europejskiego jest trójszczeblowy: region (kraj, prowincja), departament ( prowincja, powiat). Region można zdefiniować jako mianowicie wydzielony obszar, odróżniający się od terenów przyległych określonymi cechami naturalnymi lub nabytymi. W ujściu prawnym oznacza jednostkę podziału administracyjnego wyodrębnioną przez ustawodawcę za uwzględnieniem cechy różniącej jej od innych jednostek podziału administracyjnego tego samego stopnia. Zazwyczaj jest wyposażony w dużą samodzielność. Regiony mogą znajdować się w granicach państwa a także niezależnie od nich. Unia zadecydowała, że jednym z jej priorytetów jest rozwój regionów, Postawiła sobie też za zadanie podniesienie stopnia rozwoju i warunków życia na najuboższych obszarach co ma doprowadzić do zmniejszenia dysproporcji regionalnych. Celem polityki regionalnej jest redukcja rożnie gospodarczych i społecznych między najbiedniejszymi i najzamożniejszymi regionami.

FUNDUSZE STRUKTURALNE

Powstały w oparciu o Traktat Rzymski, Jednolity Pakt Europejski i Traktat z Maasticht. Znaczący dla rozwoju regionalnego jest art. 130a traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Nakłada on na UE obowiązek rozwijania i kontynuowania działań prowadzących do wzmocnienia jej wartości ekonomicznej i społecznej. Nakazuje jej dążyć do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju poszczególnych regionów. Dotyczy to przede wszystkim Łych regionów geograficznych, które charakteryzuj ą się nieustającą podstawową infrastrukturą, oraz nieprzystosowaniem lokalnych rynków finansowych do potrzeb kredytowych małych firm, Aby sprostać wymaganiom polityki regionalnej zwiększane były źródła funduszy strukturalnych. Do roku 1988 dysponowały one kwotą 58 milionów ECU, w latach 1989- 93 osiągały sumę 64 milionów zaś w okresie 1994- 999 obejmują 200 milionów euro. Dodatkowo działania te są wspierane przez niskie oprocentowane pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Fundusze strukturalne obejmują :i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Socjalny, Europejski Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Europejski Fundusz Doradczy, Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa oraz Fundusz Spójności.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego- powstał w roku 1975 dla pomocy słabiej rozwiniętych regionów w celu skorygowania niezależności wynikających ze strukturalnego bezrobocia, przekształceń w przemyśle oraz w rolnictwie. Stanowi fundament funduszy strukturalnych. Do podstawowych dziedzin objętych pomocą funduszu zalicza się :

1. Efektywne inwestycje pozwalające na tworzenie bądź utrzymywanie stałych miejsc pracy

2. Inwestowanie w infrastruktura z uwzględnieniem sieci transeuropejskich dla regionów

3. Inwestowanie w edukację i zdrowie w regionach najuboższych

4. Rozwój przedsiębiorstw

5. Wspieranie ośrodków badawczo- rozwojowych

6. Inwestycje związane z ochroną środowiska

Europejski Fundusz Socjalny- utworzony w 1970 roku; Zakres pomocy obejmuje:

1. Integracja zawodowa osób bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem długoterminowym

2. Integracja zawodowa ludzi młodych, poszukujących pracy

3. Wspieranie równych szans na rynku pracy

4. Dostosowywanie pracowników do zmian w przemyśle

5. Umocnienie edukacyjne i szkoleniowe

Europejski Fundusz Doradczy i Rolniczy- utworzony w 1964; do dziedzin objętych pomocą zalicza się :

1. Podtrzymywanie przychodów z hodowli i utrzymywanie zdolnych do funkcjonowania gospodarstw

hodowlanych w górach i na obszarach mniej dogodnych

2. Początkowa pomoc dla młodych hodowców

3. Poprawa efektywności strukturalnej gospodarstw

4. Zachęcanie do zakładania związków producentów

5. Przekształcanie , różnicowanie i poprawa jakości produkcji rolnej

6. Rozwój infrastruktury wiejskiej, zachęcanie do inwestowania w turystykę

7. Ochrona przed klęskami żywiołowymi

8. Odnawianie wsi

9. Ochrona dziedzictwa wiejskiego '

Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa — powstał w 1993; jego zakres wspomagania obejmuje;

1. Modernizację floty,

2. Rozwój hodowli ryb

3. Ochrona niektórych akwenów morskich

4. Infrastruktura w portach rybackich

5. Przerób i sprzedaż produktów rybnych

6. Promocja produktów rybnych

Fundusz spójności - powstał w 1993; jego celem jest finansowanie projektów lub grupy projektów powiązanych ze sobą widoczną strategią tworzącą spójną całość. Pomoc tego. funduszu jest udzielana pod trzema warunkami:

1. Mogą 2 niej pożyczać tylko te państwa członkowskie w których PKP w przeliczeniu na jednego mieszkańca jest mniejszy niż 90%

średniego PKP w całej unii

2. Muszą to być projekty 2 dziedziny ochrony środowiska, transportu pod warunkiem, że jest on częścią priorytetowych sieci

transeuropejskich

3. Otrzymują je państwa, które maja narodowy program uwzględniający wymagania zbieżności ekonomicznej

wspólnoty

Aktualnie Fundusz Spójności obejmuje: Grecja, Hiszpania, Irlandia i Portugalia. Aby udostępnione były wykorzystywane gospodarnie i efektywnie oraz zgodnie z założonymi cenami przyjęto 4 zasady operacyjne funduszu strukturalnego:

1) Koncentracja- przeznaczenie środków powinno być skoncentrowane na niewielu precyzyjnie określonych celach.

2) Zasada programowania- nakłada obowiązek podejmowania decyzji na podstawie wieloletnich planów rozwoju. Dziedziny wymagające wsparcia przypisywane s ą po szczególnym Funduszom.

3) Partnerstwo — oznacza ścisłą współpracę we wszystkich etapach programowania między Komisją Europejską i odpowiednimi władzami na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym.

4) Uzupełnienie- środki przekazywane z funduszy mogą być uzupełnieniem środków zgromadzonych na dany projekt przez odpowiednie władze krajowe oraz sektor pozanarodowy. Korzystanie z Finansowania w ramach Funduszy nie może zastępować korzystania z krajowych pomocy.

Cele funduszy strukturalnych:

Priorytety inwestycyjne podzielone są na cele. Trzy z nich są skierowane na geograficzne regiony, pozostałe dotyczą aspektów bardziej ogólnych. Na lata 1994- 99 wyznaczonych zostało 6 celów:

1. stanowi 68% budżetu funduszy, za ważne dla jego realizacji uznaje się wspieranie inwestycji produkcyjnych fazowych,

stałe miejsca pracy

a) rozwój infrastruktury uwzględniający transport, telekomunikacja i energię nie będący w sprzeczności z

normami ochrony środowiska

normami ochrony środowiska '

b) pomoc małym firmom

c) Inwestycje w infrastrukturę szkolnictwa i służby zdrowia

d) szeroki rozwój szkolenia zawodowego

e) rozwój regionów miejskich,

Cel ten jest skierowany do regionów w których PKP na l mieszak w ciągu 3 ostatnich lat był niniejszy niż 75% średniej w unii

2) stanowi 5,2% funduszy, jego środki przeznaczone są przede wszystkim inwestowane w nowe formy działalności na nową infrastrukturę miast, na doradztwo zatrudnieniowe i na inwestycje związane z ochroną środowiska, Przy określaniu obszarów podlegających celowi 2 brane są trzy kryteria:

I - stopa bezrobocia powinna być wyższa od średniej w unii

II — procentowy udział zatrudnionych w przemyśle powinien być wyższy od średniego w

unii

III — wzrastające bezrobocie wśród zatrudnionych w przemyśle

3) łącznie z celem 4 stanowi 10% budżetu funduszy, skierowany jest na zatrzymanie długotrwałego bezrobocia oraz umożliwienie ludziom młodym i osobom zagrożonym bezrobociem wejście w życie zawodowe. Do grup docelowych zalicza się także niepełnosprawnych, osoby z przeszłością kryminalną, osoby często przemieszczające się, osoby starsze a także rodzice samotnie wychowujący dzieci. Za szczególnie ważne uznaje się pomoc w zatrudnieniu osobom młodym, rozwój struktur szkolenia, wspieranie zakładów pracy chronionej dla niepełnosprawnych, praca na rzecz społeczności oraz pomoc w zatrudnieniu czasowym-

4) ma za zadanie umożliwienie pracownikom adaptacji do zmian w przemyśle i systemie produkcji

5) a) 3,9% udziału w budżecie funduszy, skierowany jest na przyspieszenie przemian strukturalnych w

rolnictwie.

Celem jest:

- pomoc w modernizacji i adaptacji regionów wiejskich do zmieniającej się sytuacji gospodarczej poprzez wspieranie

wzrostu efektywności rolnictwa,

- polepszanie warunków życia i pracy w gospodarstwach rodzinnych,

- poprawa higieny,

- warunków traktowania zwierząt oraz ochrony środowiska,

- pomoc w pokryciu kosztów związanych z przejmowaniem majątku stałego i obrotowego i zadaniami

młodego właściciela

- tworzenie grup producentów zainteresowanych wspólną sprzedażą produktów rolnych

- wprowadzanie rachunkowości w gospodarstwie rolnym

- uruchamianie alternatywnej produkcji nieżywnościowej

KOMISJA EUROPEJSKA

Z tytułu liczby zatrudnionych jest największą instytucją Unii (15 tyś.) Nie jest to liczba duża, jeśli się weźmie pod uwagę szeroką gamę zadań która na niej spoczywa oraz fakt, że 1/5 personelu pracuje w wydziałach tłumaczeń i przekładów. Praca tych służb jest niezbędna, aby dotrzeć do wszystkich obywateli Unii za pośrednictwem ich własnego języka. Rola i zadania Komisji stawiają ją w centrum procesu decyzyjnego UE, Jest sercem jednoczącej się Europy. Komisja nie jest instytucją wszechwładną , jej propozycje, działania i decyzje są w różny sposób badane, sprawdzane i oceniane przez wiele innych instytucji unijnych. Komisja nie może podejmować kluczowych decyzji odnośnie do kierunków ekonomi całych Unii. Należy to do prerogatyw Rady Europejskiej a niektórych do Parlamentu Europejskiego. Komisja w ścisłej współpracy z Radą UE jest siłą napędową procesu integracyjnego w momentach przełomowych- Spośród decydujących inicjatyw podjętych w ciągu ostatnich lat można przytoczyć wprowadzenie strategu w finalizacji jednolitego rynku. Rolę Komisji w

tworzeniu modelu unii ekonomicznej i walutowej a także dynamizm z jakim umacnia ekonomiczna spójność

między regionami europejskimi.

Skład Komisji:

20 komisarzy w oparciu o ich ogólną fachowość i niepodważalna bezstronność.

Członkami mogą zostać wyłącznie obywatele państw unii. Zgodnie z art 157 TWE w skład Komisji powinien wchodzić

przynajmniej jeden obywatel państwa członkowskiego, ale nie więcej niż dwóch. Liczba członków może być

zmieniona tylko jednomyślnie przez Radę. Traktat o UE wprowadził nowe zasady wyboru członków komisji:

Przewodniczący jest wybierany przez szefów rządów lub państw zebranych na posiedzeniu Rady Europejskiej, po konsultacji z Parlamentem Europejskim. Pozostali szefowie Komisji desygnowani są przez 15 rządów państw członkowskich we współpracy z nowym przewodniczącym. Jako całość Komisja powinna być zatwierdzona przez Parlament Europejski. Dopiero po uzyskaniu akceptacji Parlamentu następuje formalne powołanie Komisji w drodze wzajemnego porozumienia państw członkowskich. Po ukonstytuowaniu się Komisji jej członkowie mogą wybrać spośród siebie l lub 2 wiceprzewodniczących. Komisarze działają w ogólnym interesie Wspólnoty, są całkowicie niezależni w wykonywaniu obowiązków. Podczas ich wykonywania nie mogą się starać o instrukcje ani ich otrzymywać od żadnego organu lub rządu. Nie mogą wykonywać czynności niezgodnych z ich obowiązkami. Państwa członkowskie zobowiązane są do respektowania tej zasady i nie mogą wpływać na członków Komisji podczas wykonywania ich zadań. Jakakolwiek próba wywierania wpływu na komisarza może być zaskarżona do Trybunału Sprawiedliwości. Komisarze nie mogą w trakcie swojej kadencji podejmować żadnej innej działalności zawodowej płatnej lub nieodpłatnej. Obejmując swoje obowiązki zobowiązuje się że zarówno w trakcie jak i po upływie kadencji będą respektować wynikające z nich zobowiązania, a zwłaszcza obowiązek uczciwego i rozważnego przyjmowania po upływie kadencji określonych funkcji lub korzyści. W przypadku złożenia tych zobowiązań Tryb Spraw na wniosek Rady lub Komisji może orzec zależne od okoliczności o dymisji członka lub pozbawienia go prawa do emerytury lub renty, bądź innych podobnych korzyści, Bezstronność komisarzy czyni z Komisji pośrednika odgrywającego rolę rozjemcy w razie konfliktu interesów między państwami członkowskimi.

Członkowie Komisji są mianowani na okres 5 lat. Oprócz zwykłego ustąpienia lub śmierci członek Komisji kończy pełnienie swych obowiązków z chwilą rezygnacji lub dymisji. W przypadku gdy komisarz w trakcie trwania swej kadencji dopuści się poważnego uchybienia, Trybunał Sprawiedliwości na wniosek Rady lub Komisji może orzec o dymisji. Powstałe w ten sposób wolne stanowisko jest uzupełniane na pozostały okres kadencji przez nowowybranego członka. Rada działając jednomyślnie może zdecydować, że dane stanowisko nie zostanie obsadzone. Również cała Komisja może podać się do dymisji. Pierwszy tego przypadek miał miejsce 16 marca 1999.

Organizacja Komisji :

Zgodnie żart. 162 TWE, Komisja ustala swój regulamin. Zgodnie z jego treścią Komisja działa jako kolegium, oznacza to. że jako całość ponosi odpowiedzialność, podejmuje decyzje zwykłą większością tj. 11 głosów oraz kolegialnie przez co należy rozumieć, że decyzje zostały przyjęte przez jednomyślnie głosujący organ. Nie przewiduje się jawnej opozycji lub różnicy stanowisk ze strony poszczególnych członków komisji. Komisja zbiera się raźna tydzień, aby przyjąć propozycje, sfinalizować dokumenty i przeanalizować rozwój priorytetowych kierunków swej polityki. Każdy z komisarzy odpowiedzialny jest za określony pakiet spraw. W pracy wspomaga go własny personel tworzący gabinety, na czele których stoją kierownicy mający prawo do reprezentowania komisarza pod jego nieobecność na posiedzeniach komisji poza tym komisja jest

wspierana przez szereg organów pomocniczych o charakterze doradczym, pomocniczym lub administracyjno-

technicznym. Do najważniejszych organów zaliczyć należy 26 dyrekcji generalnych. Na czele każdej stoi

dyrektor generalny odpowiedzialny za swoje działanie przed komisarzem.

Dyrekcje generalne:

1) Stosunków Międzynarodowych ( stosunki z Ameryką PN, Australią, krajami Dalekiego wschodu, )

a) Stosunków Międzynarodowych z państwami Europy i nowymi niezależnymi krajami oraz wspólnej polityki zagranicznej bezpieczeństwa! służby zagranicznej

b) Stosunków Międzynarodowych (współpraca Północ- Południe oraz kontraktów krajów dalekiego wschodu, Ameryki Południowej oraz południowo- wschodniej i Azji, basen śródziemnomorski)

2) Gospodarki i Finansów

3) Gospodarki przemysłowej

4) Konkurencji

5) Zatrudnienia, stosunków pracy i spraw socjalnych

6) Rolnictwa

• 7) Transportu

• 8)Stosunki gospodarcze i zagraniczne z krajami Afryki, obszarów Karaibów i Pacyfiku

9) Personelu i administracji

10) Informacji, komunikacji, kultury

11) środowiska, bezpieczeństwa nuklearnego i ochrony przed katastrofami

12) Nauki, badań i rozwoju

14) Telekomunikacji, społeczeństwa informatycznego i rynków

15) Rynku wewnętrznego i służb finansowych'

16) Polityki regionalnej i spójności mediów audiowizualnych

17) Energii

18) Kredytu i inwestycji

19) Budżetu

20) Kontroli Finansowej

21) Unii celnej i podatków pośrednich

22) Kształcenia ogólnego zawodowego i młodzieży

23) Polityki wobec przedsiębiorstw, handlu i turystyki

24) Polityki konsumenckiej i ochrony zdrowia.

Ponad to prace Komisji wspierają służby wyspecjalizowane:

- Sekretariat Generalny z siedzibą w Brukseli, kierowany przez sekretarza generalnego, który ma prawo

uczestnictwa w obradach Komisji. W skład Sekretariatu wchodzą; archiwum, jednostka łączności, zespół

tłumaczy.

- Urząd Statystyczny

- Służby prawne- udzielają ogólnych porad pracownikom Komisji, przygotowują propozycje aktów prawnych

Wspólnot oraz reprezentuje Komisje przed Trybunałem Sprawiedliwości

- Grupa do analiz programowych

- Dział tłumaczeń

- Inspekcja Generalna Urzędów

- Dyrekcja Przetłumaczenia Danych

- Służby konferencyjne

- Dział Rzecznika

- Zespół do Spraw rokowań z państwami ubiegającymi o członkostwo,, składa się z 6

podzespołów

- Administracja Unii Celnej ;

- Urząd Bezpieczeństwa

- Biuro Urzędowych Obwieszczeń Wspólnot Europejskich

- Urząd Pomocy Humanitarnej

- Agencja Zaopatrzenia Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej

- Służby Informacyjno- prasowe

Do najważniejszych organów doradczych lub wykonawczych Komisji bądź względnie komisji i rady: Komitet Ekonomiczno- społeczny, Komitet Ekonomiczno- finansowy, Komitet Transportowy, 17 Komitetów Zarządzających poszczególnymi rynkami produktów rolnych oraz Komitet Polityki Budżetowej,

Funkcje Komisji:

Znaczenie Komisji Europejskiej ( KE ) w systemie instytucjonalnym Wspólnot sprowadza się do 3 funkcji;

1. Inicjatywy w procesie legislacyjnym

2. Nadzór nad przestrzeganiem prawa wspólnotowego

3. Zarządcy wprowadzonych w życie wspólnych polityk i wobec świata zewnętrznego

Proces legislacyjny w zdecydowanej większości przypadków zaczyna się od propozycji Komisji. Opracowując

swe propozycje Komisja stawia przed sobą 3 zadania :

- reprezentowanie interesu europejskiego

przeprowadzenie jak najszerszych konsultacji

- " przestrzeganie zasady subsydialności

Interes europejski oznacza, że propozycja ustawodawcza jest odbiciem tego co komisja uważa za najwłaściwsze dla Unii i wszystkich jej obywateli a nie tylko dla poszczególnych sektorów czy państw,

Konsultacje są kluczowym elementem przygotowań propozycji. Przed zamknięciem ostatecznego projektu zadaniem Komisji jest wysłuchanie opinii rządów przedstawicieli przemysłu, związków zawodowych, grup interesu i niezależnych ekspertów.

Subsydialność oznacza, że Komisja podejmuje działania, wtedy gdy będą one skuteczniejsze od tych, które podjęłyby państwa członkowskie. Po formalnym przekazaniu propozycji ustawodawczej Komisji do Rady i Parlamentu, proces legislacyjny uzależniony jest od współpracy między tymi trzema instytucjami, Komisji nic przysługuje wyłączne prawo inicjatywy w danych dziedzinach: polityki zagranicznej i ogólnego bezpieczeństwa, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Jednakże może ona przedstawić propozycje podobnie jak rządy narodowe i bierze udział w debatach na wszystkich szczeblach. Komisja bardzo często określona jest mianem strażnika traktatów, na tym organie spoczywa odpowiedzialność, zastosowanie prawa wspólnotowego. Jeżeli państwa członkowskie nie wywiązują się z obowiązków, które nakłada na nie prawo traktatowe to Komisja może wszcząć działania z wniesieniem sprawy do Trybunału Sprawiedliwości ( w pełnym składzie). Swoja funkcję kontrolną Komisja sprawuje nie tylko w odniesieniu do organów wspólnot czy państw

członkowskich, ale także wobec osób Fizycznych i prawnych. W niektórych przypadkach w razie wykroczenia przeciw regułom ustalonym przez traktaty może złożyć grzywny na osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i organizacje.

Komisja nadzoruje także sekwencje rządowe dla przemysłu na mocy prawa traktatowego pewne typy pomocy publicznej musza być poddana jej aprobacie. Generalnie w przypadku stwierdzenia nieuniknienia zobowiązań traktatowych lub ich wadliwego wykonania Komisja ma prawo przedsięwziąć środki zaradcze dzięki którym przywrócony zostanie stan pożądany. Jakie środki zostaną podjęte uzależnione jest od strony której zarzuca się naruszenia wobec Rady i Parlamentu. Komisja może wnieść powództwo o unieważnienie aktu sprzecznego z prawem wspólnot lub wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości na bezczynność organu, wobec państwa członkowski ego jeżeli naruszy ono postanowienia traktatowe Komisja wydaje umotywowaną opinię. Winna ona zawierać określenia zarzuconego naruszenia propozycją środków zaradczych oraz termin w którym te środki powinny być podjęte. W przypadku gdy państwo członkowskie nie zastosuje się do opinii Komisji, może ona skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości. Wobec przedsiębiorstw naruszających ogólnie przyjęte zasady konkurencji wydaje decyzje zaskarżalne do Trybunału Sprawiedliwości. W ramach trzeciej funkcji Komisja zarządza rocznym budżetem unii, który zdominowany jest przez wydatki na rolnictwo oraz środki przekazane funduszom strukturalnym. W ramach władzy wykonawczej przyznano jej kompetencje normatywne dla uzupełnienia prawa stanowionego przez Radę. Może wprowadzić środki zapobiegawcze na określony czas w celu ochrony rynku wspólnotowego przed dumpingiem praktykowanym w krajach trzecich. Wdraża traktatowe zasady konkurencyjności, kontroluje fuzje przedsiębiorstw i kupna przekraczające określony pułap. W ramach funkcji wykonawczych Komisja na wniosek Rady negocjuje umowy międzynarodowe.

PRAWO KONKURENCJI:

Zajmuje ważną pozycję wśród instytucji prawnych tworzących wspólnotowe prawo materialne, stanowiące łącznik między regulacja prawną rynku wewnętrznego i poszczególnymi politykami wspólnotowymi. Wspólnotowa polityka konkurencji przewidziana w Traktacie Rzymskim jest dopełnieniem swobody wymiany

w ramach wewnętrznego rynku europejskiego. Jej jedynymi gwarantami stały się KE, TS oraz sądy krajowe. Konkurencja oznacza rywalizację o klienta , surowce, wdrażanie wynalazków i poszerzanie rynków zbytu Przyczynianie się do obniżania kosztów produkcji, wpływa na postęp technologiczny i organizacyjny. Jest procesem w trakcie którego uczestnicy rynku dążą do realizacji swych interesów, starają się przedstawić korzystniejsze od innych ofertę pod względem ceny, jakości i warunków dostaw w celu zawarcia kontraktu. W warunkach doskonałej konkurencji producent rozszerza swą produkcje do czasu gdy będzie przynosiła mu zysk. Oznacza to, że produkcja jest utrzymywana na optymalnym poziomie w którym konsumenci są w stanie zakupić produkt po oferowanej cenie. Doskonała konkurencja zakłada, że firmy nieefektywne będą wypierane przez nowowchodzące na rynek firmy , które będą oferowały produkt po cenie wyższej niż konkurenci, będą wspierane z rynku.

Zmusza to producentów do wprowadzenia innowacji i podwyższenia jakości. Oznacza to

ciągłe staranie się o akceptacje konsumentów. Tylko monopolista może nie odczuwać potrzeby wprowadzenia innowacji i wprowadzenia na rynek towarów jakościowo lepszych i tańszych. Konkurencja może być zniekształcana zarówno przez przedsiębiorstwa jak i przez władze publiczne. Przedsiębiorstwa mogą uniknąć ograniczeń konkurencji poprzez zawieranie umów których celem może być uzyskanie pozycji dominującej

Przedsiębiorstwo którego pozycja Jest dominująca może zniekształcić konkurencje poprzez nadużywani e swojej pozycji, poprzez pomoc państwa. W celu uniknięcia zniekształceń konkurencji oraz uzyskania pozytywnych skutków konkurencji stało się konieczne wprowadzenie wspólnotowej polityki konkurencji, Podmiotami do których stosuje się prawo konkurencji są państwa członkowskie i przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo jest rozumiane jako każde przedsiębiorstwo gospodarcze w dziedzinie produkcji usług i handlu. Określane jest jako zespół środków ludzkich i majątkowych zorganizowanych do osiągnięcia określonego celu gospodarczego. Zatem może to być osoba fizyczna, osoba prawna lub inny podmiot działający zgodnie z prawem, prowadzący działalność gospodarczą, i

Prawo konkurencji WE dotyczy 3 grup zjawisk:

1. treści porozumień między przedsiębiorcami i uzgodnienia praktyk powodujących zanik, ograniczenie lub zniekształcenie konkurencji

2. podkreśla nadużycia pozycji obowiązującej przez jedno lub więcej przedsiębiorstw, powodującego

negatywne skutki do handlu między państwami UE

3. problemy koncentracji przedsiębiorstwa które utrudniają konkurencje w ramach UE.

Ograniczenie lub zniekształcenie konkurencji poprzez wspólne działanie przedsiębiorstw, Art. 85 punkt 1 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską reguluje zagadnienia zespolonych działań przedsiębiorstw zgodnie z jego treścią

za niezgodne z wspólnym rynkiem uznaje się wszystkie umowy między przedsiębiorcami, decyzje grupy

przedsiębiorstw i uzgodnione praktyki których celem lub skutkiem jest zapobieganie, ograniczanie lub zniekształcanie konkurencji między państwami członkowskimi Za nieważne z mocą prawa uznaje się wszelkie

a) bezpośrednio lub pośrednio ustalają ceny nabycia lub sprzedaży albo inne warunki handlowe

b) ograniczają lub kontro lig ą produkcję, rynki, rozwój techniczny lub inwestycje

c) dzielą rynki lub źródła dostaw

d) stosują wobec partnerów handlowych niejednakowe warunki do podobnych transakcji, stwarzając dla nich w ten sposób niekorzystne warunki konkurencji

e) uzależniają zawarcie umów do przyjęcia przez partnerów dodatkowych zobowiązań które ze względu na . . swój charakter lub zwyczaje handlowe nie maja żadnego związku z przedmiotem umowy Powyższy artykuł ma zastosowanie gdy cel albo (skutek umowy, decyzji lub uzgodnionych działań ogranicza lub uniemożliwia konkurencję. Umowy są wyrazem wspólnej intencji stron do zachowania się na rynku. W określony sposób mogą mieć formę ustną lub pisemną, prawie wiążącą lub nie. Obejmują także tzw. Umowy dżentelmeńskie, które nie są podpisywane ale wykonywane. Nie ma potrzeby badania skutków umowy, jeżeli jej cel ogranicza lub zniekształca konkurencje we wspólnym rynku. Zniekształcanie konkurencji jest dostrzegane poprzez analizę rynku obejmująca pozycje rynkowa stron umowy i możliwości pozostawiane konkretom, a także jeżeli treść umowy utrudni a lub wyklucza wejście na rynek nowopowstałym firmom. Umowy mogą mieć porozumień poziomych bądź pionowych. Porozumienie poziome oznacza umowy między konkurentami. Jego stronami są podmioty zajmujące się tym samym rodzajem działalności na rynka Porozumienie pionowe zachodzi wtedy gdy jego stronami są podmioty prowadzące odmienną działalność np. umowa między wydawcą produktu a jego dystrybutorem.

Art. 85 punkt l stanowi także o decyzjach zrzeszeń przedsiębiorstw. Dotyczy sytuacji gdy przedsiębiorstwa powołały wspólny organ uprawniony do podejmowania decyzji i zaleceń ze skutkiem wiążącym dla uczestników zrzeszenia. Decyzje tego organu rozpatrywane są pod kątem ich wpływu na konkurencję. W prawie wspólnotowym brak jest jednoznacznej definicji uzgodnionych działań, zatem można przyjąć ze jest to zgodny wyraz woli tworzący między partnerami wzajemną więź obligatoryjną o charakterze umownym. Trybunał określił uzgodnione działania jako równoległe zachowania partnerów nie odpowiadające warunkom rynkowym poprzez które przedsiębiorstwa wzajemna współpraca zastępują ryzyko konkurencji. Musza być one dowiedzione dokumentami wskazującymi skoordynowany tok takich działań. Punkt pierwszy tegoż artykułu nie ma zastosowania do sytuacji w której przedsiębiorstwa tworzą jednolitą jednostkę gospodarczą, taką jak .grupa kapitałowa. W grupie kapitałowej .przedsiębiorstwa nie maja swobody podejmowania działalności autonomicznych wykonują jedynie działania zlecone przez korporacje.

Zgodnie z art- 85, pkt-,2 każda umowa lub decyzja, która narusza art 85 pkt 1 jest z mocy prawa nieważna. W tym celu nie jest wymagane żadnej uprzedniej decyzji, Jednak nieważność powinna być stwierdzana ze skutkiem bezpośrednim przez Komisję lub sąd krajowy. Pkt 2 nie unieważnia całości umowy, ! ale jedynie te postanowienia, które naruszają art 85 pkt l. Komisji zgodnie z art. 85 pkt 3 przysługują upoważnienia do udzielania zwolnień ustanowieni owych w artykule 85 pkt l . Zwolnienia mogą być indywidualne lub grupowe, mogą dotyczyć umów, decyzji i zrzeszeń przedsiębiorstw lub uzgodnionych praktyk pod warunkiem że przyczyniają się do polepszenia produkcji lub dystrybucji produktów oraz wspierają postęp techniczny i gospodarczy i przynoszą część zysku konsumentom, pod warunkiem że nie nakładają na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń które nie są konieczne do osiągnięcia tych celów. Pod warunkiem, że nie pozwalają tym przedsiębiorstwom na wyeliminowanie konkurencji w stosunku do znacznej części danego produktu. Zwolnienia są przyznawane w formie decyzji lub listu Komisji na czas nieokreślony i wyraźnie powinno być poprzedzone notyfikowaniem umowy komisji. Notyfikacja umowy jest podstawą j ej wyłączenia spod rygoru art 85 pkt. Decyzje Komisji podlegają kontroli Tryb. Spraw. Zwolnienia grupowe (wydaje Komisja w drodze referendum) dotyczą pewnych typów umów, które uważane są za korzystne dla konkurencji. Umowy które podlegają grupowemu zwolnieniu są automatycznie wyłączone spod zakazu art. 85 pkt l Grupowemu zwolnieniu podlegają min; umowy wyłącznego przedsiębiorstwa, dystrybucji i obsługi pojazdów silnikowych, licencji patentowych, transferów technologii, badań i rozwoju. Również legislacja wtórna i orzecznictwo. Tryb Stan ograniczyły zakres przedmiotowy art85 , zdaniem Tryb Stan wyłącznie Na konkurencje pozwala na zastosowanie tego artykułu. Analiza każdego porozumienia powinna dotyczyć całokształtu okoliczności odnoszących się do konkretnego przypadku. Komisja wyłączyła z zakresu artykułu 85 umowy kooperacyjne między firmami małymi i średnimi, które nie znajdują się w sytuacji wzajemnej konkurencyjnej a wyłącznym przedmiotem tych porozumień jest; wspólne badanie rynku, wymiana opinii lub doświadczeń, współpraca w zakresie księgowości i rozliczeń, wspólne prowadzenie projektów badawczych, wspólne wykorzystywanie urządzeń transportowych i składowych, wspólna reklama, używanie wspólnych etykiet do określania jakości, wspólne uzgadnianie w sprawie napraw i obsługi. Ponad to porozumienia małych i średnich przedsiębiorstw nie podlegaj ą mocy art. 85, jeżeli:

a) łączne obroty roczne uczestniczących przedsiębiorstw nie przekraczają 50 min euro

b) jeżeli produkty uczestniczących przedsiębiorstw nie przekraczają 5 % całego rynku tych produktów Komisja dopuszcza możliwość przekroczenia tych limitów, lecz niż o 10% w ciągu dwóch kolejnych okresów obrachunkowych. Zwolnione z rygoru tegoż artykułu są takie umowy między producentami lub dystrybutorami jeżeli:

a) towary lub usługi które są przedmiotem porozumienia nie stanowią więcej niż 5 % rynku tych towarów i usług na obszarze unii

b) dochód tych przedsiębiorstw w czasie roku obrachunkowego nie przekracza 200 min euro

c) obrót stron umowy w ciągu dwóch kolejnych lat nie przekracza 10 "/a obrotu rynkowego Porozumienia nie podlegające rygorom art.85 można podzielić na porozumienia o nieznacznym zasięgu oddziaływania, na porozumienia wyłącznie w trybie indywidualnym decyzji komisji oraz na porozumienia wyłączone z pod reżimu art. 85 pkt l na mocy rozporządzeń Komisji.

NADUŻYCIE POZYCJI DOMINITJACEJ

Art. 86 zakazuje nadużywania przez jedno lub kilka przedsiębiorstw swej dominującej pozycji na wspólnym rynku lub na znacznej jego części. Nadużywanie tej pozycji w szczególności na ;

a) bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu niezależnych cen kupna, sprzedaży albo warunków handlowych

b) ograniczeniem produkcji rynków albo rozwojem technicznym ze szkodą dla konsumenta

c) stosowaniem odmiennych warunków do transakcji podobnych z niektórymi kontrahentami

d) uzależnieniem zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów dodatkowych świadczeń które ze względu na .swój charakter oraz zwyczaje handlowe nie mają żadnego związku z przedmiotem kontraktu. Za pozycję dominującą przedsiębiorstwa uznaje się dominację jego produktów na określonym rynku oraz rozporządzanie siłą pozwalającą na ewentualne unicestwienie efektywnej konkurencji, W jednej ze swych • ... .

decyzji Komisja stwierdziła, przedsiębiorstwa powodują pozycję dominującą jeżeli rozporządzają siłą wystarczającą do tego, by zachowywać się niezależnie bez uwzględniania w istotnym zakresie postaw swoich konkurentów, nabywców oraz dostawców. Ma to miejsce wówczas, gdy udział rynkowy przedsiębiorstwa umożliwia nam ustalenie cen, kontrolowanie produkcji lub dystrybucji znaczącej części określonych towarów. Nie jest przy tym konieczne, by takie przedsiębiorstwo miało bezwzględną i pełną dominację, która pozbawiłaby wszystkich uczestników rynków możliwości działania. Wystarczy, że w kategoriach ogólnych jest to siła dostatecznie wielka do samodzielnego ustalania strategii działania według własnego uznania. Dominacje odnosi się do rynku na którym działa przedsiębiorstwo. Kryteriami do

oszacowania dominacji jest udział rynkowy i bariery wejścia na rynek. Trybunał określił pozycje dominująca jako, sytuacje która nie wyklucza istnienia konkurencji lecz umożliwia a nawet determinuje wpływ przedsiębiorstwa na warunki w jakich ta konkurencja się rozwija. Wśród czynników mogących sugerować istnienie pozycji dominującej uznaje się udział rynkowy, powodujący, że przedsiębiorstwo występuje wobec innych kontrahentów w roli nieuniknionego partnera gospodarczego. Za dominujące uznane zostało przedsiębiorstwo posiadające w niektórych państwach 45% udziałów na rynku bananów. Pakowanie następuje w krajach tropikalnych pod „ chicaita „. Sam fakt posiadania pozycji dominującej lub dążenie do niej ni e jest sprzeczne z prawem europejskim. Zabronione jest jej nadużycie, naganne wykorzystywanie, to pojęcie nie ma definicji traktatowej a wymienione w art 86 zachowania mają charakter przykładowy. Przyjmuje się, że nadużycie pozycji dominującej stanowi zachowanie, które jest nagannym użytkownikiem posiadającym możliwości oraz takie które z punktem ustalenia celów przewidzianych w traktacie uznane jest za wykroczenie. Ze względu na charakter praktyk

Nadużycia można podzielić na :

1. dyskryminacja, systematyczna- w wielu sprawach Trybunał uznał za zasadne decyzje komisji potępiające wprowadzanie systemów rabatowych utrudniających konkurencję mniejszym firmom, np., w sprawie Hoffmana, Komisja uznała za naganną udzielanie rabatów za wierność. Hoffman udzielał zniżek pod warunkiem, że kontrahent będzie realizował wszystkie lub większość swoich zamówień w tej firmie. Celem rabatu było przyznanie korzyści finansowej tym klientom którzy nie będą zaopatrywali się u innych dostawców. Natomiast ci którzy mieli kilka źródeł zaopatrzenia płacili za taką samą ilość towarów wyższą ceną.

2. rabunkowa kalkulacja cen . W jednej ze spraw Trybunał stwierdził, że ceny poniżej przeciętnych kosztów zmiennych za pomocą których przedsiębiorstwo dominujące pragnie wyeliminować konkurenta muszą być uważane za naganne przedsiębiorstwo dominujące, nie ma żadnych korzyści ze stosowania takich cen poza eliminacja konkurentów.

3. wiązanie —jest to praktyka usiłowania zmuszenia klientów do nabycia artykułów dodatkowych z artykułami głównymi, np., w sprawie Hilldi Sąd I instancji poparł Komisję w jej ustaleniach. Hilldi nadużyła swojej pozycji dominującej poprzez zmuszanie swych klientów do nabywania gwoździ

Hilldi i przy zakupie pistoletu do gwoździ

4. odmowa zaopatrywania- przedsiębiorstwo zajmujące pozycję dominującą, nadużywa jej jeżeli rezerwuje rynek dla siebie, np. w sprawie Magill Sąd I Instancji poparł decyzję Komisji, że BBC i duże stacje telewizyjne nadużyły swojej pozycji dominującej w kwestii publikacji swojego programu telewizyjnego poprzez nie udzielenia Magill licencji na ta publikacje, uniemożliwiając w ten sposób publikację i sprzedaż wyczerpującego programu telewizyjnego.

UNIA WALUTOWA I GOSPODARCZA

l. Geneza współpracy walutowej w Europie

Do pierwszych regionalnych porozumień walutowych zalicza się Łacińska unię walutową powołana w sierpniu } 866 roku przez Belgia, Francję, Szwajcarię, i Włochy, Jej celem była m, in. standaryzacja monet 5- frankowych. W 1873 Dania i Szwecja założyły skandynawską unię walutowa , w 1875 przystąpiła do niej Norwegia- Unia przetrwała do I wojny światowej, wyemitowała tzw koronę skandynawską. Innym przykładem unifikacji walutowej było wprowadzenie marki w księstwach niemieckich. Państwo pragnące dorównać postępom gospodarczym ówczesnej Europy, podjęło się próby utworzenia w Pieszy Niemieckiej jednego organizmu gospodarczego. Skutecznym posunięciem w tym kierunku było utworzenie w 1818 r. pruskiej unii celnej, która miała doprowadzić do integracji politycznej drobnych państewek niemieckich pod berłem Hohenzolerów . Zadanie to zostało wykonane v/ latach 1834- 67. Niemiecki związek celny ukonstytuowany ostatecznie w 1834 obejmował prawie 24 miliony ludzi. Swoją działalność zakończył z chwilą zjednoczenia Rzeszy Niemieckiej w 1871 . Kolejnym przykładem jest porozumienie genewskie w 1922 r, regulowało ono kurs franka francuskiego w odniesieniu do złota. Pod koniec n wojny światowej zwolennicy Integracji Europejskiej postulowali powołanie unii walutowej i banku międzynarodowego. Jednym z impulsów do tych działań był raport skarbu .amerykańskiego, który dotyczył problemów finansowych i monetarnych świata. W raporcie znalazło się zalecenie utworzenia międzynarodowego banku i międzynarodowego funduszu. Komisja powołana przez Ruswelta opracowała stosowną propozycję. Na konferencji Narodów Zjednoczonych w Bretonwoods przyjęto konwencję o utworzeniu Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego ( MFW ).

2. Proces tworzeni n unii gospodarczej i walutowej

Pierwszym posunięciem po n wojnie światowej na drodze integracji, była Europejska Unia Płatnicza powołana w 1950 roku. Problemy polityki walutowej w Traktacie o EWG znalazły zaledwie miejsce marginesowe ( art-103- 109). Brak w nim było wyraźnych postanowień dotyczących unii walutowej. Znalazły się tam zapisy mówiące o tym iż każdy kraj powinien dążyć .do zapewnienia równowagi bilansu płatniczego oraz utrzymywać zaufanie do własnej waluty, Jeżeli państwo członkowskie miałoby trudności z bilansem płatniczym to Komisja mogła zalecić zastosowanie środków zaradczych. Celem tym służyć powinna koordynacja polityki walutowej. W oparciu o art. 105 powołany został komitet doradczy do spraw walutowych, jego zadaniem była obserwacja sytuacji finansowej i walutowej państw EWG oraz przekazywanie stosownych opracowań organom wspólnoty.

Na mocy postanowień Traktatu Rzymskiego został utworzony Europejski Bank Inwestycyjny ( EIB). Bank ten jest autonomiczną instytucja publiczną wspólnot, posiada osobowość prawną zaś jago członkami są państwa należące do Unii Europejskiej zgodnie z art. 198a traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Zadaniem EBI jest przyczynianie się do zrównoważonego i stabilnego rozwoju wspólnego rynku w interesie wspólnoty. Bank ten jest nastawiony przede wszystkim na działalność kredytowa, zadaniem banku nie jest wypracowywanie zysków. Bank prowadząc działalność statutową udziela pożyczek i gwarancji umożliwiających finansowanie;

1. projektów dotyczących rozwoju regionów słabiej rozwiniętych, wchodzących w skład unii b

2. projektów dotyczących modernizacji lub przekształcania przedsiębiorstw, które ze względu na swe rozmiary i swój charakter nie mogą być w pełni finansowane ze środków pozostających do dystrybucji poszczególnych państw członkowskich,

3. Projektów mających znaczenie dla większej liczby państw

EBI prowadzi także operacje na zewnątrz Wspólnoty, Jest kredytodawcą min. Krajów basenu Morza Śródziemnego, Afryki oraz Europy środkowo- wschodniej. Udziela pożyczek państwom stowarzyszonym z Wspólnotami Europejskimi, Znaczny jest j e go udział w kredytowaniu inwestycji w Polsce. Jest zaangażowany w budowę autostrady A4, ze Zgorzelca do Gliwic. Jest zainteresowany modernizacją linii kolejowych z Mińska Mazowieckiego do Terespola, z Gdańska do Czech, modernizacja lotniska Okęcie. Zamierza wspierać przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska a zwłaszcza zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków. Projekty w których finansowaniu uczestniczy bank muszą mieć priorytetowe znaczenie dla programów rozwoju gospodarczego kraju, muszą być także w pełni uzasadnione ekonomicznie i technicznie. Przyznanie kredytu uzależnione jest od gwarancji rządowych. Koszt finansowego przedsięwzięcia bank pokrywa jedynie do 50% wysokości kosztów ogólnych. Ponad to projekt finansowy ze środków EBJ powinien przyczyniać się do rozwoju regionów gospodarczo zacofanych, do rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, do zmniejszania zużycia energii, do rozwoju infrastruktury transportowej, telekomunikacyjnej oraz do ochrony środowiska naturalnego. Do organów kierowniczych i zarządzających bankiem zalicza się: prezydenta, Radę Gubernatorów, Radę Dyrektorów, Komitet Zarządzający, Komitet Audytoriów.

Rada Gubernatorów składa się z ministrów finansów krajów Unii Europejskiej. Określa kierunki polityki kadrowej banku, zatwierdza bilans i raporty rolne oraz kontroluje działalność kredytową.

Do Rady Dyrektorów państwa członkowskie desygnują swoich przedstawicieli, muszą być specjalistami z zakresu finansów i bankowości. Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy po 3 przedstawicieli, Hiszpania po 2 osoby, zaś pozostałe kraje po l osobie. Jedną osobę do Rady wyznacza Komisja Europejska (jest nią Dyrektor Generalny do spraw ekonomicznych i finansowych) Rada Dyrektorów składa się z 25 osób. Zadaniem jej jest zapewnienie zgodności działalności banku ze statutem i traktatem ustanawiającym wspólnotę, decyduje o pożyczkach, gwarancjach, emisjach pożyczek oraz o warunkach tej operacji.

Komitet Zarządzający jest organem wykonawczym banku przygotowuje podstawowe decyzje i nadzoruje ich wykonanie. W jego skład wchodzi prezydent banku i 7 wiceprezydentów. Komitet by mógł sprawnie wykonywać swoje obowiązki gdy wyposażony jest w min.: sekretariat oraz departament doradców prawnych i technicznych. '

Komitet Audytorów składa się z przewodniczącego i 2 członków.

Warunki udzielania pożyczek są dla inwestorów korzystniejsze od tych które mógłby otrzymać na rynku.

Wynikają one z dwóch powodów:

1. bank ten cieszy się dobrą reputacją, może pozyskać środki znacznie taniej niż inne podmioty

2. jego celem nie jest maksymalizacja zysków, może więc pobierać odsetki niższe od stosowanych przez banki komercyjne

Pożyczki są udzielane na okres od 5 lat do 20 lat Okres karencji od 2 do 5 lat Stopa % banku jest taka sama dla wszystkich kredytobiorców.

28 grudnia 1958 kraje EWG i Wielka Brytania wprowadziły zewnętrzna wymienialność swoich walut W 6 lat po utworzeniu Doradczego Komitetu Do Spraw Walutowych utworzona została nowa instytucja Komitet Gubernatorów Banków Centralnych Jego zadaniem była koordynacja polityki pieniężno - walutowej w zakresie płynności bankowej, poziomu oprocentowania, wymiany informacji i ocena funkcji emisyjnej banku.

W 968 roku wyeliminowane zostały ograniczenia ilościowe i celne we wzajemnych obrotach a ponadto wprowadzono wspólną taryfę celną wobec państw trzecich. W roku 1970 powstał tzw raport Wernera przestawiający sposób dojścia do unii ekonomicznej i monetarnej. EWG w celu obrony przed kryzysem energetycznym i aby zdyscyplinować politykę walutową kraje EWG wprowadziły 24 kwietnia 1972 „ walutowego węża w tunelu „ oznaczało to, że dopuszczają 4- - 2,25 pasmo wahań rynkowych kursów walut do ustalonych centralnie. W tym okresie występowała mała zbieżność polityk walutowych, niektóre kraje wychodziły czasowo z „węża". Przede wszystkim sytuacja zewnętrzna zmuszała kraje EWG do dalszego integrowania gospodarek. 3 kwietnia 1973 utworzony został Europejski Fundusz Współpracy Walutowej, miał on ułatwić krajom członkowskim przestrzeganie dyscypliny walutowej. Kolejnym elementem integracji była decyzja Rady Europejskiej z 5 grudnia 1978 o powołaniu Europejskiego Systemu Walutowego. Zaczął on funkcjonować 13 kwietnia 1979, jego celem było ustanowienie ścisłej współpracy monetarnej prowadzącej do ukształtowania strefy stabilności w Europie. Podstawowymi elementami Europejskiego Systemu Walutowego stały się;

1. Europejska jednostka walutowa EQ

2. Zwiększana dyscyplina powodzeń kursów rynkowych walut narodowych wokół EQ ... ,

3. Mechanizm pomocy finansowej krajom wspólnot

4. Umożliwienie koordynacji polityk monetarnych, ekonomicznych oraz budżetowych w ramach Komitetu

Dyrektorów banków centralnych EQ stała się najważniejszym elementem systemu.

Pełniła następujące funkcje

- wskaźnika wartości w mechanizmie kursowym, polega na tym, że kursy centralne

poszczególnych walut narodowych krajów unii, wyrażone były w stosunku do EQ. Każda z nich znajdowała się w koszyku EQ. Dewaluacja jednej z nich oznaczała równolegle. Dewaluacja pozostałych walut nie tylko w stosunku do niej, ale także do EQ zmieniała ona także udział waluty w koszyku.

- podstawy określania wskaźnika rozbieżności. Obliczany był dla każdej waluty za pomocą

fluktuacji + -2,25 . To dopuszczalna marża kursu rynkowego waluty i wyrażony w procentach udział danej waluty w koszyku

- środka płatniczego między bankami centralnymi unii

- jednostki rozliczeniowej między instytucjami unii

- składnika rezerw centralnych krajów członkowskich

Udziały procentowe poszczególnych walut w koszyku EQ szacowane były na podstawie 3 kryteria ekonomicznych:

1. udział państwa członkowskiego w PKB wspólnoty

2. udział państwa członkowskiego w obrotach handlowych wewnątrz wspólnoty

3. udział państwa członkowskiego w handlu europejskim oraz ofert z krajami OECD

---